Câu chuyện của chúng tôi về cưỡng hiếp và hòa giải

Vào năm 1996, Thordis Elva có mối tình tuổi teen với Tom Stranger, một học sinh trao đổi từ Úc. Sau buổi vũ hội, Tom đã cưỡng bức Thordis, sau đó họ không gặp lại trong vòng nhiều năm. Trong bài nói chuyện đặc biệt này, Elva và Stranger vượt qua nhiều năm của sự xấu hổ và im lặng, họ mời chúng ta cùng thảo luận về bạo lực tình dục một vấn đề mang tính toàn cầu ở một cách mới chân thật. Gửi câu hỏi tới diễn giả, vào trang web go.ted.com/thordisandtom.

[Bài nói có từ ngữ đồ họa và mô tả
về bạo lực tình dục

người xem cần cân nhắc]

Tom Stranger: Năm 1996, khi 18 tuổi tôi đã

tham gia chương trình trao đổi quốc tế

Tôi là một người Úc thích thời tiết lạnh

nên tôi đã vừa vui và buồn khi tới Iceland

chỉ ngay sau khi tạm biệt bố mẹ và các anh

Tôi được chào đón tới một gia đình Iceland

Họ dẫn tôi đi leo núi,

giúp tôi hiểu được tiếng Iceland du dương

Tôi hơi vất vả một chút
với khoảng thời gian nhớ nhà

Tôi đi trượt tuyết sau giờ học

và ngủ rất nhiều.

Hai giờ ở lớp hóa với ngôn ngữ
mà bạn chưa hiểu hết

có thể là thuốc an thần khá tốt.

(Cười)

Giáo viên khuyên tôi tới clb kịch

để tham gia nhiều hoạt động tập thể hơn

Nhưng cuối cùng tôi không được đóng kịch

mà qua nó tôi gặp được Thordis

Chúng tôi có mối tình
tuổi teen dễ thương,

chúng tôi gặp nhau bữa trưa chỉ để nắm tay

đi dọc phố cổ Reykjavík.

Tôi mời cô ấy tới nhà gặp bạn bè của tôi.

Chúng tôi yêu nhau được hơn một tháng

khi vũ hội giáng sinh của trường diễn ra.

Thordis Elva: Tôi 16 và có mối tình đầu.

Đi cùng nhau tới vũ hội giáng sinh là

một sự xác nhận với tình cảm này.

Tôi thấy mình là cô gái may mắn nhất

Không còn là một cô gái
mà sẽ là một phụ nữ trẻ

một bước trưởng thành lớn của tôi

Tôi cũng thử uống rượu rum lần đầu tối đó

và nó là một sai lầm.

Tôi cảm thấy khó chịu,

nửa tỉnh nửa say,

giữa cơn buồn nôn trực trào nơi cổ họng.

Bảo vệ muốn gọi cho tôi xe cứu thương

nhưng Tom đã hành động như một hiệp sỹ

bảo họ rằng sẽ đưa tôi về.

Nó như trong chuyện cổ tích vậy,

cánh tay mạnh mẽ ấy vòng quanh tôi

đặt tôi an toàn trên giường ngủ.

Nhưng lòng biết ơn
đã sớm thành nỗi hoảng sợ

khi anh ấy cởi quần áo tôi ra nằm lên tôi.

Đầu tôi trống rỗng,

thân thể tôi còn quá yếu để phản kháng,

và nỗi đau thì thật khủng khiếp.

Tôi nghĩ tôi sẽ bị xé ra làm hai.

Để tỉnh táo hơn,

tôi im lặng đếm thời gian trên đồng hồ.

Và kể từ đêm đó,

tôi biết rằng có 7200 giây
trong hai tiếng.

Dù đã khập khiễng trong vài ngày
và khóc trong vài tuần

tôi biết việc này không giống
cưỡng hiếp như trên TV.

Tom không phải một tên mất trí có vũ khí

anh ấy là bạn trai tôi.

Và nó không xảy ra trong một con hẻm tối

nó xảy ra trên chính giường tôi.

Vào lúc tôi biết việc xảy ra
là cưỡng hiếp,

Tom đã hoàn thành chương trình trao đổi

và trở về Úc. Nên tôi nghĩ

thật vô dụng khi viết cho Tom về việc này

Và ngoài ra

nó là lỗi của tôi ở mặt nào đó.

Tôi lớn lên ở nơi mà con gái được dạy rằng

họ bị cưỡng bức là có lý do.

Váy thì quá ngắn,

nụ cười thì quá tươi,

hơi thở thì có mùi của rượu.

Và tôi thấy có lỗi vì tất cả những điều đó

nên người cảm thấy xấu hổ phải là tôi.

Mất vài năm để tôi nhận ra

chỉ một thứ có thể ngăn tôi
không bị cưỡng hiếp tối đó,

không phải váy của tôi,

hay nụ cười của tôi,

cũng không phải niềm tin trẻ con ấy.

Điều duy nhất có thể giúp tôi tối đó

là người đàn ông cưỡng hiếp tôi

phải dừng bản thân lại.

TS: Tôi có ký ức mơ hồ về ngày hôm sau:

từ ảnh hưởng của việc uống rượu

một sự trống rỗng mà tôi cố kiềm chế.

Không gì hơn.

Nhưng tôi đã không đến nhà Thordis.

Cần nói rõ rằng

tôi không nhận ra được sai lầm của mình.

Từ "cưỡng bức" không hiện ra
trong đầu tôi như nó nên thế,

tôi cũng không tự hành hạ mình
về ký ức đêm trước.

Nó không phải sự phủ nhận có ý thức,

nó giống như sự thiếu hiểu biết hơn.

Định nghĩa của tôi bác bỏ mọi sự thật về

tổn thương sâu sắc tôi gây ra với Thordis.

Thành thật mà nói,

tôi đã không thừa nhận hành động của mình
nhiều ngày sau đó

và đến khi tôi thừa nhận nó,

tôi tự thuyết phục bản thân đó chỉ là sex,
không phải cưỡng hiếp.

Và đó là một lời nói dối
mà tôi luôn cảm thấy có lỗi.

Tôi chia tay với Thordis vài ngày sau

tôi nhìn thấy cô ấy vài lần

trong khoảng thời gian còn lại ở Iceland,

cảm thấy nhói đau mỗi lần nghĩ đến.

Thật sự tôi biết mình đã làm điều
cực kỳ sai trái.

Nhưng tôi đã nhấn chìm những ký ức đó

buộc chúng với một hòn đá.

Khoảng thời gian 9 năm sau

có thể đặt tên là "chối bỏ và chạy trốn."

Khi tôi nhận ra nỗi đau mình gây ra,

tôi không đứng đủ vững để làm điều đó.

Dù nó là do rối trí,

hay sử dụng chất kích thích,

tìm kiếm sự hồi hộp,

hay do lời nói trong lương tâm tôi,

Tôi từ chối việc đứng yên và im lặng.

Và với tiếng động này,

tôi cũng vẽ lên các phần khác
của cuộc sống

để tạo ra bức tranh về bản thân.

Tôi là người lướt sóng,

một sinh viên khoa học xã hội,

một người bạn với những người tốt,

một người em và người con được yêu thương,

một hướng dẫn viên ngoài trời

và cuối cùng, một nhân viên trẻ.

Tôi nắm chặt ý nghĩ tôi không là người xấu

Tôi không nghĩ mình sinh ra như thế.

Tôi được tạo ra từ những điều khác.

Trong quá trình trưởng thành

đại gia đình và mẫu hình tượng của tôi,

những người quanh tôi ấm áp và chân thật

tôn trọng phụ nữ.

Mất nhiều thời gian để nhìn vào góc tối
của bản thân,

và đặt ra câu hỏi.

TE: Chín năm sau vũ hội giáng sinh

tôi đã 25 tuổi,

bị suy nhược thần kinh.

Tự tôn của tôi bị chôn vùi trong im lặng

làm tôi xa lánh những người tôi quan tâm,

tự gặm nhấm lòng căm thù và giận dữ

mà tôi đã đặt lên bản thân.

Một ngày, tôi chạy qua cửa trong nước mắt

sau cuộc cãi nhau với người yêu,

tôi đi vào một quán cà phê,

nơi tôi mượn phục vụ cái bút.

Tôi luôn có sổ tay bên mình,

chỉ để ghi lại ý tưởng
trong phút cảm hứng,

nhưng thật ra tôi cần phải làm gì đó,

vì trong một giây phút im lặng,

tôi nhận ra mình lại đang đếm thời gian.

Nhưng hôm đó, nhìn những dòng chữ
tuôn chảy từ ngòi bút của tôi,

viết lên bức thư đúng trọng điểm nhất
mà tôi từng viết,

gửi tới Tom.

Cùng với bản miêu tả sự bạo lực
Tom gây ra cho tôi,

dòng chữ "tôi muốn tìm sự tha thứ"

trân trối nhìn lại tôi,

không ai ngoài chính tôi.

Nhưng tôi nhận ra đây là cách để vượt qua

vì không quan trọng Tom có xứng đáng được
nhận sự tha thứ của tôi hay không,

tôi xứng đáng được bình yên.

Kỷ nguyên xấu hổ của tôi đã kết thúc.

Trước khi gửi thư,

tôi nghĩ tới mọi câu trả lời tiêu cực,

hay điều dễ xảy ra nhất là
không có hồi đáp.

Một khả năng tôi không nghĩ tới

là thứ tôi nhận được --

Một bức thư từ Tom với đầy sự hối hận

Hóa ra anh ấy cũng bị sự im lặng cầm tù

Nó đánh dấu tám năm dài thư từ

mà Chúa biết rằng không bao giờ
là dễ dàng,

nhưng luôn chân thật.

Tôi giải thoát bản thân khỏi gánh nặng
tự đè lên vai

và Tom hoàn toàn thừa nhận những gì đã làm

Trao đổi thư trở thành nơi

phân tích hậu quả tối đó,

và nó gỡ bỏ sai lầm

chữa lành vết thương bằng từ ngữ.

Song nó không là kết thúc với tôi.

Có lẽ vì là email nên không thấy nhau đủ,

hay nó dễ quá để trở nên dũng cảm khi

bạn trốn sau màn hình ở bên kia địa cầu.

Nhưng chúng tôi đã bắt đầu nói chuyện

điều mà tôi thấy cần thiết để
khám phá toàn bộ câu chuyện.

Vì vậy sau tám năm viết thư

và gần 16 năm sau tối đó

Tôi đủ dũng khí để nói ra ý tưởng điên rồ

rằng chúng tôi sẽ gặp nhau

và đối mặt với quá khứ lần cuối cùng.

TS: Iceland và Úc về mặt địa lý
thì như thế này.

Ở giữa hai nước là Nam Phi.

Chúng tôi quyết định tới Cape Town

và ở đó chúng tôi gặp nhau trong một tuần.

Nơi đây được chứng minh là nơi lý tưởng

để tập trung vào hòa giải và tha thứ.

Không nơi nào hàn gắn và quan hệ hữu nghị

được thử thách như ở Nam Phi.

Như một đất nước, nó tìm kiếm
sự thật trong quá khứ,

lắng nghe chi tiết lịch sử của mình.

Biết về điều này càng tăng ảnh hưởng
của Cape Town lên chúng tôi.

Trong khoảng thời gian ấy,

chúng tôi kể chuyện đời mình cho nhau nghe

từ đầu tới cuối.

Bao gồm phân tích quá khứ của chúng tôi.

Chúng tôi tuân thủ một quy tắc
nghiêm ngặt là thành thật,

và nó dẫn tới mọi sự phơi bày,

khả năng dễ bị tổn thương.

Có những lời thú tội đầy dũng cảm

và khi chúng tôi hoàn toàn
không thể đo lường được

trải nghiệm của người kia.

Ảnh hưởng của bạo lực tình dục được
nói thẳng ra,

mặt đối mặt.

Có khi, dù cho

chúng tôi thấy mọi thứ đều sáng sủa,

và thậm chí cả những tràng cười
không mong đợi.

Và cuối cùng,

chúng tôi đã làm tất cả để lắng nghe nhau
một cách chân thành.

Sự thật mỗi cá nhân được phơi bày
không tinh lọc

làm tâm hồn chúng tôi nhẹ nhõm.

TE: Muốn trả thù là cảm xúc của mỗi người

thậm chí là bản năng.

Điều tôi muốn làm nhiều năm là

khiến Tom đau như tôi đã từng

Nhưng nếu tôi không vượt qua thù hằn

tôi không chắc mình sẽ ở đây hôm nay.

Không thể nói rằng tôi không nghi ngờ gì.

Khi máy bay hạ cánh xuống Cape Town,

tôi nhớ mình nghĩ,

Tại sao tôi không đi trị liệu và uống rượu

như người bình thường sẽ làm?"

(Cười)

Khi chúng tôi tìm sự đồng cảm ở Cape Town

như một cuộc tìm kiếm bất khả thi,

và điều tôi muốn làm khi đó là từ bỏ

về nhà với chồng tôi, Vidir

và con trai.

Nhưng mặc cho những khó khăn,

hành trình này mang tới
cảm giác chiến thắng

ánh sáng đó bao trùm bóng tối,

và điều gì đó sẽ được xây lên
từ đống đổ nát.

Tôi đọc đâu đó rằng bạn nên

thử trở thành người bạn cần khi trẻ hơn.

Khi tôi là thiếu niên

tôi nên biết nỗi xấu hổ
không phải là bản thân tôi,

vì có hy vọng sau sự cưỡng hiếp,

để tìm được hạnh phúc,

như tôi có với chồng tôi hôm nay.

Đó là vì sao tôi bắt đầu viết hối hả
sau khi về từ Cape Town,

một cuốn sách cùng với Tom,

mà chúng tôi hy vọng là có ích cho
những người ở cả 2 phía

của cán cân Thủ phạm-Nạn nhân.

Nếu không,

thì đây là câu chuyện
cần được nghe khi còn trẻ.

Mang tới sự chân thật của câu chuyện,

tôi nghĩ từ ngữ không tránh được
đi kèm với nó --

là nạn nhân, người cưỡng bức --

từ ngữ luôn gắn với chủ đề này,

nhưng nó cũng vô nhân đạo
về mặt ý nghĩa.

Khi 1 người được cho là nạn nhân,

họ thường bị xếp vào hàng ngũ bị tổn hại,

mất danh dự,

yếu kém hơn.

Tương tự một người bị coi là cưỡng bức,

thì sẽ bị nói là quái vật,

vô nhân tính.

Làm thế nào chúng ta hiểu nó là gì
trong xã hội

sản sinh ra bạo lực

phủ nhận nhân tính
của những người có tội?

và làm thế nào --

(Vỗ tay)

khích lệ nạn nhân khi ta khiến họ
cảm thấy yếu kém hơn?

Làm thế nào khi ta bàn giải pháp
cho một trong những đe dọa lớn nhất

tới cuộc sống của phụ nữ và trẻ con
ở khắp nơi.

nếu từ ngữ ta dùng
chỉ là 1 phần của vấn đề?

TS: Từ những gì tôi học được,

hành động của tôi tối 1996 là vị kỷ.

Tôi cảm thấy mình nên có thân thể Thordis.

Tôi đã có sự ảnh hưởng tích cực của xã hội

và những ví dụ về cư xử công bằng
xung quanh tôi.

Nhưng tối đó,

tôi đã chọn trở thành người tiêu cực.

Người thấy phụ nữ có ít giá trị bên trong,

và đàn ông có yêu cầu với thân thể của họ.

Ảnh hưởng tôi nói ở bên ngoài tâm trí tôi.

Chỉ có tôi ở căn phòng đó được lựa chọn,

không phải ai khác.

Khi bạn sở hữu điều gì

chống lại mọi lỗi lầm của bản thân,

tôi nghĩ điều đáng ngạc nhiên
có thể xảy ra.

Tôi gọi đó là nghịch lý của quyền sở hữu.

Tôi nghĩ tôi đã đặt nặng
trách nhiệm lên bản thân.

Tôi nghĩ bằng của tôi về nhân học
có khi sẽ bị đốt.

Tuy nhiên tôi học được cách thật sự
thừa nhận điều tôi đã làm,

và nhận ra nó phải là toàn bộ
con người tôi.

Tóm lại,

điều bạn đã làm không tạo ra
tất cả con người bạn.

Âm thanh trong đầu tôi dịu đi.

Lòng thương hại bản thân chết dần,

và được thay bằng sự chấp nhận --

chấp nhận rằng tôi đã tổn thương Thordis,
người phụ nữ tuyệt vời đứng cạnh tôi;

chấp nhận tôi là 1 phần từ nhóm đàn ông

gây ra bạo lực tình dục với người yêu.

Đừng đánh giá thấp sức mạnh của từ ngữ

Nói với Thordis tôi cưỡng hiếp cô ấy
đã thay đổi hòa ước với bản thân,

cũng như với cô ấy.

Nhưng điều quan trọng nhất,

là sự khiển trách đã chuyển
từ Thordis sang tôi.

Thường thấy rằng,

trách nhiệm được quy cho người phụ nữ

mà không phải đàn ông người gây ra nó.

Cũng thường thấy,

sự chối bỏ và chạy trốn để lại các
bên rời xa sự thật.

Chắc chắn có một cuộc hội thoại công khai
ngay lúc này,

và giống như nhiều người,

ta cổ vũ việc giảm sự trốn tránh

khỏi buổi thảo luận đầy khó khăn
nhưng quan trọng này.

Tôi nghĩ mình có trách nhiệm để nói về nó.

TE: Điều chúng tôi làm không phải
là công thức cho những người khác.

Không ai có quyền nói ai cách giải quyết
nỗi đau sâu thẳm

hay sai lầm lớn nhất của họ.

Phá vỡ im lặng không bao giờ là dễ dàng,

cũng phụ thuộc vào nơi bạn đang ở,

nó có thể gây ra chết người
khi tiết lộ việc cưỡng hiếp.

Tôi nhận ra kể cả những chấn thương
khủng khiếp nhất trong đời

vẫn là minh chứng cho đặc quyền của tôi,

vì tôi có thể nói về nó mà không bị

tẩy chay hay bị giết.

Nhưng với đặc quyền được nói ấy

đi đôi với trách nhiệm sử dụng nó.

Đó là điều tôi nợ
những ai không có đặc quyền này.

Câu chuyện mà chúng tôi vừa kể lại
là độc nhất

và nó là về vấn đề bạo lực tình dục
đang trở thành vấn nạn trên toàn cầu.

Nhưng nó không cần đi theo hướng đó.

Điều tôi cảm thấy có ích trong
hành trình chữa lành của mình

là giáo dục bản thân về bạo lực tình dục.

Kết quả là tôi đọc, viết

và nói về vấn đề này
trong hơn thập kỷ đến nay,

tới các hội thảo trên toàn thế giới

Trong trải nghiệm của tôi,

những người tham dự đều là phụ nữ.

Đã đến lúc ngừng coi bạo lực tình dục
như là vấn đề của phụ nữ.

(Vỗ tay)

Phần lớn bạo lực tình dục đối với hai giới

người phạm phải là đàn ông.

Lời nói của họ hiếm khi được nói đúng cách
trong cuộc thảo luận này.

Nhưng tất cả chúng ta đều cần lắng nghe.

Thử tưởng tượng mọi nỗi đau
chúng ta có thể làm dịu đi

nếu chúng ta dám đối mặt vấn đề với nhau.

Cảm ơn.

(Vỗ tay)