Sự phức tạp trong hình học của các thiết kế Hồi giáo - Eric Broug

Xem bài giảng đầy đủ: http://ed.ted.com/lessons/the-complex-geometry-of-islamic-design-eric-broug

Trong văn hóa Hồi giáo, thiết kế hình học có ở khắp mọi nơi: bạn có thể tìm thấy điều đó ở các nhà thờ, trường học, cung điện và ngay cả ở nhà riêng. Và mặc dù những thiết kế này cực kì phức tạp, chúng có thể được tạo nên chỉ bởi một chiếc com-pa để vẽ những hình tròn và một chiếc thước kẻ để vẽ các đường thẳng bên trong chúng. Eric Brough đã khái quát những nét cơ bản của các thiết kế hình học của Hồi giáo.

Bài giảng thiết kế bởi Eric Brough, minh họa bởi TED-Ed.

Trong văn hóa Hồi giáo,
hình học có ở khắp mọi nơi.

Bạn có thể tìm thấy hình học ở nhà thờ,
trường học, cung điện và cả nhà riêng.

Truyền thống này bắt đầu từ thế kỉ thứ 8
sau công nguyên,

trong thời kì đầu lịch sử Hồi giáo,

Khi đó các nhà điêu khắc đã
lấy các họa tiết có sẵn

từ văn hóa La Mã và Ba Tư,

và phát triển chúng thành những
dạng hình họa mới.

Đây là thời đại hoàng kim
của văn hóa Hồi giáo,

khi rất nhiều thành tựu
của các nền văn minh trước đây

được lưu giữ và phát triển,

tạo nên những tiến bộ cơ bản
trong nghiên cứu khoa học và toán học.

Kèm với đó là việc tăng cường sử dụng
một cách đầy tinh tế

các hình ảnh trừu tượng,

và các hình học phức tạp
trong nghệ thuật Hồi giáo,

từ những họa tiết hoa tinh xảo
tô điểm trên thảm và vải,

cho đến các mẫu vẽ trên đá lát nền
tưởng chừng như lặp lại đến vô tận,

tạo nên cảm giác kỳ ảo

và sự chiêm nghiệm
về một trật tự vĩnh hằng

Dù các họa tiết này rất phức tạp,

người ta chỉ cần dùng tới
một chiếc compa để vẽ các hình tròn,

và một chiếc thước kẻ
để vẽ các đường thẳng bên trong,

và từ những công cụ đơn giản này
vô số các họa tiết kỳ ảo đã hiện ra.

Vậy người ta đã làm thế nào?

Mọi thứ bắt đầu bằng một hình tròn.

Quyết định quan trọng đầu tiên
là chia hình tròn thế nào?

Hầu hết các mẫu vẽ chia hình tròn thành
bốn, năm hoặc sáu phần bằng nhau.

Và mỗi cách chia tạo nên
những mẫu vẽ khác nhau.

Có một cách rất dễ để biết được
một mẫu vẽ dựa trên đối xứng bậc 4.

bậc 5.

hay bậc 6.

Hầu hết đều có hình cánh hoa
bao quanh ngôi sao.

Đếm số lượng cánh sao,

hay số lượng cánh hoa xung quanh ngôi sao,

chúng ta sẽ biết được
mẫu vẽ thuộc loại gì.

Một ngôi sao có 6 cánh
hay có 6 cánh hoa xung quanh

sẽ thuộc loại đối xứng bậc 6

Ngôi sao có 8 cánh hoa
là một phần của đối xứng bậc 4,

và vân vân.

Có một thành phần bí mật khác
trong những họa tiết này:

một hệ thống đường kẻ bên dưới.

Vô hình, nhưng lại thiết yếu
với mọi mẫu vẽ ,

các đường kẻ giúp xác định tỉ lệ
của tác phẩm trước khi thực hiện,

giữ cho mẫu vẽ được chính xác,

và tạo thuận lợi cho việc sáng tác
những mẫu vẽ mới đẹp không tưởng

Hãy xem một ví dụ về
cách thức kết hợp các yếu tố này.

Đầu tiên ta sẽ vẽ một hình tròn
bên trong một hình vuông,

rồi chia hình tròn thành 8 phần bằng nhau.

Sau đó chúng ta có thể vẽ
một cặp đường đan chéo,

rồi vẽ chồng lên 2 đường nữa.

Các đường kẻ này gọi là
các đường cấu trúc,

và bằng việc lựa chọn
một tập hợp các đoạn thẳng,

chúng ta sẽ có được nền tảng
cho mẫu vẽ lặp lại của mình.

Nhiều họa tiết khác nhau được tạo ra
từ cùng một tập hợp các đường cấu trúc

chỉ bằng việc lựa chọn
những đoạn thẳng khác nhau.

Và rồi mẫu vẽ hoàn chỉnh hiện ra

khi chúng ta tạo ra một mạng lưới
lặp đi lặp từ một "phiến đá lát"

theo một quy trình gọi là "lát đá hoa"

Bằng việc lựa chọn một tập hợp
các đường cấu trúc khác,

chúng ta có thể tạo ra mẫu vẽ này,

hay mẫu vẽ này

Khả năng kết hợp gần như là vô hạn.

Chúng ta có thể lặp lại các bước
y hệt như trên để tạo ra mẫu vẽ bậc 6

bằng cánh vẽ các đường cấu trúc
trên một đường tròn có 6 phần bằng nhau,

rồi sau đó "lát gạch bông",
chúng ta có thể tạo ra thứ này.

Đây là một mẫu vẽ bậc 6
đã xuất hiện qua nhiều thế kỷ,

trên khắp thế giới Hồi giáo,

bao gồm Marrakesh, Agra, Konya
và Alhambra.

Các mẫu vẽ bậc 4 nằm trong
một mạng lưới hình vuông,

và các mẫu vẽ bậc 6 nằm trong
một mạng lưới hình lục giác.

Song các mẫu vẽ bậc 5
thì khó "lát gạch" hơn

bởi vì các hình ngũ giác
không lấp kín một bề mặt,

vậy nên thay vì tạo ra một mẫu vẽ
nằm trong một hình ngũ giác,

người ta phải thêm các hình khác vào
để hoạt tiết có thể lặp lại được,

khiến cho các mẫu vẽ trông có vẻ như
rất rắc rối, phức tạp,

nhưng để tạo ra thì
vẫn tương đối đơn giản.

Ngoài ra, "lát gạch" trông không tự nhiên
đối với các hình đơn giản,

như tác phẩm của M.C. Escher
đã chứng minh.

Trong khi truyền thống thiết kế
hình học Hồi giáo

không có xu hướng sử dụng
các yếu tố như cá hay mặt người,

thì đôi khi lại sử dụng các hình ghép
để tạo ra các mẫu vẽ phức tạp.

Truyền thống hơn 1000 năm tuổi này
đã sử dụng hình học cơ bản

để tạo ra các tác phẩm trang trí
phức tạp, đầy mãn nhãn.

Và những người thợ thủ công này
đã cho thấy tài năng của họ

chỉ với chút ít trực giác nghệ thuật,

sự sáng tạo,

sự tận tụy,

và một chiếc compa
cùng với một chiếc thước tốt.