Yang Lan: Çin'i yeniden inşa eden nesil

"Çin'in Oprah'ı" diye adlandırılan gazeteci ve girişimci Yang Lan, bizlere şehirli, bağlantılı (mikrobloglar aracılığıyla) ve haksızlığa karşı uyanık genç Çinli nesli anlamamızı sağlıyor.

İskoçya'ya gitmemden bir gece önce,

Şanghay'da 80,000 izleyicili bir stadyumda

"Çin Yeteneğini Arıyor" programının finalini

sunmak için davet aldım.

Tahmin edin, konuk sanatçı kimdi?

Susan Boyle.

Ve ona "Ertesi gün İşkoçya'ya gidiyorum" dedim.

Çok güzel şarkı söyledi,

ve hatta birkaç Çince kelime söylemeyi bile başardı.

[Çince]

Bu "merhaba" ya da "teşekkürler" gibi

sıradan bir şey değil.

"Bedavaya yeşil soğan" anlamına geliyor.

Neden böyle bir şey söyledi?

Çünkü bu, bizim 50 yaşında

Şanghay'da sebze satıcısı olan

ve Batı operası söylemeyi

seven ama İngilizce, Fransızca ya da

İtalyanca anlamayan ve böylece

şarkı sözlerini sebze isimleriyle

doldurmayı başaran

Çinli Susan Boyle'un

söylediği bir mısra.

(Kahkaha)

Ve Nessun Dorma'nın stadyumda

söylediği son cümle,

"bedavaya yeşil soğan"dı.

Susan Boyle bunu söylerken,

80,000 izleyici hep bir ağızdan şarkı söyledi.

Gerçekten eğlenceliydi.

Bence hem Susan Boyle

hem de bu Şanghay'daki sebze satıcısı

"diğerleri"ne aitler.

Onlar eğlence sektörü denen iş alanında

başarılı olmaları en az beklenenler

ama cesaretleri ve yetenekleri onları buraya ulaştırdı.

Gösteri ve alan onlara

hayallerini gerçekleştirebilecekleri

sahneyi verdi.

Aslında farklı olmak o kadar da zor değil.

Hepimiz değişik

açılardan farklıyız.

Ama bence farklı olmak iyidir

çünkü farklı bir bakış açısı sunarsınız.

Fark yaratma şansınız olabilir.

Benim neslim Çin'in son 20, 30 yılda

büyük değişimler yapan

tarihi dönüşümüne şahit olacak

ve katılacak

kadar şanslıydı.

Hatırlıyorum, 1990'da

ben üniversiteden mezun olurken,

Pekin'in ilk beş yıldızlı otelinin satış şubesinde

çalışmak için işe başvuruyordum.

Çin Seddi Sheraton - hala orada -

Japon müdür tarafından

yarım saat sorgulandıktan sonra

sonununda "Peki, Yang Hanım,

sizin bana sormak

istediğiniz bir soru var mı?" diye sordu.

Cesaretimi topladım ve "Evet, bana

tam olarak ne sattığınızı söyler misiniz?"

diye sordum.

Beş yıldızlı bir otelde satış şubesinin ne yaptığına dair

hiçbir fikrim yoktu.

Beş yıldızlı bir otele ayak bastığım

ilk gündü o gün.

O sıralar, üniversiteli

binlerce kızla beraber Çin'in

ulusal televizyonu tarafından

yapılan tarihindeki ilk

seçmelere katılmıştım.

Yapımcı bize

şirin, masum, güzel ve yeni bir yüz

aradıklarını söyledi.

Sıra bana geldiğinde, ayağa kalktım ve

"Neden televizyondaki kadın karakterler her zaman

şirin, masum, güzel, ve de

destekleyici olmak zorundalar?

Neden kendi fikirleri, kendi

sesleri olamaz? dedim.

Onları gücendirdiğimi düşünmüştüm.

Ama aslında, sözlerimden etkilenmişlerdi.

Ve yarışmanın ikinci bölümüne geçtim,

sonra üçüncü, sonra dördüncü...

Ve yarışmanın yedi bölümünden sonra,

ayakta kalmayı başarmış son kişiydim.

Böylece ulusal televizyondaki bir programdaydım.

Ve ister inanın, ister inanmayın,

bu Çin'de sunucuların, onaylanmış bir metni

okumadan kendi fikirlerini

söylemesine izin veren

ilk televizyon programıydı.

(Alkış)

Ve benim o dönemde haftalık izleyici

sayım 200'le 300 milyon arasındaydı.

Birkaç yıl sonra,

lisans üstü eğitimimi yapmak için Amerika'ya,

Columbia Üniversitesi'ne gitmeye

ve sonrasında da kendi medya şirketimi kurmaya karar verdim,

ki bu kariyerime yeni başladığım

dönemde düşündüğüm bir şey değildi.

Yani birçok şey yaptık.

Geçmişte binlerce insanla ropörtaj yaptım.

Ve bazen bana "Yang, hayatımı değiştirdin" diyen

gençler oldu,

ve bundan gurur duyuyorum.

Aynı zamanda tüm ülkenin dönüşümüne

şahit olduğumuz için de çok şanslıyız.

Pekin'in Olimpiyat Oyunları ilahesine gitmiştim.

Şhanghay Expo'yu temsil ediyordum.

Çin'in tüm dünyayı kucakladığını ve

tüm dünyanın Çin'i kucakladığını gördüm.

Ama bazen düşünüyorum da,

bugünün genç nesli ne yapıyor?

Ne açıdan farklılar,

ve Çin'in geleceğini ya da tüm dünyayı şekillendirmek

için yapacakları

değişiklikler ne?

Bu yüzden, bugün sosyal medya gölgesinde

genç insanlar hakkında konuşmak istiyorum.

Her şeyden önce, onlar kim? Nasıl görünüyorlar?

Bu Guo Meimei adlı,

20 yaşında, güzel bir kız.

Pahalı çantalarıyla, kıyafetleriyle ve arabalarla

mikroblogunda

gösteriş yapıyor.

Mikroblog Twitter'ın çince versiyonu.

Ve Ticaret odasında, Kızılhaç'ın genel müdürü

olduğunu iddia etti.

Çok ince bir noktaya dokunduğunun,

ve Kızılhaç'ın güvenilirliğine karşı

ulusal bir sogrulama,

ve adeta bir çalkantı

başlattığının farkında değildi.

Polemik o kadar büyüdü ki

Kızılhaç olayı aydınlatmak için basın toplantısı düzenlemek

zorunda kaldı

ve soruşturma hala devam ediyor.

Şimdiye kadar,

büyül ihtimalle hayır işleriyle ilişkilendirilmekten

gurur duyduğu için, böyle bi yalan söylediğini biliyoruz.

Tüm o pahalı eşyalar

eskiden Ticaret Odası'ndaki

Kızılhaç'ın şubesinde

kurul üyesi olan erkek arkadaşı

tarafından hediye olarak verilmiş.

Açıklaması gerçekten karışık.

Ama neyse, halk bunu hala yemiyor.

Hala ortalık kaynıyor.

Bu bize devlete ve geçmişte

saydamlığı olmayan devlet bazlı kuruluşlara olan

genel güvensizliği gösteriyor.

Ve aynı zamanda mikroblog

olarak sosyal medyanın gücünü ve etkileyiciliğini

de gösteriyor.

Mikroblog 2010 yılında ziyaretçi sayısının

iki katına ve başında harcanan

sürenin üç katına çıkmasıyla patladı.

Sina.com, büyük bir haber portalı,

tek başına 140 milyon mikroblog sahibini içeriyor.

Tencent ise 200 milyon.

En gözde mikroblog sahibi

- ben değilim -

bir film yıldızı

ve 9.5 milyondan fazla takipçisi ve hayranı var.

Bu mikroblog sahiplerinin %80'i 30 yaşın altındaki

genç insanlar.

Çünkü, biliyorsunuz,

geleneksel medya büyük oranda hala devlet tarafından kontrol edildiğinden

sosyal medya sıcaklığın çıkması

için bir kapı oluşturuyor.

Ve çok fazla başka kapımız olmadığından

bu kapıdan çıkan sıcaklık

bazen çok güçlü, aktif ve hatta

şiddetli olabiliyor.

Yani mikrobloglar sayesinde,

Çin gençliğini çok daha iyi anlıyoruz.

Peki farkları ne?

Öncelikle, çoğu 80'lerde

ve 90'larda,

tek-çocuk kanunu altında doğdu.

Ve erkekleri kızlara tercih eden

ailelerin bilinçli kürtajları yüzünden,

şu an kızlardan

30 milyon daha fazla erkek var.

Bu toplum için

potansiyel bir tehdit olabilir,

ama kim bilir;

globalleşmiş bir dünyadayız,

yani erkekler başka ülkelerden kız arkadaş edinebilirler.

Çoğunluğu gayet iyi bir eğitim almış.

Çin'de bu nesil arasında okuma-yazma bilmeyenlerin

oranı %1'in altında.

Şehirlerde, çocukların %80'i üniversiteye gidiyor.

Ama onlar bu yıl %7 küsür

ve 2030'da da %15 civarında

olacak bir 65 yaş üstü

yaşlanan Çin'le

karşı karşıyalar.

Ve biliyorsunuz bizde geleneksel olarak,

gençler, yaşlıları maddi olarak destekler,

ve hastalandıklarında onlara bakarlar.

Yani bu genç çiftlerin

73 yaş civarında dört tane

ebeveyni destekleyecekleri anlamına geliyor.

Yani gençler için geçimlerini sağlamak

kolay değil.

Fazlasıyla üniversite mezunu var.

Şehirlerde,

üniversite mezunları 400 dolardan başlayan

maaşlarla iş buluyorlar,

ortalama kira 500 doların

üstündeyken.

Peki ne yapıyorlar? Para biriktirmek için

küçücük alanlara sıkışıp

ev paylaşmak zorundalar.

ve kendilerine "karınca kabilesi" diyorlar.

Ve evlenmeye hazır olup bir daire

satın alacak olanlar,

ilk dairelerini karşılayabilmek için

30-40 sene boyunca

çalışmak zorunda kalıyorlar.

Amerika'da bu süre

sadece 10 yıl civarında oluyor

ama Çin'de fırlayan gayrimenkul

fiyatlarıyla 30-40 yılı buluyor.

200 milyon göçmen işçi arasında,

%60'ı gençler.

Kendilerini şehirler ve kırsal alanlar arasında

sıkışmış olarak görüyorlar.

Çoğu kırsal alanlara geri dönmek istemiyor

ama bulundukları yere ait olma hisleri de yok.

Az gelir ve az sosyal refahla

uzun saatler çalışıyorlar.

Ve onlar işten çıkarmalara,

enflasyona, bankaların

daralan kredilerine, Çin parası'nın

değer artışına ya da ürettikleri

ürünlerin Avrupa ya da

Amerika'dan daha az

talep edilmesine karşı

daha savunmasızlar.

Gerçi geçen yıl

Çin'in güneyinde bir

OEM üretimi fabrikasında bulaşacı hastalığa yakalanmış gibi

teker teker

20 yaşlarındaki 13 genç işçinin

intihar ettiği

korkunç bir olay gerçekleşti.

Ama hepsi farklı kişisel sebeplerden dolayı öldüler.

Ama tüm bu olay halk

arasında bu göçmen işçilerin fiziksel ve

ruhsal yalnızlığı

hakkında çok büyük bir

kargaşa yarattı.

Kırsal alanlara geri dönenler o çevrede

çok sıcak karşılanıyorlar,

çünkü şehirde internetin yardımıyla öğrendikleri

bilgiler, yetenekler ve ağlar

onların az gelişmiş piyasa içerisinde

iş alanları yaratmasına,

yerel tarımı geliştirmelerine,

ve yeni işler kurmalarına yardımcı oluyor.

Yani son birkaç yıl içinde, kıyı bölgeler

kendilerini iş gücü açığı içinde buldular.

Bu grafikler daha genel

bir sosyal arka planı gösteriyor.

İlki, aile gelirlerindeki

günlük ihtiyaç

giderlerinin

son on yılda %30 küsüre

düştüğünü gösteren

Engels katsayıları.

Ama sonra son iki yılda,

artan yaşam masrafları yüzünden

tekrar %39'a çıkıyor.

Gini katsayısı

çoktan tehlikeli sınır olan 0.4'ü geçti.

Şu an 0.5

-Amerika'dakinden bile kötü-

bize gelir eşitsizliğini gösteriyor.

Ve görüyorsunuz, tüm halk

hareket kabiliyetinin

bir kısmını kaybettiği için sinirleniyor.

Ve ayrıca, zenginlere karşı hissedilen

gücenme ve içerleme,

oldukça yaygın durumda.

Yani yetkililer veya iş dünyası arasındaki

herhangi bir yolsuzluk suçlaması ya da elaltı anlaşması

büyük bir sosyal kargaşa veya

huzursuzluk çıkarabilir.

Mikrobloglardaki en gözde konular aracılığıyla

genç insanların en çok neyi önemsediklerini görebiliriz.

Sosyal adalet ve hükümetin sorumluluğu

isteklerinin başını çekiyor.

Son on yıl gibi bir sürede,

büyük bir şehirleşme ve gelişme bizim

özel mülkiyetlerin zorunlu yıkımıyla

ilgili bir çok rapora

şahit olmamızı sağladı.

Ve bu genç nesil arasında büyük bir kızgınlığa

ve hayal kırıklığına neden oldu.

Bazen insanlar öldürüldü,

ve bazen de protesto için kendilerini ateşe verdiler.

Bu olaylar internette günden güne

daha sık anlatılmaya başlanınca,

insanlar hükümetin bunu durdurması için bağırmaya başladılar.

Ve iyi bir haber; bu senenin başlarında,

danıştay, hükümet talebi ve tahribi için

yeni bir düzenleme getirdi ve

ve zorunlu tahrip

hakkını yerel idarelerin elinden alıp mahkemelere

verdi.

Benzer şekilde, sosyal güvenlikle ilgili diğer

sorunlar da internette popüler konular.

Kirlenmiş hava, su ve zehirlenmiş

yemekle ilgili şeyler duyduk.

Ve biliyor musunuz, bizim sahte sığır etimiz var.

Bir parça tavuk veya balığa karıştırılan

ve bu etleri sığır etiymiş gibi gösteren

malzemeler var.

Ve son zamanlarda,

insanlar pişirme yağları hakkında endişeliler

çünkü binlerce insan restoranların atık sularından

pişirme yağı arıtırken

yakalandı.

Bütün bu şeyler

internette büyük yankı uyandırdı.

Ve şükür ki,

hükümetin bu genel kaygılara

daha vakitli ve daha sıklıkla cevap

verdiklerini gördük.

Gençler politika oluşturma konusundaki

katılımlarından emin

görünseler de,

bazen özel hayatlarında ne istedikleri

konusunda biraz şaşırmış durumdalar.

Çin yakında lüks markalar için

bir numaralı market olma konusunda

Amerika'yı geçecek

ve bu Çin'in Avrupa veya başka yerlerdeki

harcamalarını kapsamıyor.

Ama biliyor musunuz, bu tüketicilerin yarısı

2000 Amerikan dolarının altında maaş alıyorlar.

Hiç de zengin değiller.

Onlar bu çantaları ve giysileri kimlik edinme

ve sosyal statüleri için alıyorlar.

Ve evlendirme programındaki bir kız

açıkça bir BMW içinde ağlamayı,

bisiklet üstünde gülmeye

tercih edeceğini söylemişti.

Ama tabii ki, hala, BMW'de de olsa bisiklet üzerinde

de olsa, her şekilde gülmeyi tercih eden

gençlerimiz de var.

Ve bir sonraki resimde, "çıplak" düğün veya "çıplak" evlilik

denen çok popüler bir olayı görüyorsunuz.

Bu düğünde hiçbir şey giymemek anlamına gelmiyor

ama bu gençlerin gerçek aşka olan bağlıklıklarını göstermek için

eve, arabaya, yüzüğe ve düğün ziyafetine ihtiyaç

duymadan evlenmeye

hazır olduklarını gösteriyor.

Ve ayrıca, insanlar sosyal medya sayesinde iyi işler de yapıyorlar.

Ve ilk resim bize gıda işlemesi için

kaçırılmış 500 evsiz köpeği taşıyan kamyonun

yakalanması ve

mikrobloglar sayesinde tüm ülkenin takibi altında

otoyol üzerinde durdurulmasını

gösteriyor.

İnsanlar kamyonu durdurmak için para, köpek maması

bağışlamış ve gönüllü hizmet önermişlerdi.

Ve saatlerce görüşmenin ardından,

500 köpek kurtarıldı.

Ve insanlar ayrıca kayıp çocukların bulunmasına da yardım ediyorlar.

Bir baba çocuğunun fotoğrafını internete koymuştu.

Binlerce yeniden paylaşım sayesinde,

çocuk bulundu

ve biz ailenin kavuşmasına mikroblog sayesinde

şahit olduk.

Yani mutluluk son iki yıldır duyduğumuz

en popüler kelime.

Mutluluk sadece kişisel deneyimlerle

ve değerlerle alakalı değil,

ama aynı zamanda çevreyle de alakalı.

İnsanlar şu sorular üzerine düşünüyorlar:

Daha yüksek yurtiçi hasıla elde etmek için doğamızı

kurban mı edeceğiz?

Ekonomik büyümeye ayak uydurabilmek ve istikrarlı

olabilmek için sosyal ve politik

açılımımızı nasıl yapacağız?

Ve aynı zamanda, çeşitli sürtüşmeler içinde

insanları hoşnut

tutabilmek için dürüstlük sistemi

ne kadar yeterli?

Tahminimce bunlar, insanların cevaplayacakları sorular.

Ve genç neslimiz kendilerini

değiştirirken aynı zamanda

bu ülkeyi de değiştirecekler.

Çok teşekkürler.

(Alkış)