มีสมาร์ทโฟนมั๊ยครับ เริ่มต้นเสนอข่าวได้เลย

ปี 2011นักข่าวชื่อ บรูโน ทอร์ทูร์รา เสนอข่าวการประท้วงในกรุงเซา เปาโล ซึ่งกลายเป็นเรื่องน่าเกลียด ประสบการณ์ถูกแก๊ซนํ้าตาของเขา ส่งผลที่ลํ้าลึกต่อวิธีคิดเกี่ยวกับงานของเขา และเขาก็เลิกทำงานนั้น เพื่อมามุ่งที่การเสนอข่าวดิบ ไม่ปรุงแต่งทางอินเตอร์เน็ต ในการพูดที่ตรึงตาตรึงใจนี้ เขาได้เล่าถึงวิธีการบางอย่าง ซึ่งเขาได้ทดลองเสนอการสตรีมข่าวสดๆ ทางอินเตอร์เน็ต และในกระบวนการนี้ เขาได้ช่วยสร้างเครือข่ายสื่อสมัยใหม่สุดขึ้นมา ได้อย่างไร

มีใครในที่นี้เคยถูกแก๊สนํ้าตาบ้างมั๊ยครับ

แก๊สนํ้าตา? มีใครมั๊ยครับ?

เสียใจด้วยครับ คุณคงรู้ว่า
มันเป็นสารพิษที่แรงมาก

แต่คุณอาจไม่ทราบว่า
มันมีโมเลกุลที่ธรรมดามาก

กับมีชื่อ ที่พูดออกเสียงไม่ได้

ชื่อว่า คลอโรเบนซัลมาโลโนนิทริล

ผมตั้งมันขึ้นมาเอง

มันมีอายุหลายทศวรรษ แต่กำลังกลาย
เป็นที่นิยมมาก ในหมู่กำลังตำรวจ

ทั่วโลก ไม่นานมานี้ ดูเหมือนเป็นอย่างนั้น

จากประสบการณ์ของผม
ที่สูดดมเข้าไป อย่างไม่ตั้งใจ

แก๊สนํ้าตา มีผลสำคัญสองอย่าง
ที่ตรงข้ามกัน

อย่างแรก มันทำให้แสบตามาก ๆ

อย่างที่สอง มันยังช่วยเปิดตาคุณได้ อีกด้วย

แก๊สนํ้าตา แน่นอน ช่วยเปิดตาผม
ให้เห็นบางอย่าง

ซึ่งผมต้องการจะเล่าให้คุณฟัง ในบ่ายวันนี้:
นั่นคือ

การสตีมมิ่งเข้ามาสด ๆ อำนาจของการ
ออกอากาศอิสระ ทางอินเตอร์เน็ต

จะเป็นตัวเปลี่ยนเกม ในการสื่อข่าว

ในการเคลื่อนไหว และที่ผมเห็น
ในการเจรจาการเมือง อีกด้วย

ผมเริ่มได้ความคิดนี้มา ตอนต้นปี 2011

เมื่อผมไปทำข่าวการประท้วง ที่เซาเปาโล

มันเป็นการเดินขบวนเรื่องกัญชา

คนมารวมตัวกัน ขอให้กัญชาถูกกฎหมาย

เมื่อกลุ่มนั้นเริ่มเคลื่อนตัว

ตำรวจปราบจราจล เข้าจากข้างหลัง
พร้อมกับกระสุนยาง, ระเบิด

และก็แก๊สนํ้าตา

แต่เพื่อให้เรื่องมันสั้นเข้า

ผมได้เข้าไป ในการประท้วงนั้น
ในฐานะบรรณาธิการข่าว

ของนิตยสารที่คนยกย่อง
ซึ่งผมทำงานมาได้ 11 ปี

และขอบคุณผลของแก๊สนํ้าตา
ที่ไม่ได้เชื้อเชิญนี้

ผมทิ้งการเป็นนักหนังสือพิมพ์ไปเลย
ซึ่งในปัจจุบัน หันมาทำวิธีการใหม่ ๆ

ในการเล่าเรื่อง ที่ประสบจริง ๆ
ว่าเป็นอย่างไร เมื่ออยู่ตรงนั้นจริง ๆ

ดังนั้น ในสัปดาห์ต่อมา
ผมก็กลับสู่ท้องถนน

แต่ครั้งนั้น ผมไม่ได้เป็นสมาชิก
ของสื่อใดเลย

ผมอยู่ที่นั่น ในฐานะคนสตรีมมิ่ง
ข่าวสดอิสระ และทั้งหมดที่นำติดตัวไป

พูดง่าย ๆ คือ เครื่องมือ ที่ยืมเขามา

ผมมีกล้องธรรมดามาก ๆ และในเป้มีโมเด็ม 3G

และผมมีเว็บลิงค์นี้
ที่สามารถสื่อถึงกัน ผ่านทางสื่อสังคม

ที่เอาเข้าไปในเว็บไซท์ใดก็ได้

และในคราวนั้น การประท้วงดำเนินไปด้วยดี

ไม่มีความรุนแรง

ไม่มีฉากการปฏิบัติการใด ๆ

แต่มีบางอย่างที่น่าตื่นเต้นจริง ๆ

เพราะผมสามารถเห็นจากระยะไกล
มีทีวีมาถ่ายทอดด้วย

พวกเขามีรถบรรทุกใหญ่ ทีมงาน
และกล้องถ่าย

และพูดง่าย ๆ ผมก็ทำแบบเดียวกันนั้น

และทั้งหมดที่ผมมี คือเป้

และนั่นก็น่าตื่นเต้นมากแล้ว สำหรับนักข่าว

แต่ส่วนที่น่าสนใจที่สุด โดยแท้
คือตอนผมถึงบ้าน

เพราะผมมารู้ว่า มีคนดูผมอยู่

มากกว่า 90,000 คน

ผมได้รับอีเมลและข้อความจาก
ผู้คนที่ถามผมมา หลายร้อยคน สั้น ๆ คือ

ผมทำได้อย่างไร

ทำเรื่องแบบนี้ ให้เป็นไปได้ อย่างไร

และผมก็เรียนรู้บางอย่าง อีกด้วย
ว่า จริง ๆ แล้ว นั่นเป็นครั้งแรก

ที่มีคนสตรีมมิ่งข่าวสด ๆ
ในการประท้วงบนถนน

ในประเทศนั้น

และเรื่องนั้น ทำให้ผมตกใจอย่างมาก

เพราะผมไม่พวกเก่งคอมพ์
เป็นคนไม่มีเทคโนโลยีอะไร

และเครื่องมือทั้งหมดที่จำเป็น
ก็มีอยู่แล้วตรงนั้น

หามาใช้ได้ง่าย ๆ

และผมก็ตระหนักว่า เรามีแนวหน้าแล้ว ตรงนี้

แนวหน้าที่สำคัญมากเสียด้วย

ว่า มันเป็นแค่การเปลี่ยนมุมมอง

และเว็บนั้น เอามาใช้ได้จริง

เอามาใช้แล้ว ในฐานะเป็นช่องทีวี
ที่ยิ่งใหญ่

และเป็นช่องและเครือข่ายทีวี
ที่ไร้กฎเกณฑ์เป็นอย่างยิ่ง

และใครก็ได้ ที่มีทักษะและเครื่องมือ
พื้นฐานอย่างมาก ๆ

แม้กระทั่งคนอย่างผม ที่มีปัญหาติดอ่าง
อยู่บ้างเล็กน้อย

ดังนั้น ถ้าเกิดติดอ่างขึ้นมา
กรุณาอดทนหน่อยนะครับ

แม้กระทั่งคนอย่างผม ก็เป็นคนรายงานข่าวได้

และนั่น ดูจะเป็นการปฏิวัติขนานใหญ่
ในความคิดผม

ดังนั้น ในอีกสองปีต่อมา

ผมจึงเริ่มทดลองสตรีมมิ่งสด
ทางอินเตอร์เน็ต ในแบบต่าง ๆ

ไม่เพียงบนถนน แต่ส่วนใหญ่
ในห้องส่งและที่บ้าน

จนกระทั่งต้นปี 2013 คือเมื่อปีที่แล้ว

ตอนผมไปเป็น ผู้ร่วมก่อตั้งกลุ่มที่ชื่อว่า
มีเดี่ยนินจา

NINJA อักษรย่อ

แทนชื่อ Narrativas Independentes
Jornalismo e Acao

หรือในภาษาอังกฤษ คือ การเล่าเรื่องราว
ข่าวสารหนังสือพิมพ์ และปฏิบัติการ อิสระ

เป็นกลุ่มสื่อ ที่มีการวางแผนการสื่อสาร
บ้างเล็กน้อย

เราไม่มีโครงสร้างทางการเงินเลย

เราไม่มีแผนจะหาเงินจากมัน

ซึ่งถือว่าฉลาด เพราะว่า คุณไม่ควรจะพยายาม
หาเงินจากการทำข่าว ในปัจจุบัน

แต่ตอนนั้น เราเชื่อมั่นแน่นหนาและชัดเจน

ว่า เรารู้ สภาพแวดล้อมของสื่อสังคม
ที่เชื่อมต่อกัน ที่มากเหลือเกินนั้น

บางที อาจจะทำให้
เกิดการรวมตัวกันได้อย่างมั่นคง

เป็นเครือข่ายของนักข่าวทดลอง
ขึ้นทั่วทั้งประเทศ

เราจึงเปิดหน้าเฟสบุค เป็นอันดับแรก
แล้วก็แถลงการณ์

และเริ่มรายงานข่าวในท้องถนน
ในแบบง่าย ๆ อย่างยิ่ง

แต่แล้วก็มีบางอย่างเกิดขึ้น
ที่ไม่ได้คาดการณ์มาก่อน

ที่ไม่มีใครจะสามารถคาดว่า จะเกิดขึ้นได้

การประท้วงบนถนน เริ่มประทุขึ้นมา
ใน เซาเปาโล

พวกเขาเริ่มประท้วงในท้องถิ่น เฉพาะที่ก่อน

ต่อต้านค่ารถเมล์ที่พุ่งขึ้นอย่างรวดเร็ว
ซึ่งเพิ่งจะเกิดขึ้น ในเมือง

นี่คือรถเมล์

ที่เขียนไว้ตรงนั้นว่า "ขโมย"

แต่การสำแดงแบบที่ว่านั้น
เริ่มจะขยายมากขึ้น

และมันก็เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง

ดังนั้น ความรุนแรงของตำรวจต่อพวกเา
จึงเพิ่มขึ้นด้วย เช่นกัน

แต่ก็มีความขัดแย้งอีกอย่างหนึ่ง

ความขัดแย้ง ที่ผมเชื่อว่า สำคัญกว่า ตรงนี้

เพื่อให้ตรงประเด็นผม คือ
ความขัดแย้ง ในการบอกเล่าข่าวสาร

มีข่าวนี้ ซึ่งเป็นเนื้อข่าวจากสื่อหลัก

ซึ่งใคร ๆ ที่อยู่บนถนนตรงนั้น
สามารถแย้งได้ง่าย ๆ

ถ้าพวกเขาออกข่าวของเขาเอง
สิ่งที่เกิดจริง ๆ ที่นั่น

และเพราะ การขัดแย้งกันของวิสัยทัศน์
ขัดกันในการบอกเล่าข่าวนี้เอง

ที่ผมคิดว่า เปลี่ยนการประท้วงเหล่านั้น

ให้ยืดยาวออกไป ในประเทศที่จะต้อง
คิดบัญชีกันทางการเมือง

ที่คนหลายร้อยหลายพันคน

บางทีอาจจะมากกว่าล้านคนก็ได้

มาอยู่กันบนถนน ทั่วทั้งประเทศ

ไม่ใช่เกี่ยวกับค่ารถเมล์พุ่งสูงขึ้น
อีกต่อไปแล้ว

มันเกี่ยวกับ ทุกสิ่งทุกอย่าง

การเรียกร้องของผู้คน ความคาดหมายของพวกเขา

เหตุผลที่ว่า ทำไมพวกเขาจึงมาอยู่กันบนถนน

อาจหลากหลายพอ ๆ กับ ที่ขัดแย้งกัน
ในหลาย ๆ กรณี

ถ้าคุณอ่านมันออก คุณก็จะเข้าใจผม

แต่มันอยู่ในสภาพแวดล้อมของการ
ปลดปล่อยอารมณ์รุนแรง ทางการเมือง

ที่ประเทศนั้น ได้ผ่านพบมา

ที่มันต้องเกี่ยวข้องการเมือง โดยแท้

แต่ก็ต้องเกี่ยวข้องกับวิธีการใหม่ ๆ
ของการจัดตั้ง

ผ่านทางวิธีการใหม่ ๆ ของการสื่อสารกัน
อีกด้วย

มันเป็น ในสภาพแวดล้อมนั้น ที่
มีเดียนินจา ได้เกิดขึ้น

จากเกือบจะเป็นนิรนาม
จนกลายมาเป็นปรากฏการณ์

เพราะเรามี เครื่องมือที่เหมาะสมจริง ๆ

เราไม่ใช้กล้องขนาดใหญ่

โดยพื้นฐานแล้ว เราใช้สิ่งนี้

เรากำลังใช้สมาร์ทโฟน

และนั่น จริง ๆ แล้ว ทำให้ไม่เห็นตัวตนเรา
ท่ามกลางผู้ประท้วง

แต่มันให้เราทำอย่างอื่นได้อีก ๆ ได้:

เพื่อให้เห็นว่า อยู่ในการประท้วง
เป็นอย่างไร

เพื่อนำเสนอผู้คนที่บ้าน
ในมุมมองของแต่ละบุคคล

แต่มีบางอย่างที่ผมคิดว่า สำคัญกว่า

ผมคิดว่า สำคัญกว่าเครื่องมือ

มันคือ กรอบวิธีคิดในใจของเรา

เพราะเราไม่ได้ประพฤติตนเหมือนสื่อ

เราไม่ได้กำลังแข่งขัน เพื่อเสนอข่าว

เรากำลังพยายามจะส่งเสริมผู้คน

เชื้อเชิญผู้คน และจริง ๆ แล้ว เพื่อสอนผู้คน

วิธีทำสิ่งนี้ วิธีที่พวกเขาเอง
ก็สามารถเสนอข่าวได้

และนั่นสำคัญมาก ที่ได้เปลี่ยน มีเดียนินจา
จากคนกลุ่มเล็กๆ

และในไม่กี่สัปดาห์

เราก็ทวีคูณ และ
โตขึ้นอย่างรวดเร็วแบบชี้กำลัง ทั่วประเทศ

ดังนั้น เพียง 1 หรือ 2 สัปดาห์ เท่านั้น
ขณะการประท้วง ยังคงดำเนินอยู่

เรา คือ คนหนุ่มสาวหลายร้อยคน

เชื่อมโยงกันในเครือข่ายนี้
ทั่วทั้งประเทศ

เราเสนอข่าวไปยังกว่า 50 เมืองใหญ่ ๆ
ในเวลาเดียวกัน

นั่นเป็นสิ่งที่ ไม่มีทีวีช่องไหนเคยทำได้

นั่นเป็นความรับผิดชอบ ที่เปลี่ยนเราไป
ในทันทีทันใดอย่างแท้จริง

ให้เป็นคล้ายกับ สื่อหลัก ของสื่อทางสังคม

ดังนั้น เราจึงมีคนหลายแสนคน ติดตามเรา
ในหน้าเฟสบุคของเรา

และไม่นานนัก เราก็มีคนติดตามถึง
หนึ่งล้านคน

การลงข้อความและวิดีโอของเรานั้น

มีผู้เข้าชมกว่า 11 ล้านไทม์ไลน์/สัปดาห์

มันมากกว่า หนังสือพิมพ์หรือนิตยสารใด ๆ
เคยสามารถทำได้

และได้เปลี่ยน มีเดียนินจา เป็นอย่างอื่นไป

ที่เกินกว่า บริการสื่อ,
เกินกว่าโครงการสื่อ

มันกลายเป็น เกือบจะเหมือน บริการสาธารณะ

ต่อพลเมือง, ต่อผู้ประท้วง,

ต่อนักเคลื่อนไหว เพราะ

พวกเขามีเครื่องมือง่าย ๆ และมีประสิทธิภาพ
และสงบ

ที่จะเผชิญทั้งกับ ตำรวจ และสื่อราชการ

ภาพของเรามากมาย เริ่มถูกใช้ในทีวีช่องปกติ

รายงานสดเริ่มถูกนำไปออกอากาศ แม้ในทีวีปกติ

เมื่อสิ่งต่าง ๆ เข้าสู่ความรุนแรงมากขึ้น

ภาพบางภาพของเรา เป็นเหตุให้คนบางคน
ออกจากคุก

ผู้คนที่ถูกจับกุม โดยไม่เป็นธรรม

โดยข้อกล่าวหาเท็จ และเราพิสูจน์ได้ว่า
พวกเขาบริสุทธ์

และในเวลารวดเร็วมาก
ก็ได้เปลี่ยน มีเดียนินจา

ให้ถูกมองว่า เราเกือบจะเป็นศัตรูกับตำรวจ
แย่อยู่นะครับ

และเราก็เริ่มถูกทุบตีอย่างรุนแรง
และในที่สุด ถูกจับบนท้องถนน

ได้เกิดขึ้นแล้วในหลาย ๆ กรณี

แต่นั่น ก็ยังมีประโยชน์ เพราะเรายังคงอยู่
ในเว็บ

เรื่องนั้นจึงได้ช่วยจุดชนวน
ให้เกิดการถกเถียงที่สำคัญ ขึ้นในประเทศ

เกี่ยวกับบทบาทของสื่อเอง

และสถานะความเป็นอิสระของ
สื่อมวลชนในประเทศ

ดังนั้น ขณะนี้ มีเดียนินจา จึงได้วิวัฒน์

และที่สุด ทำให้ตัวมันเองมั่นคง
ในสิ่งที่ได้เราหวังไว้ว่า มันน่าจะเป็น:

กล่าวคือ เป็นเครือข่ายระดับชาติ
ของคนหนุ่มสาวมากมาย

ก่อตั้งตัวเองขึ้นมาในระดับท้องถิ่น

เพื่อเสนอข่าวปัญหาสังคม, สิทธิมนุษยชน,

และแสดงออกของตน
ไม่เพียงแค่ทางด้านการเมือง

แต่ทางด้านการสื่อข่าว อีกด้วย

สิ่งที่ผมเริ่มต้นทำ ในตอนต้นปีนี้

เมื่อ มีเดียนินจา เป็นเครือข่าย
ที่ก่อตั้งขึ้นมาด้วยตัวเอง เรียบร้อยแล้ว

ผมกำลังอุทิศตัวเอง ให้กับอีกโครงการหนึ่ง

เรียกว่า ฟลูโซ่ ซึ่งในภาษาโปรตุเกส คือ
"สตรีม"

มันเป็น ห้องส่งข่าว ในย่านกลางกรุง
เซาเปาโล

เป็นที่ ๆ ผมเคยใช้สตรีมสด ๆ เพื่อทดลอง

สิ่งที่ผมเรียกว่า รูปแบบต่อจากโทรทัศน์

แต่ผมก็ยังคงพยายาม ให้ได้วิธีการ
ที่จะสนับสนุนด้านการเงิน ให้กับสื่ออิสระ

ผ่านทางความสัมพันธ์โดยตรง
ที่มี กับผู้ชม

กับผู้ชมที่กระตือรือร้น

เพราะ ขณะนี้ ผมต้องการจริง ๆ
ที่จะพยายามทำงานหาเลี้ยงชีพ

จากปณิธานที่ได้จากแก๊สนํ้าตา
เมื่อย้อนกลับไปตอนนั้น

แต่ก็มีบางอย่างที่สำคัญกว่า ตรงนี้

บางอย่าง ที่ผมเชื่อว่า สำคัญมากกว่า
เรื่องส่วนตัวของผม

ผมบอกว่า การสตรีมสด อาจเปลี่ยนเว็บ
ไปเป็น เครือข่ายทีวีมหึมา

แต่ผมเชื่อว่า มันได้ทำอย่างอื่น อีกด้วย

เพราะว่า หลังจากได้เฝ้าดูผู้คนเข้ามาใช้มัน

ไม่เพียงเพื่อรายงานข่าว แต่เพื่อแสดงออก,
เพื่อก่อตั้งตัวเอง ทางการเมือง

ผมเชื่อว่า การสตรีมสดจะทำให้โลกอินเตอร์เน็ต
กลายเป็นเวทีการเมืองระดับโลก

แหล่งที่ทุกคนอาจแสดงความคิดเห็น

เสียงแสดงความคิดเห็น ที่เหมาะสม

เพราะการสตรีมสด เอาอำนาจผูกขาด
ของวาทกรรมทางการเมือง ที่ออกอากาศไป

ของลักษณะการใช้คำพูด
ของบทสนทนาทางการเมือง

ออกจากปากของ นักการเมือง และ
ผู้เชี่ยวชาญการเมือง ที่มีเพียงฝ่ายเดียว

และ ให้อำนาจแก่ประชาชน ผ่านทาง
พลังที่ตรงและไม่ผ่านตัวกลาง

ของการแลกเปลี่ยนประสบการณ์
และการสนทนา

ให้อำนาจแก่ประชาชน เพื่อซักถาม
และมีอำนาจชักจูงผู้มีอำนาจ

ไปในแบบ ที่อีกไม่นานเราก็จะเห็น

และผมเชื่อว่า มันทำสิ่งอื่นได้อีก
ที่อาจสำคัญมากกว่านี้อีก

ที่ความเรียบง่ายของเทคโนโลยี สามารถรวม
ความเป็นรูปธรรม และนามธรรมเข้าด้วยกัน

ในแบบทางการเมืองอย่างยิ่ง
อย่างที่ผมเห็น

เพราะมันช่วยผู้ชมผู้ฟัง

ประชาชนพลเมือง ให้เห็นโลกผ่านดวงตา
ของคนอื่นบางคนได้จริง ๆ

ดังนั้น มันจึงช่วยประชาชน นำตนเอง

ให้เอาใจเขาไปใส่ใจเรา เห็นอกเห็นในผู้อื่น

และนั่นเป็นแนวคิด ผมคิดว่า
ควรจะเป็นเจตนารมณ์

ควรจะเป็นเป้าหมาย ของการหนังสือพิมพ์ที่ดี
การเคลื่อนไหวที่ดี

แต่สำคัญที่สุด การเมืองที่ดี

ขอบคุณมากครับ รู้สึกเป็นเกียรติครับ

(เสียงปรบมือ)