Khoa học đằng sau thần thoại: Sử thi "Odyssey" của Homer - Matt Kaplan

Xem bài đầy đủ: http://ed.ted.com/lessons/the-science-behind-the-myth-homer-s-odyssey-matt-kaplan

Sử thi Odyssey của Homer kể về những cuộc phiêu lưu của vị anh hùng Hy Lạp Odysseus trong suốt chuyến hành trình mười năm trở về nhà từ cuộc chiến thành Troy. Dù một vài phần có thể được dựa vào các sự kiện có thật, cuộc chạm trán với lũ quái vật kì lạ, kẻ khổng lồ đáng sợ và các pháp sư quyền lực được cho là hoàn toàn hư cấu. Nhưng liệu đằng sau những thần thoại này, có bí ẩn nào mà chúng ta chưa biết? Matt Kaplan giải thích tại sao có thể có nhiều sự thật đằng sau sử thi "Odyssey" hơn là chúng ta nghĩ.

Bài học bởi Matt Kaplan, minh hoạ bởi Mike Schell.

Sử thi Odyssey của Homer

một trong các tác phẩm cổ nhất
của văn học phương Tây,

kể về những cuộc phiêu lưu của
vị anh hùng Hy Lạp Odysseus

trong suốt chuyến hành trình mười năm
trở về nhà từ cuộc chiến thành Troy.

Dù một vài phần có thể được dựa vào
các sự kiện có thật,

cuộc chạm trán với lũ quái vật kì lạ, kẻ
khổng lồ đáng sợ và các pháp sư quyền lực

được cho là hoàn toàn hư cấu.

Liệu đằng sau những thần thoại này, có
bí ẩn nào mà chúng ta chưa biết?

Hãy xem thử một đoạn
điển hình trong bài thơ.

Giữa chuyến hành trình dài của họ,

Odysseus và các thuỷ thủ trên tàu nhận ra
họ đang ở trên một hòn đảo bí ẩn của Aeaea

Đói và kiệt sức, vài người đàn ông
tìm thấy một căn nhà nguy nga tráng lệ

nơi có một người phụ nữ lộng lẫy chào đón
họ bên trong với một bữa ăn thịnh soạn.

Dĩ nhiên, điều này trở nên quá khó tin.

Người phụ nữ đó, thật ra, là mụ phù thuỷ
Circe đáng ghê tởm,

và ngay khi các chiến binh ăn uống no nê

bà ta biến họ thành những con vật chỉ với
một cái vung đũa phép.

May mắn thay, một trong số họ
trốn thoát,

tìm Odysseus và kể với ông ấy
về cảnh ngộ của đoàn thuỷ thủ.

Nhưng khi Odysseus vội vã đi
cứu đoàn người của ông,

ông ấy gặp vị sứ thần, Hermes,

vị đã khuyên ông ấy
dùng cây thảo mộc thần kì.

Odysseus nghe theo lời khuyên đó,

và khi ông ấy chạm mặt Circe, bùa chú
của bà ta trở nên vô hiệu với ông

giúp ông có thể đánh bại được bà ta
và giải cứu đoàn thuỷ thủ.

Vốn dĩ, câu chuyện về ma thuật quỷ quái
cùng sự biến thân thành động vật

chỉ được xem là sản phẩm của trí tưởng
tượng hàng thế kỉ không hơn không kém.

Nhưng những năm gần đây, sự nhắc đến các
cây thảo mộc và thuốc xuyên suốt đoạn thơ

đã thu hút được sự chú ý từ
các nhà khoa học,

dẫn đến việc vài nhà khoa học cho rằng

câu chuyện thần thoại có thể là sản phẩm
hư cấu dựa trên câu chuyện có thật.

Những bản thảo đầu tiên của Homer

nói rằng Circe trộn thuốc độc vào thức ăn

làm cho đoàn thuỷ thủ có thể
hoàn toàn quên đi quê nhà họ.

Khi sự việc xảy ra, có một loại cây mọc ở
vùng Địa Trung Hải

là một loại cây tưởng chừng như vô hại
có tên là cây cà độc dược

mà tác dụng của nó bao gồm cả chứng
hay quên rõ rệt.

Loại cây này có chứa rất nhiều hợp chất
gây cản trở chất dẫn truyền xung thần kinh

được gọi là a-xê-tin cô-lin

Sự cản trở đó có thể gây ra những ảo giác
mạnh mẽ,

các hành động kỳ quặc,

và khó khăn nói chung về mặt phân biệt
giữa tưởng tượng và hiện thực.

những thứ đại loại như thế

làm con người có thể tin rằng họ bị
biến thành động vật,

việc đó dẫn đến một giả thuyết
Circe không phải là phù thuỷ

nhưng thực chất là một nhà hoá học, người
biết tác dụng của các cây thuốc địa phương

Nhưng cây cà độc dược chỉ là một phần
của câu chuyện.

Không giống các phần khác trong
sử thi Odyssey

phân đoạn nói về cây thảo dược Hermes đưa
cho Odysseus chi tiết đến khác thường.

Được các vị thần gọi là
loài thảo dược thần kì,

Nó được miêu tả được tìm thấy trong
một thung lũng hẹp trong rừng,

đen ở phần rễ và có hoa trắng như sữa.

Cũng như phân đoạn nói về Circe

cây thảo dược thần kì từ lâu chỉ được
xem là sản phẩm của trí tượng tượng

Nhưng năm 1951, một dược sĩ người Nga
Mikhail Mashkovsky

phát hiện ra rằng người làng ở
vùng núi Ural

đã sử dụng một loại cây
có hoa trắng sữa và rễ đen

để ngăn ngừa chứng tê liệt ở trẻ em
mắc phải chứng bại liệt.

Loài cây được gọi là hoa giọt tuyết

hoá ra có chứa hợp chất
được gọi là galantamine

có thể ngăn chặn chất gây cản trở
dẫn truyền xung thần kinh a-xê-tin cô-lin,

làm nó hiệu quả không chỉ trong việc
chữa trị bại liệt

mà còn các loại bệnh khác, như chứng
mất trí nhớ do não suy thoái.

Vào đại hội thế giới lần thứ 12 của
khoa thần kinh

Các bác sĩ Andreas Plaitakis
và Roger Duvoisin

lần đầu đề xuất rằng hoa giọt tuyết, thực
chất là loài cây Hermes đưa cho Odysseus

Dù không có nhiều bằng chứng cụ thể về
việc người thời Homer

biết về tác dụng chống ảo giác của nó

chúng ta có một đoạn văn từ thế kỉ thứ 4
của nhà văn Hy Lạp Theophrastus

nó rõ rằng loài thảo dược thần kì đó
được dùng như thuốc giải độc.

Vậy, liệu tất cả điều đó có nghĩa là

Odysseus, Circe và các nhân vật khác trong
trường ca Odyssey là có thật?

Không nhất thiết phải như vậy.

Nhưng nó có ám chỉ rằng những câu chuyện
cổ xưa có thể có nhiều yếu tố hiện thực

hơn chúng ta từng nghĩ.

Và khi chúng ta tìm tòi nhiều hơn về
thế giới ở quanh ta,

chúng ta có thể giải mã những thông tin

ẩn giấu trong chuyện thần thoại
và truyền thuyết thời xưa cũ.