Return to Video

جەنگەکانی بوون بە ئیلهام بۆ درامای یاری تەختەکان

  • 0:07 - 0:08
    ئەوەندەی بیزانین،
  • 0:08 - 0:12
    ئینگلتەرای سەردەمی ناوەڕاست هەرگیز
    هێرشی نەکراوەتە سەر لەلایەن زۆمبی سەهۆڵ
  • 0:12 - 0:15
    یان ئەژدیهای ترسێنەرەوە،
  • 0:15 - 0:19
    بەڵام بووەتە جێگەی ململانێی دەسەڵاتی
    دوو خێزانی خانەیان
  • 0:19 - 0:21
    بەدرێژایی چەندین نەوە و
  • 0:21 - 0:24
    زنجیرەیەک کەسایەتی
  • 0:24 - 0:28
    کە پاڵنەری ئاڵۆز و گۆڕانکاری
    لە لایەنگیریکردنی بەخۆیەوە دیوە.
  • 0:28 - 0:30
    ئەگەر هەست ئەکەیت ئاشنا بیت پێی،
  • 0:30 - 0:34
    لەبەر ئەوەیە کە ململانێ مێژووییەکانی
    ناسراو بە جەنگەکانی گووڵەباخەکان
  • 0:34 - 0:40
    بووەتە بنچینەی بەشێکی زۆری
    درامای یاری تەختەکان.
  • 0:40 - 0:47
    تۆوەکانی جەنگی ژیانی ڕاستەقینە بە مردنی
    پادشا ئێدواردی سێیەم لە ١٣٧٧دا چێنرا.
  • 0:47 - 0:51
    کوڕە گەورەکەی ئێدوارد
    پێش باوکی مرد،
  • 0:51 - 0:54
    بەڵام کوڕە دە ساڵەکەی، ریچاردی دووەم،
  • 0:54 - 0:59
    چووە سەر تەخت و پێشی
    سێ کوڕەکەی تری ئێدواردی یایەوە.
  • 0:59 - 1:02
    ئەم پەڕاندنەی نەوەیەکی تەواوەتی
  • 1:02 - 1:06
    بووە هۆی ئەوەی ململانێ بۆ تەخت
    بۆ نەوەکانی دواتریان درێژە بکێشێت،
  • 1:06 - 1:11
    بەتایبەتی لانکاستەرەکان،
    کە نەوەی کوڕی سێیەمی ئێدوارد بوون، و
  • 1:11 - 1:14
    یۆرکەکان، کە نەوەی کوڕی
    چوارەمی ئێدوارد بوون.
  • 1:14 - 1:16
    ناوی جەنگەکانی بەدوایدا یەت
  • 1:16 - 1:20
    لە هێماکانەوە یەت کە
    هی دوو خێزانەکەیە،
  • 1:20 - 1:24
    گوڵەباخی سپی هی یۆرک و
    گوڵەباخی سور لانکاستەر.
  • 1:24 - 1:26
    لانکاستەرەکان یەکەمجار چوونە سەر تەخت
  • 1:26 - 1:32
    کاتێک ریچاردی دووەم لەلایەن
    هێنری چوارەمی ئامۆزایەوە لە ١٣٩٩ شوێنیگیرایەوە.
  • 1:32 - 1:34
    سەرەڕای نائۆقرەیی تاوتاو،
  • 1:34 - 1:38
    دەسەڵاتەکەی هەتا ١٤٢٢ جێگیر بوو،
  • 1:38 - 1:41
    کاتێک مردنی هێنری پێنجەم
    لە هەڵمەتێکی سەربازیدا
  • 1:41 - 1:45
    هێنری شەشەمی ساوای وەک
    پادشا هێشتەوە.
  • 1:45 - 1:48
    بەهۆی لاوازی خۆی و زاڵبوونی ڕاوێژکارەکانی،
  • 1:48 - 1:53
    هێنری دەرئەنجام قایلکرا هاوسەرگیری لەگەڵ
    مارگارێتی ئانجو بکات بۆ بەدەستهێنانی لایەنگری فەڕەنسا.
  • 1:53 - 1:56
    مارگارێک جوانبوو، بەرزخواز بوو، و
  • 1:56 - 2:00
    بێبەزەیی بوو لە سەرکوتکردنی
    هەموو مەترسییەک بۆ دەسەڵاتەکانی، و
  • 2:00 - 2:04
    لەهەمووی زیاتر متمانەی بە
    ریچاردی یۆرک نەبوو.
  • 2:04 - 2:07
    یۆرک ڕاوێژکاری نزیکی پادشا و
    ژەنەراڵێکی دڵسۆزی بوو،
  • 2:07 - 2:10
    بەڵام هەتا دەهات لەلایەن شاژنەوە
    پەراوێز ئەخرا،
  • 2:10 - 2:15
    کاتێک پلەی لایەنگرەکانی خۆی بەرز دەکردەوە،
    وەک ئێرڵەکانی سوفۆڵک و سۆمەرسێت.
  • 2:15 - 2:19
    ڕەخنەگرتنی یۆرک لە مامەڵەکردنە خراپەکەیان
    بۆ جەنگی دژی فەڕەنسا
  • 2:19 - 2:24
    بووە هۆی دەرکردنی لە ئەنجومەن و
    گواستنەوەی بۆ ئێرلەندا.
  • 2:24 - 2:26
    لەوکاتەدا، بەهۆی هەڵمەتی
    سەربازی شکستخواردوو، و
  • 2:26 - 2:29
    فەرمانڕەوای گەندەڵی مارگرێت و
    هاوپەیمانەکانی
  • 2:29 - 2:32
    بووە هۆی ناڕەزایی فراوان، و
  • 2:32 - 2:34
    لە ناوەڕاستی ئەم هەرایەدا،
  • 2:34 - 2:40
    ریچاردی یۆرک بە سوپایەکەوە گەڕایەوە
    بۆ دەستگیرکردنی سۆمەرسێت و چاکسازی ئەنجومەن.
  • 2:40 - 2:42
    سەرەتا سەرکەوتوو نەبوو،
    زۆری پێنەچوو دەرفەتی دەستکەوت
  • 2:42 - 2:45
    کاتێک وەک پارێزەری
    شانشین دەستنیشانکرا
  • 2:45 - 2:48
    دوای ئەوەی هێنری تووشی
    هەرەسهێنانێکی دەروونی بوو.
  • 2:48 - 2:50
    بەڵام، کەمتر لە ساڵێک دواتر،
  • 2:50 - 2:52
    هێنری لەناکاو چاکبۆوە و
  • 2:52 - 2:56
    شاژن قایلی کرد چاکسازییەکانی
    یۆرک پێچەوانە بکاتەوە.
  • 2:56 - 2:59
    یۆرک هەڵهات و سوپایەکی تری پێکهێنا.
  • 2:59 - 3:01
    هەرچەندە نەیتوانی ڕاستەوخۆ
    دەست بەسەر تەختدا بگرێت،
  • 3:01 - 3:04
    توانی خۆی وەک پارێزەر دابنێتەوە و
  • 3:04 - 3:10
    خۆی و نەوەکانی دیاریبکرێن
    بۆ جێگرتنەوەی هێنری.
  • 3:10 - 3:11
    بەڵام لەجیاتی تاج،
  • 3:11 - 3:14
    سەری یۆرک ڕمی پیاکرا
  • 3:14 - 3:18
    دوای ئەوەی لە شەڕدا لەگەڵ
    لایەنگرانی شاژن کوژرا.
  • 3:18 - 3:23
    کوڕە بچووکەکەی جێگەی گرتەوە و
    وەک ئێدواردی چوارەم چووە سەر تەخت.
  • 3:23 - 3:26
    ئێدوارد چێژی لە سەرکەوتنی سەربازی
    گەورە بینی دژی لانکاستەرەکان.
  • 3:26 - 3:28
    هێنری دەستگیرکرا،
  • 3:28 - 3:30
    لەکاتێکدا مارگارێک هەڵهات
  • 3:30 - 3:34
    لەگەڵ کوڕەکەیان کە گوایە بێبەزەییبووە،
    ئێدواردی وێستمینستەر.
  • 3:34 - 3:38
    بەڵام پاشا نوێکە هەڵەیەکی
    سیاسی تراژیدی کرد
  • 3:38 - 3:42
    بە هاتنە دەرەوەی لە هاوسەرگیرییە
    ڕێکخراوەکەی لە شازادەخاتوونێکی فەڕەنسی
  • 3:42 - 3:45
    بۆ ئەوەی بەدزییەوە هاوسەرگیری لەگەڵ
    بێوەژنی خانەیانێکی بچووکدا بکات.
  • 3:45 - 3:49
    بەمەش لایەنگری بەهێزترین هاوپەیمانی،
    ئێرڵی وارویک لەدەستدا.
  • 3:49 - 3:52
    وارویک بوو بە هاوپەیمانی لانکاستەرەکان،
  • 3:52 - 3:56
    هانی برا بچووکەکەی ئێدوارد، جۆرجیدا،
    کە ئیرەیی پێئەبرد، و
  • 3:56 - 4:00
    ماوەیەکی کەمیش توانی
    هێنری بکاتەوە بە پادشا،
  • 4:00 - 4:02
    بەڵام زۆری نەخایاند.
  • 4:02 - 4:04
    ئێدوارد دەستیگرتەوە بەسەر تەختدا،
  • 4:04 - 4:06
    شازادە لانکاستەرەکە کوژرا لە شەڕدا، و
  • 4:06 - 4:11
    هێنریش خۆی دوای ماوەیەک
    لە زینداندا مرد.
  • 4:11 - 4:14
    بەشەکەی تری سەردەمی
    ئێدواردی چوارەم ئاشتی بوو،
  • 4:14 - 4:18
    بەڵام دوای مردنی لە ساڵی ١٤٨٣،
    خوێنڕشتن دەستیپێکردەوە.
  • 4:18 - 4:21
    هەرچەندە ئەبوو کوڕە دوانزە ساڵەکەی
    شوێنی بگرێتەوە،
  • 4:21 - 4:26
    برا بچووکەکەی ئێدوارد ریچاردی سێیەم
    برازاکەی بە نایاسایی لەقەڵەمدا
  • 4:26 - 4:29
    بەهۆی هاوسەرگیرییە نهێنییەکەی باوکییەوە.
  • 4:29 - 4:33
    خۆی خستە سەر دەسەڵات و
    کوڕەکانی خستە زیندانەوە.
  • 4:33 - 4:35
    هەرچەندە کەس نازانێت
    دەرئەنجام چییان لێهات،
  • 4:35 - 4:38
    دوای ماوەیەک، شازادەکان دیارنەمان، و
  • 4:38 - 4:41
    دەسەڵاتی ریچارد لەوە ئەچوو جێگیر بێت.
  • 4:41 - 4:44
    بەڵام هەرەسهێنانی دوو ساڵ دواتر بوو
  • 4:44 - 4:48
    لەوبەری دەریا باریکەکەی
    ڕاڕەوی ئاوی ئینگلیزەوە.
  • 4:48 - 4:52
    هێنری تودۆر نەوەی ڕاستەوخۆی
    یەکەم دووقی لانکاستەر بوو،
  • 4:52 - 4:56
    لە شوێنی دوورخستنەوە گەورەبوو
    دوای مردنی باوکی لە یاخیگەری پێشوودا.
  • 4:56 - 5:00
    بەهۆی دەستگرتنی ریچاردی سێیەم
    بە دەسەڵاتەوە ناکۆکی کەوتبووە بنەماڵەی یۆرکەوە،
  • 5:00 - 5:04
    هێنری توانی پشتیوانی بۆ
    مافهەبوونی بەسەر تەختەوە کۆبکاتەوە.
  • 5:04 - 5:08
    سوپایەکی بێکهێنا لە فەڕەنسا،
    ڕاڕەوە ئاوییەکەی بڕی لە ١٤٨٥دا و
  • 5:08 - 5:11
    خێرا شکستی بە هێزەکانی ریچارد هێنا.
  • 5:11 - 5:15
    بە هاوسەرگیریش لەگەڵ ئیلیزابێسی یۆرک،
    خوشکە گەورەی شازادەکانی دیارنەمان،
  • 5:15 - 5:20
    هێنری حەوتەم کە تازە تاج خرایە سەری
    دوو گوڵەباخەکەی یەکخست،
  • 5:20 - 5:24
    کۆتایی بە نزیکە سەدەیەک
    لە جەنگ هێنا.
  • 5:24 - 5:28
    زۆرجار بیر لە جەنگە مێژووییەکان
    ئەکەینەوە وەک پێکدادانی خوێناوی
  • 5:28 - 5:31
    بە هەبوونی براوە و دۆڕاوی یەکلاکەرەوە.
  • 5:31 - 5:34
    بەڵام جەنگەکانی گوڵەباخەکان،
    وەک کتێبەکەی بوون بە ئیلهام بۆی،
  • 5:34 - 5:37
    نیشانی ئەیات کە ناتوانیت
    لە سەرکەوتنەکان دڵنیابیت،
  • 5:37 - 5:39
    هاوپەیمانییەکان ناجێگیرن، و
  • 5:39 - 5:44
    تەنانەت هێزی پادشاکانیش هێندەی
    گۆڕانی وەرزەکان ئەگەری گۆڕانی هەیە.
Title:
جەنگەکانی بوون بە ئیلهام بۆ درامای یاری تەختەکان
Speaker:
ئەلێکس گێندڵەر
Description:

بە دەستپێکردنی لە ساڵی ١٣٧٧ بوو، ئینگلتەرای سەردەمی ناوەڕاست بووە جێگەی ململانێی دەسەڵاتی نێوان دوو خێزانی خانەیان، کە بۆ چەندین نەوە درێژەی کێشا و چەندین کەسایەتی، پاڵنەری ئاڵۆز و گۆڕانکاری لایەنگرەکانی بەخۆیەوە بینی. هەست ئەکەن ئاشنابن پێی؟ ئەلێکس گێندلەر نیشانی ئەیات چۆن ئەو پێکدادانە مێژووییەی ناسراوە بە جەنگەکانی گوڵەباخەکان بووە بە بنچینەیەک بۆ درامای یاری تەختەکان.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
06:01
Hiwa Foundation II approved Kurdish subtitles for The wars that inspired Game of Thrones
Hiwa Foundation accepted Kurdish subtitles for The wars that inspired Game of Thrones
Hiwa Foundation II edited Kurdish subtitles for The wars that inspired Game of Thrones
Hiwa Foundation II edited Kurdish subtitles for The wars that inspired Game of Thrones

Kurdish subtitles

Revisions