Return to Video

Komórka kontra wirus: wielka bitwa o zdrowie - Shannon Stiles

  • 0:07 - 0:10
    Stoisz w kolejce w sklepie, gdy... Ojej!
  • 0:10 - 0:11
    Ktoś na ciebie kicha.
  • 0:11 - 0:14
    Wirus przeziębienia trafia do płuc
  • 0:14 - 0:16
    i ląduje na komórce nabłonka
    dróg oddechowych.
  • 0:16 - 0:19
    Wszystkie żyjące stworzenia
    są zbudowane z komórek,
  • 0:19 - 0:21
    od mikroskopijnych bakterii
  • 0:21 - 0:24
    po ogromne wieloryby i ciebie.
  • 0:24 - 0:27
    Komórki są otoczone błoną komórkową,
  • 0:27 - 0:30
    grubą, elastyczną warstwą
    zbudowaną z białek i tłuszczów,
  • 0:30 - 0:33
    która ochrania ich elementy składowe.
  • 0:33 - 0:35
    Jest półprzepuszczalna,
  • 0:35 - 0:37
    czyli pewne rzeczy
    mogą przez nią przeniknąć,
  • 0:37 - 0:38
    a inne nie.
  • 0:38 - 0:41
    Błona komórkowa jest pokryta
    małymi wypustkami.
  • 0:41 - 0:43
    Mają różne funkcje.
  • 0:43 - 0:45
    Łączą się z sąsiednimi komórkami
  • 0:45 - 0:48
    lub z niezbędnymi składnikami odżywczymi.
  • 0:48 - 0:50
    Komórki roślinne i zwierzęce mają błony,
  • 0:50 - 0:52
    ale tylko roślinne mają ściany komórkowe,
  • 0:52 - 0:56
    zbudowane z twardej celulozy,
    nadające roślinie strukturę.
  • 0:56 - 0:59
    Wirus, który wpadł do twych płuc,
    jest podstępny.
  • 0:59 - 1:01
    Udając przyjaciela,
  • 1:01 - 1:04
    przyczepia się do wypustki błony,
  • 1:04 - 1:07
    a komórka wprowadza go do środka.
  • 1:07 - 1:09
    Kiedy wirus przechodzi przez błonę,
  • 1:09 - 1:10
    komórka rozpoznaje swój błąd.
  • 1:10 - 1:12
    Wróg jest w środku!
  • 1:12 - 1:14
    Na miejsce przybywają specjalne enzymy,
  • 1:14 - 1:16
    rozbijają wirus na kawałki.
  • 1:16 - 1:18
    Jeden z nich wysyłają z powrotem
  • 1:18 - 1:19
    przez błonę komórkową,
  • 1:19 - 1:22
    gdzie komórka wysyła ostrzeżenie
    do sąsiednich komórek
  • 1:22 - 1:24
    o obecności intruza.
  • 1:24 - 1:26
    Sąsiednie komórki widzą ostrzeżenie,
  • 1:26 - 1:28
    szybko podejmują działanie.
  • 1:28 - 1:29
    Muszą wytworzyć antyciała,
  • 1:29 - 1:31
    białka, które zaatakują
  • 1:31 - 1:33
    i zabiją agresywnego wirusa.
  • 1:33 - 1:36
    Proces ten zaczyna się w jądrze.
  • 1:36 - 1:38
    Zawiera ono nasze DNA,
  • 1:38 - 1:40
    kod, który mówi komórkom, jak działać,
  • 1:40 - 1:43
    żeby działał cały organizm.
  • 1:43 - 1:46
    Pewien odcinek DNA zawiera instrukcje,
  • 1:46 - 1:49
    jak komórka ma tworzyć antyciała.
  • 1:49 - 1:52
    Enzymy w jądrze odnajdują
    właściwy fragment DNA,
  • 1:52 - 1:54
    tworzą kopię tych instrukcji,
  • 1:54 - 1:56
    nazwaną matrycowym RNA.
  • 1:56 - 2:00
    Opuszcza on jądro, by przekazać rozkazy.
  • 2:00 - 2:03
    Matrycowy RNA trafia do rybosomu.
  • 2:03 - 2:06
    Rybosomów może być ich nawet 10 milionów
  • 2:06 - 2:07
    w jednej ludzkiej komórce,
  • 2:07 - 2:09
    rozsianych po wstążkowatej strukturze,
  • 2:09 - 2:12
    zwanej retikulum endoplazmatycznym.
  • 2:12 - 2:15
    Rybosom odczytuje instrukcje z jądra.
  • 2:15 - 2:18
    Pobiera aminokwasy i łączy je ze sobą,
  • 2:18 - 2:22
    tworząc białko antyciała,
    które ma zwalczyć wirus.
  • 2:22 - 2:23
    Ale zanim to nastąpi,
  • 2:23 - 2:26
    antyciało musi opuścić komórkę.
  • 2:26 - 2:29
    Udaje się do aparatu Golgiego.
  • 2:29 - 2:32
    Tutaj jest przygotowane do wysłania
    na zewnątrz komórki.
  • 2:32 - 2:35
    Zamknięte w pęcherzyku
    z tego samego materiału, co błona,
  • 2:35 - 2:38
    aparat Golgiego instruuje antyciało,
  • 2:38 - 2:41
    jak dostać się do błony komórkowej.
  • 2:41 - 2:46
    Na miejscu pęcherzyk łączy się z błoną.
  • 2:46 - 2:48
    Komórka wypuszcza antyciało,
  • 2:48 - 2:51
    które rusza na poszukiwanie wirusa.
  • 2:51 - 2:53
    Pozostałości pęcherzyka zostaną rozłożone
  • 2:53 - 2:54
    przez lizosomy
  • 2:54 - 2:57
    i przetworzone ponownie wiele razy.
  • 2:57 - 3:00
    Skąd komórka czerpie energię
    do tego wszystkiego?
  • 3:00 - 3:02
    To rola mitochondriów.
  • 3:02 - 3:05
    Aby wytworzyć energię, pobierają tlen.
  • 3:05 - 3:07
    To jedyny powód, dla którego oddychamy.
  • 3:07 - 3:09
    Dodają do niego elektrony z pożywienia,
  • 3:09 - 3:11
    żeby stworzyć cząsteczki wody.
  • 3:11 - 3:14
    Ten proces wytwarza też
    wysokoenergetyczną cząsteczkę,
  • 3:14 - 3:18
    nazywaną ATP, którą komórka
    wykorzystuje jako źródło energii.
  • 3:18 - 3:21
    Komórki roślinne
    wytwarzają energię inaczej.
  • 3:21 - 3:22
    Mają chloroplasty,
  • 3:22 - 3:24
    które łączą dwutlenek węgla i wodę
  • 3:24 - 3:26
    z energią słoneczną,
  • 3:26 - 3:28
    by wytworzyć tlen i cukier,
  • 3:28 - 3:30
    czyli formę energii chemicznej.
  • 3:30 - 3:33
    Wszystkie elementy komórki
    muszą współpracować,
  • 3:33 - 3:35
    żeby wszystko sprawnie działało,
  • 3:35 - 3:37
    a wszystkie komórki muszą współpracować,
  • 3:37 - 3:39
    żeby organizm dobrze działał.
  • 3:39 - 3:41
    To naprawdę bardzo dużo komórek.
  • 3:41 - 3:42
    Naukowcy sądzą,
  • 3:42 - 3:44
    że jest ich około 37 bilionów.
Title:
Komórka kontra wirus: wielka bitwa o zdrowie - Shannon Stiles
Description:

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/cell-vs-virus-a-battle-for-health-shannon-stiles

Wszystkie żywe stworzenia są zbudowane z komórek. W ludzkim ciele te sprawnie działające jednostki są chronione przez specjalną warstwę, osłaniającą komórki przed wrednymi intruzami, takimi jak wirus przeziębienia. Shannon Stiles zabiera nas w podróż do wnętrza komórki, przedstawiając mikroskopijny arsenał broni oraz wojowników, którzy walczą w bitwie o nasze zdrowie.

Lekcja: Shannon Stiles, animacja: Igor Coric.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:59

Polish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.