Nathan Wolfe: C'ka mbetur per t'u eksploruar?

Ne kemi qenë në hënë, kemi hartëzuar kontinentet, bile, kemi arritur dhe pikën më të thellë të oqeanit - dy herë. Çfarë ka mbetur për gjeneratën e ardhshme për të eksploruar? Biolog dhe eksplorues Nathan Wolfe sugjeron këtë përgjigje: Pothuajse çdo gjë. Dhe ne mund të fillojmë, thotë ai, me botën e vogël te padukshme.

Kohet e fundit vizitova Beloit, Wisconsin.

Vajta atje per te nderuar eksploratorin e shekullit te 20te

Roy Chapman Andrews.

Gjate asaj kohe ne Museun Amerikan te Historise se Natyres

Andrews udhehoqi nje sere ekspeditash ne regjione te panjohura

si ketu ne Shkretetiren e Gobit.

Ishte nje personalitet i shquar.

Thuhet se ka frymezuar me vone personazhin e Indiana Jones.

Dhe, kur isha ne Beloit, Winsconsin,

dhashe nje leksion per nje grup nxenesish te shkolles tetevjecare

dhe jam ketu per t'ju treguar,

nese ka dicka me te frikshme se te flasesh ketu ne TED,

do te ishte te perpiqesh te kesh vemendjen

e nje grupi 12 vjecaresh per 45 minuta leksion.

Mos e provoni.

Ne fund te leksionit ata bene nje numer pyetjesh,

por njera me ka mbetur ne mendje qe atehere.

Ishte nje vajze e re qe u ngrit ne kembe,

the beri pyetjen:

"Ku duhet te eksplorojme?"

Mendoj qe te gjithe ne ndjejme

se epoka e madhe e eksplorimit mbi Toke ka marre fund

se gjenerata tjeter

duhet te shkoje ne hapsire ose ne thellesi the oqeaneve

per te bere eksplorime te rendesishme.

Por a eshte keshtu me te vertete?

A eshte e vertete qe nuk na ka mbetur asgje per te eksploruar

ketu mbi Toke?

Me beri qe te rikthehesha

te nje nga eksploratoret e mi me te preferuar ne historine e biologjise.

Ky eshte nje eksplorues i botes se padukshme, Martinus Beijerinck.

Beijernick ka filluar me zbulimin e shkakut

te virusit mozaik te duhanit.

Ai mori lengun e infektuar nga bimet e duhanit

dhe e filtroi nepermjet filtrave gjithnje e me te imta.

Dhe arriti ne piken

ku ndjeu se duhet te jete dicka aty

qe eshte me e vogel se format me te vogla te jetes qe kishim njohur deri tani--

bakteri, ne ate kohe.

Ai gjeti nje emer per agjentin e tij misterioz.

E quajti virus --

"helm" ne latinisht.

Duke zbuluar viruset,

Beijerinck me te vertete hapi nje bote krejtesisht te re per ne.

Tani e dime se viruset kane shumicen

e informacioneve gjenetike ne kete planet

me shume se informacioni gjenetik

i te gjitha formave te jetes se bashku.

Dhe natyrisht ka shume aplikime praktike

te shoqeruara me kete bote --

sic eshte zhdukja e lise,

zhvillimi i vaksines kunder kancerit cervikal,

shkaku i njohur i te cilit eshte virusi human papillomavirus.

Zbulimi i Beijerinck,

nuk ndodhi para 500 vjeteve.

Ishte me pak se 100 vite me pare

kur Beijerinck zbuloi viruset.

Pra, ne kishim automobila,

por nuk e dinim qe kishte forma te jetes

qe perfaqesojne pjesen me te madhe te informacionit gjenetik te planetit tone.

Tani ne kemi keto mjete te mrekullueshme

qe na lejojne te eksplorojme boten e "papare" -

gjera qe kerkojne zhvillim te thelle,

qe na lejojne te shkojme me thelle se siperfaqja

e nje genomi individual i nje specie,

por qe lejon te veshgohet nje gjithesi metagenomesh,

komunitetet e mikroorganizmave

dhe duke dokumentuar gjithe informacionin gjenetik ne ato specie

Ne mund te aplikojme keto teknika

prej lekures dhe gjithcka ne mes.

Ne organizaten time e bejme rregullisht

per te identifikuar shkaqet e epidemive

kur eshte e paqarte cfare i ka shkaktuar.

Dhe vetem qe ti japim kuptim gjithe punes

imagjinoni sikur te marrim nje monster nga hunda e secilit nga ju.

Kete e bejme ne pergjithesi

kur kerkojme per viruset si influenza.

Gjeja e pare qe do shihnim

eshte nje sasi e madhe informacioni gjenetik.

Nese ne do te shikonim ne ate informacion gjenetik

do te ndeshim te dyshuarit e zakonshem-

natyrisht shume informacion gjenetik njerezor

por gjithashtu informacion te bakterieve dhe viruseve,

me te shumtat te pademshme ne hunde.

Por gjthashtu do te shihnim dicka surprize.

Ndersa filluam te analizonim kete informacion

shohim se rreth 20 perqind e informacionit gjenetik te hundes tuaj

nuk perputhet me asgje qe kemi pare me pare--

as bime, kafshe, viruse, apo baktere.

Ne fakt nuk kemi ide se cfare eshte.

Dhe ne grupin tone te vogel qe studion keto lloj te dhenash,

disa nga ne kane filluar ta quajne kete informacion

materie e erret biologjike.

e dime qe eshte dicka qe nuk e kemi pare me pare;

eshte ekuivalente me nje kontinent te paeksploruar

tamam brenda informacionit tone gjenetik.

Dhe eshte me shumice.

Nese mendoni se 20 perqind e informacionit tone gjenetik ne hunden tuaj eshte plot

e materies se erret biologjike,

nese do te shikonit tek zorret,

rreth 40 ose 50 perqind e ketji informacioni eshte materie e erret biologjike

Dhe ne nje kampion gjaku relativisht steril,

rreth 1-2 perqind te informacionit eshte materie e erret--

nuk mund te klasifikohet ne ndonje gje qe e kemi pare me pare.

Njehere menduam se ishte lloj artifakti.

Mjetet e kerkimit te thelle jane relativisht te reja.

Por ndersa po behem gjithnje e me te sakta,

na lejuan te kuptojme se ky informacion ishte forme e jetes

ose se paku nje pjese e tij eshte nje forme jete.

E ndersa hipotezat qe shpjegojne ekzistencen e materies se erret biologjike

jane ne fillimet e tyre,

ekziston nje mundesi shume premtuese:

qe e varrosur ne kete jete, ne kete informacion gjenetik,

ka shenja te jetes se paidentifikuar ende.

Ndersa eksplorojme keto fije A,T C dhe G,

mund te zbulojme nje forme jete krejt te re

qe, ashtu si Beijerinck, do te ndryshoje rrenjesisht

menyren qe ne mendojme per natyren e biologjise.

Qe ndoshta do te na lejoje te identifikojme shkaqet e kancerit

ose te identifikojme burimin e nje epidemie qe nuk e njohim

ose ndoshta te krijojme nje mjet te ri per biologjine molekulare.

Kam kenaqesine qe te njoftoj

qe se bashku me koleget e universitetit Stanford, Caltech e UCSF

kemi filluar iniciativen

te eksplorojme materien e erret biologjike per ekzistencen e formave te reja te jetes.

Pak me shume se 100 vjet me pare,

njerezit nuk i njihnin viruset,

format e jetes qe perben shumicen e informacionit gjenetik ne planetin tone.

100 vjet me vone njerezit mund te habiten

qe nuk njihnim ndoshta nje forme te re jete

qe ishte vertet nen hunden tone.

Eshte e vertete, ndoshta i zbuluar te gjitha kontinentet ne planet

dhe mund te kemi zbuluar te gjithe gjitaret qe ekzistojne,

por kjo nuk do te thote qe s'ka mbetur asgje per t'u eksploruar ne Toke.

Beijerinck dhe shoket e tij

japin nje mesim te rendesishem per eksploruesit e gjenerates se ardhshme -

si ajo vajza e vogel nga Beloit, Wisconsin.

Mendoj se mund ta formulojme ne kete menyre:

Mos supozoni qe mendojme se e dime te gjithe historine.

Beni kerkime ne materien e erret ne cdo fushe qe zgjidhni per te eksploruar.

Te panjohurat jane gjithandej rreth e rrotull nesh

dhe presin vetem per tu zbuluar.

Faleminderit

(Duartrokitje)