Atina'da demokrasinin gerçek anlamı neydi? - Melissa Schwartzberg

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/what-did-democracy-really-mean-in-athens-melissa-schwartzberg

Biz seçimleri demokrasinin vazgeçilmez öğesi olarak görsek de, demokrasinin yaratıcısı olan Atinalılar, politikacılarının çoğunu piyango ile belirliyordu. Melissa Schwartzberg Atine demokrasisinin yükselen ve düşen değerlerini tanımlarken, öyle bir piyango sisteminin günümüzde sağlayabileceği yararları ele alıyor.

Ders: Melissa Schwartzberg, animasyon: TED-Ed.

Hey, tebrikler!

Piyango size çıktı.

Ama ödül ne para ne de lüks bir gemi.

Ödül, ülke meclisinde bir pozisyon.

Üstelik tek şanslı kazanan siz değilsiniz.

Tüm diğer milletvekili arkadaşlarınız da
sizinle aynı biçimde o koltuklara oturdu.

Bu size, bırakın demokrasiyi,
herhangi bir hükümeti kurmak için

garip bir yol gibi gelebilir.

Seçim, demokrasinin simgesidir,
öyle değil mi ama?

Demokrasiyi icat eden eski Atinalıların
bakış açısı farklıydı aslında.

İşin gerçeği, Atina demokrasisinde
seçimler ufak bir rol oynardı.

Memurların çoğu gönüllü vatandaşlar
arasında çekilen piyango ile belirlenirdi.

Seçmenlerin, kendi adlarına yasa
koyup kararlar vereceği liderleri seçtiği

günümüzün yaygın "temsili
demokrasi"lerinden farklı olarak,

M.Ö. 5.yüzyıl Atina'sının demokrasisi
"doğrudan demokrasi" idi.

İsteyen herkesin katılabilmesi ilkesi
yani "ho boulomenos (kim isterse)"

uyarınca geniş katılım teşvik ediliyordu.

Yani yaklaşık 30.000 uygun
vatandaştan herhangi birileri,

ayda bir kaç kez toplanan
meclise katılabiliyordu.

İlkesel olarak, her oturumda
6.000 katılımcının her birinin

vatandaşlara seslenme,

kanun teklifi verme

ya da dava açma hakkı vardı.

Elbette aynı anda konuşmaya çalışan

6.000 kişi ile verimli bir hükümet olamazdı.

O nedenle Atina sisteminin güvendiği
Boule adında 500 kişilik

bir yönetim konseyi de vardı.

Konsey gündemi belirliyor
ve önerileri değerlendiriyordu.

Ek olarak yüzlerce jüri ve hakim de
yasal konularla ilgileniyordu.

Seçilmek ya da atanmak yerine,

tüm bu memurlar piyango ile belirlenmişti.

Bu rastgele seçim sürecine
"sortition" denirdi.

Seçimle belirlenen konumlar

sadece uzmanlık gerektiren alanlardı;

generallik gibi.

Ancak bunun aristokratik
(seçkinlerce yönetilme) olduğu,

demokratik (çoklu yönetim)
olmadığı düşünülürdü.

Bu sistem nasıl ortaya çıkmıştı?

Demokrasi Atina'daki asiller arasında
uzun süren bir sosyal ve politik gerilim

sonucunda doğmuştu.

Bir zamanlar sadece
seçkinlerin sahip olduğu

topluluğa hitap etme
ve oy kullanma gibi güçler

sıradan vatandaşlara genişletildi.

Atina'nın demokratik ideolojisinin
merkezinde sıradan vatandaşların

bu görevleri hakkıyla yerine
getirmesi yer alıyordu.

Ülke yönetimine katılım
bir ayrıcalık değil,

tüm vatandaşların
görevi durumundaydı.

Piyango ve kesin süre sınırlamaları,
yönetici bir sınıfın ya da

politik partilerin oluşumunu önlüyordu.

21.yüzyıl standartlarına göre

Atina kuralları bir yandan da
çok sayıda insanı dışlıyordu.

Kadınlara, kölelere ve yabancılara
tam vatandaşlık verilmiyordu.

Genç erkekleri de bir yana bırakınca,

hak sahibi Atinalı sayısı, tüm nüfusun
%10 ilâ 20'sine iniyordu.

Platon da dahil kimi antik filozoflar

bu demokrasi biçiminin düzensizliğini ve
aptallar elinde oluşunu aşağılamıştır.

Ancak günümüzde sözcük o denli
iyi çağrışımlara sahip olmuştur ki,

çok sayıda rejim onu
benimsediği iddiasındadır.

Aynı zamanda Platon'un kitle bilgeliğine
duyduğu kuşkuyu paylaşanlar da var.

Çağdaş demokrasilerin çoğu bununla,
kendi adlarına kanun koyacak kadar

nitelikli görülen insanlar arasında

seçim yaparak uzlaşı sağlamıştır.

Fakat bunun da kendi problemleri vardır.

Paranın gücü ve seçmenlerinden
farklı amaçlar güden

profesyonel politikacıların
belirmesi gibi.

Seçimleri piyango ile canlandırmak,
çeşitlilik ve temsil fazlalığı sayesinde

daha verimli bir hükümet getirebilir mi?

Veya çağdaş politik memuriyetler,
Atina'daki askeri kuvvetler gibi

özel bilgi ve becerilere
sahip olmalı mıdır?

Siz muhtemelen devlet
yönetimine katılmak için

piyango çıkmasını beklememelisiniz.

Ama nerede yaşadığınıza bağlı olarak,
yine de jüride, sivil toplum kuruluşunda

ya da katılımcı havuzunda
yer almak için seçilebilirsiniz.

Tüm bunlar, demokratik ilkenin
hâla yaşadığını gösteren örneklerdir.