Czy miłość do kotów może być wywołana chorobą? - Jaap de Roode

Obejrzyj całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/is-there-a-disease-that-makes-us-love-cats-jaap-de-roode

Około jedna trzecia ludzi na świecie jest zarażona dziwną chorobą zwaną toksoplazmozą, a większość z nich nawet o tym nie wie. Pasożyt może namnożyć się w każdym żywicielu, ale rozmnaża się płciowo tylko w jelitach kota. Czy to możliwe, żeby choroba ta była powodem, dla którego tylu ludzi kocha i ma w domu koty? Jaap de Roode dzieli się z nami wiedzą na temat toksoplazmozy.

Lekcja: Jaap de Roode, animacja: Anton Bogaty.

Czy miłość do kotów
może być wywołana chorobą

i czy ją mamy?

Możliwe.

To bardziej prawdopodobne niż myślicie.

Chodzi o toksoplazmozę,

wywoływaną przez pierwotniaka
o nazwie Toxoplasma gondii.

Jak wszystkie pasożyty
żyje on kosztem żywiciela

i potrzebuje go do rozmnażania się.

W tym celu manipuluje mózgami

kotów,

gryzoni, na które polują,

i praktycznie wszystkich ptaków i ssaków,

w tym ludzi.

Udokumentowane przypadki choroby
znamy już ze starożytnego Egiptu.

Jej ślady znaleziono w mumiach.

Dziś około jedna trzecia ludzi
na świecie jest zarażona,

a większość z nich nawet o tym nie wie.

Zdrowe osoby często nie mają objawów,

a kiedy te się pojawiają,
są łagodne i przypominają grypę.

Ale dotyczy to tylko objawów fizycznych.

Toxoplasma wnika także do mózgu,

skąd dyskretnie manipuluje
naszym zachowaniem.

Żeby zrozumieć, jak to się dzieje,
spójrzmy na cykl rozwojowy pasożyta.

Może on się namnażać
w organizmie dowolnego żywiciela,

ale do rozmnażania płciowego
dochodzi tylko w jelitach kota.

Powstają wtedy oocysty,
które są wydalane wraz z kałem.

Jeden kot może wydalić
nawet sto milionów oocyst.

Jeśli inne zwierzę, jak mysz,
przypadkowo je zje,

atakują one jego tkanki
i przekształcają się w cysty tkankowe.

Jeśli taką mysz zje kot,

cysty tkankowe aktywują się
i uwalniają komórki potomne,

które łączą się, tworząc nowe oocysty,

co zamyka cykl rozwojowy.

Ale jest jeden problem.

Naturalne dążenie do unikania kotów
przez mysz może przerwać ten cykl.

Toxoplasma znalazła na to sposób.

Pasożyty wnikają do białych krwinek
i przedostają się wraz z nimi do mózgu,

gdzie pokonują wrodzony strach
przed drapieżnikami.

Zakażone gryzonie są mniej ostrożne
i wolniej reagują na zagrożenia.

Co najdziwniejsze, przyciąga je koci mocz,

przez co prawdopodobnie częściej
napotykają na swojej drodze koty,

pomagając pasożytowi zamknąć cykl życiowy.

W jaki sposób pasożyty tego dokonują?

Choć dokładny mechanizm nie jest znany,
prawdopodobne podnoszą poziom dopaminy,

neuroprzekaźnika odpowiedzialnego
za ryzykowne zachowania.

Możliwe więc, że Toxoplasma
majstruje przy neuroprzekaźnikach,

substancjach chemicznych
wpływających na emocje.

Skutek?

Śmiertelne zauroczenie.

Ale nie tylko myszy mogą
zarazić się tymi pasożytami.

Dochodzimy tutaj do ludzi
i wszystkich innych żywicieli.

Można przypadkowo spożyć oocysty
pijąc zakażoną wodę,

jedząc nieumyte produkty spożywcze,

bawiąc się w piaskownicy

czy czyszcząc kuwetę.

Z tego powodu zaleca się, żeby kobiety
w ciąży nie zmieniały żwirku dla kota.

Toksoplazmoza może spowodować
poważne wady wrodzone.

Można też nabawić się jej
jedząc niedogotowane mięso

zwierząt zakażonych oocystami.

Okazuje się, że Toxoplasma
manipuluje też naszymi mózgami.

Naukowcy odkryli związek ze schizofrenią,

chorobą afektywną dwubiegunową,

zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi

i agresją.

Wydłuża też czas reakcji
i zmniejsza koncentrację.

Być może z tego powodu
uczestnicy wypadków drogowych

trzy razy częściej są zarażeni Toxoplasmą.

Czy manipulacja naszymi mózgami
to strategia ewolucyjna,

mająca doprowadzić do zjedzenia nas
przez drapieżne koty?

A może mózgi nasze i gryzoni
są tak do siebie podobne,

że dajemy się złapać na te same
sztuczki neurologiczne?

Czy to przez toksoplazmozę tak wiele osób
kocha i trzyma w domu koty?

Nie mamy jeszcze pewności.

Niektóre z nowych badań
nawet zaprzeczają tej hipotezie.

Tak czy owak, dzięki ludziom

Toxoplasma stała się jednym
z najczęstszych pasożytów na świecie.

Nie tylko dlatego, że pozwalamy kotom
wchodzić na stoły w jadalni

i do łóżek.

Hodowla zwierząt i budowa
przyciągających gryzonie miast

stworzyły miliardy nowych żywicieli,

a dwojgiem z nich
możecie być wy i wasz kot.