Return to Video

Eşyalarımıza neden bu kadar bağlıyız? - Christian Jarrett

  • 0:08 - 0:11
    Kendilerinin olarak gördüğü
    bir şeyden yoksun bırakıldıklarında
  • 0:11 - 0:15
    bebeklerin sergilediği
    şiddetli öfkeyi görünce
  • 0:15 - 0:19
    çocuk psikolojisinin kurucularından
    biri olan Jean Piaget,
  • 0:19 - 0:22
    insan doğasıyla ilgili
    engin bir şeyi gözlemledi.
  • 0:22 - 0:27
    Sahiplik algımız
    oldukça erken yaşta beliriyor.
  • 0:27 - 0:29
    Neden bu kadar sarılganız?
  • 0:29 - 0:31
    Psikolojide sağlam temelli bir olgu var,
  • 0:31 - 0:34
    sahiplik etkisi olarak bilinen
    bu olguya göre
  • 0:34 - 0:39
    bir şeye sahip olduğumuz anda
    gerekenden fazla değer veriyoruz.
  • 0:39 - 0:41
    Ünlü bir örneklemede,
  • 0:41 - 0:43
    araştırmaya yardımları için
    öğrencilere kahve bardağı
  • 0:43 - 0:46
    ve İsviçre çikolatası arasında
  • 0:46 - 0:49
    ödül seçme hakkı verildi.
  • 0:49 - 0:52
    Yarısı bardağı,
    diğer yarısı da çikolatayı seçti.
  • 0:52 - 0:56
    Bu, iki ödülü de benzer biçimde
    değerli gördükleri anlamına geliyor.
  • 0:56 - 0:58
    Diğer öğrencilere önce bardak verilip
  • 0:58 - 1:02
    çikolatayla değiştirme şansı verildi,
  • 1:02 - 1:05
    fakat yalnızca %11'i bunu istedi.
  • 1:05 - 1:08
    Bir diğer grup öğrenci ise
    çikolatayla başladı
  • 1:08 - 1:11
    ve çoğunluğu değiştirmek yerine
    elinde kalmasını yeğledi.
  • 1:11 - 1:15
    Diğer bir deyişle,
    öğrenciler neredeyse her zaman
  • 1:15 - 1:18
    ilk ödüle daha çok değer verdi.
  • 1:18 - 1:21
    Bunun bir kısmı, bizim olan şeylerle
    kendimiz arasında
  • 1:21 - 1:26
    çabucak bağlantılar oluşturmamız yüzünden.
  • 1:26 - 1:29
    Bu durum
    sinirsel seviyede bile görülebilir.
  • 1:29 - 1:33
    Bir deneyde, sinir bilimciler
    katılımcıların beyinlerini,
  • 1:33 - 1:35
    katılımcılar çeşitli nesneleri
  • 1:35 - 1:40
    "benim" ve "Alex'in" yazılı
    sepetlere yerleştirirken taradı.
  • 1:40 - 1:43
    Katılımcılar art arda
    yeni nesnelerine bakarken
  • 1:43 - 1:46
    beyinlerinin bir bölgesi
    daha çok etkinlik gösterdi,
  • 1:46 - 1:48
    kendimiz hakkında düşünmeye
  • 1:48 - 1:51
    başladığımızda etkinleşen bölge.
  • 1:51 - 1:53
    Eşyalarımıza bu kadar düşkün
    olmamızın diğer sebebi
  • 1:53 - 1:57
    küçüklükten itibaren eşsiz
    niteliğe sahip olduklarına inanmamızdır.
  • 1:57 - 2:01
    Psikologlar bu durumu,
    bize bir yanılsamayla gösterdi:
  • 2:01 - 2:05
    Altı yaşındaki çocukları,
    herhangi bir nesnenin
  • 2:05 - 2:09
    birebir aynısını kopyalama
    makinesi yaptıklarına inandırdılar.
  • 2:09 - 2:12
    Çocuklardan sevdikleri
    oyuncağın özgünüyle
  • 2:12 - 2:14
    görünüşte birebir kopyası olan arasında
  • 2:14 - 2:17
    seçim yapmaları istenince
    asıl oyuncağı seçtiler.
  • 2:17 - 2:23
    Doğrusu, eve kopyasını götürme
    olasılığından sıklıkla dehşete kapıldılar.
  • 2:23 - 2:27
    Eşyalarla ilgili bu sihirli düşünme biçimi
    büyüyünce vazgeçtiğimiz bir şey değil.
  • 2:27 - 2:32
    Tersine, daha da kapsamlı hâle gelerek
    yetişkinlikte de kendini sürdürüyor.
  • 2:32 - 2:35
    Örneğin, önceden ünlülerin
    sahip olduğu eşyalara verilen
  • 2:35 - 2:37
    aşırı değeri göz önüne alın.
  • 2:37 - 2:40
    Satın alan kişiler, satın aldıkları
    eşyaların bir şekilde
  • 2:40 - 2:45
    önceki ünlü sahiplerinin varlığıyla
    dolu olduğuna inanıyormuş gibidir.
  • 2:45 - 2:49
    Benzer sebeplerle, çoğumuz
    kaybettiğimiz sevdiklerimizle
  • 2:49 - 2:53
    bağlı hissetmemizi sağladığı için
    aile yâdigârlarından ayrılamayız.
  • 2:53 - 2:57
    Bu inançlar, fiziksel dünya algımızı
  • 2:57 - 2:59
    ve atletik yeneklerimizi
    bile değiştirebilir.
  • 2:59 - 3:03
    Katılımcılara, kullanmakta
    oldukları golf sopasının
  • 3:03 - 3:06
    bir zamanlar şampiyon
    Ben Curtis'in olduğu söylendi.
  • 3:06 - 3:07
    Deney boyunca,
  • 3:07 - 3:11
    standart golf sopası kullanan
    kontrol grubundaki katılımcılara göre,
  • 3:11 - 3:14
    deliği yaklaşık bir santimetre
    daha büyük olarak algıladılar
  • 3:14 - 3:17
    ve daha fazla topu soktular.
  • 3:17 - 3:22
    Sahiplik duygusu yaşamda erken
    ortaya çıksa da kültürün de payı var.
  • 3:22 - 3:27
    Örneğin yakın zamanda,
    kuzey Tanzanya'daki
  • 3:27 - 3:29
    çağdaş kültürden yalıtılmış Hadzaların
  • 3:29 - 3:32
    sahiplik etkisi barındırmadığı keşfedildi.
  • 3:32 - 3:35
    Bunun sebebi, eşitlikçi toplumda yaşayıp
  • 3:35 - 3:37
    neredeyse her şeyi paylaşmaları olabilir.
  • 3:37 - 3:42
    Tam tersi uç noktadaysa, bazen
    bağlanma hissimiz çok ilerilere gidebilir.
  • 3:42 - 3:47
    İstifçilik rahatsızlığının sebebinin
    bir kısmı, kişinin sahip olduklarına karşı
  • 3:47 - 3:50
    abartılmış sorumluluk
    ve korumacılık hissi duymasıdır.
  • 3:50 - 3:55
    Bu rahatsızlığa sahip kişilere
    bu yüzden bir şeyleri atmak çok zor gelir.
  • 3:55 - 3:57
    Günümüzde belirsiz olarak kalan
  • 3:57 - 4:00
    sahip olduklarımızla ilişkimizin doğasının
  • 4:00 - 4:03
    dijital teknolojiyle nasıl değişeceğidir.
  • 4:03 - 4:07
    Birçok kişi, basılı kitapların ve müziğin
    yok olacağını öngörmüştü,
  • 4:07 - 4:09
    ama bu, en azından şimdilik,
    vakitsiz bir öngörü.
  • 4:09 - 4:13
    Belki de bir eşyayı ellerimizde
    tutarak "benim" demek
  • 4:13 - 4:17
    hep eşsiz bir şekilde doyurucu olacak.
Title:
Eşyalarımıza neden bu kadar bağlıyız? - Christian Jarrett
Speaker:
Christian Jarrett
Description:

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/why-are-we-so-attached-to-our-things-christian-jarrett

Çocuk psikolojisinin kurucularından biri olan Jean Piaget, bebeklerin kendilerinin olduğunu düşündükleri bir eşyadan ne zaman yoksun bırakılırlarsa sergilediği "vahşi öfke"ye tanık olduktan sonra, insan doğası hakkında engin bir şey gözlemledi: Sahiplik hissimiz inanılmaz derecede erken ortaya çıkıyor. Peki ama eşyalarımıza neden bu kadar bağlıyız? Christian Jarrett sahiplik duygusunu ayrıntılandırıyor.

Ders sahibi Christian Jarrett, animasyon yapımcısı Avi Ofer.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:35

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.