Kaleko artea itxaropen eta bake mezuarekin

Frantzian jaioa eta Tunisiako gurasoak izanda, eL Seedek hainbat kultura, hizkuntza eta identitaterekin malabarismoak egiten gozatzen du. Are gehiago bere artelanetan, arabiar poesia kaleko artearen eta graffitien estiloarekin nahasiz. Hitzaldi sutsu honetan, TEDeko kide den artistak bere gura nagusia deskribatzen du: hain ederra den artea sortzea, non ez duen itzulpenik behar.

2012an, Jara mezkitako minaretea
margotu nuenean

nire Gabés herrian,
Tunisia hegoaldean,

ez nuen inolaz ere uste graffitiak
horren arreta handia eman ahal zionik hiri bati.

Hasieran, herriko pareta bat bilatzen
ari nintzen besterik gabe

eta kontua da minaretea 1994an eraiki zela.

18 urtez 57 metroko hormigoi zati hori
grisa izan zen.

Imama lehen aldiz ezagutu nuenean
eta nire asmoa azaldu nionean,

bere erreakzioa hau izan zen:
«Eskerrak azkenean etorri zaren»

Urteak zeramatzan
paretan zerbait egingo zuen norbaiten zain.

Imamaren alderik harrigarriena zera zen,
ez zidala deus eskatu --

ez zirriborrorik,
ez zer idazteko asmoa nuen ere.

Sortzen ditudan lan guztietan,
mezuak idazten ditut

nire kaligraffiti estiloarekin --
kaligrafia eta graffitiaren arteko nahasketa.

Zitak edo poesia erabiltzen ditut.

Minaretearen kasuan,
mezkita batean jartzeko mezurik egokiena

Koranekoa izan behar zuela uste nuen

ahapaldi hau hartu nuen beraz:

«Oh gizadia, gizon eta emakumeetatik
sortu zaitugu,

eta jendea eta tribua egin dizkizugu,
elkar ezagutu dezazuen».

Dei unibertsala zen bakeari,
tolerantziari eta onarpenari

komunikabideetan normalean modu txarrean
irudikatzen den eremutik zetorrena.

Harrituta gelditu nintzen
komunitatearen erreakzioa ikustean,

eta nola sentitzen ziren harro
minaretea jasotzen ari zen atentzioaz

munduko prentsan.

Imamaren ustez, ez zen soilik margolana;

hori baino askoz sakonagoa zen.

Minaretea hiriko monumentu
bihurtuko zelako itxaropena zeukan,

eta jendea erakarriko zuelakoa
Tunisiako toki ahaztu hartara.

Mezuaren unibertsaltasuna,

garaiko Tunisiako testuinguru politikoa,

eta Korana graffiti moduan idatzi izana

ez ziren gauza hutsalak.

Komunitatea berriro elkartu zuten.

Jendea, etorkizuneko belaunaldiak, batu

kaligrafia arabiarraren bidez;

hori da egiten dudana.

Mezuak idaztea da nire artearen funtsa.

Barregarria dena, berez, zera da,
arabiar hiztunak ere

asko kontzentratu behar direla
idazten dudana deszifratzeko.

Ez duzu esanahia jakin behar
pieza sentitzeko.

Uste dut idazkera arabiarrak arima ukitzen duela
begietara iritsi aurretik.

Itzuli behar ez den edertasuna dauka.

Idazkera arabiarra edonori mintzatzen zaiolakoan nago;

zuri, zuri, zuri, edonori,

eta esanahia harrapatzen duzuenan,

horri konektatuta sentitzen zara.

Beti ziurtatzen dut idazten ditudan mezuak

margotzen ari naizen tokiarentzat
egokiak direla,

baita dimentsio unibertsala
daukaten mezuak izatea

edonor konektatu ahal izateko.

Frantzian, Parisen jaio eta hazi nintzen

eta arabieraz idazten eta irakurtzen
ikasten hasi nintzen 18 urterekin.

Orain arabieraz soilik idazten ditut mezuak.

Hori oso garrantzitsua da niretzat,
eta, arrazoietako bat

munduan zehar bizi izan ditudan erreakzioak dira.

Rio de Janeiron, poema portugaldar hau itzuli nuen

Gabriela Tôrres Barbosak

faveletako behartsuen omenez idatzi zuena,

eta, gero, zabaltzan margotu nuen.

Komunitateak jakinmina zeukan nire lanaz,

baina kaligrafiaren esanahia
azaldu bezain pronto,

eskerrak eman zizkidaten,
piezarekin konektatu balute bezala.

Hegoafrikan, Lurmutur Hirian,

Philippiko biztanleek

auzo pobreko hormigoi pareta bakarra
eskaini zidaten.

Eskola bat zen, eta paretan idatzi nuen

Nelson Mandelaren zita bat,

zera zioena, «[arabieraz]»,

«Ezinezkoa dirudi, egiten den arte».

Orduan, gizon bat hurbildu zitzaidan galdtuz
«Aizu, zergatik ez duzu ingelesez idatzi?»

eta nire erantzuna,
«Zure kezka legezkoa irudituko litzaidake

zergatik ez dudan zulueraz idatzi
galdetuko bazenit».

Parisen, behin, ekitaldi batean,

pareta bat utzi zidan norbaitek margotzeko.

Eta arabieraz margotzen ari nintzela
ikusi zuenean,

erotu egin zen -- histeriko jarri zen --
eta pareta garbitzeko eskatu zidan.

Oso haserre eta etsita nengoen.

Baina aste bat geroago, ekitaldiaren antolatzaileak
bueltatzeko eskatu zidan,

eta tipoaren etxearen parean
beste pareta bat zegoela esan zidan.

Hortaz, tipoa --

(Barreak)

egunero ikustera behartuta zegoen.

Hasieran, «[arabieraz]»
idaztekotan egon nintzen;

«Hire muturrean», baina --

(Barreak)

Azkarragoa izatea erabaki nuen
eta «[arabieraz]» idatzi nuen;

«Ireki bihotza».

Izugarri harro nago nire kulturaz,

eta horren enbaxadore izaten saiatzen naiz
nire artearen bidez.

Eta espero dut guztiok ezagutzen ditugun estereotipoak
hausteko gai izatea,

idazkera arabiarraren edertasunaz.

Gaur egun, ez dut mezuaren itzulpena
idazten paretan.

Ez dut kaligrafiaren poesia hautsi nahi,

artea denez eta esanahia jakin gabe
antzeman daitekeenez gero,

beste herrialdeetako musikaz
gozatu dezakezun heinean.

Batzuek errefusatze
edo ate itxi bat bezala ikusten dute,

baina nire ustez, gonbidapena da --

nire hizkuntzara, nire kulturara
eta nire artera.

Eskerrik asko.

(Txaloak)