Return to Video

Jak trauma z dzieciństwa wpływa na zdrowie w ciągu całego życia.

  • 0:01 - 0:02
    W połowie lat 90.
  • 0:02 - 0:05
    CDC oraz Kaiser Permanente
  • 0:05 - 0:09
    odkryli czynnik istotnie zwiększający
    ryzyko zachorowań
  • 0:09 - 0:14
    na 7 z 10 głównych przyczyn zgonów w USA.
  • 0:15 - 0:18
    W dużych dawkach
    wpływa on na rozwój mózgu,
  • 0:18 - 0:22
    układ odpornościowy i hormonalny,
  • 0:22 - 0:27
    a nawet na sposób, w jaki odczytywane
    i przepisywane jest DNA.
  • 0:27 - 0:30
    Osobom narażonym na duże
    natężenie tego czynnika
  • 0:30 - 0:34
    grozi trzykrotnie wyższe ryzyko
    zachorowań na choroby serca i raka płuc
  • 0:34 - 0:39
    oraz życie krótsze o 20 lat.
  • 0:40 - 0:46
    Jednak lekarzy wciąż nie uczy się
    jak go wykrywać i leczyć.
  • 0:46 - 0:52
    Nie jest to pestycyd
    czy toksyna z opakowań.
  • 0:52 - 0:54
    To trauma przeżyta w dzieciństwie.
  • 0:55 - 0:58
    Jaką traumę mam na myśli?
  • 0:58 - 1:02
    Nie oblanie testu
    czy przegranie meczu koszykówki.
  • 1:02 - 1:07
    Chodzi o zagrożenia
    tak poważne i dojmujące,
  • 1:07 - 1:11
    że dosłownie zakorzeniają się pod skórą
    i zmieniają naszą fizjologię.
  • 1:11 - 1:14
    Chodzi tu o znęcanie się czy zaniedbanie,
  • 1:14 - 1:17
    dorastanie z chorym psychicznie
  • 1:17 - 1:19
    lub uzależnionym rodzicem.
  • 1:20 - 1:21
    Przez długi czas
  • 1:21 - 1:24
    ja też traktowałam te zjawiska tak,
    jak mnie nauczono,
  • 1:24 - 1:29
    albo jako problem socjalny,
    w gestii opieki społecznej,
  • 1:29 - 1:33
    albo jako problem psychologiczny,
    sprawa dla poradni zdrowia psychicznego.
  • 1:34 - 1:39
    Aż pewne zdarzenie
    zmieniło moje podejście.
  • 1:40 - 1:42
    Kiedy skończyłam staż,
  • 1:42 - 1:45
    chciałam pracować w miejscu,
    gdzie czułabym się potrzebna,
  • 1:45 - 1:49
    gdzie mogłabym zmienić świat na lepsze.
  • 1:49 - 1:52
    Zatrudniłam się
    w Centrum Medycznym California Pacific,
  • 1:52 - 1:55
    jednym z najlepszych prywatnych szpitali
    w Północnej Kalifornii,
  • 1:55 - 2:00
    i wspólnie otworzyliśmy przychodnię
    w Bayview-Hunters Point,
  • 2:00 - 2:04
    jednej z najbiedniejszych i najbardziej
    zaniedbanych dzielnic San Francisco.
  • 2:04 - 2:06
    Zanim powstała nasza przychodnia,
  • 2:06 - 2:09
    w całym Bayview był tylko jeden pediatra
  • 2:09 - 2:12
    na ponad 10 000 dzieci.
  • 2:12 - 2:17
    Tak więc rozpoczęliśmy pracę
    i dawaliśmy doskonałą opiekę medyczną,
  • 2:17 - 2:19
    nie patrząc, czy pacjenta na to stać.
  • 2:19 - 2:23
    To było wspaniałe.
    Skupiliśmy się na typowych brakach.
  • 2:23 - 2:28
    Dostępie do opieki medycznej,
    szczepieniach, leczeniu astmy
  • 2:28 - 2:30
    i osiągnęliśmy wszystkie założone cele.
  • 2:30 - 2:33
    Byliśmy z siebie bardzo dumni.
  • 2:33 - 2:37
    Lecz wtedy zaczęłam zauważać
    niepokojący trend.
  • 2:37 - 2:41
    Kierowano do mnie wiele dzieci
    z podejrzeniem ADHD,
  • 2:41 - 2:44
    czyli zespołem nadpobudliwości
    psychoruchowej z deficytem uwagi.
  • 2:44 - 2:48
    Jednak po uważnym zbadaniu
    moich pacjentów,
  • 2:48 - 2:52
    zorientowałam się, że większości z nich
  • 2:52 - 2:55
    nie mogę postawić diagnozy ADHD.
  • 2:55 - 3:01
    Większość kierowanych do mnie dzieci
    doświadczyło tak głębokiej traumy,
  • 3:01 - 3:04
    że mylono ją z czym innym.
  • 3:04 - 3:08
    Umykało mi coś bardzo ważnego.
  • 3:10 - 3:13
    Przed podjęciem stażu
    zrobiłam magistra ze zdrowia publicznego
  • 3:13 - 3:16
    i jedną z rzeczy, której tam uczą
  • 3:16 - 3:18
    jest to, że jeśli jesteś lekarzem
  • 3:18 - 3:22
    i masz 100 dzieci, które piły
    wodę z jednej studni
  • 3:22 - 3:25
    i 98 z nich dostało biegunki,
  • 3:25 - 3:28
    możesz śmiało zacząć przepisywać im
  • 3:28 - 3:32
    antybiotyk za antybiotykiem
  • 3:32 - 3:38
    lub możesz zadać sobie pytanie:
    "Co do diabła jest w tej studni?".
  • 3:38 - 3:42
    Zaczęłam więc czytać wszystko,
    co tylko wpadło mi w ręce
  • 3:42 - 3:44
    na temat, jak traumatyczne
    doświadczenia z dzieciństwa
  • 3:44 - 3:48
    wpływają na wciaż rozwijające się
    mózgi i ciała dzieci.
  • 3:48 - 3:52
    Pewnego dnia do mojego biura
    przyszedł mój współpracownik
  • 3:52 - 3:56
    i zapytał: "Doktor Burke,
    widziała to pani?".
  • 3:57 - 4:01
    Trzymał w rękach kopię raportu z badań.
  • 4:01 - 4:04
    "Badania nad traumatycznymi
    doświadczeniami z dzieciństwa".
  • 4:05 - 4:12
    Ten dzień zmienił moją praktykę
    lekarską i całą moją karierę.
  • 4:12 - 4:15
    "Traumatyczne doświadczenia
    z dzieciństwa",
  • 4:15 - 4:18
    to badania, których wynik
    powinni znać wszyscy.
  • 4:18 - 4:23
    Przeprowadzili je dr Vincent Felitti
    z Kaiser i dr Bob Anda z CDC.
  • 4:23 - 4:31
    Przepytali 17 500 dorosłych
    o ich przeszłość,
  • 4:31 - 4:36
    określaną mianem traumatycznych
    doświadczeń z dzieciństwa (ACE).
  • 4:37 - 4:41
    Takich jak: znęcanie się fizyczne,
    emocjonalne i seksualne,
  • 4:41 - 4:43
    fizyczne lub emocjonalne zaniedbanie,
  • 4:43 - 4:47
    choroba psychiczna rodzica
    uzależnienie od narkotyków,
  • 4:47 - 4:51
    więzienie, separacja lub rozwód rodziców,
  • 4:51 - 4:53
    lub przemoc domowa.
  • 4:53 - 4:58
    Za pozytywną odpowiedź
    otrzymywało się punkt ACE.
  • 4:58 - 5:02
    Następnie porównali wyniki wywiadu
  • 5:02 - 5:05
    z wynikami zdrowotnymi.
  • 5:05 - 5:08
    To, czego się dowiedzieli,
    było uderzające.
  • 5:08 - 5:09
    Dwie rzeczy.
  • 5:09 - 5:13
    Traumatyczne doświadczenia
    są niezwykle powszechne.
  • 5:13 - 5:20
    67% populacji miało
    przynajmniej jedno takie doświadczenie,
  • 5:20 - 5:26
    a 12,6%, jedno z ośmiu miało 4 lub więcej.
  • 5:27 - 5:29
    Ponadto odkryli,
  • 5:29 - 5:32
    że istniała zależność dawka-reakcja
  • 5:32 - 5:37
    pomiędzy traumatycznymi doświadczeniami,
    a skutkami zdrowotnymi.
  • 5:37 - 5:41
    Im większa ilość przykrych doświadczeń,
    tym gorsze zdrowie.
  • 5:41 - 5:44
    Dla osoby z wynikiem ACE 4 lub więcej
  • 5:44 - 5:48
    ryzyko zachorowania
    na przewlekłą chorobę płuc
  • 5:48 - 5:52
    było 2,5 razy większe niż
    dla kogoś z wynikiem ACE 0.
  • 5:53 - 5:56
    Tak samo było z żółtaczką.
  • 5:56 - 6:00
    Depresja była 4,5 razy częstsza.
  • 6:00 - 6:03
    Samobójstwo 12 razy
    bardziej prawdopodobne.
  • 6:03 - 6:06
    Osoba z wynikiem ACE 7 lub więcej
  • 6:06 - 6:11
    miała trzykrotnie większe
    ryzyko zachorowania na raka płuc
  • 6:11 - 6:15
    i 3,5 razy większe ryzyko
    choroby niedokrwiennej serca,
  • 6:15 - 6:18
    zabójcy numer jeden w USA.
  • 6:20 - 6:22
    Oczywiście, to ma sens.
  • 6:22 - 6:27
    Niektórzy spojrzeli na dane
    i powiedzieli: "Daj spokój.
  • 6:27 - 6:31
    Masz trudne dzieciństwo, to szybciej
    sięgniesz po alkohol i papierosy
  • 6:31 - 6:34
    i będziesz robić te wszystkie rzeczy,
    które szkodzą zdrowiu.
  • 6:34 - 6:38
    To nie wynika z nauki.
    To po prostu złe zachowanie."
  • 6:39 - 6:43
    Okazuje się, że jest tutaj
    miejsce na naukę.
  • 6:43 - 6:47
    Teraz rozumiemy lepiej
    niż kiedykolwiek wcześniej
  • 6:47 - 6:51
    jak styczność z traumą w dzieciństwie
  • 6:51 - 6:54
    wpływa na rozwijające się
    mózg i ciało dziecka.
  • 6:54 - 6:57
    To ma wpływ na takie obszary,
    jak jądro półleżące,
  • 6:57 - 6:59
    ośrodek przyjemności i nagrody w mózgu,
  • 6:59 - 7:03
    który zmienia się pod wpływem narkotyków.
  • 7:03 - 7:05
    To hamuje korę przedczołową,
  • 7:05 - 7:08
    która jest niezbędna do kontroli
    bodźców i pełni rolę krytyczną
  • 7:08 - 7:11
    w uczeniu się.
  • 7:11 - 7:14
    Na obrazie z rezonansu
  • 7:14 - 7:17
    widać znaczącą różnicę
    w ciele migdałowatym,
  • 7:17 - 7:21
    ośrodku mózgu odpowiedzialnym za strach.
  • 7:21 - 7:23
    Więc są neurologiczne powody,
  • 7:23 - 7:27
    dla których osoby,
    mające za sobą dużą traumę
  • 7:27 - 7:31
    częściej angażują się
    w ryzykowne zachowania.
  • 7:31 - 7:33
    I warto o tym pamiętać.
  • 7:33 - 7:38
    Ale okazuje się, że nawet jeśli
    nie angażujesz się w ryzykowne zachowania
  • 7:38 - 7:45
    i tak jest większe prawdopodobieństwo
    zachorowania na chorobę serca czy raka.
  • 7:45 - 7:50
    Ma to związek z osią podwzgórzowo-
    przysadkowo-nadnerczową
  • 7:50 - 7:53
    systemem odpowiedzialnym
    za reakcję na stres,
  • 7:53 - 7:57
    wybierającą walkę lub ucieczkę.
  • 7:57 - 7:59
    Jak to działa?
  • 7:59 - 8:03
    Wyobraźcie sobie, że jesteście
    w lesie i widzicie niedźwiedzia.
  • 8:03 - 8:07
    Natychmiast wasze podwzgórze
    wysyła sygnał do nadnerczy
  • 8:07 - 8:10
    i krzyczy:
  • 8:10 - 8:13
    "Uwolnić hormon stresu!
    Andrenalinę! Kortyzol!"
  • 8:13 - 8:17
    Serce zaczyna walić,
    źrenice się rozszerzają,
  • 8:17 - 8:19
    drogi oddechowe się otwierają.
  • 8:19 - 8:24
    Jesteście gotowi albo do walki
    z niedźwiedziem, albo do ucieczki.
  • 8:24 - 8:27
    I jest to cudowne rozwiązanie,
  • 8:27 - 8:30
    gdy jesteś w lesie i widzisz niedźwiedzia.
  • 8:30 - 8:33
    (Śmiech)
  • 8:33 - 8:38
    Problem pojawia się, gdy niedźwiedź
    przychodzi każdej nocy do domu,
  • 8:38 - 8:44
    przez co ten system
    jest w kółko aktywowany.
  • 8:44 - 8:48
    Na początku się dostosowuje,
    jest samozachowawczy
  • 8:48 - 8:53
    a potem staje się
    niedostosowany, szkodliwy.
  • 8:53 - 8:58
    Dzieci są szczególnie wrażliwe
    na te powtarzalną aktywację stresu,
  • 8:58 - 9:01
    ponieważ ich mózgi i ciała
    jeszcze się rozwijają.
  • 9:02 - 9:08
    Mocne doświadczenia traumatyczne nie tylko
    wpływają na strukturę i funkcję mózgu
  • 9:08 - 9:11
    ale i wpływają na rozwój
    układu odpornościowego,
  • 9:11 - 9:14
    układu hormonalnego,
  • 9:14 - 9:19
    a nawet na to jak zapisywane
    i odczytywanie jest DNA.
  • 9:20 - 9:25
    Dla mnie te wnioski wywróciły
    do góry nogami moje szkolenie.
  • 9:25 - 9:29
    Bo kiedy rozumiemy mechanizm choroby,
  • 9:29 - 9:34
    kiedy wiemy, które ścieżki
    są zakłócone i w jaki sposób,
  • 9:34 - 9:38
    wtedy, jako lekarze
    powinniśmy użyć tej wiedzy
  • 9:38 - 9:41
    do zapobiegania i leczenia.
  • 9:41 - 9:43
    Taka jest nasza rola.
  • 9:43 - 9:47
    Dlatego w San Fancisco stworzyliśmy
    Centrum Zdrowia Młodzieży,
  • 9:47 - 9:52
    żeby zapobiegać, wyłapywać
    i leczyć wpływ traumy i stresu.
  • 9:52 - 9:57
    Zaczęliśmy od badań przesiewowych
    każdego dziecka w naszym ośrodku
  • 9:57 - 9:59
    podczas zwykłych badań kontrolnych.
  • 9:59 - 10:03
    Teraz już wiem, że pacjent
    z wynikiem ACE 4
  • 10:03 - 10:08
    ma 2,5 razy większą zachorowalność
    na żółtaczkę, chorobę płuc,
  • 10:08 - 10:10
    ma 4,5 razy większą możliwość
    zachorowania na depresję
  • 10:10 - 10:15
    i 12 razy większą szansę
    odebrania sobie życia
  • 10:15 - 10:17
    niż pacjenci z ACE zerowym.
  • 10:17 - 10:20
    Ja to wiem, kiedy pacjent
    jest u mnie w gabinecie.
  • 10:20 - 10:23
    Dla pacjentów mających wynik pozytywny
    w badaniach przesiewowych
  • 10:23 - 10:28
    mamy szereg kuracji, mających na celu
    zmniejszenie niebezpieczeństwa
  • 10:28 - 10:34
    i leczących objawy za pomocą
    opieki psychologicznej, wizyt domowych,
  • 10:34 - 10:38
    zdrowego odżywiania się,
    holistycznego podejścia,
  • 10:38 - 10:43
    no i wreszcie leków.
  • 10:43 - 10:47
    Edukujemy także rodziców,
    na temat wpływu traumy i stresu,
  • 10:47 - 10:53
    tak jak się omawia zagrożenia
    porażeniem prądem czy zatruciem ołowiem.
  • 10:53 - 10:57
    Dopasowujemy leczenie
    dla astmatyków i cukrzyków
  • 10:57 - 11:01
    pamiętając, że w związku ze
    zmianami hormonalnymi,
  • 11:01 - 11:06
    które zaszły w ich ciałach, kuracja ta
    może być bardziej agresywna.
  • 11:06 - 11:10
    Kolejnym krokiem po zrozumieniu
    tego mechanizmu
  • 11:10 - 11:13
    jest chęć wykrzyczenia tego całemu światu.
  • 11:13 - 11:17
    Bo to nie dotyczy tylko
    dzieciaków z Bayview.
  • 11:17 - 11:20
    Ja myślałam, że jak tylko
    inni o tym usłyszą,
  • 11:20 - 11:24
    zaczną się rutynowe badania przesiewowe,
    powstaną zespoły wielodyscyplinarne,
  • 11:24 - 11:29
    zacznie się wyścig
    o najskuteczniejsze badania kliniczne.
  • 11:31 - 11:33
    Nic z tego.
  • 11:33 - 11:36
    Dla mnie to był duża nauczka.
  • 11:36 - 11:41
    To, co wydawało mi się
    dobrą praktyką kliniczną,
  • 11:41 - 11:44
    okazało się przelotnym zainteresowaniem.
  • 11:45 - 11:47
    Słowami dra Roberta Blocka,
  • 11:47 - 11:52
    byłego prezydenta
    Amerykańskiej Akademii Pediatrycznej,
  • 11:52 - 11:54
    "Traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa,
  • 11:54 - 11:59
    to najbardziej zaniedbane zagrożenie
    zdrowia publicznego,
  • 11:59 - 12:01
    z którym mamy do czynienia dzisiaj."
  • 12:01 - 12:06
    I dla wielu ludzi,
    to przerażająca perspektywa.
  • 12:06 - 12:11
    Zasięg i rozmiar tego problemu
    wydaje sie tak duży,
  • 12:11 - 12:14
    że trudno sobie wyobrazić, jak
    możemy się do tego zabrać.
  • 12:14 - 12:19
    Ale dla mnie, w tym właśnie jest nadzieja.
  • 12:19 - 12:22
    Bo jeśli mamy odpowiedni zakres działania
  • 12:22 - 12:27
    jeśli zdajemy sobie sprawę,
    że to zagraża zdrowiu publicznemu,
  • 12:27 - 12:32
    to możemy zacząć używać
    odpowiednich narzędzi i szukać rozwiązań.
  • 12:32 - 12:36
    Od tytoniu, przez zatrucie ołowiem,
    aż po HIV i AIDS,
  • 12:36 - 12:41
    USA mają wielkie dokonania
  • 12:41 - 12:44
    w radzeniu sobie z zagrożeniami
    zdrowia publicznego.
  • 12:44 - 12:49
    Do powtórzenia tych osiągnięć
    z problemem ACE i stresem
  • 12:49 - 12:54
    potrzebne będą determinacja i poświęcenie.
  • 12:54 - 12:58
    Kiedy patrzę, jak do tej pory
    nasz naród reagował na te doniesienia,
  • 12:58 - 12:59
    to zastanawiam się,
  • 12:59 - 13:03
    dlaczego jeszcze nie podchodzimy
    do tego poważnie?
  • 13:03 - 13:07
    Na początku myślałam,
    że marginalizujemy sprawę,
  • 13:07 - 13:09
    bo ona nas nie dotyczy.
  • 13:09 - 13:12
    To dotyczy tylko tamtych dzieciaków,
    z tamtych osiedli.
  • 13:12 - 13:16
    Ale przecież dane tego nie potwierdząją.
  • 13:16 - 13:21
    Pierwsze badanie ACE
    zostało przeprowadzone
  • 13:21 - 13:23
    na populacji, która jest
    w 70% kaukaska,
  • 13:23 - 13:26
    w 70% po college'u.
  • 13:26 - 13:30
    Ale im więcej rozmawiałam z ludźmi,
  • 13:30 - 13:34
    tym bardziej myślałam, że chyba to ja
    nie tak na to patrzyłam.
  • 13:35 - 13:41
    Gdybym zapytała ilu ludzi na tej sali
  • 13:41 - 13:45
    dorastało w rodzinie
    z osobą psychicznie chorą,
  • 13:46 - 13:48
    założę się, że byłoby kilka rąk w górze.
  • 13:48 - 13:54
    A gdybym następnie zapytała, ile osób
    miało rodzica, który pił za dużo,
  • 13:54 - 13:58
    albo ile osób uważa, że dyscyplina
    czasem wymaga użycia paska,
  • 13:59 - 14:02
    założę się, że kolejnych kilka osób
    podniosłoby rękę.
  • 14:02 - 14:07
    Nawet na tej sali, ten problem
    dotyczy wielu z nas.
  • 14:07 - 14:11
    Zaczynam myśleć,
    że marginalizujemy ten problem,
  • 14:11 - 14:13
    bo właśnie nas dotyczy.
  • 14:13 - 14:16
    Może łatwiej się na to patrzy,
    jak dzieje się gdzieś dalej,
  • 14:16 - 14:19
    bo nie chcemy na to patrzeć.
  • 14:19 - 14:21
    Wolelibyśmy mieć jakąś konkretną chorobę.
  • 14:22 - 14:28
    Na szczęście zaawansowana nauka
    i realia ekonomiczne,
  • 14:28 - 14:32
    czynią tę opcję obecnie mniej wykonalną.
  • 14:34 - 14:35
    Nauka mówi jasno.
  • 14:36 - 14:41
    Traumy z dzieciństwa dramatycznie
    wpływają na nasze zdrowie.
  • 14:42 - 14:47
    Dzisiaj zaczynamy rozumieć,
    jak przerwać zależność
  • 14:47 - 14:51
    między wczesną traumą, a chorobą
    i przedwczesną śmiercią.
  • 14:51 - 14:53
    30 lat od teraz
  • 14:53 - 14:56
    dziecko, które ma wysoki wynik ACE,
  • 14:56 - 14:59
    i którego objawy pozostaną nierozpoznane,
  • 14:59 - 15:02
    którego astma nie została powiązana,
    z problemami z dzieciństwa,
  • 15:02 - 15:05
    i który będzie miał nadciśnienie,
  • 15:05 - 15:08
    wczesną chorobę serca albo raka,
  • 15:08 - 15:13
    pozostanie anomalią, tak jak
    zgon 6 miesięcy po rozpoznaniu HIV/AIDS.
  • 15:13 - 15:17
    Ludzie spojrzą na ten przypadek
    i powiedzą: "Co tu się u diabła stało?"
  • 15:18 - 15:21
    To można leczyć.
  • 15:21 - 15:24
    To można pokonać.
  • 15:24 - 15:28
    To, czego nam potrzeba dzisiaj,
  • 15:28 - 15:31
    to odwaga spojrzenia problemowi w oczy
  • 15:31 - 15:37
    i przyznanie, że to jest rzeczywistością
    i dotyczy nas wszystkich.
  • 15:37 - 15:41
    Wierzę, że do nas należy kolejny krok.
  • 15:41 - 15:43
    Dziekuję.
  • 15:43 - 15:45
    (Brawa)
Title:
Jak trauma z dzieciństwa wpływa na zdrowie w ciągu całego życia.
Speaker:
Nadine Burke Harris
Description:

Z traumatycznych doświadczeń z dzieciństwa nie wyrasta się tak po prostu. Pediatra Nadine Burke Harris wyjaśnia, że powtarzający się stres spowodowany znęcaniem się, zaniedbaniem albo chorobą psychiczną lub uzależnieniem rodziców ma prawdziwy, namacalny wpływ na rozwój mózgu. Objawy widać się w ciągu całego życia, do tego stopnia, że ci, którzy doświadczyli dużego poziomu traumy mają trzykrotnie większe ryzyko choroby serca lub raka płuc. Ta prelekcja stanowi apel do pediatrów o zapobieganie i podjęcie leczenia skutków traumy.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
15:59

Polish subtitles

Revisions