Nationalisme versus globalisme: de nieuwe politieke scheidslijn

Hoe raken we wijs uit de huidige politieke verdeeldheid? In een uitvoerig gesprek vol inzichten plaatst historicus Yuval Harari de huidige onrust in een bredere context, tegenover de voortschrijdende verstoring van onze technologie, het klimaat, de media -- zelfs onze notie van wat mens-zijn betekent.
Dit is de eerste van een reeks van TED-dialogen op zoek naar een doordachte reactie op de escalerende politieke verdeeldheid. Maak wat tijd (iets meer dan een uur) voor deze boeiende discussie tussen Harari en TED-curator Chris Anderson.

Chris Anderson: Hallo.
Welkom bij deze TED-dialogen.

De eerste in een serie die we gaan maken

in reactie op de huidige politieke onrust.

Hebben jullie dat ook?

Ik maak me behoorlijk ongerust
over de groeiende verdeeldheid in ons land

en in de wereld.

Mensen luisteren niet meer naar elkaar.

Echt niet.

Het is alsof we een ander
gesprek moeten hebben,

een gebaseerd op -- ik weet niet,
op rede, luisteren, begrijpen,

op een bredere context.

Dat gaan we tenminste proberen
in deze TED-dialogen,

vanaf vandaag.

En we konden geen betere
gesprekspartner hebben

om hiermee te beginnen.

Dit is een geest
die denkt als geen andere,

op aarde, voeg ik eraan toe.

Serieus.

Echt waar.

Hij legt onze geschiedenis uit
met onderliggende ideeën

en op een adembenemende manier.

Sommigen zullen
zijn boek 'Sapiens' wel kennen.

Heeft iemand het hier gelezen?

(Applaus)

Ik las het in een ruk uit.

De manier waarop hij
de geschiedenis van de mensheid vertelt

aan de hand van grote ideeën,
maakt dat je anders gaat denken --

ik vond het verbijsterend.

Dit is het vervolg erop,

volgens mij komt het
volgende week in de VS uit.

Yuval Noah Harari: Ja.

CA: 'Homo Deus'.

Dit is de geschiedenis
van de komende 100 jaar.

Ik heb het mogen lezen.

Uitermate dramatisch

en voor sommigen zeer alarmerend.

Moet je lezen.

We zouden echt geen
beter gezelschap kunnen hebben

om te proberen begrijpen
wat er op dit moment gebeurt.

Ik verwelkom dus van harte
Yuval Noah Harari.

(Applaus)

We hebben gezelschap van onze vrienden
op Facebook en het internet.

Hallo, Facebook.

En voor jullie: terwijl ik
Yuval vragen ga stellen,

stel vooral je eigen vragen,

niet zozeer over het schandaal van de dag,

maar meer over de vraag:
waar gaan we naartoe?

Klaar? Oké.
Daar gaan we.

Dus, Yuval:

New York, 2017 en we hebben
een nieuwe president.

Er gaat een schokgolf door de wereld.

Wat is er aan de hand?

YNH: Wat er gebeurd is,

is dat we ons verhaal kwijt zijn.

Mensen denken in verhalen

en we proberen de wereld te begrijpen
door het in verhalen te vangen.

De afgelopen decennia

hadden we een heel simpel
en aantrekkelijk verhaal

over wat er in de wereld gebeurde.

Het verhaal vertelde ons

dat de economie geglobaliseerd werd,

de politiek geliberaliseerd

en die combinatie zou zorgen
voor een paradijs op aarde.

We hoefden alleen maar
de economie verder te globaliseren

en de politiek te liberaliseren

en alles zou geweldig worden.

En in 2016

stopte een groot deel,
zelfs van de Westerse wereld,

met het geloven in dat verhaal.

Om goede of slechte redenen --
maakt niet uit.

Mensen geloofden niet meer in het verhaal

en als je geen verhaal hebt,
begrijp je niet wat er aan de hand is.

CA: Je geloofde deels
dat dat verhaal effectief was,

dat het werkte.

YNH: Tot op zekere hoogte, ja.

Naar sommige maatstaven

leven we nu in de beste tijd ooit

voor de mensheid.

Voor het eerst in de historie

sterven er meer mensen
aan te veel eten dan aan te weinig;

dat is toch knap?

(Gelach)

Ook voor het eerst in de historie

sterven er meer mensen
aan ouderdom dan aan infectieziekten.

Er is ook minder geweld.

Voor het eerst in de historie

plegen er meer mensen zelfmoord
dan dat er sneuvelen door misdaad,

terrorisme of oorlog bij elkaar.

Statistisch gezien ben je zelf
je grootste vijand.

Van alle mensen in de wereld

word je nog het meest waarschijnlijk
door jezelf gedood --

(Gelach)

en dat is toch ook weer goed nieuws --

(Gelach)

vergeleken met het geweld
dat we vroeger zagen.

CA: Maar dit proces
van verbanden leggen

heeft geleid tot een hoop mensen
die zich in de steek gelaten voelen

en die hebben gereageerd.

Vandaar die bom

die het hele systeem omver werpt.

Wat denk jij van wat er gebeurd is?

Het is net of de oude manier
van denken over politiek,

van links en rechts,
vervangen is door iets anders.

Hoe moeten we dat zien?

YNH: Ja, het oude 20e-eeuwse
politieke model van rechts en links

is niet meer van toepassing

en de echte scheiding nu
is tussen mondiaal en nationaal,

wereldwijd en lokaal.

Je ziet in heel de wereld

dat dit het nieuwe probleem is.

We hebben waarschijnlijk
nieuwe politieke modellen nodig

en nieuwe manieren
om over politiek te denken.

De essentie is dat we nu
mondiale ecologie

en mondiale economie hebben,
maar nationale politiek

en dat werkt niet.

Dat maakt het politieke systeem
ondoeltreffend,

omdat het geen controle heeft
over de machten die ons leven bepalen.

Dit kun je op twee manieren oplossen:

of je ont-globaliseert de economie en
maakt er weer een nationaal gebeuren van

of je globaliseert het politieke systeem.

CA: Ik denk dat een hoop liberalen

Trump en zijn regering zien
als iets ontegenzeggelijk slechts,

verschrikkelijk op elke manier.

Zie jij er een onderliggend verhaal
of politieke filosofie in

dat op zijn minst te begrijpen is?

Hoe zou jij die filosofie verwoorden?

Is het simpelweg nationalisme?

YNH: Ik denk dat het
onderliggende gevoel of idee is

dat het politieke systeem --
er is gewoon iets gebroken.

Het vertegenwoordigt
de gewone mens niet meer.

Het geeft niet om de gewone mensen

en ik denk dat die diagnose
van de politieke ziekte ook klopt.

Over de antwoorden
ben ik veel minder zeker.

Ik denk dat we nu de impulsieve
menselijke reactie zien:

als iets niet werkt,
laten we teruggaan naar vroeger.

Je ziet het in de hele wereld,

dat bijna niemand
in het hele politieke systeem

een toekomstvisie heeft
van waar de mensheid op afstevent.

Bijna overal zie je
die achterwaartse visie:

"Laten we Amerika 'weer' groots maken",

zoals het was -- ik weet niet --
in de jaren 50 of 80, ooit,

laten we teruggaan.

Kijk naar Rusland en 100 jaar na Lenin

is Putins visie voor de toekomst

feitelijk: laten we teruggaan
naar het tsaristische rijk.

En in Israel, waar ik vandaan kom,

is de meest populaire
politieke visie recentelijk:

"Laten we de tempel weer opbouwen."

Laten we dus 2000 jaar teruggaan.

Mensen denken dus
dat we het ooit zijn kwijtgeraakt

in het verleden,
alsof je de weg kwijt bent in de stad

en je zegt: we gaan terug naar het punt
waar we het nog wel wisten

en beginnen opnieuw.

Ik denk dat dit niet werkt,

maar voor veel mensen is dit instinctief.

CA: Maar waarom zou het niet werken?

'Amerika Eerst' is toch
een alleszins aantrekkelijke slogan?

Patriottisme heeft hele nobele kanten.

Het heeft de samenwerking aangemoedigd

bij grote groepen mensen.

Waarom werkt een wereld niet
die georganiseerd is in landen

die zichzelf voorop stellen?

YNH: Vele eeuwen, duizenden jaren zelfs,

werkte patriottisme heel goed.

Het leidde natuurlijk wel tot oorlogen,

maar laten we ons niet blindstaren
op de slechtere kanten.

Er zitten veel positieve
kanten aan patriottisme

en het vermogen om een grote groep mensen

om elkaar te laten geven,

met elkaar te laten sympathiseren

en ergens samen aan te werken.

Denk maar terug aan de eerste naties,

duizenden jaren geleden.

Het volk dat langs
de Gele Rivier in China leefde,

bestond uit heel veel
verschillende stammen

wier overleven en welvaart
allemaal afhing van de rivier.

Maar ze leden ook allemaal
onder de periodieke overstromingen

en periodes van droogte.

Geen enkele stam
kon er echt iets aan doen,

omdat ze allemaal slechts een klein
stukje van de rivier in handen hadden.

In een lang en gecompliceerd proces

zijn ze langzaamaan gaan samenwerken,
wat heeft geleid tot de Chinese natie,

welke de hele Gele Rivier in handen had

en honderdduizenden mensen
kon samenbrengen

om dammen en kanalen te bouwen,
de rivier te reguleren,

de ergste overstromingen
en droogtes te voorkomen

en het welvaartsniveau
van iedereen te verhogen.

Dit heeft op heel veel
plaatsen in de wereld gewerkt.

Maar in de 21ste eeuw

wordt dat allemaal fundamenteel
veranderd door de technologie.

We leven nu --
alle mensen in de wereld --

allemaal langs dezelfde cyberrivier

en geen enkele natie
kan deze rivier alleen reguleren.

We leven allemaal op deze ene planeet

die wordt bedreigd door onze eigen acties.

Als je niet een soort
mondiale samenwerking hebt,

is nationalisme niet het juiste niveau
om de problemen aan te pakken,

of het nu klimaatverandering is
of technologische ontwrichting.

CA: Dus het was een mooi idee

in een wereld waar de meeste dingen,
de meeste problemen,

speelden op nationaal vlak,

maar jij zegt dat de belangrijkste
problemen op dit moment

niet op nationaal
maar op mondiaal niveau spelen.

YNH: Precies. Alle grote problemen

zijn nu in essentie mondiaal

en dat kun je alleen oplossen

met een vorm van mondiale samenwerking.

Niet alleen klimaatverandering,

al is dat het voor de hand liggende
voorbeeld dat mensen geven.

Ik denk eerder aan
technologische ontwrichting.

Als je bijvoorbeeld denkt
aan kunstmatige intelligentie,

die in de komende 20, 30 jaar

honderden miljoenen mensen
uit de arbeidsmarkt zal duwen --

dan is dat een probleem
op mondiaal niveau.

Het zal de economieën
van alle landen ontwrichten.

En als je bijvoorbeeld
denkt over biotechniek,

waar mensen bang zijn om bijvoorbeeld

onderzoek te doen
naar genetische manipulatie bij mensen,

dan helpt het niet
dat een individueel land, zeg de VS,

alle genetische experimenten verbiedt

als China en Noord-Korea
er vrolijk mee doorgaan.

De VS kan het dus niet alleen oplossen

en al snel wordt de druk op de VS
om hetzelfde te doen enorm,

want we hebben het over technologie
met veel potentie, maar met hoog risico.

Als iemand anders het doet,
kan ik niet achterblijven.

De enige manier om
gentechnologie te reguleren,

effectief te reguleren,

is op wereldwijde schaal.

Als je alleen nationale regels hebt,
zal niemand willen achterblijven.

CA: Interessant.

Dat is misschien één sleutel

om een constructief gesprek mee te starten

tussen de verschillende kampen,

want ik denk dat we het allemaal
eens zijn dat het startpunt --

een hoop boosheid
die ons hier heeft gebracht --

was dat we terecht bang zijn
arbeidsplaatsen te verliezen.

Het werk is weg,
we zijn het traditionele leven kwijt

en het is geen wonder
dat mensen daar woedend over zijn.

Over het algemeen heeft men mondialisatie,
de mondiale elite er de schuld van gegeven

dat ze hen dit aandoen
zonder hun goedkeuring te vragen,

en dat lijkt een legitieme klacht.

Maar als ik je zo hoor, is de kernvraag:

wat is de echte oorzaak van het verlies
aan arbeidsplaatsen, nu en in de toekomst?

Als de oorzaak mondialisatie is,

is er veel voor te zeggen
je grenzen te sluiten,

mensen buiten te houden,
handelsverdragen te veranderen enz.

Maar jij zegt volgens mij

dat dat niet de belangrijkste oorzaak
van verlies van arbeidsplaatsen zal zijn.

Het gaat zich afspelen
in technologische vraagstukken

en dat kunnen we alleen maar oplossen

als we wereldwijd samenwerken.

YNH: Ja, dat denk ik wel,

over dit moment ben ik niet zeker,
maar kijkend naar de toekomst

zullen het geen Mexicanen
of Chinezen zijn die het werk afnemen

van de mensen in Pennsylvania,

maar de robots en algoritmes.

Dus tenzij je een muur bouwt
op de grens met Californië --

(Gelach)

wordt de muur op de grens met Mexico
zeer ondoeltreffend.

Ik was verbaasd toen ik
de verkiezingsdebatten zag,

verbaasd dat Trump de mensen
niet bang probeerde te maken

door te zeggen dat de robots
hun werk zouden afnemen.

Zelfs als het niet waar is,
maakt dat niet uit.

Je had er heel effectief
mensen mee bang kunnen maken

en voor je kunnen winnen:

"De robots nemen je werk over!"

Niemand gebruikte dat.

Ik vond dat eng,

want dat betekende

dat wat er ook gebeurt
in universiteiten en laboratoriums,

waar het debat al volop aan de gang is,

dat de dagelijkse politiek
en de gewone bevolking

zich er niet bewust van is

dat er zich een enorme technologische
ontwrichting aankondigt --

niet over 200 jaar,
maar over 10, 20, 30 jaar --

en dat we daar nu iets aan moeten doen,

ondermeer omdat wat we onze kinderen
nu op scholen en universiteiten leren,

volstrekt nutteloos kan blijken
op de arbeidsmarkt in 2040, 2050.

Dat is dus niet iets waar we
in 2040 over na moeten denken.

We moeten vandaag beslissen
wat we onze kinderen onderwijzen.

CA: Absoluut.

Je hebt vaak geschreven
over momenten in de geschiedenis

waarop de mensheid per ongeluk
een nieuw tijdperk instapte.

Er waren beslissingen genomen
en technologieën ontwikkeld

en toen veranderde de wereld ineens,

soms ten kwade voor iedereen.

Een van de voorbeelden
die je geeft in 'Sapiens'

is de hele agrarische revolutie,

die voor iemand die op het land werkt

een zware 12-urige werkdag betekende,

in plaats van de zes uur in de jungle
en een veel interessanter leven.

(Gelach)

Dus staan we hier weer op zo'n drempel,

klaar om een toekomst in te slaapwandelen
waar niemand op zit te wachten?

YNH: Ja.

Gedurende de agrarische revolutie

gaven immense technologische
en economische revoluties

het menselijk collectief
ineens meer macht,

maar als je naar
de individuele levens kijkt,

werd het leven van een
kleine elite veel beter,

maar het leven van de meeste mensen
werd vele malen slechter.

Dit kan in de 21ste eeuw opnieuw gebeuren.

Nieuwe technologieën zullen
het menselijk collectief machtiger maken.

Maar het kan er weer op uitdraaien

dat een kleine elite
alle vruchten ervan gaat plukken

en dat de rest van de mensheid
veel slechter af zal zijn

dan ze daarvoor waren,

zeker veel slechter dan de elite.

CA: Die elite hoeven
niet eens mensen te zijn.

Het kunnen cyborgs zijn --

YNH: Ja, verbeterde
supermensen bijvoorbeeld.

Cyborgs, misschien.

Het zouden niet-organische
elites kunnen zijn.

Het zouden zelfs onbewuste
algoritmes kunnen zijn.

We zien nu in de wereld
autoriteit zich verplaatsen

van mensen naar algoritmes.

Meer en meer beslissingen --
over privé-levens,

over economische zaken,
over politieke zaken --

worden al genomen door algoritmes.

Als je de bank om een lening vraagt,

wordt de beslissing waarschijnlijk genomen
door een algoritme, niet door een mens.

De algemene indruk is dat Homo sapiens
het niet meer in de hand heeft.

De wereld is zo complex,
er is zoveel data,

dingen veranderen zo snel,

dat het ding dat zich op de savanne
in Afrika heeft ontwikkeld,

tienduizenden jaren geleden --

teneinde om te kunnen gaan
met een specifieke omgeving,

een specifieke hoeveelheid
informatie en data --

de realiteit van de 21ste eeuw
niet kan bijhouden

en dat het enige wat dat wel kan

'big-data'-algoritmes zijn.

Geen wonder dus dat meer en meer
autoriteit verschuift richting algoritmes.

CA: We zijn in New York voor de eerste
in een serie TED-dialogen

met Yuval Harari,

en we zijn ook live op Facebook.

Fijn om jullie erbij te hebben.

We gaan op een aantal
van jullie vragen in

en op de vragen van de mensen hier,

over een paar minuten,

dus blijf ze sturen.

Yuval, als je het punt wilt maken

dat we nationalisme moeten vergeten
vanwege het komende technologische ...

gevaar, zeg maar,

wat zich op zovele manieren aankondigt,

dan moeten we hier
een mondiaal gesprek over hebben.

Het is zo lastig om mensen te laten inzien

dat kunstmatige intelligentie
een bedreiging vormt enz.

Iets dat mensen --
in ieder geval veel mensen --

direct veel meer zorgen baart,

is misschien klimaatverandering

of onderwerpen als vluchtelingen,
kernwapens enzovoort.

Wil je zeggen dat we op dit moment

die zaken moeten uitstellen?

Je had het over klimaatverandering,

maar Trump zegt
dat hij daar niet in gelooft.

Dus kun je eigenlijk je sterkste argument

niet gebruiken om dit punt te maken.

YNH: Ja, als het gaat
om klimaatverandering

is het op het eerste oog verrassend

dat er een hele sterke correlatie is

tussen nationalisme en klimaatverandering.

Bijna iedereen die klimaatverandering
ontkent, is namelijk een nationalist.

Op het eerste oog denk je: waarom?

Wat is het verband?

Waarom ontkennen socialisten
klimaatverandering niet?

Maar aan de andere kant
ligt het voor de hand --

want nationalisme heeft geen oplossing
voor klimaatverandering.

Als je een nationalist
wilt zijn in de 21ste eeuw

moet je dat probleem wel ontkennen.

Als je het wel erkent, moet je accepteren

dat er weliswaar ruimte is
voor patriottisme,

er is nog steeds ruimte
voor speciale loyaliteit

en verplichtingen jegens je eigen volk,
jegens je eigen land.

Ik denk dat er niemand is
die dat vaarwel zegt.

Maar om klimaatverandering aan te pakken

hebben we extra loyaliteiten
en verplichtingen nodig

op een niveau hoger dan de natie.

Dat hoeft niet onmogelijk te zijn,

want mensen hebben
meerdere lagen loyaliteit.

Je bent loyaal jegens je familie

en jegens je gemeenschap

en jegens je land,

dus waarom ook niet
jegens de mensheid als geheel?

Er zijn natuurlijk momenten
waarop het moeilijk is

de juiste prioriteiten te leggen,

maar het leven is niet eenvoudig.

Pak het aan.

(Gelach)

CA: Oké, nu wat vragen
uit het publiek.

Er is een microfoon.

Gebruik hem, en Facebook:
ook blijven sturen.

Howard Morgan:
Een van de grote veranderingen

in dit land en andere landen

is de inkomensongelijkheid,

de dramatische verandering
in inkomensverdeling in de VS

vergeleken met 50 jaar geleden,

en in heel de wereld.

Kunnen we daar eigenlijk iets aan doen?

Dat beïnvloedt namelijk veel
van de onderliggende oorzaken.

YNH: Ik heb nog geen goed idee
gehoord om dat aan te pakken,

opnieuw, omdat men vaak
op nationaal niveau blijft denken,

terwijl het een mondiaal probleem is.

Een idee waar we bijvoorbeeld
nu veel over horen,

is een universeel basisinkomen.

Maar dat is een probleem.

Het is wel een goed begin,

maar het probleem is dat niet duidelijk is
wat 'universeel' betekent,

of wat 'basis' inhoudt.

Als de meeste mensen het over
een universeel basisinkomen hebben,

bedoelen ze een nationaal basisinkomen.

Maar het probleem is mondiaal.

Stel dat kunstmatige intelligentie
en 3D-printers miljoenen banen vernietigen

in Bangladesh,

bij de mensen die mijn shirts
en mijn schoenen maken.

Wat gebeurt er dan?

Gaat de VS belasting heffen
bij Google en Apple in Californië

om daarmee een basisinkomen te betalen
aan de werklozen in Bangladesh?

Al je dat denkt, kun je net zo goed denken

dat Sinterklaas
het probleem gaat oplossen.

Dus zolang we geen echt internationaal
universeel basisinkomen hebben,

gaan de fundamentele problemen niet weg.

Ook het woord 'basis' is niet duidelijk,

want wat zijn fundamentele
menselijke behoeften?

Duizend jaar geleden
was eten en onderdak genoeg.

Vandaag vinden we ook onderwijs
een fundamentele behoefte,

die er deel van moet uitmaken.

Maar hoeveel? Zes jaar?
Twaalf jaar? Doctorandus?

Gezondheidszorg, precies zo.

Zeg dat er over 20, 30, 40 jaar

dure behandelingen zijn
die het mensenleven kunnen verlengen

tot 120 -- ik zeg maar wat.

Hoort dat bij het basisinkomen of niet?

Het is heel lastig,

want in een wereld waarin mensen
niet meer kunnen werken,

krijgen mensen alleen
nog een basisinkomen.

Dus het vraagstuk heeft
een heel moeilijke ethische kant.

CA: Vraag is ook hoe de wereld
het zich gaat kunnen permitteren,

wie het gaat betalen.

Hier een vraag
via Facebook van Lisa Larson:

"Hoe is het nationalisme in de VS nu

vergeleken met dat tussen
de Eerste en de Tweede Wereldoorlog

in de vorige eeuw?"

YNH: Het goede nieuws met betrekking
tot de gevaren van het nationalisme

is dat onze positie nu veel beter is
dan een eeuw geleden.

Een eeuw geleden, in 1917,

waren miljoenen Europeanen
elkaar aan het doden.

In 2016, met Brexit,
verloor voor zover ik me herinner

één enkel persoon haar leven:
een parlementslid door een extremist.

Slechts één enkel persoon.

Als Brexit over Britse
onafhankelijkheid ging,

is dat de kalmste
onafhankelijkheidsoorlog ooit.

Stel nu dat Schotland na Brexit

uit het Verenigd Koninkrijk wil.

In de 18e eeuw,

als Schotland wilde --
en ze wilden het meerdere malen --

breken met de controle van Londen,

dan stuurde de regering in Londen
een leger naar het noorden

om Edinburgh plat te branden
en de Highland-stammen af te slachten.

Mijn gok is dat als in 2018 de Schotten
voor onafhankelijkheid stemmen,

de Londense regering geen leger
naar het noorden zal sturen

om Edinburgh plat te branden.

Zeer weinig mensen zijn nu bereid
om te doden of gedood te worden

voor Schotse of Britse onafhankelijkheid.

Met al dat gepraat over de opkomst
van het nationalisme

en teruggaan naar de jaren 1930,

naar de 19e eeuw,
is, in het Westen althans,

de macht van nationale sentimenten
vandaag de dag veel, veel kleiner

dan ze een eeuw geleden was.

CA: Hoewel je nu een aantal mensen
zich in het openbaar zorgen hoort maken

of dat zou kunnen gaan veranderen,

dat het tot uitbarstingen van geweld
in de VS zou kunnen komen,

afhankelijk van hoe de dingen evolueren.

Moeten we daarmee inzitten

of denk je echt dat er iets is veranderd?

YNH: Nee, we moeten ons zorgen maken.

We moeten aan twee dingen denken.

Allereerst, wees niet hysterisch.

We zijn nog niet terug
in de Eerste Wereldoorlog.

Maar wees aan de andere kant
ook niet zelfgenoegzaam.

We kwamen van 1917 tot 2017,

niet door een goddelijk wonder,

maar gewoon door menselijke beslissingen,

en als we nu verkeerde
beslissingen beginnen te maken,

zouden we in een paar jaar

terug in een soortgelijke situatie
als in 1917 kunnen geraken.

Een van de dingen
die ik als historicus weet,

is dat je de menselijke domheid
nooit moet onderschatten.

(Gelach)

Het is een van de sterkste
krachten in de geschiedenis,

menselijke domheid en menselijk geweld.

Mensen doen de gekste dingen
zonder enige duidelijke reden,

maar nogmaals, tegelijkertijd
is menselijke wijsheid

een andere zeer sterke
kracht in de menselijke geschiedenis.

We hebben ze allebei.

CA: We hebben hier bij ons
moraalpsycholoog Jonathan Haidt,

die, denk ik, een vraag heeft.

Jonathan Haidt: Bedankt Yuval.

Je lijkt een fan van mondiaal bestuur,

maar als je kijkt naar de wereldkaart
van Transparency International,

die de omvang van de corruptie
van de politieke instellingen weergeeft,

zie je een enorme zee van rood
met hier en daar kleine stukjes geel

van die met goede instellingen.

Als we dan een soort
mondiaal bestuur gaan krijgen,

waarom denk je dan dat het uiteindelijk
meer op Denemarken zou lijken

dan op Rusland of Honduras,

en zijn er geen alternatieven

zoals met de CFC's?

Er zijn manieren om mondiale problemen
met nationale regeringen op te lossen.

Hoe zou die wereldregering
er eigenlijk uitzien

en waarom denk je dat het zou werken?

YNH: Nou, ik weet niet
hoe ze eruit zou zien.

Niemand heeft er al een model voor.

De belangrijkste reden
waarom we ze nodig hebben,

is omdat veel van deze zaken
verlies-verliessituaties zijn.

Wanneer je een win-winsituatie
zoals handel hebt,

kunnen beide partijen profiteren
van een handelsovereenkomst

en dan is dit een model
waar je mee kunt werken.

Ook zonder enige vorm van wereldregering

hebben nationale regeringen
er elk belang bij mee te werken.

Maar met een verlies-verliessituatie
als klimaatverandering

is het veel moeilijker

zonder enige overkoepelende
instantie, echte autoriteit.

Hoe er toe te komen
en hoe ze eruit zou zien,

weet ik niet.

En zeker is er geen duidelijke reden

om te denken dat ze eruit
zou zien als Denemarken

of dat het een democratie zou zijn.

Waarschijnlijk niet.

Wij hebben geen werkbare
democratische modellen

voor een wereldregering.

Misschien zou het meer
op het oude China lijken

dan op het moderne Denemarken.

Maar toch, gezien de gevaren
waar we mee worden geconfronteerd,

denk ik dat de noodzaak van het hebben
van een echte mogelijkheid

om moeilijke beslissingen
op mondiaal niveau af te dwingen

belangrijker is dan bijna al het andere.

CA: Een vraag van Facebook hier

en dan geven we de microfoon aan Andrew.

Kat Hebron op Facebook

vraagt vanuit Vail:

"Hoe gaan de ontwikkelde landen
de miljoenen klimaatmigranten beheren?"

YNH: Ik weet het niet.

CA: Daar heb je je antwoord, Kat.

YNH: Zij weten het misschien ook niet.

Ze zullen misschien
het probleem ontkennen.

CA: Maar immigratie is weer
een ander voorbeeld van een probleem

dat heel moeilijk per land
is op te lossen.

Een natie kan haar deuren sluiten,

maar dat verschuift misschien
de problemen naar de toekomst.

YNH: Ja, ik bedoel --
dat is weer een zeer goed voorbeeld,

vooral omdat het vandaag

zo veel makkelijker is om te migreren

dan het was in de middeleeuwen
of in de oudheid.

CA: Yuval, vele technologen geloven zeker

dat de politieke zorgen
wat overdreven zijn,

dat politieke leiders eigenlijk
niet zo veel invloed hebben

in de wereld,

dat onze echte bestemming
nu eerder door de wetenschap,

door uitvindingen, door bedrijven,

door andere dingen dan
door politieke leiders wordt bepaald,

dat die eigenlijk niet
zo heel veel kunnen doen,

dus maken we ons
eigenlijk zorgen over niets.

YNH: Nou, ten eerste,
moet worden benadrukt

dat het vermogen van politieke leiders
om goed te doen zeer beperkt is,

maar hun vermogen
om kwaad te doen onbeperkt is.

Er is een fundamenteel onevenwicht.

Je kan nog steeds op de knop drukken
en iedereen opblazen.

Dat soort mogelijkheid heb je.

Maar als je bijvoorbeeld
de ongelijkheid wilt verminderen,

dan is dat heel, heel moeilijk.

Maar een oorlog beginnen,

is nog steeds heel gemakkelijk.

Dus is er een ingebouwde onbalans
in het politieke systeem van vandaag

wat erg frustrerend is,

waar je niet veel goeds kunt doen,
maar nog wel veel schade kunt berokkenen.

Dit maakt dat het politieke systeem
nog steeds een zeer grote bekommernis is.

CA: Als je kijkt naar wat
er vandaag de dag gebeurt

en je je historicushoed opzet,

kijk je dan terug naar de momenten
dat alles nog goed ging

en een individuele leider
zijn land achteruit hielp?

YNH: Er zijn nogal wat voorbeelden,

maar ik moet benadrukken
dat het nooit één individuele leider is.

Iemand plaatste hem daar

en iemand stelde hem in staat
om ermee door te gaan.

Dus is het nooit alleen maar
de schuld van één enkel individu.

Er staan een heleboel mensen
achter elk dergelijk individu.

CA: Kan de microfoon even naar Andrew?

Andrew Solomon: Je hebt het vaak
over het mondiale tegenover het nationale,

maar in toenemende mate

lijkt de situatie in de wereld
in handen van de identiteitsgroepen.

Kijk naar de mensen
die in de Verenigde Staten

zijn aangeworven door ISIS.

Andere groepen vormden zich

over de nationale grenzen heen,

maar vertegenwoordigen
toch belangrijke autoriteiten.

Hoe moeten zij in het systeem
geïntegreerd worden

en hoe wordt een gevarieerde set
van identiteiten coherent gemaakt

onder nationaal
danwel mondiaal leiderschap?

YNH: Nou, het probleem
van zulke uiteenlopende identiteiten

is ook een probleem van het nationalisme.

Nationalisme gelooft
in een enkele, monolithische identiteit,

en exclusieve of in ieder geval
meer extreme versies van nationalisme

geloven in een exclusieve
loyaliteit aan een enkele identiteit.

En daarom heeft nationalisme
veel problemen gehad

met mensen die hun identiteit verdelen

over de verschillende groepen.

Dus is het niet alleen een probleem
voor een, laten we zeggen, mondiale visie.

Ik denk, weeral,
dat de geschiedenis laat zien

dat je niet per se moet denken
in dergelijke exclusieve termen.

Als je denkt dat er slechts één enkele
identiteit is voor een persoon,

"Ik ben alleen maar X,

ik kan geen verschillende dingen zijn,
ik kan alleen maar dat zijn",

daar begint het probleem.

Je hebt godsdiensten, je hebt naties

die soms exclusieve loyaliteit vragen,

maar het is niet de enige optie.

Er zijn vele godsdiensten en vele volkeren

die tegelijkertijd verschillende
identiteiten toelaten.

CA: Maar is er een uitleg van wat
er in het afgelopen jaar gebeurd is,

dat een groep mensen,
als je wilt, de buik vol kregen

van de liberale elites,
bij gebrek aan een betere term,

geobsedeerd over de vele verschillende
identiteiten, en zij dachten:

maar hoe zit het met mijn identiteit?
Ik word hier helemaal genegeerd.

En ik dacht nog wel dat
ik bij de meerderheid hoorde.

Dat leidde eigenlijk tot
een groot deel van de woede.

YNH: Ja. Identiteit
is altijd problematisch,

omdat de identiteit altijd
gebaseerd is op fictieve verhalen

die vroeg of laat botsen
met de werkelijkheid.

Bijna alle identiteiten,

ik bedoel boven het niveau
van de basisgemeenschap

van enkele tientallen mensen,

zijn gebaseerd op een fictief verhaal.

Ze zijn de waarheid niet.

Ze geven de realiteit niet weer.

Het is gewoon een verhaal
dat mensen bedenken en elkaar vertellen

en beginnen te geloven.

Daarom zijn alle identiteiten
zeer instabiel.

Ze zijn geen biologische realiteit.

Soms denken nationalisten bijvoorbeeld

denk dat de natie
een biologische entiteit is.

Ze is gemaakt van de combinatie
van bodem en bloed

en schept de natie.

Maar dit is een fictief verhaal.

CA: Bodem en bloed
geeft kleverige troep.

(Gelach)

YNH: Zo is het
en het knoeit ook met je geest

wanneer je teveel denkt dat je een
combinatie bent van bodem en bloed.

Als je kijkt vanuit
biologisch perspectief

bestond uiteraard geen
van de landen van vandaag

5 000 jaar geleden.

Homo sapiens is een
sociaal dier, dat is zeker.

Maar miljoenen jaren lang

leefden Homo sapiens en onze hominide
voorouders in kleine gemeenschappen

van enkele tientallen personen.

Iedereen kende iedereen.

Terwijl de moderne naties
ingebeelde gemeenschappen zijn

in de zin dat ik al
deze mensen niet eens ken.

Ik kom uit een relatief
klein land, Israël,

en van de acht miljoen Israëli's

heb ik de meesten nog nooit ontmoet.

Ik zal de meesten ook nooit ontmoeten.

Hier bestaan ze eigenlijk.

CA: Maar in termen van deze identiteit,

deze groep die zich buitengesloten voelt
en misschien hun werk is kwijtgeraakt

-- ik bedoel in 'Homo Deus' --

deze groep die steeds groter wordt,

want zo veel mensen verliezen hun werk

door de technologie,
dat we zouden kunnen eindigen

mer een heel grote
-- noem het een 'nutteloze klasse' --

een klasse die altijd al

door de economie
als overbodig werd beschouwd.

YNH: Ja.

CA: Hoe waarschijnlijk is dat?

Is dat iets waar we
doodsbang voor moeten zijn?

En kunnen we er iets aan doen?

YNH: We moeten er
zeer zorgvuldig over nadenken.

Niemand weet echt hoe
de arbeidsmarkt eruit zal zien

in 2040, 2050.

Er is een kans dat er veel
nieuwe banen zullen verschijnen,

maar zeker is dat niet.

Zelfs als er al nieuwe banen bijkomen,

zal het niet altijd gemakkelijk zijn

voor een 50-jarige
werkloze vrachtwagenchauffeur

die werkloos werd gemaakt
door zichzelf-besturende voertuigen,

zal het niet gemakkelijk voor een
werkloze vrachtwagenchauffeur zijn

om zichzelf om te scholen
tot ontwerper van virtuele werelden.

Voorheen, in de loop
van de industriële revolutie,

wanneer machines mensen vervingen
in een bepaald type van werk,

kwam de oplossing meestal
van laaggeschoolde arbeid

in nieuwe vormen van bedrijfsleven.

Toen er minder landarbeiders nodig waren,

kwamen er industriële banen bij
voor laaggeschoolden.

Toen dit meer en meer
door machines werd ingenomen,

verhuisden mensen naar
laaggekwalificeerde dienstenbanen.

Als mensen zeggen dat er in de toekomst
nieuwe banen zullen komen

die mensen beter kunnen doen dan AI,

die mensen beter kunnen doen dan robots,

dan denken ze meestal
aan hooggekwalificeerde banen,

zoals softwareontwerpers
van virtuele werelden.

Nu zie ik niet hoe
een werkloze caissière van Wal-Mart

zich op haar 50ste nog bijschoolt
tot ontwerper van virtuele werelden

en zeker zie ik niet in

hoe miljoenen werkloze
Bengalese textielarbeiders

dat zullen kunnen.

Ik bedoel dat als ze het
al zouden gaan doen,

we vandaag al moeten beginnen
met Bengalezen te onderwijzen

hoe je software ontwerpt

en dat doen we niet.

Wat gaan ze dus doen over 20 jaar?

CA: Het voelt alsof je echt
de nadruk legt op een vraag

die me de afgelopen maanden
meer en meer bezighoudt.

Het is bijna een te moeilijke vraag
om in het openbaar te stellen,

maar als er iemand is die er wat zinnigs
over kan vertellen, ben jij het wel,

dus vraag ik je:

"Waar dienen mensen voor?"

YNH: Voor zover wij weten,
nergens voor.

(Gelach)

Er bestaat geen groot kosmisch drama,
geen groot kosmisch plan,

waarin wij een rol moeten spelen.

We moeten zelf onze rol bepalen

en ze dan zo goed mogelijk spelen.

Dit is het verhaal van alle religies,
ideologieën enzovoort geweest,

maar als wetenschapper kan ik het beste
zeggen dat het niet waar is.

Er is geen universeel drama
met een rol voor Homo sapiens.

Dus --

CA: Ik kom nog even terug

op je eigen boek,

want in 'Homo Deus'

geef je echt een van de meest
coherente en begrijpelijke beschouwingen

over voelen, over bewustzijn,

die unieke soort
menselijke vaardigheid.

Je wijst erop dat het iets
anders is dan intelligentie

die we in machines inbouwen

en dat het eigenlijk
iets heel mysterieus is.

Hoe kun je er zeker van zijn
dat er geen doel is,

als we niet eens begrijpen
wat dat zelfbewustzijn is?

Zou je niet kunnen denken

dat het de bedoeling van mensen is

om het zelfbewustzijn
van het universum te zijn,

om de middelpunten van vreugde,
liefde, geluk en hoop te zijn?

Misschien krijgen we machines
die dat echt gaan helpen versterken,

ook al worden ze misschien
zelf niet voelend?

Is dat gek?

Ik begon dat te hopen
bij het lezen van je boek.

YNH: Ik denk zeker dat de interessantste
vraag vandaag in de wetenschap

de kwestie van bewustzijn en geest is.

We worden steeds beter en beter
in het begrijpen van hersenen

en intelligentie,

maar het lukt ons niet zo goed
om meer inzicht te krijgen

in wat geest en bewustzijn zijn.

Mensen verwarren vaak
intelligentie en bewustzijn,

vooral op plaatsen als Silicon Valley,

wat begrijpelijk is omdat dat
bij de mens nu eenmaal samengaat.

Intelligentie is in principe het vermogen
om problemen op te lossen.

Bewustzijn is het vermogen
om dingen te voelen,

om vreugde, verdriet, verveling,
pijn enzovoort te voelen.

Bij Homo sapiens
en ook bij alle andere zoogdieren

-- het is niet uniek voor de mens --

bij alle zoogdieren
en vogels en andere dieren,

gaan intelligentie en bewustzijn samen.

Wij lossen vaak problemen op
door dingen te voelen.

Dus verwarren we ze wel eens.

Maar het zijn verschillende dingen.

Tegenwoordig, in plaatsen
als Silicon Valley,

creëren we kunstmatige intelligentie,

maar geen kunstmatig bewustzijn.

Er is een verbazingwekkende ontwikkeling
in computerintelligentie

in de afgelopen 50 jaar

en precies nul ontwikkeling
in computerbewustzijn

en er zijn geen aanwijzingen
dat computers bewust gaan worden

binnen afzienbare tijd.

Dus eerst en vooral, als er al een
kosmische rol voor bewustzijn bestaat,

is ze niet uniek voor de Homo sapiens.

Koeien zijn bewust, varkens zijn bewust,

chimpansees zijn bewust,
kippen zijn bewust,

als we die weg opgaan, moeten we
in de eerste plaats onze horizon verruimen

en ons duidelijk realiseren dat wij niet
de enige bewuste wezens op aarde zijn

en als het gaat om bewustzijn --

als het gaat om intelligentie
is er een goede reden om te denken

dat wij de meest intelligente
van het hele stel zijn.

Maar als het gaat om het bewustzijn,

om te zeggen dat de mens
bewuster is dan walvissen,

of bewuster dan bavianen of katten,

daar zie ik geen bewijs voor.

Dus de eerste stap is
dat in die richting uit te breiden.

En dan de tweede vraag:
waar dient het voor?

Ik zou ze omdraaien

en zou zeggen dat ik denk
dat bewustzijn nergens voor dient.

Ik denk dat we onze rol
in het universum niet hoeven te vinden.

Het belangrijkste is om onszelf
te bevrijden van het lijden.

Wat voelende wezens kenmerkt

in tegenstelling tot robots, stenen

of wat dan ook,

is dat voelende wezens
lijden, kunnen lijden.

Waarop ze zich moeten concentreren,

is niet het vinden van hun plaats

in het een of andere
mysterieuze kosmische drama.

Ze moeten zich richten op
het begrijpen van wat lijden is,

wat de oorzaak is en hoe je
ervan bevrijd kan worden.

CA: Je hebt dit grote probleem
voor je zeer goed verwoord.

We mogen een storm van vragen
van het publiek hier verwachten,

misschien ook wel van Facebook

en misschien wat opmerkingen ook.

Dus laten we snel gaan.

Daar komt er al een.

Steek je hand op als je de microfoon wil

en we brengen hem.

Vraag: In je werk praat je veel
over de fictieve verhalen

die we voor waar accepteren,

en we laten er ons leven
door laten bepalen.

Als je dat voor jezelf weet,

hoe bepaalt dat dan de verhalen
die jij voor jouw leven kiest

en verwar je ze niet met de waarheid,
net als wij allemaal?

YNH: Ik probeer dat niet te doen.

Voor mij is misschien
wel de belangrijkste vraag,

als wetenschapper en als persoon,

hoe het verschil te zien
tussen fictie en werkelijkheid,

omdat de werkelijkheid er is.

Ik zeg niet dat alles fictie is.

Het is gewoon heel moeilijk
voor de mens om het verschil te zien

tussen fictie en werkelijkheid

en het is in de loop van de geschiedenis
steeds moeilijker geworden,

omdat de ficties
die we hebben gecreëerd --

naties, goden, geld en bedrijven --

nu de wereld controleren.

Zelfs gewoon maar denken,

"Ach, dat hebben we
gewoon maar zelf bedacht",

is erg moeilijk.

Maar de werkelijkheid is er.

Voor mij is de beste...

Er zijn verschillende manieren

om fictie en werkelijkheid
te onderscheiden.

De eenvoudigste, de beste
die ik kortweg kan vertellen,

is de test van het lijden.

Als het kan lijden, is het echt.

Als het niet kan lijden,
is het niet echt.

Een natie kan niet lijden.

Dat is heel, heel duidelijk.

Zelfs als een land een oorlog verliest

en we zeggen: "Duitsland leed een
nederlaag in de Eerste Wereldoorlog",

is dat een metafoor.

Duitsland kan niet lijden.
Duitsland heeft geen verstand.

Duitsland heeft geen bewustzijn.

Duitsers kunnen lijden, ja,
maar Duitsland niet.

Ook wanneer een bank failliet gaat,

kan de bank niet lijden.

Wanneer de dollar devalueert,
zal de dollar niet lijden.

Mensen kunnen lijden.
Dieren kunnen lijden.

Dat is echt.

Dus om te beginnen zou ik
als je echt de werkelijkheid wilt zien,

het door de bril
van het lijden te bekijken.

Als je echt kan begrijpen wat lijden is,

geeft dit je de sleutel

om te begrijpen wat werkelijkheid is.

CA: Hier een Facebook-vraag
die daarbij aansluit,

van iemand ergens
in een taal die ik niet kan lezen.

YNH: Het is Hebreeuws.

CA: Hebreeuws. Jouw beurt.

Kan je de naam lezen?

YNH: Lauterbach Goren.

CA: Nou, bedankt voor het insturen.

De vraag: "Is het post-waarheidstijdperk
echt een geheel nieuw tijdperk,

of gewoon een climax of moment
in een nooit eindigende trend?

YNH: Persoonlijk zegt mij dit hele
idee van post-waarheid niets.

Mijn fundamentele reactie
als historicus is:

als dit het tijdperk
van de post-waarheid is,

wanneer was dan verdorie
het tijdperk van de waarheid?

CA: Juist.

(Gelach)

YNH: Waren het de jaren 80,
de jaren 50, de middeleeuwen?

We hebben in zekere zin altijd geleefd
in een tijdperk van post-waarheid.

CA: Daar zou ik op willen doorgaan,

omdat ik denk dat waar mensen over praten

een wereld is met minder
journalistieke bronnen,

toen er tradities waren
van het controleren van feiten.

Dat het in het charter
van deze organisaties werd vastgelegd

dat de waarheid ertoe deed.

Dus als je gelooft in een realiteit,

dan is wat je schrijft informatie.

Men geloofde dat die informatie
echt moest aansluiten op de realiteit

en als je een kop schreef,
was dat een oprechte poging

om iets weer te geven
wat echt gebeurd was.

Dat lukte niet altijd even goed.

Maar ik denk dat de zorg is dat je nu

een ongelooflijk krachtig
technologisch systeem hebt

dat, voor een tijdje tenminste,
massaal om het even wat versterkt

zonder ermee in te zitten
of het ook waar is,

alleen of het de nodige
klikken en aandacht aantrekt

en dat dat misschien
wel eens giftig kon zijn.

Dat is toch een redelijke zorg?

YNH: Ja, de technologie verandert

en het is nu makkelijker
om zowel waarheid

als fictie en leugen te verspreiden.

Het werkt in beide richtingen.

Maar het is ook makkelijker dan ooit
om de waarheid te verspreiden.

Maar ik denk niet
dat er iets wezenlijks nieuw is

wat betreft de verspreiding
van ficties en fouten.

Er is niets dat -- ik weet het niet --
Joseph Goebbels al niet wist

over al dit gedoe
over nep-nieuws en post-waarheid.

Zijn beroemde uitspraak was
dat als je een leugen vaak genoeg herhaalt

mensen zullen denken
dat het de waarheid is

en hoe groter de leugen, hoe beter,

omdat de mensen zelfs niet durven denken
dat zoiets enorms een leugen kan zijn.

Ik denk dat we al duizenden jaren
met nep-nieuws te maken hebben.

Denk maar aan de Bijbel.

(Gelach)

CA: Maar een punt van zorg is

dat nep-nieuws geassocieerd
wordt met tirannieke regimes

en als je nep-nieuws ziet opduiken

dan is dat als een kanarie
in de kolenmijn

en dat er mogelijk donkere
tijden zitten aan te komen.

YNH: Ja. Ik bedoel
dat het opzettelijk gebruik

van nep-nieuws een veeg teken is.

Ik zeg niet dat het niet slecht is,
ik zeg alleen dat het niet nieuw is.

CA: Op Facebook is er veel
interesse over de kwestie

van mondiaal bestuur versus nationalisme.

Een vraag van Phil Dennis:

"Hoe krijgen we mensen, overheden,
zover dat ze de macht gaan afstaan?"

Euh... de tekst is zo groot

dat ik de volledige vraag niet kan lezen.

Maar is dat noodzakelijk?

Gaat daar een oorlog voor nodig zijn?

Sorry Phil -- ik verhaspelde je vraag,
maar dat komt door de tekst hier.

YNH: Een optie waar
sommige mensen over praten,

is dat alleen een ramp
de mensheid wakker kan schudden

en de weg openen naar een echt
systeem van mondiaal bestuur.

Ze beweren dat het zonder
catastrofe niet zal lukken,

maar we moeten nu al
de fundamenten leggen

zodat, wanneer het op een ramp uitdraait,

we snel kunnen reageren.

Maar mensen zullen er gewoon
niet voor gemotiveerd zijn

voordat die ramp toeslaat.

Een ander ding dat ik wil benadrukken,

is dat iedereen die echt
geïnteresseerd is in mondiaal bestuur

het altijd heel, heel duidelijk moet maken

dat ze lokale identiteiten
en gemeenschappen

niet gaat vervangen of afschaffen,

dat ze beiden moeten deeluitmaken

van één enkel pakket.

CA: Daar wil ik meer over horen,

omdat 'mondiaal bestuur'

bijna de belichaming is van het kwaad
in de ogen van veel mensen,

van wat nu alternatief rechts
wordt genoemd.

Het lijkt eng, afstandelijk
en het heeft ze in de steek gelaten,

en dus globalisten,
mondiaal bestuur -- nee, ga weg!

Velen zien de verkiezingen
als de ultieme slag in het gelaat

voor iedereen die dat gelooft.

Hoe kunnen we het verhaal aanpassen,

zodat het niet zo eng en ver weg lijkt?

Steun meer op het idee
dat het compatibel is

met lokale identiteit,
lokale gemeenschappen.

YNH: Nou, ik denk dat we
opnieuw moeten uitgaan

van de biologische realiteit

van Homo sapiens.

De biologie vertelt ons
twee dingen over de Homo sapiens

die zeer relevant zijn voor dit probleem:

allereerst, dat wij
volledig afhankelijk zijn

van het ecologische systeem om ons heen

en dat het vandaag de dag
gaat over een wereldwijd systeem.

Daar kun je niet aan ontsnappen.

Tegelijkertijd vertelt de biologie
ook over Homo sapiens

dat we sociale dieren zijn,

maar wel sociaal op een zeer,
zeer lokaal niveau.

Het is gewoon een simpel
feit van het mens zijn

dat we geen intieme
vertrouwdheid kunnen hebben

met meer dan ongeveer 150 individuen.

De omvang van de natuurlijke groep,

de natuurlijke gemeenschap
van Homo sapiens,

bestaat uit niet meer dan 150 individuen

en alles erbuiten is eigenlijk gebaseerd
op allerlei denkbeeldige verhalen

en grootschalige instellingen.

Ik denk dat we een manier kunnen vinden,

weeral op basis van een
biologisch begrip van onze soort,

om de twee aan elkaar te koppelen

en te begrijpen dat we in de 21e eeuw

zowel het mondiaal niveau
als de lokale gemeenschap nodig hebben.

Ik zou zelfs verder gaan dan dat

en zeggen dat het begint
met het lichaam zelf.

De gevoelens van vervreemding
en eenzaamheid die mensen vandaag hebben

en waardoor ze hun plaats
in de wereld niet vinden,

komen, denk ik, niet in de eerste plaats
van het mondiale kapitalisme.

Het voornaamste probleem is
dat in de afgelopen honderd jaar

mensen 'ontlichaamd' zijn,

steeds meer vervreemd
zijn van hun lichaam.

Als jager-verzamelaar of zelfs als boer

moet je om te overleven
voortdurend in contact zijn

met je lichaam en je zintuigen,

elk moment.

Als je in het bos op zoek gaat
naar paddestoelen

en je geen aandacht geeft
aan wat je hoort,

ruikt of proeft,

ben je een vogel voor de kat.

Je moet voortdurend alert zijn.

In de laatste honderd jaar
verliezen mensen hun vermogen

om in contact te staan
met hun lichaam en hun zintuigen,

om te horen, te ruiken, te voelen.

Steeds meer aandacht gaat naar schermen,

naar wat elders gebeurt,

of in een andere tijd.

Dat, denk ik, is de diepe reden

voor de gevoelens van vervreemding,
eenzaamheid, enzovoort.

Daarom is een deel van de oplossing

niet terugvallen op
een soort massanationalisme,

maar terug in contact komen
met ons eigen lichaam.

Als je weer contact maakt met je lichaam,

zul je je ook veel meer
thuis voelen in de wereld.

CA: Nou, afhankelijk
van hoe de dingen gaan,

kunnen we binnenkort
allemaal terug het bos in.

We krijgen nog een vraag uit de zaal

en nog een van Facebook.

Ama Adi-Dako: Hallo. Ik kom uit Ghana,
West-Afrika, en mijn vraag is:

ik vraag me af hoe je het idee
van mondiaal bestuur gaat verkopen

aan landen die vroeger hebben geleden

aan de effecten van de globalisering,

en ook, als we praten
over mondiaal bestuur,

klinkt het voor mij dat het zeker
zal komen uit een zeer verwesterd idee

van hoe we ons dat
'mondiale' moeten voorstellen.

Hoe gaan we dat mondiaal idee
presenteren en verantwoorden

tegenover het geheel
nationalistische idee,

aan mensen in landen
als Ghana, Nigeria, Togo

en andere dergelijke landen?

YNH: Ik zou beginnen met te zeggen
dat de geschiedenis zeer oneerlijk is

en dat we dat moeten beseffen.

Veel van de landen
die het meest te lijden hadden

van de laatste 200 jaar aan globalisering,

imperialisme en industrialisatie

zijn precies de landen die ook
waarschijnlijk het meest zullen lijden

aan de volgende golf.

Daar moeten we heel,
heel duidelijk over zijn.

Als we geen mondiale regering gaan krijgen

en we last krijgen
van de klimaatverandering,

van technologische ontwrichtingen,

zullen niet de Verenigde Staten
het ergste lijden.

Het ergste leed zal zijn
in Ghana, in Soedan, in Syrië,

in Bangladesh en dergelijke plaatsen.

Dus denk ik dat die landen
een nog grotere stimulans hebben

om iets te doen aan de volgende
golf van ontwrichting,

of ze nu ecologisch of technologisch is.

Als je nadenkt over
technologische ontwrichting,

dus als AI en 3D-printers
en robots de banen gaan afnemen

van miljarden mensen,

maak ik me veel minder
zorgen over de Zweden

dan over de mensen
in Ghana of Bangladesh.

En daarom, omdat
de geschiedenis zo oneerlijk is

en de resultaten van een calamiteit

niet iedereen gelijkelijk zullen treffen,

zullen, zoals altijd, de rijken

de ergste gevolgen van de
klimaatverandering kunnen ontlopen

en de armen gaan dat niet kunnen.

CA: Hier een interessante vraag
van Cameron Taylor op Facebook:

"Aan het einde van 'Sapiens' zei je

dat we de vraag moeten stellen:

'Wat willen we willen?'

Nou, wat denk je dat
we moeten willen willen?"

YNH: Ik denk dat we
de waarheid moeten willen weten

om de werkelijkheid te begrijpen.

Meestal willen we
de werkelijkheid veranderen,

om ze aan te passen aan onze
eigen verlangens, onze eigen wensen,

en ik denk dat we dat
eerst moeten willen begrijpen.

Als je kijkt naar de geschiedenis
op lange termijn,

dan zie je dat al duizenden jaren lang

wij mensen de wereld om ons heen steeds
meer onder controle hebben gekregen.

We proberen hem vorm te geven en
aan onze eigen verlangens aan te passen.

We hebben controle gekregen
over de andere dieren,

over de rivieren, de bossen,

en ze volledig omgevormd,

met als gevolg
een ecologische vernietiging

terwijl we toch onvoldaan blijven.

De volgende stap is dat we
onze blik naar binnen richten

en zeggen: "Oké, het onder controle
krijgen van de wereld om ons heen

heeft ons onvoldaan gelaten.

Laten we nu proberen om de controle
over de wereld in onszelf te verkrijgen."

Dit is het echt grote project

van wetenschap, technologie
en industrie in de 21e eeuw --

om te proberen controle
te krijgen over de wereld in ons,

om te leren hoe lichamen, hersenen
en geest te bewerken en te produceren.

Dat gaan waarschijnlijk
de belangrijkste producten

van de 21ste-eeuwse economie worden.

Als mensen denken over de toekomst,
dan denken ze heel vaak in termen als,

"Ik wil controle over mijn lichaam
en mijn hersenen krijgen."

Ik denk dat dat zeer gevaarlijk is.

Als we iets uit onze
voorgeschiedenis hebben geleerd,

is het dat, ja, we krijgen
de macht om te manipuleren,

maar omdat we de complexiteit

van het ecologisch systeem
niet echt begrijpen,

worden we nu geconfronteerd
met een ecologische ramp.

Als we nu gaan proberen
om de wereld in ons te manipuleren,

zonder hem echt te begrijpen,

vooral zonder inzicht in de complexiteit
van ons mentale systeem,

kunnen we een soort interne
ecologische ramp veroorzaken,

een mentale kernsmelting als het ware.

CA: Als we hier alles
op een rijtje zetten --

de huidige politiek,
de komende technologie,

de zorgen zoals die je
zojuist hebt geschetst --

ik bedoel dat het lijkt alsof je zelf

maar een sombere kijk
hebt op de toekomst.

Je bent er behoorlijk ongerust over.

Is dat juist?

Als er iets ons hoopvol zou kunnen
stemmen, wat zou dat dan kunnen zijn?

YNH: Ik richt mij
op de gevaarlijkste mogelijkheden,

mede omdat dit mijn taak
of verantwoordelijkheid is

als historicus of sociaalcriticus.

Ik bedoel, de industrie richt zich
vooral op de positieve kanten,

dus is het de taak van historici,
filosofen en sociologen

de gevaarlijkere kanten van deze
nieuwe technologieën aan te duiden.

Ik denk niet dat
een ervan onvermijdelijk is.

Technologie is nooit deterministisch.

Je kunt dezelfde technologie gebruiken

om zeer verschillende
samenlevingen te creëren.

Als je kijkt naar de 20e eeuw,

de technologieën
van de Industriële Revolutie

-- treinen, elektriciteit en dat alles --

konden worden gebruikt om een
communistische dictatuur te creëren

of een fascistisch regime
of een liberale democratie.

De treinen vertelden je niet
wat je ermee kon doen.

Ook nu zullen kunstmatige intelligentie,
bioengineering en dat allemaal

niet één enkele toekomst vooraf bepalen.

De mensheid kan de uitdaging aan,

en het beste voorbeeld

van de mensheid die de uitdaging
van een nieuwe technologie aankan,

zijn de nucleaire wapens.

Eind jaren 40, 50,

waren veel mensen ervan overtuigd

dat vroeg of laat de Koude Oorlog
zou uitdraaien op een nucleaire ramp,

de menselijke beschaving zou vernietigen.

Maar dat gebeurde niet.

In feite hebben nucleaire wapens
de mensen er wereldwijd toe aangezet

om de internationale
politiek te veranderen

om het geweld terug te dringen.

Een groot aantal landen
verwijderde oorlog in principe

uit hun politieke toolkit.

Ze probeerden niet langer om hun belangen
na te streven met oorlogsvoering.

Niet alle landen deden dat,
maar toch wel veel.

Dat is misschien wel
de belangrijkste reden

waarom internationaal geweld
sinds 1945 drastisch daalde,

en, zoals ik al zei, gaan vandaag
meer mensen dood door zelfmoord

dan in een oorlog.

Dit geeft ons denk ik een goed voorbeeld

dat de mens zelfs de meest
angstaanjagende technologie aankan

en dat er zelfs iets
goeds kan uit voortkomen.

Het probleem is dat we maar heel
weinig ruimte voor fouten hebben.

Als we er niet in slagen,

zouden we misschien wel
eens geen tweede kans krijgen

om het opnieuw te proberen.

CA: Dat is een zeer krachtige opmerking,

waarop we, denk ik,
onze conclusie moeten baseren.

Voordat ik stop, wil ik nog iets
zeggen tegen de mensen hier,

aan de wereldwijde TED-gemeenschap
en iedereen die online meekijkt:

help ons met deze dialogen.

Als je zoals wij gelooft

dat we nodig anders
met elkaar moeten gaan praten,

nu meer dan ooit, help ons dan daarmee.

Reik de hand naar andere mensen,

probeer te praten met mensen
waar je het niet mee eens bent,

ze te begrijpen,

zet alles op een rijtje

en help ons erachter te komen
hoe deze gesprekken voort te zetten

om een wezenlijke bijdrage te leveren

aan wat er nu in de wereld aan de hand is.

Ik denk dat iedereen zich nu meer actief,

meer bezorgd, meer betrokken voelt

met de politiek van het moment.

De inzet lijkt vrij hoog,

dus help ons te reageren
op een wijze, verstandige manier.

Yuval Harari, dank je.

(Applaus)