Хэрхэн энх тайвныг цогцлоох вэ? Уурла!

Энэтхэгийн угсаатан давхаргын хүү 83,000 хүүхдийг боолчлолоос хэрхэн аварсан бол? Нобелийн Энх Тайвны Шагналын эзэн Каилаш Сатъярти дэлхийг өөрчлөхийг хүсдэг хэн бүхэнд бидний төсөөлөөгүй нэгэн зөвлөгөөг өгч байна: Шударга бус зүйлийг бүү тэвч. Энэхүү илтгэлээр Сатъярти уур уцаараар дүүрэн амьдралаас насан туршийн энх тайвны төлөөх үйл хэрэг хэрхэн үүссэнийг харуулах болно.

Өнөөдөр би уур бухимдлын
талаар ярих гэж байна.

11 настай байхдаа

ангийн найзууд маань

аав ээж нь ном авч өгөх
мөнгөгүйгээс болж

сургуулиа орхиж байхыг харах

уурыг минь хүргэсэн.

27-тойдоо

аргаа барсан зарц эцэг
охиноо биеэ үнэлэгчдийн буудалд

заруулахгүйн тулд уйлан гуйж байхыг хараад

би уурласан.

50 настайдаа

гудамжинд хүүтэйгээ зэрэгцээд,
цусан дунд хэвтэж байхад

уур минь буцалсан.

Найзууд минь, зуун зууны турш бидэнд
уурыг буруу зүйл хэмээн сургасан.

Эцэг эх, багш, лам нар гээд

хүн бүр бидэнд хэрхэн уураа удирдах,
дарахыг заадаг байж.

Гэхдээ би "Яагаад?"
гэж асуумаар байна.

Яагаад бид уураа нийгмийн сайн сайханд
чиглүүлэн, хувиргаж болохгүй гэж?

Яагаад бид уураа муу муухайг

шүүх, өөрчлөхөд ашиглаж болохгүй гэж?

Энэ бол миний хийх гэж
оролдсон зүйл.

Найзууд аа,

толгойд минь орж ирсэн
хамгийн ухаалаг санаанууд

уурнаас минь үүдэлтэй.

35 настайдаа жижигхэн шоронгийн өрөөнд
цоожтой сууж байхад минь.

Тэр шөнө би уур хилэнд баригдаж байлаа.

Гэвч уур минь надад шинэ санаа төрүүлсэн.

Энэ талаар дараа ярья.

Хэрхэн би олонд танигдсан талаар
түүхээ эхэлье.

Би хүүхэд байхаасаа Махатма Гандиг
маш их шүтдэг байсан.

Ганди Энэтхэгийг чөлөөлөх хөдөлгөөнийг
удирдан тэмцсэн.

Үүнээс чухал нь Ганди бидэнд

хэрхэн нийгмийн хамгийн эмзэг,
орхигдсон бүлгүүдтэй, хүмүүстэй

хүндэтгэл, ёс зүйтэй харилцахыг
заасан.

Ийнхүү 1969 онд Энэтхэг улс

Махатма Гандийг төрсний 100 жилийн ойг
тэмдэглэж байхад

би 15 настай байлаа.

Энэ үед толгойд минь
нэг санаа орж ирэв.

Яагаад бид энэ баярыг арай өөрөөр
тэмдэглэж болохгүй гэж?

Та бүхний адилаар би

Энэтхэгт олон хүмүүс нийгмийн хамгийн
доод ангид хамрагддагийг мэдэж байсан.

Энэ хүмүүст ойртохыг ч
цээрлэдэг байв.

Харин энэ хүмүүсийн хувьд

сүмд орохыг зөвшөөрөх байтугай

дээгүүр анги, кастын хүмүүсийн
гэр, дэлгүүрт орох хориотой байв.

Тосгоны маань
захирагч, удирдагчид

кастын систем, нийгмийн
тусгаарлалтыг хүчтэй эсэргүүцэн,

Гандигийн үзлийг дэмждэг байсан нь
гайхалтай санагддаг байв.

Үүнээс урам авсаар би
нутгийн удирдагч нарыг урин,

доод кастын хүмүүсийн бэлдсэн зоог
хамт барьж,

шинэ жишиг тогтооё гэж бодов.

Доод каст, ойртохоос цээрлэдэг
хүмүүс дээр очин

тэднийг ятгах гэж оролдсон ч

тэд энэ санааг байж боломгүй гээд
эсэргүүцэв.

Тэд надад, "Үгүй ээ, боломжгүй.
Ийм зүйл хэзээ ч болж байгаагүй" гэв.

Би "Энэ удирдагчид бол
мундаг хүмүүс.

Тэд нийгмийн ялгаварлал,
цээрийг эсэргүүцдэг.

Тэд ирнэ. Хэн ч ирэхгүй бол
бид жишээ болон эхлүүлнэ" гэв.

Борчууд намайг дэндүү
гэнэн байна даа гэж бодож байлаа.

Эцэст нь би тэднийг ятгалаа.

Би найзуудтайгаа дугуйгаа унан,
улс төрийн удирдагч нарыг урив.

Удирдагчид бүгд ирэхээр зөвшөөрөхөд

би баярлах төдийгүй урам зоригоор
дүүрч байлаа.

Би "Гайхалтай зүйл боллоо.
Одоо бид үлгэр жишээ болно.

Бид нийгмийг өөрчлөх болно"
гэж бодов.

Хүлээсэн өдөр маань ирлээ.

Доод кастын 3 бүсгүй, 2 залуу

бидэнтэй нэгдэхээр зөвшөөрсөн юм.

Тэд хамгийн гоё хувцаснуудаа
өмссөн байсныг би санадаг.

Цоо шинэ аяга, халбага ч
авчирсан байсан.

Тэд ирэхээсээ өмнө тоогүй олон удаа

усанд орж, биеэ ариутгасан байлаа.

Энэ бол өөрчлөлтийн мөч.

Тэд ирлээ. Хоолоо хийлээ.

Удалгүй 7:00 цаг болов.

8:00 цаг болоход ч
бид хүлээсээр байв.

Учир нь хотын удирдагч,
захирагчид 1 цагаар хоцрох

энгийн үзэгдэл байв.

8:00 өнгөрсний дараа бид дугуйгаа унан,
удирдагч нарт сануулахаар

тэдний гэр рүү зүглэлээ.

Захирагч нарын нэгнийх нь эхнэр надад

"Уучлаарай, нөхрийн толгой өвдөөд байна.

Өнөөдөр очиж чадахгүй байх" гэв.

Өөр нэг захирагчийн гэрт очтол
эхнэр нь:

"Удахгүй очно оо, чи явж бай" гэсэн юм.

Ингээд би оройн зоог арай цөөн
хүнтэй боловч

ямар ч байсан болох юм байна гэж бодов.

Бид оройн зоогоо
шинээр байгуулагдсан

Махатма Гандигийн Цэцэрлэгт Хүрээлэнд
барих байсан юм.

10:00 цаг боллоо.

Захирагч, удирдагч нараас
нэг нь ч ирсэнгүй.

Энэ явдал намайг
уурлуулсан.

Би Махатма Гандигийн хөшөөг налан,

сэтгэл хоосорч, машид туйлдан
зогсож байлаа.

Ингээд би хоолны дэргэд суув.

Сэтгэлээ барихыг
их л хичээж байлаа.

Гэхдээ хоолоо нэг халбагдаад,

би нулимсаа барьж дийлэлгүй уйлав.

Гэнэт хэн нэгэн мөрөн дээр минь
гараа тавив.

Энэ бол доод гаралтай бүсгүйн
намайг аргадсан, энэрэнгүй гар байлаа.

Тэр надад "Чи яагаад
уйлж байгаа юм бэ, Каилаш?

Чи хийх зүйлээ хийсэн.

Чи хүрэхийг цээрлэдэг хүмүүсийн
хийсэн хоолыг идсэн.

Миний санахын ийм зүйл
өмнө болж байгаагүй.

Өнөөдөр чи ялалт
байгуулсан" гэлээ.

Найзууд минь,
түүний зөв байсан.

Шөнө дунд өнгөрөхөд
гэртээ ирээд би

гэр бүлийн маань дээд зиндааны
хэд хэдэн ахмадууд

хашаанд маань ирсэн байхыг хараад гайхлаа.

Ээж маань болон настай эмэгтэйчүүд уйлан,

гэр бүлийг маань удмаасаа хөөхөөр
завдаж байсан ахмад настнуудаас

биднийг хөөхгүй байхыг гуйж байлаа.

Гэр бүлийг тэр чигт нь
дээд кастаас хөөх нь

байж болох хамгийн аймшигт

нийгмийн шийтгэл.

Ямар ч байсан ахмадууд ганцхан намайг
шийтгэхээр болж,

шийтгэл нь ариутгалын үйл
үйлдэх байлаа.

Би гэрээсээ 1000 шахам км хол байх
Ганга мөрөнд

ариутгалын усанд
орох ёстой болов.

Дараа нь 101 ламд зориулан
хүндэтгэлийн зоог барьж,

тэдний хөлийг угаан, угаасан усаа
уух ёстой байлаа.

Энэ тэр чигтээ утгагүй зүйл
байсан тул

би шийтгэлийг хүлээн зөвшөөрөөгүй юм.

Намайг яаж шийтгэсэн гэж
бодож байна?

Намайг гэрийнхээ гал тогоо,
зоогийн өрөөнд орохыг хориглож,

хэрэглэдэг зүйлсийг маань
тусгаарлалаа.

Харин уур минь хүрсэн тэр орой

тэд намайг дээд кастаас хөөн,
гадархуухахыг хүссэн юм.

Гэвч би өөрөө анги давхаргын системийг
бүхэлд нь гадуурхахаар шийдсэн юм.

(Алга ташилт)

Ингэхдээ эхлээд овгийн нэрээ
өөрчлөх хэрэгтэй байдаг тул

овгийн нэрээ хаях
бүрэн боломжтой байлаа.

Учир нь Энэтхэгийн ихэнх овгийн нэр
кастаараа нэрлэгддэг байв.

Ингээд би нэрээ хаялаа.

Дараа нь би өөрөө өөртөө
шинэ нэр өгсөн: Сатъяарти.

"Үнэнийг хайгч".

(Алга ташилт)

Энэ бол өөрчлөлт дагуулсан
уурын маань эхлэл байлаа.

Нөхөд өө, та бүхэн дунд намайг

хүүхдийн эрхийн төлөөх зүтгэлтэн
болохоосоо өмнө юу хийж байсныг

мэдэх хүн байгаа юу?

Үгүй.

Би цахилгааны инженер байсан юм.

Би хэрхэн

шатаж буй гал, нүүрсний
төөнөх дулаан,

шатаах зуухан дахь
цөмийн дэлбэрэлт,

шуугин давалгайлах
голын урсгал,

хүчтэй салхины эрчийг

сая сая хүмүүсийн амьдралд гэрэл
болгон өгч болдгийг сурсан.

Мөн удирдахад хамгийн хүндрэлтэй
эрчим хүчний хэлбэрийг

сайн сайхан, нийгмийн төлөө
аргамжиж болохыг сурсан.

Эргээд шоронд хоригдсон тухай
түүх рүүгээ буцацгаая.

Би 12 хүүхдийг боолын мөлжлөгөөс чөлөөлөн,

эцэг эхэд нь эргүүлэн өгч байлаа.

Хүүхэд чөлөөлөхдөө мэдэрдэг
эрх чөлөөг үгээр илэрхийлэх аргагүй.

Би аз жаргалаар дүүрэн байв.

Харин Дэли хот руу буцах галт тэргээ
хүлээгээд зогсож байхдаа би

олон хүүхдүүдийг хэн нэгэн

наймаалахаар авчирч байхыг харав.

Би тэр хүмүүсийг зогсоосон юм.

Цагдаад мэдүүлэг өглөө.

Харин цагдаа нар
надад туслахын оронд

тэр жижиг нүх рүү амьтан шиг
чулуудаж орхисон.

Уур бухимдал дүүрэн энэ орой

надад орж ирсэн хамгийн том
санаануудын нэг бүрэлдэн тогтсон.

Би хэрэв 10 хүүхэд,
нэмээд 50 хүүхэд чөлөөлбөл

хангалтгүй байх болно.

Би худалдан авагч нарын хүчинд итгэн

дэлхийд анх удаа
худалдан авагч нарыг

ухуулж, ухамсартай болгох
кампанит ажлыг эхлүүлэн,

хүүхдийн хөдөлмөр мөлжиж бүтээгээгүй

хивсний эрэлт үүсгэх ажлыг эхлүүлсэн.

Бидний ажил Европ, Америкт
амжилттай хэрэгжив.

Ийнхүү Хойд Азид хүүхдийн
хөдөлмөр мөлжсөн боолчлол

80%-иар буурсан.

(Алга ташилт)

Үүгээр зогсохгүй энэхүү анхны
худалдан авагчид хандсан кампанит ажлыг

өөр өөр салбарт, орнуудад ашиглан

шоколад, хувцас, гутлын үйлдвэрлэл гээд
цааш түгсэн юм.

11 настайдаа мэдэрсэн уур болон

боловсрол хүүхэд бүрт
хичнээн чухал гэдгийг ойлгосон минь

хуучин ном цуглуулан, ядуу хүүхдүүдэд
тараах санаа өгсөн.

11 настайдаа би
номын цуглуулга үүсгэж байв.

Гэхдээ би зогсоогүй.

Би дэлхийн боловсролын төлөөх

хамгийн том иргэний нийгмийн
хөдөлгөөнт хөтөлбөр болох

Боловсролын Төлөөх Дэлхийн Урилга
хөтөлбөрийг хамтран байгуулсан.

Энэ хөдөлгөөн боловсрол олгохыг
буяны үйл гэж үздэг үзлийг халж,

хүний эрх гэдгийг тунхагласан.

Ингэснээр сүүлийн 15 жилд бодитойгоор

сургуульд сурдаггүй хүүхдүүдийн тоог
2 дахин багасгасан.

(Алга ташилт)

27 настайдаа
биеэ үнэлэгч болгон

зарагдах гэж байсан охиныг
чөлөөлсөн маань

бас нэг санаа өгсөн:

хүчээр хөдөлмөр эрхлүүлж буй хүүхдүүдийг

дайран аврах ажиллагааны стратеги.

Би хамтран зүтгэгч нартайгаа
1, 10, 20 биш,

нийт 83'000 хүүхдийг бодитоор авран,

боолын мөлжлөгөөс чөлөөлж,

гэрийнхэнд нь буцаасан нь
туйлын азтай, бахдалтай зүйл.

(Алга ташилт)

Бидэнд дэлхийн хэмжээний
бодлого хэрэгтэйг би мэдэж байсан.

Бид хүүхдийн боолчлолын эсрэг дэлхий
нийтийн жагсаал зохион байгуулснаар

хамгийн хүнд хүчир нөхцөлд амьдарч буй
хүүхдүүдийг хамгаалах

олон улсын шинэ конвенцийн
эхлэлийг тавьсан.

Үүний бодит үр дүн бол дэлхий даяар
хүүхдийг албадан хөдөлмөрлүүлэх явдал

сүүлийн 15 жилд 30%-иар буурсан.

(Алга ташилт)

Удаа дараа уураар эхэлсэн санаа болгон

үйл хэрэг болсон.

Тэгвэл уурласны дараа яах ёстой вэ?

Санаа гаргаад...

Оролцогчид: Үйл хэрэг болгоно.

Каилаш Сатъяарти:
Уур, санаа, үйл хэрэг.

Би үүнийг л хийх гэж оролдсон.

Уур хилэн бол хүч, энерги.

Байгалийн хуулийн дагуу энергийг
бий болгох,

алга болгох, устгах боломжгүй.

Тэгвэл яагаад уур хилэнгийн хүчийг
хувирган, илүү сайхан,

шударга, эрх тэгш нийгэм бүтээхэд
ашиглаж болохгүй гэж?

Хүн бүрийн дотор уур байдаг.

Би та бүхэнтэй хэдэн хором
нууцаа хуваалцъя:

Хэрэв бид эго гэх нарийн хавцал,

хувиа хичээсэн тойрогт хавчигдвал

уур хилэн маань үзэн ядалт, хүчирхийлэл,

өшөө авалт, сүйрэл болон хувирна.

Тэр тойргоос гарч чадвал яг адил тэр уур

гайхалтай хүч болж хувирдаг.

Бид байгалиас заяасан
энэрэнгүй сэтгэлээрээ

энэхүү тойргоос гарч,

хайр, нигүүслээр
хорвоо ертөнцтэй холбогдож,

өөрчлөлт гаргаж чадна.

Яг л тэр уурыг өөрчилж болно.

Найз нөхөд, ах эгч, дүү нар аа,

Нобелийн Энхийн шагналтны хувьд

би та бүхнийг уурлаасай гэж хүсч байна.

Та бүхнийг ууртай болохыг хүсч байна.

Бидний дунд байгаа
хамгийн ууртай нэгэн

уураа шинэ санаачлага, үйл хэрэг
болгон хөгжүүлж чадна.

Маш их баярлалаа.

(Алга ташилт)

Крис Андерсон: Олон жилийн турш та

бусдын үлгэр дууриал болсон билээ.

Хэн, юу танд урам өгч, хэрхэн
үлгэр дууриал болдог вэ?

КС: Сайхан асуулт байна.

Крис, чамд гэж хэлэхэд,

үнэндээ хүүхэд чөлөөлөх бүрт

ээждээ хэзээ ч эргэн очихгүй байх гээд
бүх найдвараа алдсан хүүхдийн

эрх чөлөөтэй болсноо мэдээд
анх инээмсэглэх,

хүү, охинтойгоо дахин уулзаж,

өвөр дээрээ суулгах

бүх найдвараа алдсан
эх хүний сэтгэл

маш их догдлон,

хацрыг нь даган урсах нулимсыг харах.

Тэр мөчид би бурхны багахан
тусгалыг олж хардаг.

Энэ бол надад хамгийн их
урам өгдөг зүйл.

Иймд, миний хэлсэнчлэн, би нэг бус
мянга мянган удаа

тэр хүүхдүүдийн нүүрэнд бурхны
дүрийг харсан маань

маш азтай хэрэг бөгөөд
намайг хамгийн их урамшуулж байдаг.

Баярлалаа.

(Алга ташилт)