Ban có điện thoại thông minh ư? Hãy bắt đầu truyền thông!

Năm 2011, nhà báo Bruno Torturra chịu trách nhiệm viết bài về một cuộc biểu tình tồi tệ ở São Paulo. Kinh nghiệm bị xịt hơi cay đã ảnh hướng sâu sắc đến cách anh nghĩ về công việc của mình, thế là anh đã bỏ việc để tập trung phát sóng clip về những trải nghiệm sống hoàn toàn chân thật lên mạng. Trong bài nói thú vị này, anh chia sẻ một vài cách mà anh đã thử nghiệm với công nghệ truyền hình trực tiếp trên web và nhờ đó mà tạo ra hệ thống truyền thông hết sức hiện đại.

Có ai trong số các bạn
đã từng bị xịt hơi cay chưa?

Hơi cay ấy? Có ai không nào?

Tôi rất tiếc khi nghe điều đó,
hẳn bạn cũng biết hơi cay là chất cực độc,

nhưng bạn có lẽ không biết rằng
nó là một phân tử khá đơn giản

với cái tên cực khó phát âm:

được gọi là chlorobenzalmalononitrile.

Tôi phát âm được rồi.

Chất này có tuổi đời được vài thập niên
nhưng rất được cảnh sát ưa dùng

mới đây trên khắp thế giới, có vẻ là vậy,

theo kinh nghiệm bản thân là người
đã từng vô tình hít phải hơi cay,

hơi cay có hai mặt ảnh hưởng chính trái ngược nhau.

Một là nó có thể thực sự làm bỏng mắt bạn,

và hai là nó cũng có thể giúp bạn mở mắt.

Hơi cay chắc chắn đã
giúp tôi mở mắt thấy vài thứ

mà tôi muốn chia sẻ
với các bạn buổi chiều nay:

đó là sức mạnh truyền hình từ
nguồn truyền thông riêng trực tiếp trên web

có thể làm thay đổi diện mạo ngành báo chí,

chủ nghĩa tích cực, và như tôi thấy,
cả trong đàm phán chính trị nữa.

Ý tưởng này đến với tôi từ đầu năm 2011

khi tôi đang tường thuật
một cuộc biểu tình ở São Paulo.

Đó là cuộc diễu hành ủng hộ cần sa,

một nhóm người
đòi hợp pháp hóa cần sa.

Khi nhóm này bắt đầu lấn tới,

cảnh sát bạo động tung
đạn cao su, bom từ phía sau

và sau đó là hơi cay.

Kể cho ngắn gọn thì,

tôi bước vào cuộc biểu tình đó với tư cách tổng biên tập

của một tạp chí có tiếng từ khá lâu ,
nơi tôi đã làm việc suốt 11 năm,

và nhờ có ảnh hưởng
không mong đợi của khí cay,

tôi bỏ nghề báo và bây giờ gắn bó với

nghề chia sẻ trải nghiệm sống hoàn toàn chân thật.

Cho nên trong tuần sau khi thôi việc,
tôi quay trở lại con phố bạo loạn,

nhưng lần đó, tôi không còn là nhân viên
của công ty truyền thông nào nữa.

Tôi ở đấy như một nhà tường thuật độc lập,
trên người chỉ có

chủ yếu là những thiết bị đi mượn.

Tôi có một chiếc máy quay khá đơn giản
và một chiếc balô đựng mô-đem phát mạng 3G.

Và tôi có đường dẫn trang web
để chia sẻ qua mạng xã hội,

có thể nhúng vào bất kỳ trang web nào,

và lần đó, cuộc biểu tình
đi theo chiều hướng tốt.

Không có bạo lực.

Không có những pha hành động.

Nhưng có một điều thực sự thú vị,

bởi vì tôi đã có thể thấy từ xa
các kênh TV đang tác nghiệp,

họ có những chiếc xe tải to,
các đội quay rầm rộ,

mà tôi cơ bản cũng đang làm điều tương tự,

nhưng công cụ hành nghề chỉ có một chiếc balô.

Và điều đó thực sự thú vị với 1 nhà báo,

nhưng phần thú vị nhất là khi tôi trở về,

vì tôi phát hiện là đã có hơn

90,000 người xem clip tường thuật,

và tôi nhận được hàng trăm email và
tin nhắn hỏi tôi, kiểu như

làm sao tôi làm được điều đó,

việc đó khả thi đến mức nào.

Và tôi đã học thêm được vài điều khác,
đó thật sự là lần đầu tiên

có người tường thuật trực tiếp
trên con đường đang biểu tình

tại quốc gia đó.

Tôi cảm thấy sốc,

vì tôi đâu phải dân kỳ cựu,
cũng không phải tay giỏi công nghệ,

thế mà tất cả những thiết bị cần thiết đều có sẵn,

đều dễ dàng kiếm được.

Tôi cũng nhận ra rằng
chúng ta đang đi đến biên giới mới,

một biên giới rất quan trọng,

đó chính là vấn đề thay đổi cách nhìn,

và trang web có thể được sử dụng,

đã được sử dụng, như một kênh truyền hình phá cách,
mạng lưới truyền hình

rất hỗn loạn, không điều khiển được,

mà bất kì ai với những kĩ năng cơ bản
cùng những thiết bị cơ bản,

kể cả người như tôi đây, bị nói lắp chút ít,
cũng có thể tham gia,

nếu tôi có nói lắp, hãy thứ lỗi cho tôi nhé.

tầm thường như tôi
cũng trở thành phóng viên được ư.

Trong đầu tôi, điều này
nghe như một cuộc cách mạng.

Thế là trong vài năm tiếp theo,

tôi đã bắt đầu thử nghiệm với
truyền trực tiếp theo nhiều cách khác nhau,

không chỉ ở trên đường phố
mà hầu hết là ở studio và ở nhà,

mãi đến đầu năm 2013, năm ngoái.

khi tôi đồng sáng lập một nhóm mang tên Mídia NINJA.

NINJA là từ viết tắt

cho Narrativas Independentes Jornalismo e Ação,

hoặc tiếng Việt nghĩa là
tường thuật độc lập, báo chí và hành động.

Đây là nhóm truyền thông thực hiện kế hoạch cỡ nhỏ.

Chúng tôi không có cấu trúc tài chính nào.

Chúng tôi cũng không định dựa vào đây để kiếm tiền,

điều này thật sáng suốt, vì tình hình
bây giờ bạn không nên kiếm tiền từ nghề báo.

Nhưng chúng tôi
đã có niềm tin rõ ràng và chắc chắn,

rằng chúng tôi biết môi trường siêu kết nối
của phương tiện truyền thông xã hội

cho phép chúng tôi củng cố

mạng lưới những nhà báo
thử nghiệm trên khắp cả nước.

Vậy là chúng tôi
lập trang Facebook, rồi lập tuyên ngôn,

và bắt đầu bằng cách đơn giản là
lấy tin trên các con phố.

Nhưng sau đó có vài việc xảy ra,
mà chúng tôi không lường trước,

chẳng ai có thể đoán trước được.

Những cuộc biểu tình đường phố bắt đầu
nổ ra ở São Paulo.

Họ bắt đầu từ những nơi cụ thể trong nội thành.

Người ta biểu tình phản đối
vé xe buýt tăng cao vừa được ban hành.

Đây là chiếc xe bus.

Có người đã viết lên chữ, "Ăn cướp".

Những kiểu phản đối bắt đầu nổi lên,

và cứ tiếp nối nhau bùng nổ.

Sự đàn áp bạo lực của cảnh sát cũng nổi lên theo.

Nhưng còn có một xung đột nữa,

tôi nghĩ là quan trọng hơn

nói cho rõ hơn, đó là xung đột về cách tường thuật.

Sự kiện có thể được tường thuật
theo phiên bản báo chí chính thống

mà bất cứ ai trên đường
cũng có thể dễ dàng hỏi rằng

liệu họ có phiên bản tường thuật riêng
về những gì thực sự xảy ra hay không.

Và chính xung đột về góc nhìn và quan điểm này,

tôi nghĩ rằng đã gây ra biểu tình kéo dài

trên đất nước đặt nặng về chính trị,

nơi mà hàng trăm hàng nghìn người,

có khi là hơn một triệu người

rầm rộ đổ bộ xuống đường trên khắp cả nước.

Vấn đề không phải là tiền vé xe buýt tăng cao nữa.

Xung đột liên quan đến mọi thứ.

Đòi hỏi của nhân dân, nguyện vọng của họ,

nguyên nhân họ ra đường

vừa đa dạng vừa mâu thuẫn trong nhiều trường hợp.

Nếu bạn đọc được những dòng này,
bạn sẽ hiểu ý tôi.

Chính những khởi nguồn kích thích này

đang xảy ra ở đất nước này

buộc đất nước này phải đi vào con đường chính trị,

và cũng do vấn đề mới trong việc tổ chức,

thông qua những dạng truyền thông mới.

Cũng từ môi trường đó
mà nhóm NINJA nổi lên

từ kênh vô danh thành hiện tượng quốc gia,

bởi chúng tôi có trang thiết bị chuẩn.

Chúng tôi không dùng máy quay hoành tráng.

Mà dùng thứ này.

Điện thoại thông minh.

Nhờ nó mà chúng tôi lẫn vào giữa dòng người,

nhờ nó chúng tôi làm được một điều:

thể hiện góc nhìn của một người biểu tình,

cho những người ngoài cuộc
thấy cái nhìn khách quan.

Nhưng theo tôi có thứ còn quan trọng hơn,

hơn cả phương tiện hành nghề.

Đó là tư duy,

vì chúng tôi không ứng xử như một đơn vị truyền thông.

Chúng tôi không phải giành giật tin tức.

Chúng tôi khuyến khích người khác,

mời họ tường thuật,
thậm chí còn dạy họ

cách để bản thân họ cũng có thể trở thành phóng viên.

Và điều chính yếu là nhóm NINJA
chúng tôi đã biến quy mô nhỏ bé của mình

chỉ sau vài tuần,

nhân rộng và phát triển nhanh chóng khắp cả nước.

Vài tuần sau cuộc biểu tình vẫn diễn ra,

chúng tôi cũng trở thành nhóm trăm người trẻ tuổi

kết nối với nhau qua mạng lưới quốc gia.

Chúng tôi tường thuật
trên 50 thành phố cùng một lúc.

Chưa có kênh truyền hình nào làm được vậy.

Điều đó đã đưa chúng tôi, một cách đột ngột,

thành kênh truyền thông xã hội chính thống.

Chúng tôi có vài nghìn người theo dõi trên trang Facebook,

tăng dần đến 250 nghìn người.

Bài viết và các clip

đạt mốc 11 triệu lượt xem hàng tuần.

Nhiều hơn bất cứ báo chí hay tạp chí nào.

Điều đó khiến Mídia NINJA trở thành kênh

vượt mức quy mô của một đơn vị truyền thông,
hơn cả một dự án truyền thông thông thường.

Kênh đã trở thành một dịch vụ cộng đồng

cho người dân, cho người biểu tình,

cho nhà hoạt động xã hội,

bởi giờ đây họ đã có
công cụ hiệu quả giản dị

để đối kháng thông tin
với cảnh sát và nhà cầm quyền.

HÌnh ảnh của chúng tôi bắt đầu được dùng
trên các kênh truyền thông truyền thống.

Băng tường thuật trực tiếp
có khi phát trên cả TV

lúc tình hình quá khó khăn.

Một số hình ảnh dùng để
đưa một số người ra khỏi tù,

những người bị bắt bớ vô cớ,

bị buộc tội sai,
chúng tôi có thể chứng minh họ vô tội.

Thật không may, kênh NINJA từ đó

cũng sớm bị coi như kẻ thù của cảnh sát,

chúng tôi bắt đầu bị đánh đập dữ dội,
và còn bị bắt bỏ tù nữa.

Việc đó cũng thường hay xảy ra.

Những như thế cũng có ích,
vì chúng tôi vẫn nắm giữ trang web,

giúp khơi dậy buổi tranh luận quan trọng trong nước

dưới tư cách truyền thông báo chí

và tự do ngôn luận trên cả nước.

Hiện giờ nhóm Mídia NINJA đã phát triển

và mở rộng theo kỳ vọng nó sẽ trở thành:

một mạng lưới quốc gia
của hàng trăm phóng viên trẻ,

tự tổ chức tại địa phương

tường thuật chủ đề xã hội,
những vấn đề về nhân quyền,

bày tỏ quan điểm không chỉ theo quan điểm chính trị

mà còn theo quan điểm báo chí.

Đầu năm nay tôi có hoạt động bên ngoài,

do kênh Mídia NINJA là mạng tự vận hành,

tôi có thời gian cống hiến cho dự án khác.

Dự án mang tên "Fluxo",
tiếng Bồ Đào Nha có nghĩa là "dòng chảy".

Đó là một trường quay ở nội thành São Paulo

nơi tôi từng truyền hình trực tiếp để thử nghiệm

các định dạng hậu kỳ truyền thông.

Tôi cũng đang tìm cách tạo
tài chính cho kênh báo chí độc lập

thông qua mối quan hệ
trực tiếp với khán giả,

khán giả xem trực tiếp,

vì giờ tôi thực muốn kiếm sống

từ quyết định mang đầy hơi cay lúc trước.

Nhưng có một ý tưởng bao trùm ở đây,

ý tưởng thiết yếu quan trọng hơn hình mẫu cá nhân tôi.

Tôi có trình bày là truyền hình trực tiếp
có thể biến trang web thành mạng truyền hình khổng lồ,

nhưng tôi còn tin tưởng vào một điều,

vì sau khi nhận thấy khán giả theo dõi kênh,

không chỉ để cập nhật thông tin,
mà còn tự bày tỏ, tự tổ chức về mặt chính trị,

tôi tin truyền hình trực tiếp có thể
biến hệ thống mạng thành vũ đài chính trị,

nơi mọi người đều có tiếng nói,

tiếng nói thích đáng,

vì truyền hình trực tiếp trên mạng phá vỡ
thế độc quyền phát sóng đàm phán chính trị,

thay đổi diện mạo ngôn từ trong đối thoại chính trị

của riêng các chính trị gia và các học giả,

cũng như trao quyền cho nhân dân
thông qua sức mạnh trực tiếp và gián tiếp

của việc trao đổi đối thoại và kinh nghiệm,

cho họ có quyền thắc mắc và
gây ảnh hưởng đến chính quyền

theo nhiều cách chúng tôi định trình bày.

Điều quan trọng hơn nữa, tôi cho là

sự giản đơn tiện lợi của công nghệ
sẽ hoà lẫn góc nhìn chủ quan và khách quan

một cách chính trị, như cách mà tôi thấy đây,

vì điều đó thật sự giúp người xem,

người dân, quan sát thế giới từ góc nhìn người khác,

giúp họ dễ đặt mình

vào vị trí, tâm thế của người khác.

Tôi cho rằng ý tưởng này
nên được hoạch định,

là trọng tâm của báo chí
và hoạt động tuyên truyền,

và trên hết là, chính trị hữu ích.

Cảm ơn các bạn. Tôi rất vinh dự.

(Vỗ tay)