Πήτερ Άιγκεν: Πως να εκθέσουμε την διαφθορά

Κάποια από τα πιο περίπλοκα κοινωνικά προβλήματα του κόσμου, υποστηρίζει ο Πήτερ Άιγκεν, μπoρoύν να εντοπιστούν στην συστηματική, διάχυτη διαφθορά των κυβερνήσεων, σε συνεργασία με πολυεθνικές εταιρίες. Στο TEDxΒερολίνο, ο Άιγκεν περιγράφει την συναρπαστική αντεπίθεση με επικεφαλής τον οργανισμό που ίδιος ίδρυσε, τη Διεθνή Διαφάνεια.

Θα μιλήσω για την διαφθορά,

αλλά θα ήθελα να αντιπαραθέσω

δύο διαφορετικά πράγματα.

Το ένα είναι η τεράστια παγκόσμια οικονομία

η τεράστια παγκοσμιοποιημένη οικονομία,

και το άλλο είναι η μικρή και πολύ περιορισμένη,

δυνατότητα των παραδοσιακών κυβερνήσεων

και των διεθνών ιδρυμάτων τους

να κυβερνήσουν, να σχηματίσουν αυτή την οικονομία.

Επειδή υπάρχει αυτή η ασυμμετρία,

δημιουργείται ουσιαστικά

απυτυγχάνουσα διακυβέρνηση.

Αποτυγχάνουσα διακυβέρνηση σε πολλούς τομείς,

στον τομέα της διαφθοράς, στον τομέα της καταστροφής του περιβάλλοντος,

στην εκμετάλλευση γυναικών και παιδιών,

στον τομέα της κλιματικής αλλαγής.

Σε όλους δηλαδή τους τομείς που πραγματικά χρειαζόμαστε

την δυνατότητα να ξαναεισάγουμε

την υπεροχή της πολιτικής

στην οικονομία,

που λειτουργεί σε μια παγκόσμια αρένα.

Πιστεύω ότι η διαφθορά,

ο αγώνας ενάντια στην διαφθορά,

και οι επιπτώσεις της διαφθοράς,

είναι πιθανόν ένας από τους πιο ενδιαφέροντες τρόπους

για να επεξηγήσει τι εννοώ

με την αποτυχία της διακυβέρνησης.

Θα μιλήσω για την προσωπική μου εμπειρία.

Δούλευα στο παρελθόν ως διευθυντής

του υποκαταστήματος της Παγκόσμιας Τράπεζας στο Ναϊρόμπι

για λογαριασμό της Ανατολικής Αφρικής.

Εκείνο τον καιρό, πρόσεξα

ότι η διαφθορά, αυτή η μεγαλειώδης διαφθορά,

η συστηματική διαφθορά,

υπονόμευε ότι προσπαθούσαμε να κάνουμε.

Επομένως, ξεκίνησα την προσπάθεια

όχι μόνο να προστατεύσω

την εργασία της Παγκόσμιας Τράπεζας,

τα δικά μας πλάνα και προγράμματα

από την διαφθορά,

αλλά γενικότερα, σκέφτηκα, χρειαζόμαστε ένα σύστημα

προστασίας των ανθρώπων

σε αυτό το μέρος του κόσμου

από τις λεηλασίες της διαφθοράς.

Έτσι, μόλις ξεκίνησα αυτή την δουλειά,

δέχτηκα ένα σημείωμα από την Παγκόσμια Τράπεζα,

αρχικά από το νομικό τμήμα,

το οποίο έλεγε ότι δεν μου επιτρέπεται να συνεχίσω με αυτό.

'Εμπλέκεστε στις εσωτερικές υποθέσεις των χωρών εταίρων μας.'

Αυτό απαγορεύεται από τον καταστατικό χάρτη της Παγκόσμιας Τράπεζας.

'Επιθυμούμε να σταματήσετε με αυτές τις υποθέσεις.'

Στο μεταξύ, είχα την προεδρία

στις συνεδριάσεις των χορηγών για παράδειγμα,

στις οποίες οι διάφοροι χορηγοί,

εκ των οποίων πολλοί βρίσκονταν με την θέλησή τους στο Ναϊρόμπι --

είναι γενονός ότι ειναι μια από τις

λιγότερο ασφαλείς πόλεις στον κόσμο,

αλλά τους άρεσε να βρίσκονται εκεί διότι οι άλλες πόλεις

είναι ακόμα λιγότερο άνετες.

Και σε αυτές τις συνεδριάσεις χορηγών, παρατήρησα

ότι πολλά από τα χειρότερα σχέδια

που προωθούνταν από

τους πελάτες μας, από τις κυβερνήσεις,

από υποστηρικτές,

πολλοί από τους οποίους εκπροσωπούσαν

προμηθευτές από τον βορρά,

ότι τα χειρότερα σχέδια

ήταν αυτά που πραγματοποιούνταν πρώτα.

Ας σας δώσω ένα παράδειγμα.

Ένα τεράστιο σχέδιο παροχής ενέργειας,

των 300 εκατ. δολλαρίων,

για να κατασκευαστεί έπρεπε να διαλύσει

μια από τις πιο ευάλωτες και πιο όμορφες

περιοχές τις δυτικής Κένυας.

Και όλοι μας παρατηρήσαμε αμέσως

ότι αυτό το σχέδιο δεν παρείχε καθόλου οικονομικά οφέλη.

Δεν είχε πελάτες. Κανείς δεν θα αγόραζε τον ηλεκτρισμό εκεί.

Κανείς δεν ενδιαφερόταν για αδρευτικά πλάνα.

Αντίθετα, γνωρίζαμε ότι αυτό το σχέδιο

θα κατέστρεφε το περιβάλλον,

θα κατέστρεφε τα παραποτάμια δάση,

τα οποία ήταν η βάση για

την επιβίωση νομαδικών πληθυσμών,

των Σαμπούρου και των Τοκάνα σε αυτή την περιοχή.

Οπότε όλοι γνώριζαν ότι είναι όχι ένα άχρηστο σχέδιο

είναι ένα απολύτως καταστροφικό, ένα απαίσιο σχέδιο,

χωρίς να αναφέρω το μελλοντικό χρέος της χώρας

γι' αυτά τα εκατοντάδες εκατομμύρια δολλάρια,

και την μετάγγιση

των ελάχιστων πόρων της οικονομίας

από πολύ πιο σημαντικές ασχολίες

όπως σχολεία, νοσοκομεία, και τα λοιπά.

Όλοι απορρίψαμε αυτό το σχέδιο.

Κανένας από τους χορηγούς δεν ήθελε

να συνδεθεί το όνομά του με αυτό,

και παρόλα αυτά ήταν το πρώτο σχέδιο που υλοποιήθηκε.

Τα καλά σχέδια, τα οποία εμείς ως κοινότητα χορηγών

θα παίρναμε υπό την προστασία μας

πήραν χρόνια να υλοποίηθουν, ξέρετε,

υπήρξαν πάρα πολλές μελέτες,

και πολύ συχνά δεν είχαν επιτυχία.

Αλλά τέτοια άσχημα σχέδια,

τα οποία ήταν εξ ολοκλήρου καταστροφικά για την οικονομία,

για πολλές γενιές, για το περιβάλλον,

για χιλιάδες οικογένειες που χρειάστηκε να επανεγκατασταθούν.

Αυτά τα σχέδια ξαφνικά ενώνονταν

από κοινοπραξίες τραπεζών

από κοινοπραξίες προμηθευτών

και ασφαλιστικών εταιριών,

όπως ο "Ερμής" στην Γερμανία και άλλα.

και επέστρεφαν πολύ πολύ γρήγορα πίσω,

κινούμενα από μια ανίερη συμμαχία

μεταξύ της ισχυρής ελίτ

των χωρών εκεί,

και των προμηθευτών από τον βορρά.

Τώρα, αυτοί οι προμηθευτές

ήταν οι μεγάλες εταιρίες μας.

Ήταν οι παίκτες της παγκόσμιας αγοράς,

στην οποία αναφέρθηκα στην αρχή.

Ήταν οι 'Siemens' αυτού του κόσμου,

που προέρχονται από την Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιαπωνία,

τον Καναδά, την Γερμανία,

και ήταν συστηματικά κινούμενοι

από την συστηματική, εκτεταμένη διαφθορά.

Δεν μιλάμε για

50.000 δολλάρια εδώ,

ή 100.000 δολλάρια εκεί ή 1.000.000 εκεί.

Όχι, μιλάμε για περίπου 10 εκατομμύρια, 20 εκατομμύρια δολλάρια,

σε τραπεζικούς λογαριασμούς στην Ελβετία,

σε τραπεζικούς λογαριασμούς στο Λιχτενστάιν,

των υπουργών του προέδρου,

των υψηλόβαθμων στελεχών στους ήμι-κρατικούς τομείς.

Αυτή ήταν η πραγματικότητα που είδα,

και όχι μόνο ένα σχέδιο σαν αυτό.

Είδα, θα έλεγα,

στα χρόνια που δούλεψα στην Αφρική,

είδα εκατό σχέδια σαν αυτό.

Και έτσι, πείστηκα

ότι αυτή η συστηματική διαφθορά,

η οποία αγνοεί τις οικονομικές πολιτικές σε αυτές τις χώρες,

είναι η κύρια αιτία

για την μιζέρια, για την φτώχια,

για τις διαμάχες, για την βία,

για την απόγνωση

σε πολλές από αυτές τις χώρες.

Για το ότι έχουμε σήμερα,

περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους κάτω από το απολυτο όριο φτώχιας,

για το ότι έχουμε περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους

στον κόσμο χώρις πόσιμο νερό,

διπλάσιος αριθμός

περισσότερους από δύο δισεκατομμύρια ανθρώπους

χωρίς υγειονομική περίθαλψη και τα συναφή,

και τις συνακόλουθες ασθένειες

παιδιών και μητέρων,

επιπλέον, παιδική θνησιμότητα πάνω από

10 εκατομμύρια άνθρωποι ετησίως

παιδιά που πεθαίνουν πριν το πέμπτο έτος της ηλικίας τους.

Η αιτία για αυτό, είναι σε ένα μεγάλο βαθμό

η μεγαλειώδης διαφθορά.

Λοιπόν, γιατί η Παγκόσμια Τράπεζα

δεν μου επέτρεψε να κάνω αυτή την δουλειά;

Το ανακάλυψα αργότερα,

αφού έφυγα, μετά από ένα μεγάλο καβγά, από την Παγκόσμια Τράπεζα.

Ο λόγος ήταν ότι τα μέλη της Παγκόσμιας Τράπεζας

πίστευαν ότι η εξωτερική δωροδωκία ήταν αποδεκτή,

συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας.

Στην Γερμανία η εξωτερική δωροδωκία ήταν αποδεκτή.

Οι δωροδωκίες εκπίπταν και σε φορολόγηση.

Δεν είναι έκπληξη λοιπόν ότι οι περισσότερες από τις πιο σημαντικές

διεθνείς επιχειρήσεις στην Γερμανία,

αλλά επίσης στην Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο,

και την Σκανδιναβία, παντού, δωροδωκούν συστηματικά.

Όχι όλες οι επιχειρησεις αλλά οι περισσότερες.

Και αυτό το φαινόμενο

αποκαλλώ αποτυχημένη διακυβέρνηση,

επειδή όταν επέστρεψα στην Γερμανία

και ξεκίνησα αυτή την μικρή μη-κυβερνητική οργάνωση

εδώ στο Βερολίνο, στη Βίλλα Μπόρζιχ

μας είπαν ότι δεν μπορούμε να σταματήσουμε

τους Γερμανούς εξαγωγείς να δωροδωκούν

επειδή θα χάσουμε τις συμβάσεις μας.

Θα χάσουμε από τους Γάλλους,

θα χάσουμε από τους Σουηδούς, θα χάσουμε από τους Ιάπωνες

και επομένως ήταν όντως ένα δίλημμα κρατούμενου

το οποίο έκανε πολύ δύσκολο

για μία μεμονωμένη επιχείρηση

μία μεμονωμένη εξαγωγική χώρα

να πει, δεν θα δώσουμε συνέχεια

σε αυτή τη θανατηφόρα, καταστροφική

συνήθεια των μεγάλων εταιριών να δωροδωκούν.

Αυτό λοιπόν εννοώ

με την αποτυχημένη διακυβερνητική δομή

επειδή, ακόμα και ισχυρές κυβερνήσεις

όπως συγκριτικά έχουμε στην Γερμανία

δεν μπορούσε να πει

ότι δεν θα επιτρέπουν τις εταιρίες τους να δωροδωκούν στο εξωτερικό.

Χρειάζονταν βοήθεια,

και οι ίδιες οι μεγάλες επιχειρήσεις

έχουν αυτό το δίλημμα.

Πολλές από αυτές τις επιχειρήσεις δεν θέλουν να δωροδωκούν.

Πολλές από τις Γερμανικές εταιρίες για παράδειγμα,

πιστεύουν ότι παράγουν πραγματικά

υψηλής ποιότητα καταναλωτικά αγαθά

σε καλή τιμή, άρα είναι ανταγωνιστικά.

Δεν είναι τόσο καλές στην δωροδωκία

όσο πολλοί από τους διεθνείς ανταγωνιστές τους,

αλλά δεν τους επιτράπηκε

να δείξουν τα δυνατά τους σημεία

επειδή ο κόσμος είχε αναλωθεί

από το μεγαλείο της διαφθοράς.

Και γι' αυτό σας λέω αυτό,

η κοινωνία των πολιτών αναπτύχτηκε στο ύψος των περιστάσεων.

Έχουμε ένα μικρό μη-κυβερνητικό οργανισμό

την Διεθνής Διαφάνεια.

Ξεκίνησαν να σκέφτονται

ένα δρόμο διαφυγής από το δίλημμα του κρατούμενου,

και αναπτύξαμε ιδέες

συλλογικής δράσης,

ουσιαστικά, προσπαθώντας να φέρουμε κοντά τους διάφορους ανταγωνιστές

γύρω από το ίδιο τραπέζι

και εξηγώντας τους

πόσο μεγάλο είναι το συμφέρον τους

εάν όλοι σταματήσουν τις δωροδωκίες ταυτόχρονα.

Και για να μην πολυλογώ,

καταφέραμε αναπόφευκτα

να κάνουμε την Γερμανία να υπογράψει

μαζί με τις άλλες χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD)

και κάποιους άλλους εξαγωγείς.

Το 1997, πετύχαμε μία σύμβαση

υπό την αιγίδα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD)

ή οποία υποχρέωνε όλους

να αλλάξουν την νομοθεσία τους

και να ποινικοποιήσουν την εξωτερική δωροδωκία.

(Χειροκροτήματα)

Σας ευχαριστώ, είναι ενδιαφέρον γιατί

για να πετύχουμε αυτό

έπρεπε να καθήσουμε μαζί με τις εταιρίες.

Κάναμε εδώ στο Βερολίνο, στο ινστιτούτο του Άσπεν στο Wannsee,

κάναμε συνεδρίες με περίπου

20 αρχηγούς της βιομηχανίας,

και συζητήσαμε μαζί τους

τι να κάνουν για την παγκόσμια διαφθορά.

Στην πρώτη συνεδρία, κάναμε τρεις συνεδρίες συνολικά

μέσα σε δύο χρόνια.

Και ο Πρόεδρος von Weizsäcker, παρεπιμπτόντως,

ανέλαβε την προεδρία της πρώτης συνεδρίας,

για να διώξει τον φόβο

από τους επιχειρηματίες

που δεν είχαν συνηθίσει να κάνουν συμφωνίες

με μη-κυβερνητικούς οργανισμούς.

Και στην πρώτη συνεδρία, όλοι είπαν ότι

δεν είναι δωροδωκία αυτό που κάνουμε. Είναι συνηθισμένο εκεί.

Αυτό απαιτούν εκείνοι οι πολιτισμοί.

Το επικροτούν μάλιστα.

Στην πραγματικότητα, ο ...... [ασαφές όνομα]

υποστηρίζει αυτό ακόμα και σήμερα.

Και άρα, υπάρχουν ακόμα πολλοί άνθρωποι

που δεν έχουν πειστεί ότι πρέπει να σταματήσουν την δωροδωκία.

Αλλά ήδη στην δεύτερη συνεδρία,

παραδέχτηκαν ότι δεν θα το έκαναν ποτέ αυτό,

αυτό που κάνουν σε άλλες χώρες,

εδώ στην Γερμανία ή στο Ηνωμένο Βασιλείο και λοιπές χώρες.

Οι υπουργικοί σύμβουλοι το παραδέχτηκαν.

Και στην τελευταία συνεδρία, στο ινστιτούτο του Άσπεν,

τους καταφέραμε να υπογράψουν ένα ανοιχτό γράμμα

προς την -τότε- κυβέρνηση του Kohl

ζητώντας να

συμμετάσχουν στην σύμβαση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD)

Και αυτό είναι κατά την γνώμη μου

ένα παράδειγμα μαλακής δύναμης,

επειδή μπορέσαμε να τους πείσουμε

ότι έπρεπε να προχωρήσουν μαζί μας.

Είχαμε πιο μακρυπρόθεσμες προοπτικές.

Είχαμε πιο πλατιά,

γεωγραφικά πολύ ευρύτερη

περιφέρεια που προσπαθούσαμε να υπερασπιστούμε.

Και για αυτό το λόγο άλλαξε ο νόμος.

Για αυτό είναι τώρα η Siemens σε τέτοιο μπελά.

Και για αυτό είναι η MIN σε αυτό τον μπελά.

Σε κάποιες χώρες, η συνθήκη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD)

δεν είναι ακόμα ορθά εφαρμοσμένη.

Και ξανά, οι κοινωνίες των πολιτών

αναπνέουν κάτω από τον λαιμό του συστήματος.

Στο Λονδίνο, για παράδειγμα

όπου το ΒΑΕ ξέφυγε

από μια τεράστια υπόθεση διαφθοράς,

την οποία το Γραφείο Σοβαρής Απάτης (Serious Fraud Office) προσπάθησε να διώξει

τα 100 εκατομύρια Βρετανικές λίρες,

κάθε χρόνο επί 10 χρόνια

σε ένα συγκεκριμένο στέλεχος μιας φιλίκης χώρας,

η οποία τότε αγόρασε

44 δισεκατομύρια λίρες στρατιωτικό εξοπλισμό.

Αυτή η υπόθεση δεν διώκεται στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Γιατι; Επειδή την κρίνουν ως

αντίθετη προς το συμφέρον της ασφάλειας

των ανθρώπων της Μεγάλης Βρετανίας.

Η κοινωνία των πολιτών σπρώχνει, η κοινωνία των πολιτών

προσπαθεί να βρει μία λύση σε αυτό το πρόβλημα

και το ίδιο ισχύει στο Ηνωμένο Βασίλειο,

και στην Ιαπωνία, που επίσης ο νόμος δεν έχει εφαρμοστεί σωστά,

και τα λοιπα.

Στην Γερμανία σπρώχνουμε

την κύρωση της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών

η οποία είναι μια ακόλουθη συμφωνία.

Εμείς, η Γερμανία, δεν το επικυρώνει.

Γιατί; Επειδή θα έκανε αναγκαίο

να ποινικοποιηθεί η διαφθορά

των εκπροσώπων.

Στην Γερμανία έχουμε ένα σύστημα όπου

δεν επιτρέπεται να δωροδωκήσεις δημοσίους υπαλλήλους,

αλλά επιτρέπεται να δωροδωκήσεις εκπροσώπους.

Αυτό, σύμφωνα με τον Γερμανικό νόμο επιτρέπεται.

Και τα κοινοβουλευτικά μέλη δεν επιθυμούν να το αλλάξουν,

και αυτός είναι ο λόγος που δεν υπογράφουν

την σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών ενάντια στην εξωτερική δωροδωκία,

μία από τις ελάχιστες χώρες

που κηρύσσει ειλικρίνεια και καλή διακυβέρνηση σε όλο τον κόσμο,

αλλά δεν μπορεί να επικυρώσει την σύμβαση,

την οποία καταφέραμε να περάσουμε στα βιβλία

περίπου 160 χωρών σε όλο τον κόσμο.

Βλέπω ότι ο χρόνος μου περνάει.

Θα προσπαθήσω να

αντλήσω κάποια συμπεράσματα από ότι συνέβει.

Πιστεύω ότι ότι καταφέραμε να επιτύγχουμε

στον αγώνα κατά της διαφθοράς

κάποιος μπορεί να τα καταφέρει

σε διαφορετικούς τομείς της αποτυχημένης διακυβέρνησης.

Ήδη, τα Ενωμένα Έθνη

είναι εξ ολοκλήρου με το μέρος μας.

Η Παγκόσμια Τράπεζα μετατράπηκε από Σαούλ σε Παύλος υπό τον Wolfensohn,

και είναι πλέον, θα έλεγα, ο ισχυρότερος

οργανισμός κατά της διαφθοράς στον κόσμο.

Οι περισσότερες από τις μεγάλες εταιρίες

είναι πλέον ολοκληρωτικά πεπεισμένες

ότι πρέπει να εφαρμόσουν

πολύ σκληρές πολιτικές

ενάντια στην δωροδωκία και τα συναφή.

Και αυτό είναι εφικτό, επειδή οι κοινωνίες των πολιτών

ενώθηκαν με στις εταιρίες

και ενώθηκαν με την κυβέρνηση

στη ανάλυση του προβλήματος,

στην ανάπτυξη διορθωτικών μέτρων,

στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων,

και αργότερα, στην παρακολούθηση των μεταρρυθμίσεων.

Φυσικά, εάν οι κοινωνίες των πολιτών

θέλουν να παίξουν αυτό το ρόλο,

πρέπει να αναπτύξουν αυτή την ευθύνη.

Όχι όλες οι κοινωνίες πολιτών είναι σωστές.

H Κου Κλουξ Κλαξ είναι ένας μη-κυβερνητικός οργανισμός.

Οπότε πρέπει να έχουμε επίγνωση

ότι οι κοινωνίες των πολιτών

πρέπει να σχηματιστούν σωστά.

Πρέπει να είναι κάτι παραπάνω από

διαφανή οικονομική διακυβέρνηση.

Πρέπει να έχουν μια πολύ πιο συμμετοχική διακυβέρνηση

σε πολλές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.

Χρειζόμαστε επίσης πιο ανταγωνιστικούς ηγέτες στις κοινωνίες των πολιτών.

Για αυτό έχουμε στήσει το σχολείο διακυβέρνησης

και το Κέντρο για την Κοινωνία των Πολιτών εδώ στο Βερολίνο.

Επειδή πιστεύουμε ότι τα περισσότερα από τα εκπαιδευτικά

και ερευνητικά ιδρύματα στην Γερμανία

και στην ηπειρωτική Ευρώπη, γενικότερα

δεν εστιάζονται αρκετά, ακόμα

στην εκδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών

και στην εκπαίδευση ηγεσίας των κοινωνιών των πολιτών.

Αλλά αυτό που θέλω να πω, από την πρακτική μου εμπειρία

είναι ότι εάν η κοινωνία των πολιτών λειτουργήσει σωστά

και ενωθεί με άλλους (κοινωνικούς) εταίρους

συγκεκριμένα με τις κυβερνήσεις,

και τα διεθνή ιδρύματα,

αλλά επίσης και με μεγάλους διεθνής εταίρους

συγκεκριμένα με εκείνους που έχουν δεσμευτεί

στην εταιρική κοινωνική ευθύνη

τότε, σε αυτό το μαγικό τρίγωνο,

μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών

την κυβέρνηση και τον ιδιώτικό τομέα,

υπάρχει μια τεράστια ευκαιρία

για όλους μας να δημιουργήσουμε έναν καλύτερο κόσμο.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκροτήματα)