Return to Video

Czy umiesz rozwiązać zagadkę trzech bożków? - Alex Gendler

  • 0:07 - 0:09
    Stworzona przez logika Raymonda Smullyana
  • 0:09 - 0:13
    i spopularyzowana przez George'a Boolosa
  • 0:13 - 0:17
    zagadka została uznana za najtrudniejszą
    łamigłówkę logiczną wszech czasów.
  • 0:17 - 0:22
    Ty i twoja załoga rozbiliście się
    na starożytnej planecie.
  • 0:22 - 0:27
    Jedynym sposobem na powrót
    jest zadowolenie trzech bożków,
  • 0:27 - 0:29
    Tee, Eff i Arr,
  • 0:29 - 0:32
    poprzez podarowanie im
    poprawnych artefaktów.
  • 0:32 - 0:35
    Niestety, nie wiadomo, kto jest kim.
  • 0:35 - 0:39
    Z napisu wiadomo, że możesz zadać
    trzy pytania z odpowiedzią tak lub nie.
  • 0:39 - 0:42
    Każde może zostać zadane
    któremukolwiek z obcych.
  • 0:42 - 0:45
    Odpowiedzi Tee są zawsze prawdziwe,
  • 0:45 - 0:47
    Eff zawsze fałszywe,
  • 0:47 - 0:50
    a odpowiedzi Arr za każdym razem losowe.
  • 0:50 - 0:52
    Ale jest problem.
  • 0:52 - 0:55
    Znasz język na tyle,
    żeby zadać jakiekolwiek pytanie,
  • 0:55 - 1:02
    ale nie wiesz, które z dwóch słów
    "ozo" i "ulu" znaczy "tak", a które "nie".
  • 1:02 - 1:05
    Skąd wiadomo, który obcy jest który?
  • 1:05 - 1:08
    [Wciśnij pauzę, jeśli chcesz sam
    rozwiązać zagadkę!]
  • 1:08 - 1:10
    [Odpowiedź za 3
  • 1:10 - 1:11
    2
  • 1:11 - 1:13
    1]
  • 1:13 - 1:17
    Zagadka wydaje się nie tylko trudna,
    lecz po prostu niemożliwa do rozwiązania.
  • 1:17 - 1:19
    Co z tego, że zadasz pytanie,
  • 1:19 - 1:23
    jeśli nie zrozumiesz odpowiedzi
    i nie będziesz wiedział, czy to prawda?
  • 1:23 - 1:25
    To da się zrobić.
  • 1:25 - 1:28
    Kluczem jest takie sformułowanie pytań,
  • 1:28 - 1:31
    żeby jakakolwiek odpowiedź
    zawierała cenną informację.
  • 1:31 - 1:36
    Po pierwsze, możemy obejść
    nieznajomość znaczeń słów "ozo" i "ulu"
  • 1:36 - 1:40
    poprzez zawarcie ich w pytaniach.
  • 1:40 - 1:44
    Po drugie, jeśli w każdym pytaniu
    zawrzemy warunek,
  • 1:44 - 1:48
    to, czy kosmita kłamie, czy nie,
    nie będzie miało znaczenia.
  • 1:48 - 1:50
    Aby zobaczyć, jak to działa,
  • 1:50 - 1:54
    wyobraź sobie, że pytanie brzmi:
    "Czy dwa plus dwa równa się cztery?".
  • 1:54 - 1:55
    Zamiast bezpośredniego pytania
  • 1:55 - 1:59
    powiemy: "Gdybym zapytał,
    czy dwa plus dwa to cztery,
  • 1:59 - 2:02
    odpowiedziałbyś "ozo"?".
  • 2:02 - 2:05
    Jeśli "ozo" znaczy "tak" i pytasz Tee,
  • 2:05 - 2:07
    zgodnie z prawdą odpowie on "ozo".
  • 2:07 - 2:09
    A co, jeśli spytamy Eff?
  • 2:09 - 2:13
    On na pytanie o poprawność działania
    odpowiedziałby "ulu", czyli "nie",
  • 2:13 - 2:17
    więc teraz kłamie i odpowiada "ozo".
  • 2:17 - 2:20
    Jeśli "ozo" oznacza "nie",
  • 2:20 - 2:24
    to odpowiedź na pytanie
    o wynik działania brzmi "ulu",
  • 2:24 - 2:27
    i zarówno Tee, jak i Eff odpowiedzą "ozo",
  • 2:27 - 2:29
    każdy z własnego powodu.
  • 2:29 - 2:31
    Jeśli nie do końca wiesz, jak to działa,
  • 2:31 - 2:34
    przyjrzyj się strukturze logicznej.
  • 2:34 - 2:39
    Zarówno podwójne potwierdzenie,
    jak i podwójna negacja dają potwierdzenie.
  • 2:39 - 2:43
    Odpowiedź Tee lub Eff
    na pytanie zadane w ten sposób
  • 2:43 - 2:47
    będzie brzmiała "ozo",
    jeśli hipotetyczne pytanie jest prawdziwe,
  • 2:47 - 2:50
    i "ulu", jeśli jest fałszywe.
  • 2:50 - 2:53
    Znaczenie słów nie odgrywa tu żadnej roli.
  • 2:53 - 2:57
    Niestety, to nie pomaga nam
    w przypadku Arr.
  • 2:57 - 3:01
    Nie martw się, możemy użyć
    pierwszego pytania, aby stwierdzić,
  • 3:01 - 3:04
    że jeden z kosmicznych władców
    na pewno nie jest Arr.
  • 3:04 - 3:08
    Następnie możemy użyć drugiego,
    aby dowiedzieć się czy to Tee, czy Eff.
  • 3:08 - 3:09
    Gdy się tego dowiemy,
  • 3:09 - 3:13
    możemy spytać go o tożsamość
    jednego z pozostałych.
  • 3:13 - 3:15
    Zaczynamy.
  • 3:15 - 3:16
    Zapytaj obcego ze środka:
  • 3:16 - 3:22
    "Gdybym spytał, czy ten po lewej to Arr,
    odpowiedziałbyś "ozo"?".
  • 3:22 - 3:26
    Jeśli odpowiedź brzmi "ozo",
    istnieją dwie możliwości.
  • 3:26 - 3:31
    Rozmawiasz z Arr,
    więc odpowiedź nic nie znaczy.
  • 3:31 - 3:35
    W przeciwnym wypadku
    rozmawiasz albo z Tee, albo z Eff,
  • 3:35 - 3:36
    i, jak wiemy,
  • 3:36 - 3:41
    odpowiedź "ozo" od obu władców oznacza,
    że hipotetyczne pytanie jest poprawne
  • 3:41 - 3:45
    i władcą po jego prawej stronie
    jest rzeczywiście Arr.
  • 3:45 - 3:49
    Tak czy inaczej, możesz być pewien,
    że obcy po prawej to nie Arr.
  • 3:49 - 3:52
    Podobnie, jeśli odpowiedź to "ulu",
  • 3:52 - 3:56
    wiesz, że kosmitą po lewej
    nie może być Arr.
  • 3:56 - 4:00
    Teraz idź to tego władcy,
    który nie może być Arr, i spytaj:
  • 4:00 - 4:04
    "Gdybym spytał, czy jesteś Eff,
    odpowiedziałbyś "ozo"?".
  • 4:04 - 4:07
    Jako że nie musisz martwić się
    o losowe prawdopodobieństwo,
  • 4:07 - 4:11
    jakakolwiek odpowiedź
    zdradzi jego tożsamość.
  • 4:11 - 4:14
    Skoro już wiesz, że jego odpowiedzi
    są prawdziwe lub fałszywe,
  • 4:14 - 4:19
    spytaj tego samego kosmitę,
    czy władca w środku to Arr.
  • 4:19 - 4:24
    Metodą eliminacji dowiesz się,
    jak nazywa się ostatni bożek.
  • 4:24 - 4:27
    Zadowoleni królowie
    pomagają ci naprawić statek,
  • 4:27 - 4:29
    a ty przygotowujesz się do odlotu.
  • 4:29 - 4:33
    Skoro masz jeszcze jedno pytanie,
    pytasz Tee, czy Ziemia jest daleko.
  • 4:33 - 4:36
    Odpowiedź brzmi "ozo".
  • 4:36 - 4:39
    Szkoda, że dalej nie wiesz, co to znaczy.
Title:
Czy umiesz rozwiązać zagadkę trzech bożków? - Alex Gendler
Speaker:
Alex Gendler
Description:

Zobacz pełną lekcję na: http://ed.ted.com/lessons/can-you-solve-the-three-gods-riddle-alex-gendler

Ty i twoja załoga rozbiliście się na starożytnej planecie. Czy potrafisz zadowolić trzech kosmicznych władców, którzy rządzą tą planetą i zabrać swoją załogę do domu? Stworzona przez logika Raymonda Smullyana i spopularyzowana przez jego kolegę z pracy George'a Boolosa łamigłówka została uznana zanajtrudniejszą zagadkę logiczną wszech czasów. Alex Gendler pokazuje, jak ją rozwiązać.

Lekcja: Alex Gendler, animacja: Artrake Studio.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:54

Polish subtitles

Revisions