Return to Video

Neden Teflon'a hiçbir şey yapışmaz? - Ashwini Bharathula

  • 0:08 - 0:13
    Mafya patronu John Gotti
    jüri üyelerine ve tanıklara rüşvet vererek
  • 0:13 - 0:16
    yıllarca adaletten paçasını kurtardı
    ve hiçbir şekilde yakalanamadı.
  • 0:16 - 0:19
    Bu ona dünya üzerindeki
    en kaygan malzemelerden biri olan
  • 0:19 - 0:22
    Teflon Mafya babası ismini kazandırdı.
  • 0:22 - 0:27
    Teflon aya inen Apollo mürettebatının
    üzerindeki uzay elbisesinde vardı,
  • 0:27 - 0:30
    Manhattan Projesi'ndeki
    boru ve vanalarda kullanıldı
  • 0:30 - 0:35
    ve kızartma tavalarında ve fırın tepsilerinde
    yapışmayan kaplama olarak kullanılıyor.
  • 0:35 - 0:40
    Peki bu kaygan sert cisim nedir
    ve neden ona hiçbir şey yapışmaz?
  • 0:40 - 0:43
    Teflon politeirafloroetilen veya PTFE için
  • 0:43 - 0:45
    bir marka adıdır.
  • 0:45 - 0:51
    1938 yılında, 27 yaşındaki Amerikalı
    kimyacı Roy Plunkett tarafından
  • 0:51 - 0:53
    kimya firması DuPont için
  • 0:53 - 0:57
    toksik olmayan soğutucu bir sıvı
    geliştirmeye çalışırken
  • 0:57 - 0:59
    kazara bulunmuştur.
  • 0:59 - 1:02
    Laboratuvarında oluşan ilginç,
    beyaz madde
  • 1:02 - 1:04
    kimyasal olarak etkisizdi,
  • 1:04 - 1:07
    yani diğer maddelerle tepkimeye girmez.
  • 1:07 - 1:10
    Ayrıca sürtünme katsayısı
    son derece düşük,
  • 1:10 - 1:13
    diğer materyaller üzerinde kayıyor.
  • 1:13 - 1:18
    Kaygan, kimyasal olarak dirençli
    veya su geçirmez bir şeye
  • 1:18 - 1:19
    ihtiyacınız olduğunda,
  • 1:19 - 1:20
    teflon harika bir seçim,
  • 1:20 - 1:23
    bu da birçok kullanımı olduğu
    anlamına geliyor.
  • 1:23 - 1:25
    Her yerde bulunabiliyor,
  • 1:25 - 1:27
    yağmurluklarda kaplama olarak,
  • 1:27 - 1:28
    endüstriyel bilyalı rulmanlar,
  • 1:28 - 1:29
    yapay eklemler,
  • 1:29 - 1:31
    devre kartları
  • 1:31 - 1:35
    ve hatta Denver Uluslararası Havaalanı'nın
    kayalık dağlar temalı çatısında.
  • 1:35 - 1:40
    PTFE'nin inanılmaz özellikleri
    moleküler yapısından kaynaklanıyor.
  • 1:40 - 1:41
    O bir polimer,
  • 1:41 - 1:46
    yani yan yana dizilmiş, tekrar eden,
    uzun atom zincirlerinden oluşur.
  • 1:46 - 1:50
    Bir PTFE zincirinin omurgası
    karbon atomlarıdır
  • 1:50 - 1:53
    ve her biri iki flora bağlıdır.
  • 1:53 - 1:56
    Flor atomları karbonu zırh gibi çevreler,
  • 1:56 - 1:57
    zincir etrafında sarmal şeklindedir
  • 1:57 - 2:01
    ve karbon ve flor arasındaki bağ
    inanılmaz şekilde sıkıdır.
  • 2:01 - 2:04
    Gözleri birbirinden başkasını
    görmeyen bir çift gibi
  • 2:04 - 2:06
    karbon ve flor o kadar güçlü etkileşir ki
  • 2:06 - 2:11
    maddelerin birbirine tutunmasını sağlayan
    normal, moleküller arası kuvvetlerin
  • 2:11 - 2:13
    hiç şansı kalmıyor.
  • 2:13 - 2:17
    Yapışkan ayaklarıyla meşhur
    geko bile tutunamıyor.
  • 2:17 - 2:18
    Ama durun!
  • 2:18 - 2:21
    Eğer PTFE hiçbir şeye yapışmıyorsa,
  • 2:21 - 2:24
    tava gibi bir şeye nasıl sıkı tutunabiliyor?
  • 2:24 - 2:27
    Metodlardan biri tavayı kumlamak
  • 2:27 - 2:31
    veya yüzeyi pürüzlendirmek için
    kimyasallarla aşındırmaktır.
  • 2:31 - 2:35
    Sonra yapışkan işlevi gören
    özel bir astar uygulanır.
  • 2:35 - 2:39
    Tam tarifi her üreticinin
    ticari sırrı olarak saklanır.
  • 2:39 - 2:42
    Tavaya sıvı PTFE püskürtülür
  • 2:42 - 2:46
    ve 425 dereceye kadar ısıtılır.
  • 2:46 - 2:49
    Katmanlar daha sonra sertleşerek
    pürüzsüz, kaygan bir kaplama oluşturuyor.
  • 2:49 - 2:53
    PTFE-kaplı tavada yumurta pişirdiğinizde
  • 2:53 - 2:55
    ekstra sıkı karbon flor bağları
  • 2:55 - 2:59
    yumurtadaki yağ, su ve protein
    moleküllerini görmezden gelir.
  • 2:59 - 3:01
    Bu etkileşimler olmayınca
  • 3:01 - 3:03
    gıda yapışmadan ortalıkta kayar.
  • 3:04 - 3:08
    PTFE kaplı tavada pişirmenin güvenli olup
    olmadığını merak edebilirsiniz.
  • 3:08 - 3:10
    Dikkatli olursanız cevap evet.
  • 3:10 - 3:16
    PTFE yumurta veya balık pişirdiğiniz
    makul sıcaklıklarda istikrarlıdır,
  • 3:16 - 3:20
    ama 260 derecenin üzerinde
    çözünmeye başlar
  • 3:20 - 3:24
    ve daha da ısınırsa
    sizi hasta edecek gaz salar.
  • 3:24 - 3:28
    Boş bir tava yüksek ısıda
    260 dereceye çok çabuk ulaşır
  • 3:28 - 3:32
    fakat çoğu mutfak, gazı dağıtacak kadar
    iyi havalandırılmıştır.
  • 3:32 - 3:35
    İnsanlar çizilmiş bir tavadan
    pul pul dökülen PTFE'yi
  • 3:35 - 3:39
    yanlışlıkla tüketmenin
    zararlı olduğunu düşünürdü.
  • 3:39 - 3:42
    Fakat mevcut ortak kanı bunun
    zararsız olduğu yönünde.
  • 3:42 - 3:45
    Çünkü PTFE diğer kimyasallarla
    çok iyi etkileşmez,
  • 3:45 - 3:48
    vücudunuzda çözündüğü düşünülmüyor.
  • 3:48 - 3:51
    Teflon üretmenin sağlıklı olup
    olmadığı ise ayrı bir hikâye.
  • 3:51 - 3:54
    DuPont ve yan şirketi Chemours
  • 3:54 - 3:57
    şimdi milyonlarca dolar değerinde
    davalarla yüz yüze.
  • 3:57 - 4:00
    Onlarca yıldır çevreyi
    kirletmekle ve çalışanları,
  • 4:00 - 4:04
    yerel halkı PFOA denen
    zehirli kimyasalla ilintili
  • 4:04 - 4:07
    sağlık riskine maruz bırakmakla
    suçlanıyorlar.
  • 4:08 - 4:11
    Bu kimyasal Teflon
    üretiminde de kullanılıyor.
  • 4:11 - 4:13
    John Gotti'ye gelirsek,
  • 4:13 - 4:17
    1992 yılında, Mafya babası
    beş cinayetten ve başka suçlardan
  • 4:17 - 4:19
    mahkûm oldu.
  • 4:19 - 4:23
    Bunun üzerinde New York şehrindeki
    FBI bürosu başkanı şu duyuruyu yaptı:
  • 4:23 - 4:25
    "Teflon artık yok.
  • 4:25 - 4:29
    Mafya babası cırt cırtla kaplandı
    ve suçlamaları yapıştı."
Title:
Neden Teflon'a hiçbir şey yapışmaz? - Ashwini Bharathula
Description:

Dersin tamamı: http://ed.ted.com/lessons/why-doesn-t-anything-stick-to-teflon-ashwini-bharathula

Teflon aya inen Apollo mürettebatının üzerindeki uzay elbisesinde vardı, Manhattan Projesi'ndeki boru ve vanalarda kullanıldı ve kızartma tavalarında ve fırın tepsilerinde yapışmayan kaplama olarak kullanılıyor. Peki bu kaygan sert cisim nedir ve neden ona hiçbir şey yapışmaz? Ashwini Bharathula Teflon'un arkasındaki bilimi anlatıyor.

Ders Ashwini Bharathula, animasyon by Andrew Foerster.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:45

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.