Return to Video

YIldızsı gökcisimlerine, blazarlara ve inanılmaz evrenimize nasıl aşık oldum?

  • 0:01 - 0:04
    Benim ilk aşkım karanlık gökyüzüydü.
  • 0:04 - 0:06
    Aşk karmaşıktır.
  • 0:06 - 0:11
    Şu an Hubble Uzay Teleskobu Ultra
    Derin Alan'ın simülasyonuna bakıyorsunuz,
  • 0:11 - 0:15
    evrenimizin gözlemlenmiş en uzak
    resimlerinden biri.
  • 0:15 - 0:16
    Burada gördüğünüz her şey,
  • 0:16 - 0:20
    her biri milyarlarca yıldızdan
    oluşan bir galaksidir.
  • 0:20 - 0:25
    Ve en uzak galaksi bir trilyon
    kilometre uzakta.
  • 0:26 - 0:29
    Bir astrofizikçi olarak,
    evrenimizdeki en ilginç
  • 0:29 - 0:32
    nesnelerin bazılarıyla çalışma
    ayrıcalığım var.
  • 0:32 - 0:36
    Beni ilk aşktan kariyerime doğru
    ele geçiren bu nesneler
  • 0:36 - 0:40
    süper büyük, hiperaktif kara deliklerdir.
  • 0:42 - 0:46
    Kendi güneşimizin ağırlığının
    10 milyar ağırlığına denk gelen
  • 0:46 - 0:49
    bu galaktik kara delikler,
    maddeleri sizin "ortalama"
  • 0:49 - 0:52
    süper büyük kara deliklerinizden
  • 0:52 - 0:56
    1000 kat daha fazla oranda
    yalayıp yutuyor.
  • 0:56 - 0:58
    (Kahkaha)
  • 0:58 - 0:59
    Bu iki özellik,
  • 0:59 - 1:03
    bazı şeylerle beraber, onları
    yıldızsı gökcismi yapar.
  • 1:03 - 1:05
    Aynı zamanda, çalıştığım nesneler
  • 1:05 - 1:08
    gözlemlenmiş en güçlü zerre
    akımlarından bazılarını
  • 1:08 - 1:10
    üretiyor.
  • 1:10 - 1:13
    Jet denilen bu dar akımlar,
  • 1:13 - 1:17
    ışık hızının %99.99 oranıyla
    hareket ederler
  • 1:17 - 1:21
    ve doğruca Dünya'yı işaret ederler.
  • 1:21 - 1:27
    Bu jetlenmiş, Dünya'yı işaret etmiş,
    hiperaktif ve süper büyük kara deliklere
  • 1:27 - 1:32
    blazar veya yanan yıldızsı
    gökcismi denir.
  • 1:32 - 1:35
    Blazarları çok özel yapan şey ise
    galaksi boyunca inanılmaz
  • 1:35 - 1:38
    miktarlarda enerji transfer eden,
  • 1:38 - 1:43
    evrenin en etkili parçacık
    hızlandırıcılarından bazısı olmasıdır.
  • 1:43 - 1:45
    Burada, bir sanatçının
    blazar fikrini gösteriyorum.
  • 1:45 - 1:49
    Maddelerin kara deliğe düştüğü
    yemek tabağına
  • 1:49 - 1:50
    toplanma diski denir,
  • 1:50 - 1:52
    mavi olan yer.
  • 1:52 - 1:55
    Bu maddelerin bazıları kara deliğin
    çevresinde döndürülür
  • 1:55 - 1:57
    ve jette çok yüksek hızlara ulaştırılır,
  • 1:57 - 2:00
    burada beyazla gösteriliyor.
  • 2:00 - 2:03
    Blazar sistemi nadir olmasına rağmen,
  • 2:03 - 2:06
    doğanın bir maddeyi bir disk aracılığıyla
    çekme ve daha sonra
  • 2:06 - 2:09
    jet aracılığıyla bazılarını atma süreci
    doğada daha yaygındır.
  • 2:10 - 2:12
    Sonunda daha büyük galaktik içeriklerle
  • 2:12 - 2:17
    yaklaşık ilişkilerini görmek için
    blazar sisteminden uzaklaşacağız.
  • 2:22 - 2:26
    Neyin girip neyin çıktığının
    kozmik hesabının ötesinde,
  • 2:26 - 2:29
    şu anda blazar astrofiziğindeki
    sıcak konulardan biri
  • 2:29 - 2:33
    en yüksek enerjili jet salımının
    nereden geldiğidir.
  • 2:33 - 2:37
    Bu resimde, bu beyaz damlanın
    nerede oluştuğuna ve
  • 2:37 - 2:41
    sonuç olarak, jet ve toplanma diski
    maddesinin arasında
  • 2:41 - 2:43
    ilişki olup olmadığıyla ilgileniyorum.
  • 2:43 - 2:45
    Bu sorunun net cevapları
  • 2:45 - 2:48
    2008'de NASA'nın gama ışının ışığını
    daha iyi keşfeden yeni bir
  • 2:48 - 2:53
    teleskop yapana kadar
    neredeyse tamamen ulaşılmazdı,
  • 2:53 - 2:55
    ki onlar standart X-ışını
    taramanızdan bir milyon kat
  • 2:55 - 2:58
    daha fazla enerjiyle ışık saçar.
  • 2:59 - 3:03
    Ben aynı zamanda gama ışın ışık verilerini
    ve görülebilir ışık verisini
  • 3:03 - 3:06
    bu gama ışını damlalarını yerini
    daha iyi belirlemek için,
  • 3:06 - 3:10
    günden güne ve yıldan yıla
    karşılaştırıyorum.
  • 3:10 - 3:12
    Araştırmam gösteriyor ki, bazı örneklerde
  • 3:12 - 3:16
    bu damlalar kara deliğin ilk başta
    düşündüğümüzden
  • 3:16 - 3:18
    çok daha fazla yakınında oluşuyor.
  • 3:18 - 3:20
    Bu gama ışını damlalarının nerede
  • 3:20 - 3:22
    oluştuğunu daha emin
    bir şekilde belirledikçe
  • 3:22 - 3:26
    jetlerin nasıl hızlandırıldığını
    daha iyi anlarız
  • 3:26 - 3:28
    ve en sonunda da
    evrenimizde oluşan
  • 3:28 - 3:33
    en büyüleyici nesnelerden bazılarının
    dinamik sürecini ortaya çıkarırız.
  • 3:34 - 3:38
    Bunların hepsi bir aşk hikayesi
    olarak başladı.
  • 3:38 - 3:39
    Ve hala da öyle.
  • 3:39 - 3:44
    Bu aşk beni meraklı, yıldızları izleyen
    genç kızdan, göksel keşfi
  • 3:44 - 3:45
    yakından takip eden profesyonel
  • 3:45 - 3:49
    bir astrofizikçiye dönüştürdü.
  • 3:49 - 3:51
    Evrenin peşinden koşmanın beni
  • 3:51 - 3:55
    burada, Dünya'daki görevime derinden
    bağlayacağını kim bilebilirdi ki?
  • 3:55 - 3:58
    Ayrıca yine, aşkın ilk kanat çırpışının
    bizi nerede bulacağını
  • 3:58 - 4:00
    ne zaman bilebiliriliz ki?
  • 4:00 - 4:01
    Teşekkürler.
  • 4:01 - 4:04
    (Alkış)
Title:
YIldızsı gökcisimlerine, blazarlara ve inanılmaz evrenimize nasıl aşık oldum?
Speaker:
Jedidah Isler
Description:

Jedidah Isler ilk defa küçük bir kız iken karanlık gökyüzünde aşık olmuş. Şimdi o süper büyük hiperaktif kara deliklerle çalışan bir astrofizikçi. Büyüleyici bir konuşmada, bizi Güneş'in ağırlığının 1 ila 10 milyar katı büyüklüğündeki nesnelerle tanıştırmak için Dünya'dan trilyonlarca kilomtre uzağa götürüyor ve ve bazen de parçacıkların güçlü jet akımlarını bize doğru atıyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
04:19

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.