Is papier beter dan plastic? Een nieuwe kijk op milieufolklore

De meesten van ons willen de juiste keuzes maken op milieugebied. Maar je bent er niet door simpelweg te kiezen voor de papieren tas, zegt duurzaamheidsstratege Leyla Acaroglu. Een uitdagende oproep om onze diepgekoesterde groene mythes te laten varen en groter te denken, zodat we systemen en producten kunnen creëren die de druk op de planeet verminderen.

Stel je voor, je doet boodschappen

in de supermarkt

en je kunt kiezen

tussen een plastic en een papieren tas.

Welke kies je als je milieubewust wilt zijn?

Welke kies je als je milieubewust wilt zijn?

De meesten kiezen voor papier.

Waarom eigenlijk?

Om te beginnen is het bruin,

dus goed voor het milieu.

Het is afbreekbaar, het is herbruikbaar.

Soms is het recycleerbaar.

Als mensen een plastic tas zien,

denken ze waarschijnlijk hieraan.

We weten dat het verschrikkelijk is

en dat we dit soort milieuschade

ten koste van alles moeten voorkomen.

Maar mensen denken vaak niet hieraan.

Dit is de andere kant van de medaille.

Dit is de andere kant van de medaille.

Als we materiaal produceren,

moeten we dat aan het milieu onttrekken,

met de nodige impact op het milieu.

Als mensen gecompliceerde
keuzes moeten maken,

Als mensen gecompliceerde
keuzes moeten maken,

hebben ze liefst simpele oplossingen.

Daar vragen we dus vaak om.

Ik werk in design.

Ik geef designers en vernieuwers
advies over duurzaamheid.

Ik geef designers en vernieuwers
advies over duurzaamheid.

Iedereen zegt altijd: 'Oh, Leyla,

ik wil alleen maar ecomaterialen.'

Dan zeg ik: 'Dat is niet zo eenvoudig',

waarna we 4 uur lang praten over

wat nu eigenlijk ecomateriaal is.

Alles komt tenslotte uit de natuur.

Alles komt tenslotte uit de natuur.

Hoe je ermee omgaat,
bepaalt de impact op het milieu.

Hoe je ermee omgaat,
bepaalt de impact op het milieu.

We moeten gaan vertrouwen op
een soort intuïtief kader,

We moeten gaan vertrouwen op
een soort intuïtief kader,

als het om beslissen gaat.

Dat intuïtieve kader zou ik
onze milieufolklore willen noemen.

Dat intuïtieve kader zou ik
onze milieufolklore willen noemen.

Het is dat stemmetje in je achterhoofd,

of je intuïtie die je vertelt

wanneer je het goed doet.

Dus wanneer je gaat voor de papieren tas
of de energiezuinige auto.

Dus wanneer je gaat voor de papieren tas
of de energiezuinige auto.

Milieufolklore is iets heel belangrijks,

want we willen het allemaal goed doen.

Maar hoe weten we of onze acties als
individu, professional of samenleving

Maar hoe weten we of onze acties als
individu, professional of samenleving

werkelijk bijdragen aan het terugdringen
van de schadelijke effecten

werkelijk bijdragen aan het terugdringen
van de schadelijke effecten

op het natuurlijke milieu?

Milieufolklore is gebaseerd op ervaringen,

op wat we hebben van horen zeggen.

op wat we hebben van horen zeggen.

Het is meestal niet wetenschappelijk onderbouwd.

Dat is lastig, want we leven in

zeer complexe systemen.

Ons systeem van communiceren
en met elkaar omgaan

Ons systeem van communiceren
en met elkaar omgaan

en hoe onze samenleving is opgebouwd.

Dan is er het industriële systeem, dat in feite
de hele economie inhoudt.

En dat moet allemaal functioneren

binnen het grootste en volgens mij
belangrijkste systeem,

binnen het grootste en volgens mij
belangrijkste systeem,

het ecosysteem.

De persoonlijke keuzes die je maakt,

De persoonlijke keuzes die je maakt,

maar ook de keuzes die je maakt op je werk,

maar ook de keuzes die je maakt op je werk,

hoe hoog of laag je functie ook is,

hebben een impact op al die systemen.

Als we voor duurzaamheid willen gaan,

moeten we manieren vinden

om die complexe systemen te integreren

en betere keuzes maken
met als resultaat: winst voor het milieu.

en betere keuzes maken
met als resultaat: winst voor het milieu.

We moeten leren om meer te doen met minder.

We moeten leren om meer te doen met minder.

Onze bevolking groeit

en iedereen is gek op zijn mobieltje,
vooral hier in deze zaal.

en iedereen is gek op zijn mobieltje,
vooral hier in deze zaal.

Dus moeten we innovatief zijn om
een aantal problemen op te lossen.

Levenscyclusbenadering kan hier
uitkomst bieden.

Alles wat ontstaat

gaat door een aantal levensstadia.

Het wetenschappelijk model
levenscyclusbeoordeling -

Het wetenschappelijk model
levenscyclusbeoordeling -

in Amerika zeggen jullie levenscyclusanalyse -

gebruiken we om een
duidelijker beeld te krijgen

van het effect van alle techniek
binnen de systemen

op het natuurlijk milieu.

We starten bij het begin,
de winning van grondstoffen.

We starten bij het begin,
de winning van grondstoffen.

Daarna kijken we naar productie,

verpakking en transport,

gebruik en eindfase.

In ieder stadium is interactie
tussen onze handelingen

In ieder stadium is interactie
tussen onze handelingen

en het natuurlijk milieu.

We kunnen in kaart brengen

wat daarvan de invloed is op
de systemen en diensten

die leven op aarde mogelijk maken.

Daarbij hebben we fascinerende dingen geleerd

Daarbij hebben we fascinerende dingen geleerd

en mythes ontkracht.

Om te beginnen die van een veelgebruikte term.

Hij wordt vaak gebruikt in marketing,

maar ook in gesprekken
over duurzaamheid.

maar ook in gesprekken
over duurzaamheid.

Het gaat over de term biologisch afbreekbaar.

Biologische afbreekbaarheid betreft materiaal;

het is geen definitie van milieuvoordelen.

Ik zal het uitleggen.

Als iets natuurlijks,

iets dat bestaat uit cellulosevezels,

zoals brood of voedselresten

of zelfs papier,

als zulk natuurlijk materiaal

in het milieu terechtkomt,
dan wordt het afgebroken.

De koolstofmoleculen die het
tijdens de groei heeft opgeslagen,

De koolstofmoleculen die het
tijdens de groei heeft opgeslagen,

keren terug in de atmosfeer
als koolstofdioxide.

Maar dat is de ideale situatie.

De meeste natuurlijke dingen

komen niet in de natuur terecht.

Het meeste afval eindigt op de stortplaats.

Een stortplaats is een ander soort omgeving.

Daar breken diezelfde koolstofmoleculen

op een andere manier af,

want de lucht circuleert daar niet.

Er is geen zuurstof,
de massa is compact en warm.

Diezelfde moleculen veranderen in methaan.

Methaan is een broeikasgas dat 25 keer

schadelijker is dan koolstofdioxide.

Als ons groente- en ander afval

dat bestaat uit biologisch afbreekbaar materiaal

dat bestaat uit biologisch afbreekbaar materiaal

op een stortplaats terechtkomt,

draagt het bij aan klimaatverandering.

Er zijn tegenwoordig methodes
om methaan op te vangen

Er zijn tegenwoordig methodes
om methaan op te vangen

en er energie aan te onttrekken,

als vervanging voor het gebruik
van fossiele brandstoffen,

maar we moeten slim zijn.

We moeten vaststellen wat er al gebeurt
op dit gebied,

kijken hoe we dat kunnen uitbouwen

en systemen en diensten gaan ontwerpen

om deze problemen te verlichten.

Nu zeggen mensen:

'Weg met de plastic zakken.
Papier is beter voor het milieu.'

'Weg met de plastic zakken.
Papier is beter voor het milieu.'

Maar als je het in de vuilnisbak gooit

en het komt op een gewone stortplaats,

en het komt op een gewone stortplaats,

dan is er sprake van een dubbelnegatieve factor.

Ik ben productdesigner en studeerde
daarna sociale wetenschappen.

Ik ben productdesigner en studeerde
daarna sociale wetenschappen.

Ik ben dus gefascineerd
door consumentengoederen

Ik ben dus gefascineerd
door consumentengoederen

en de manier waarop we
bijna immuun zijn geworden

en de manier waarop we
bijna immuun zijn geworden

voor hun impact op het natuurlijk milieu.

Dit zijn serie-wetsovertreders.

Iedereen hier heeft thuis
natuurlijk een koelkast.

Iedereen hier heeft thuis
natuurlijk een koelkast.

In Amerika worden de koelkasten
gek genoeg steeds groter.

In Amerika worden de koelkasten
gek genoeg steeds groter.

De laatste paar jaar zijn ze gemiddeld
met bijna 30 liter gegroeid,

De laatste paar jaar zijn ze gemiddeld
met bijna 30 liter gegroeid,

dat is de standaardmaat van een koelkast.

Ze zijn onderhand zo groot,

dat er meer voedsel in kan
dan we kunnen opeten of vinden.

dat er meer voedsel in kan
dan we kunnen opeten of vinden.

Achterin mijn koelkast bevinden zich
dingen die er al jaren inzitten.

Achterin mijn koelkast bevinden zich
dingen die er al jaren inzitten.

Zo verspillen we steeds meer voedsel.

Terwijl voedselafval juist zo'n probleem is.

Hier in de V.S. wordt 40%
van het gekochte voedsel weggegooid.

Hier in de V.S. wordt 40%
van het gekochte voedsel weggegooid.

Volgens de laatste V.N.-statistieken wordt bijna

de helft van al het voedsel
op de wereld weggegooid.

Het is waanzin.
1,3 miljard ton voedsel per jaar.

Ik wijt het aan de koelkast,

tenminste in de westelijke wereld,

want het maakt het makkelijker.

Het gaat hier om complexe systemen

en ik wil het niet te simpel voorstellen,

maar de koelkast draagt hier stevig aan bij.

Een van de oorzaken is de groentelade.

Een van de oorzaken is de groentelade.

Hebben jullie die?

De lade waar je de sla in bewaart?

Sla wordt meestal slap in die groentelade, hè?

Sla wordt meestal slap in die groentelade, hè?

Toch? Slappe sla?

Een overheidsrapport
van enige jaren geleden

Een overheidsrapport
van enige jaren geleden

wees uit dat sla in
Engeland tweede stond

op de lijst van weggegooid voedsel.

Dat was het 'Slappe sla-rapport'.

Hier hebben we dus een probleem.

Die arme slakropjes worden
links en rechts weggegooid,

Die arme slakropjes worden
links en rechts weggegooid,

omdat de groentelade er niet op ontworpen is.

Om kwaliteitsverlies tegen te gaan,

heb je een afgesloten,
luchtdichte omgeving nodig.

heb je een afgesloten,
luchtdichte omgeving nodig.

Maar dit zijn gewone lades,
alleen met een iets betere afdichting.

Maar dit zijn gewone lades,
alleen met een iets betere afdichting.

We hebben het nu wel over mijn obsessie.

Vraag me niet op visite, want ik doorzoek
je koelkast op dit soort dingen.

Vraag me niet op visite, want ik doorzoek
je koelkast op dit soort dingen.

Maar het is een groot probleem.

Want als die sla aan het
systeem wordt onttrokken,

gaat het niet alleen om
de impact op de eindfase,

maar die sla is ooit geteeld.

De impact van de levenscyclus
van de sla is astronomisch.

Er is grond voor vrijgemaakt.

Er zijn zaden, fosfor, mest, voeding,
water en zonlicht aan te pas gekomen.

Er zijn zaden, fosfor, mest, voeding,
water en zonlicht aan te pas gekomen.

Dat zit allemaal in die sla en wordt dus
ook aan het systeem onttrokken.

Dat zit allemaal in die sla en wordt dus
ook aan het systeem onttrokken.

Dat maakt de impact op het milieu veel groter

dan het energieverlies door de koelkast.

Als we ernstige milieuproblemen
willen aanpakken,

zullen we dit soort producten
beter moeten ontwerpen.

Voor de koelkastontwerpers onder ons:

kijk eens naar het formaat en de groentelade,
dat zou geweldig zijn.

kijk eens naar het formaat en de groentelade,
dat zou geweldig zijn.

We zouden onze manier van ontwerpen
eens opnieuw moeten bekijken.

We zouden onze manier van ontwerpen
eens opnieuw moeten bekijken.

Ik beschouw de koelkast nu wel
als een modern ding,

maar het ontwerp is sinds de
vijftiger jaren niet veel veranderd.

maar het ontwerp is sinds de
vijftiger jaren niet veel veranderd.

In wezen zijn het nog steeds
grote, koude dozen,

waar we spullen in opslaan.

Als we de problemen nu eens echt
zouden benoemen en dat toepassen

Als we de problemen nu eens echt
zouden benoemen en dat toepassen

in innovatief en elegant design,

als oplossing voor die problemen.

Dat is systeemverandering vanuit design.

Design bepaalt de manier waarop
het systeem duurzamer kan worden.

Design bepaalt de manier waarop
het systeem duurzamer kan worden.

40% voedselverspilling is een groot probleem.

Als we dat eens konden halveren
met een nieuw ontwerp koelkast.

Ik ben ook gefascineerd

door de elektrische waterkoker.

Ik heb begrepen dat jullie die
hier niet gebruiken, wel?

Ik heb begrepen dat jullie die
hier niet gebruiken, wel?

In Engeland stikt het ervan.

In 97% van de Engelse huishoudens

vind je een elektrische waterkoker.

Ze zijn dus erg populair.

Als ik met een ontwerpbureau of designer

zou werken aan het ontwerp van
zo'n ding in een ecoversie,

zou werken aan het ontwerp van
zo'n ding in een ecoversie,

dan zou ik twee vragen krijgen.

'Leyla, hoe maak ik
het technisch efficiënt?'

Want dit product heeft natuurlijk
een hoog energieverbruik.

En: 'Hoe maak ik het materiaal duurzaam?

Hoe kan ik er duurzame materialen in verwerken?'

Hoe kan ik er duurzame materialen in verwerken?'

Zouden jullie die vragen stellen?

Het lijken toch logische vragen, hè?

Toch zou ik zeggen:
'Je kijkt naar het verkeerde probleem.'

Het echte probleem ligt in
het gebruik van het product.

Het echte probleem ligt in
het gebruik van het product.

65% van de Britten vult de hele waterkoker

65% van de Britten vult de hele waterkoker

voor een enkel kopje thee.

Al dat extra gekookte water verbruikt energie.

Volgens berekeningen is een dag
extra energieverbruik

Volgens berekeningen is een dag
extra energieverbruik

door waterkokers

genoeg om alle straatverlichting in Engeland

een nacht te laten branden.

Dit is fout gebruik van het product,

Dit is fout gebruik van het product,

maar er zitten ook fouten in de fabricage.

Ze zijn zo talrijk dat ze ons
niet eens meer opvallen.

Maar deze man hier, Simon, ziet ze wel.

Simon werkt voor het nationale
elektriciteitsbedrijf in Engeland.

Hij doet belangrijk werk als toezichthouder

op alle elektriciteit die binnenkomt,

zodat ieder huishouden verzekerd is
van voldoende stroom.

zodat ieder huishouden verzekerd is
van voldoende stroom.

Hij kijkt ook televisie.

Er doet zich in Engeland namelijk
een uniek fenomeen voor

Er doet zich in Engeland namelijk
een uniek fenomeen voor

aan het einde van populaire tv-programma's.

Zodra de reclame begint,

moet deze man onmiddellijk
Franse kernenergie inkopen,

moet deze man onmiddellijk
Franse kernenergie inkopen,

want dan zet iedereen
tegelijkertijd zijn waterkoker aan.

want dan zet iedereen
tegelijkertijd zijn waterkoker aan.

(Gelach)

1,5 miljoen waterkokers,
dat is een serieus probleem.

Stel je voor dat je bij het ontwerpen
van een waterkoker

een oplossing zou vinden
voor de fouten in het systeem.

Er ligt namelijk een enorme druk
op het systeem, doordat het product

Er ligt namelijk een enorme druk
op het systeem, doordat het product

niet heeft gedacht aan het
probleem dat het veroorzaakt.

niet heeft gedacht aan het
probleem dat het veroorzaakt.

Ik heb een aantal waterkokers bekeken

en gezien dat de streepjes

waarmee de minimale vulhoeveelheid
wordt aangegeven,

waarmee de minimale vulhoeveelheid
wordt aangegeven,

tussen twee en vijfenhalve kop water ligt,

voor het zetten van slechts een kopje thee.

Dit is een voorbeeld van een waterkoker
met twee reservoirs.

Dit is een voorbeeld van een waterkoker
met twee reservoirs.

Een voor het koken en een om te vullen.

De gebruiker moet op die knop drukken

om warm water te krijgen.

Omdat we lui zijn, gebruiken we dus
alleen wat we nodig hebben.

Omdat we lui zijn, gebruiken we dus
alleen wat we nodig hebben.

Ik noem dit gedragsveranderende producten:

producten, systemen of diensten

die een oplosssing bieden voor deze problemen.

Het is hier een technologie-arena,

dus deze dingen zijn natuurlijk populair,

maar als we op de huidige
- astronomisch hoge - voet

maar als we op de huidige
- astronomisch hoge - voet

doorgaan met het ontwerpen, kopen,

gebruiken en weggooien
van dit soort producten...

Er zijn nu zeven miljard mensen op aarde.

Er zijn nu zeven miljard mensen op aarde.

Vorig jaar waren er
zes miljard gsm-abonnementen.

Vorig jaar waren er
zes miljard gsm-abonnementen.

Ieder jaar rollen er 1,5 miljard gsm's

van de lopende band.

In sommige bedrijven is het productiecijfer

hoger dan het menselijk geboortecijfer.

Vorig jaar werd in de V.S. slechts 11% van
de 152 miljoen verkochte telefoons gerecycled.

Vorig jaar werd in de V.S. slechts 11% van
de 152 miljoen verkochte telefoons gerecycled.

Ik kom uit Australië, dat 22 miljoen
inwoners heeft - niet lachen, hoor -

en uit rapporten blijkt dat er 22 miljoen telefoons

bij mensen thuis in de la liggen.

We moeten hier oplossingen voor vinden,

want het ligt zo gecompliceerd.

Er zit zoveel aan vast.

Goud! Weet je dat het tegenwoordig
goedkoper is

om goud uit een ton oude gsm's te halen

dan uit een ton gouderts?

In die apparaten zitten een aantal

hoogst complexe, waardevolle materialen.

Dus moeten we demontage stimuleren,

want anders gebeurt er dit.

Dit is een gemeenschap in Ghana.

De V.N. rapporteert dat hier

50 miljoen ton e-waste,
elektronisch afval, wordt verhandeld.

50 miljoen ton e-waste,
elektronisch afval, wordt verhandeld.

Zo halen ze het goud en andere
waardevolle materialen eruit.

Zo halen ze het goud en andere
waardevolle materialen eruit.

Ze verbranden het elektronisch afval
in de openlucht.

Ze verbranden het elektronisch afval
in de openlucht.

Deze gemeenschappen vind je
overal ter wereld.

We staan niet stil bij de gevolgen

van de keuzes die we maken als ontwerpers,

zakenlui en consumenten.

Dit is het gevolg daarvan

en zo moeten mensen dan leven.

We moeten dus slimmere,
meer op systeem gebaseerde,

innovatieve oplossingen vinden
voor deze problemen.

Als we tenminste duurzaam
willen leven in deze wereld.

Stel, je wilt een nieuwe mobiele telefoon

om de oude te vervangen -

de gemiddelde gebruiksduur
is overigens 15 tot 18 maanden -

de gemiddelde gebruiksduur
is overigens 15 tot 18 maanden -

en je wilt het ruilsysteem
blijven behouden,

dan moeten we de cirkel van
dat systeem kunnen sluiten.

dan moeten we de cirkel van
dat systeem kunnen sluiten.

De telefoonproducenten,
die zich ongetwijfeld ook hier bevinden,

De telefoonproducenten,
die zich ongetwijfeld ook hier bevinden,

zouden kunnen kijken naar
gesloten-circuitsystemen,

oftewel product-systeemdiensten,

om zodoende te constateren,
dat er een blijvende marktvraag is.

om zodoende te constateren,
dat er een blijvende marktvraag is.

Dus ontwerp je het product
dat de oplossing biedt.

Demontage-design, lichtgewicht-design.

In de auto van Tesla Motors
worden ze tegenwoordig toegepast.

In de auto van Tesla Motors
worden ze tegenwoordig toegepast.

Een dergelijke benadering is niet moeilijk,

maar om de duurzaamheidsagenda
radicaal om te gooien,

maar om de duurzaamheidsagenda
radicaal om te gooien,

moeten we het systeem begrijpen

en haalbare, markt- en consumentgerichte
alternatieven bedenken.

en haalbare, markt- en consumentgerichte
alternatieven bedenken.

Want ik zeg het jullie niet graag,

maar het grootste probleem is consumptie.

Maar design is een van de beste oplossingen.

Overal zie je dit soort producten.

Als we zoeken naar alternatieve manieren

om dingen te doen,

kunnen we daadwerkelijk gaan innoveren.

Iedereen is hier natuurlijk ontzettend innovatief,

Maar als het gaat om duurzaamheid

als parameter, als criterium

voor oplossingen voor
brandstofdistributiesystemen....

want ook de simpele producten van daarnet

maken deel uit van grote problemen.

We moeten dus kijken naar de

totale levensloop van onze producten.

Als je de keus hebt tussen papier of plastic -

natuurlijk is hergebruik het beste -

dan is papier slechter.

Dat komt omdat papier vier tot tien keer

zwaarder is dan plastic.

Als je vanuit kringloopperspectief

een kilo plastic vergelijkt met een kilo papier,

is papier veel beter.

Maar voor een plastic tas is maar
een kleine hoeveelheid plastic nodig,

Maar voor een plastic tas is maar
een kleine hoeveelheid plastic nodig,

en in een papieren tas gaat
heel veel meer papier.

en in een papieren tas gaat
heel veel meer papier.

Functionaliteit bepaalt
de impact op het milieu.

Ontwerpers willen dus altijd ecomaterialen.

Er zijn maar een paar materialen
die je absoluut moet vermijden.

Bij de rest gaat het om de toepassing.

Uiteindelijk moet alles wat we in de economie

ontwerpen, produceren en kopen
functioneel zijn.

We willen iets hebben, dus kopen we het.

Dingen moeten vanaf de basis voorzien worden

van slimme, elegante en verfijnde oplossingen,

die rekening houden met het hele systeem

en de levensloop van het product.

Van de productie tot de eindfase kunnen we

naar innovatieve oplossingen gaan zoeken.

Tot slot nog even een recente opmerking

van een senior-designer waar ik mee werk.

Ik vroeg: 'Waarom ontwerp je niet duurzaam?

Hij zei: 'Onlangs presenteerde ik een
duurzaam project aan een klant.

Die draaide zich om en zei:

'Ik weet dat het goedkoper is

en dat het beter verkoopt,

maar we zijn geen pioniers,
want die krijgen een pijl in hun rug.'

We hebben hier een ruimte vol pioniers

en ik hoop dat er nog veel meer zijn,
want deze problemen moeten we oplossen.

Dankjewel.

(Applaus)