શેરી-કળા થકી - આશા અને શાંતિનો એક સંદેશ

ફ્રાંસમાં જન્મેલ અને ત્યુનીશીયન માતા-પિતાનો દિકરો - અલ સિદ६,બહુવિધ સંસ્કૃતિ, ભાષા અને ઓળખનો આનંદ માણે છે.
મહમ६અંશે,તેઓ અરેબીક સંદેશાઓને પોતાની શૈલી - ગ્રાફ્ફીતીને શેરી-કળા થકી વણી લે છે.
આ પ્રકરણમાં,કલાકાર અને TED અધ્યેતા તેમની કેન્દ્રીય મહત્વાકાંક્ષા વર્ણવે છે: સુંદર કલાને સમજવા અનુવાદની જરૂર નથી.

વર્ષ 2012 માં,જારા મસ્જીદના મિનારાને
રંગવામાં આવ્યો,

ત્યારે મેં વિચાર્યું નોહતું કે,
ગ્રાફ્ફીતી એક શહેરને,

આકર્ષણનું કેન્દ્ર બનાવી શકે.

આ વાત છે,મારા વતન,
ગેબ્સની,જે દક્ષિણ ત્યુનીશીયામાં આવેલ છે.

શરૂઆત મેં જગ્યા શોધાવથી કરી,
તેનો અંત, એક મિનારા પર આવ્યો,

જે ૧૮વર્ષે પેહલા ૧૯૯૪માં,
બાંધવામાં આવ્યો હતો.૫૭ મીટર ઉંચો આ મિનારો,

આજદિન સુધી રંગહીન રહ્યો હતો.
જયારે મેં ઈમામને મળીને જણાવ્યું કે,

હું આવું કરવા વિચારી રહ્યો છું.

એમણે કહ્યું,"ઈશ્વરનો આભાર,કે તમે આવ્યા."
હું વર્ષોથી,

કોઈકની રાહ જોઈ રહ્યો હતો,

જે એનાપર કંઈક કરે.

સૌથી આશ્ચર્યચકિત કરનારી વાત એ હતી કે,
એમણે મને પુછ્યું પણ નહિ કે,

હું ત્યાં શું કરવાનો છું,
કે શું ચિત્ર દોરવાનો છું.

હું મારા કોઇપણ કાર્યમાં,મારી શૈલીમાં
કોયનેકોય સંદેશો વણીલવ,

કેલીગ્રાફ્ફી ને ગ્રાફ્ફીતીનો
સમન્વય હોય.

મિનારા પર,
સૌથી સુસંગત સંદેશો મુકવામાં આવે,

જે કુરાનમાંથી લીધેલો હોવો જોયે.
મેં આ આયાત પસંદ કરી,

"ઓહ માનવજાત,અમે સ્ત્રી બનાવ્યા,

પુરુષ બનાવ્યા,
અને ભિન્ન જાતી અને લોકો બનાવ્યા,

જેથી તમો એકબીજાને જાણી શકો."

આ સૌ માટે શાંતિ,સ્વીકૃતિ અને સહનશીલતાનો,
સવાર્ત્રિક સંદેશ હતો

જે હકીકતમાં પ્રસાર માધ્યમો થકી,
સાચી રીતે રજુ થતો નથી.

મને સ્થાનિક સમુદાયની,
પ્રતિક્રિયા વિષે જાણીને ઘણું આશ્ચર્ય થયું,

અને ખાસ કરીને, જયારે આ મિનારાએ દુનિયાના,
વિવીધ પ્રસારણ માધ્યમથકી ગૌરવ અપવડાવ્યું.

ઈમામ માટે તોઆ માત્ર ચિત્ર હતું,
આ એનાથી ઘણું વધારે હતું.

એમની ઈચ્છા હતી કે,મિનારો

શહેરનું જાણીતું સ્મારક બને.

અને વિસરાયી ગયેલી જગ્યા-ત્યુનીશીયાને,
આકર્ષણનું કેન્દ્ર બનાવે.

આ સંદેશની સર્વવ્યાપકતા
ત્યારે છતી થઇ,

જયારે ત્યુનીશીયાની રાજકીય હાલત

અને ગ્રાફિટી મદદથી કુરાનનું લખવું,

એ નોંધપાત્ર ગણાયું.

એણે સમુદાયને ફરીથી,

સંગઠિત કરી દીધા.

અરેબિક "કલીગ્રાફી" મારફતે હું લોકો ને,

ભાવી પેઢીથી નજીક લાવું છું.

સંદેશોનું લેખન એ,

મારા કૌશલ્યનો સાર છે.

નવાઈની વાત એ છે કે,અરેબીક-જાણનારા લોકોને,

પણ સમજવા ઘણું મથવું પડે છે.

તમારે પ્રાવીણ્યને સમજવા,લખાણનો
અર્થ સમજવો જરૂરી નથી.

અરેબિક લખાણ
તમારા હ્રિદયસ્પર્શી ઉતરી જાય છે.

એની ખાસિયત એ છે કે એને અનુવાદની જરૂર નથી.

અરેબિક લીપી, કોઈપણ સમજી શકે છે.

- તમે, તમે,તમે કે કોઈપણ.

જયારે તમને એનો અર્થ સમજાય છે,

તમે એની સાથે જોડાય જાવ છો.

હું હમેશા જગ્યાને અનુરૂપ
સંદેશ પસંદ કરું છું,

સંદેશા હંમેશા સર્વવ્યાપી હોવા જોયે,

જેથી કરીને કોઈપણ એની સાથે જોડાઈ શકે.

મારો જન્મ અને ઉછેર ફ્રાંસમાં,
આવેલ "પેરીસ" માં થયેલ છે.

હું ૧૮વર્ષનો હતો,

ત્યારથી અરેબિક લખતા-વાંચતા શીખ્યો છું

હવે હું માંત્ર એરબિકમાં જ સંદેશા લખું છું.

એનું મુખ્ય કારણ,

એ મારા વિશ્વના અનુભવોના પ્રત્યાઘાત છે.

રીઓ-દી-જાનેરોમાં,
મેં ગબેરીએલા તોર્રુસ બર્બોસાની

પોર્ટુગીઝ કવિતાનો અનુવાદ કર્યો હતો.

જે ફાવેલાના દુર્ભાગી વ્યક્તિઓને
શ્રદ્ધાંજલિ હતી.

તે મેં એક છત પર આલેખી હતી.

શરૂઆતમાં સ્થાનિક રેહવાસીઓએ
મારી નિંદા કરી હતી,

પણ જયારે તેમને કલ્લીગ્રાફીનો
અર્થ સમજાવ્યો,તેમણે મારો આભાર માન્યો.

તેમને લાગ્યું કે,
તેઓ એની સાથે જોડાય ગયા છે.

સાઉથ આફ્રિકાના કેપટાવનમાં,

સ્થાનિક જાતિ,ફીલીપ્પી એ

મને એક ઝુપડપત્તિની દિવાલ પર ચિત્ર
કરવાનો આગ્રહ કર્યો.

જે એક શાળા હતી.

મેં એના પર નેલ્સન મંડેલાની

એક ઉક્તિ કંડારી,
"[અરેબિકમાં],"તેનો અર્થ,

"જ્યાં સુધી પૂર્ણ નથી થતું,
ત્યાં સુધી અઘરું છે."

તેઓ કેહવા લાગ્યા કે,
"તું શા માટે અંગ્રેઝી માં નથી લખતો?"

મેં કહ્યું,"હું તમારી વાત સાથે તોજ
ધ્યાનમાં લેત,અગર તમે મને પુછ્યું હોત કે,

હું કેમ ઝૂલું માં નથી લખતો?

એકવાર પેરીસમાં,એક ઘટના ઘટી,

મને એક દીવાલ પર,
ચિત્રનો આગ્રહ કરવામાં આવ્યો,

જયારે તેમણે જોયું કે,હું અરેબિકમાં
લખી રહ્યો છું.

એ પાગલ થાયને ગુસ્સામાં ધ્રુજવા લાગ્યો,
મને બધું જ ભૂસી નાખવા જણાયું.

હું નાસીપાસ થાય ગયો.
પણ એક અઠવાડિયા પછી,

આયોજકે મને પાછો બોલાવ્યો અને જણાવ્યું કે,

અ દિવાલ એના ઘરની સામે પડે છે,

તેથી તેણે -

(હાસ્ય)

દિવાલ એણે પરાણે જોવી પડત.

પેહલા,હું તેના પર લખવા માંગતો હતો,
"[અરેબિકમાં]"

જેનો મતલબ હતો.
"તારા ચેહરા પર".

(હાસ્ય)

પછી મેં થોડી સમજદારી વાપરી
અને લખ્યું,"[અરેબિકમાં]",

જેનો મતલબ થાય
"હ્રિદય વિશાળ રાખો."

મને મારી સંસ્કૃતિ પર ગર્વ છે,

અને હું એક રાજદુત બનીને મારા કાર્ય થકી
મારી સંસ્કૃતિ ફેલાવો કરવા માંગું છું,

અને હું માનું છું કે,
અરેબિક ભાષાની સુંદરતા થકી,

હું પ્રથાઓ નાબુદ કરી શકિશ.

હવેથી હું,કોઈ સંદેશાનો અનુવાદ નથી લખતો,

કેલીગ્રફ્હીને મહત્વતા ઓછી થાય એ પસંદ નથી.

એ કળા છે,અને તમે તેનો અર્થ જાણ્યા વગર
એને વખાણી શકો છો.

જેવી રીતે બીજા દેશનું સંગીત માણી શકો છો.

ઘણાલોકો આને,અસ્વીકાર્યતા કે
જીદ્દીવલણ કહે છે, -

પણ મારા માટે એ આમંત્રણ છે -

મારી ભાષા,મારી સંસ્કૃતિ અને મારી કલાનું.

તમારો આભાર.

(તાળીઓ)