Το εκπληκτικά περίπλοκο ταξίδι του οξυγόνου στο σώμα σου - Έντα Μπάτλερ

Παρακολουθήστε ολόκληρο το μάθημα στο: http://ed.ted.com/lessons/oxygen-s-surprisingly-complex-journey-through-your-body-enda-butler

Το οξυγόνο αντιπροσωπεύει περίπου το 21% του αέρα που βρίσκεται γύρω μας. Στο σώμα σας, διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στην παραγωγή ενέργειας στα περισσότερα κύτταρα. Αλλά αν τα αέρια μπορούν να διαχυθούν αποτελεσματικά μόνο σε μικρές αποστάσεις, πώς το οξυγόνο φθάνει στα κύτταρα βαθιά στο σώμα σας; Η Έντα Μπάτλερ ιχνηλατεί το εκπληκτικά περίπλοκο ταξίδι του οξυγόνο στο σώμα σου.

Μάθημα Έντα Μπάτλερ, κινούμενα σχέδια Compote Collective.

Εισπνέεις περίπου 17.000 φορές την ημέρα.

Είναι μια διαδικασία
που σπάνια τη σκέφτεσαι,

παρότι μια τεράστια προσπάθεια συντονισμού
λαμβάνει χώρα στα παρασκήνια.

Τα ζωτικά σου όργανα: το στομάχι,
ο εγκέφαλος, τα οστά, οι πνεύμονες,

το αίμα και η καρδιά
συνεργάζονται για να σε κρατήσουν στη ζωή

μεταφέροντας το οξυγόνο στους ιστούς
απ' άκρη σ' άκρη στο σώμα σου.

Τα περισσότερα κύτταρά μας
χρειάζονται οξυγόνο,

επειδή είναι ένα από τα βασικά συστατικά
της αερόβιας αναπνοής.

Με αυτή τη διαδικασία παράγεται
ένα μόριο που λέγεται ATP,

που τα κύτταρά μας χρησιμοποιούν

για να τροφοδοτήσουν
τις απίστευτες λειτουργίες τους.

Αλλά η μεταφορά του οξυγόνου
κατά μήκος του σώματός μας

είναι μια εκπληκτικά δύσκολη διαδικασία.

Το αέριο που βρίσκεται γύρω από τα κύτταρα
εισέρχεται σε αυτά με διάχυση.

Κι αυτό συμβαίνει αποτελεσματικά
μόνο σε μικρές αποστάσεις.

Έτσι το οξυγόνο για να φτάσει
στα κύτταρα του οργανισμού μας

χρειάζεται ένα δίκτυο μεταφοράς.

Εκεί πιάνουν δουλειά τα 20 τρισεκατομμύρια
ερυθρά αιμοσφαίρια μας.

Καθένα από αυτά περιέχει
περίπου 270 εκατομμύρια μόρια αιμογλοβίνης

που δεσμεύουν οξυγόνο,

η οποία δίνει στο αίμα
το ερυθρό του χρώμα.

Για να φτιάξει αυτά τα κύτταρα,
ο οργανισμός χρησιμοποιεί πρώτες ύλες

που είναι διαθέσιμες από το
φαγητό που καταναλώνουμε.

Δηλαδή κατά κάποιον τρόπο, μπορείς να πεις
πως το ταξίδι του οξυγόνου στο σώμα μας

στην πραγματικότητα
ξεκινάει από το στομάχι.

Εδώ, σε μια εκπληκτική απεικόνιση
της μηχανικής και χημικής χώνευσης,

οι τροφές διασπώνται
σε μικρότερα στοιχεία,

όπως ο σίδηρος, το δομικό
συστατικό της αιμογλοβίνης.

Ο σίδηρος μεταφέρεται
μέσω του καρδιαγγειακού συστήματος

στους αιμοποιητικούς ιστούς του σώματος.

Αυτοί οι ιστοί αποτελούν τη γενέτειρα
των ερυθρών αιμοσφαιρίων,

και συναντώνται στο εσωτερικό
των κοιλοτήτων του μυελού των οστών.

Οι νεφροί ελέγχουν τα επίπεδα
των ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα

μέσω της έκκρισης ερυθροποιητίνης,

ορμόνη που δίνει σήμα στο μυελό των οστών
να αυξήσει την παραγωγή.

Οι οργανισμοί μας παράγουν χονδρικά
2.500.000 ερυθροκύτταρα το δευτερόλεπτο,

ένας αριθμός αντίστοιχος ολόκληρου
του πληθυσμού του Παρισιού,

έτσι ώστε το οξυγόνο που φτάνει
στους πνεύμονες να μεταφέρεται επαρκώς.

Αλλά πριν καν το οξυγόνο
φτάσει στους πνεύμονες,

πρέπει να εμπλακεί ο εγκέφαλος.

Ο κεντρικός κορμός του εγκεφάλου
ξεκινά την αναπνοή

στέλνοντας ένα μήνυμα
μέσω του νευρικού συστήματος,

μέχρι τους μύες του διαφράγματος
και του θώρακα.

Αυτό προκαλεί τη συστολή τους,

έτσι ώστε να αυξηθεί ο χώρος
μέσα στη θωρακική κοιλότητα,

το οποίο επιτρέπει στους πνεύμονες
να διαστέλλονται.

Αυτή η διαστολή μειώνει την εσωτερική
πίεση του αέρα των πνευμόνων,

κάνοντας τον αέρα να εισέλθει γρήγορα.

Είναι δέλεαρ να σκεφτόμαστε
τους πνεύμονές μας

σαν δυο μεγάλα μπαλόνια,

αλλά στην πραγματικότητα
είναι αρκετά πιο πολύπλοκο από αυτό.

Και να γιατί.

Τα ερυθρά αιμοσφαίρια στα αγγεία
μέσα στους πνεύμονες

μπορούν να δεσμεύουν μόνα όσα μόρια
οξυγόνου βρίσκονται αρκετά κοντά τους.

Αν οι πνεύμονές μας ήταν
σχεδιασμένοι σα μπαλόνια,

ο αέρας που δεν θα ήταν σε άμεση επαφή
με την εσωτερική επιφάνεια του μπαλονιού

δεν θα μπορούσε να διαχυθεί μέσα τους.

Ευτυχώς, η αρχιτεκτονική των πνευμόνων μας
διασφαλίζει ότι ελάχιστο οξυγόνο χάνεται.

Το εσωτερικό τους είναι χωρισμένο
σε εκατοντάδες εκατομμύρια

μικροσκοπικές προεξοχές σα μπαλόνια
που ονομάζονται κυψελίδες

που αυξάνουν δραματικά
την επιφάνεια επαφής

σε περίπου 100 τετραγωνικά μέτρα.

Τα τοιχώματα των κυψελίδων αποτελούνται
από εξαιρετικά λεπτά επίπεδα κύτταρα

που περιβάλλονται από τριχοειδή αγγεία.

Μαζί, τα τοιχώματα και τα αγγεία συνθέτουν
μια διπλή κυτταρική μεμβράνη

που φέρνει το αίμα και το οξυγόνο
αρκετά κοντά για τη διάχυση.

Αυτά τα εμπλουτισμένα σε οξυγόνο κύτταρα
μεταφέρονται μετά από τους πνεύμονες

μέσω του καρδιαγγειακού συστήματος,

μια τεράστια συλλογή αιμοφόρων αγγείων
που φτάνει σε κάθε κύτταρο του σώματος.

Αν απλώναμε αυτό το σύστημα
απ' άκρη σ' άκρη σε ευθεία γραμμή,

τα αγγεία θα τύλιγαν τη Γη αρκετές φορές.

Η προώθηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων
διαμέσου αυτού του εκτενούς δικτύου

απαιτεί μια αρκετά ισχυρή αντλία,

και εκεί είναι
που πιάνει δουλειά η καρδιά σας.

Η ανθρώπινη καρδιά πάλλεται
κατά μέσο όρο 100.000 φορές την ημέρα,

και είναι το εργοστάσιο που τελικά
στέλνει το οξυγόνο εκεί που πρέπει,

ολοκληρώνοντας τη συνολική
προσπάθεια του οργανισμού.

Απλώς σκεφτείτε
ότι αυτό το περίπλοκο σύστημα

είναι χτισμένο γύρω από τη μεταφορά
μικροσκοπικών μορίων οξυγόνου.

Έστω και ένα κομμάτι να δυσλειτουργεί,
το ίδιο θα συμβεί και σ' εμάς.

Εισπνεύστε.

Το στομάχι, ο εγκέφαλος, τα οστά,
οι πνεύμονες, το αίμα και η καρδιά

συνεχίζουν την απίστευτη διαδικασία
συνεργασίας που σας κρατά ζωντανούς.

Εκπνεύστε.