Jak Drakula został najsłynniejszym wampirem świata? - Stanley Stepanic

Zobacz całą lekcję na: http://ed.ted.com/lessons/how-did-dracula-become-the-world-s-most-famous-vampire-stanley-stepanic

Ponad 100 lat po śmierci swego twórcy Drakula pozostaje najsłynniejszym wampirem w historii. Ten transylwański arystokrata, który nie był ani pierwszym, ani najpopularniejszym wampirem w tamtym czasie, popadłby
w niepamięć, gdyby nie zrządzenie losu. Stanley Stepanic wyjaśnia, jak walka
o prawa autorskie zapewniła bohaterowi powieści Brama Stokera wieczną sławę.

Lekcja: Stanley Stepanic, animacja: Phuong Mai NGUYEN.

[Jak Drakula został
najsłynniejszym wampirem świata?]

Ponad 100 lat po śmierci swojego twórcy

Drakula pozostaje najsłynniejszym
wampirem w historii.

Ten transylwański arystokrata,
który nie był wtedy ani pierwszym,

ani najbardziej znanym wampirem,

może popadłby w niepamięć,
gdyby nie zrządzenie losu.

Drakula po raz pierwszy pojawił się
w powieści Brama Stokera z 1897 roku

pod tym samym tytułem.

Początki mitów o wampirach
były jednak zupełnie inne.

Krwiożercze potwory były znane
w folklorze już od co najmniej 800 lat.

To słowiański folklor
dał nam słowo "wampir"

albo "upir" w starorosyjskim.

Pierwszy znany zapis pochodzi z XI wieku.

Opowieści o wampirach znane były
już w czasach przedchrześcijańskich

i przetrwały mimo prób wyeliminowania
przez Kościół wierzeń pogańskich.

Historie o wampirach pochodzą
z błędnej interpretacji chorób,

jak wścieklizna

czy pelagra,

oraz procesu rozkładu ciała,

kiedy gazy uwalniające się z ciała
i krew wypływająca z ust

mogły stworzyć wrażenie,
że ciało niedawno ożyło i piło krew.

Wampiry opisywano jako opuchnięte,
z przerośniętymi zębami i paznokciami.

Upowszechniły się rytuały mające
zapobiec powstaniu z martwych,

jak chowanie ciał z czosnkiem
czy ziarnami maku,

a także przebijanie,

palenie

i okaleczanie.

Wampiry pozostały lokalnym
fenomenem do XVIII wieku,

kiedy Serbia stała się terenem walk
między dwoma potęgami,

cesarstwem Habsburgów

i Imperium Osmańskim.

Austriaccy żołnierze i urzędnicy państwowi
zauważyli i udokumentowali

dziwne zwyczaje pogrzebowe.

Ich doniesienia stały się
powszechnie znane.

Histeria wymknęła się
spod kontroli i w 1755 roku

i cesarzowa Austrii była zmuszona
wysłać na miejsce osobistego lekarza.

Lekarz położył kres plotkom,

publikując wnikliwy raport naukowy.

Panika osłabła, ale wyobrażenia
o wampirach przedostały się

na Zachód Europy,

czego skutkiem był "Wampir" z 1819

i "Carmilla" Josepha
Sheridana Le Fanu z 1872 roku.

Książka ta miała ogromny wpływ

na młodego irlandzkiego
krytyka teatralnego, Brama Stokera.

Stoker, urodzony w Dublinie w 1847 roku,

do 7. roku życia był przykuty do łóżka
przez tajemniczą chorobę.

Matka opowiadała mu wtedy historie ludowe

i prawdziwe horrory,

w tym własne przeżycia
z epidemii cholery z 1832 roku.

Wspominała o chowanych żywcem
w masowych grobach.

Stoker pisał później fantastykę,
romanse i historie przygodowe,

a w 1897 roku stworzył "Drakulę".

Choć pierwowzorem głównego bohatera

miał być Wład III Drakula,

czyli Wład III Palownik,

w rzeczywistości łączy ich tylko imię.

Inne elementy zostały zaczerpnięte

z różnych książek ery wiktoriańskiej,

jak "Tajemniczy nieznajomy".

W chwili wydania powieść cieszyła się
tylko umiarkowaną popularnością.

Nie była nawet najbardziej
znanym utworem Stokera

i została tylko krótko wspomniana
w jego nekrologu z 1912 roku.

Dopiero walka o prawa autorskie
miała zupełnie zmienić losy Drakuli

i zapewnić mu literacką sławę.

W 1922 roku niemieckie studio
nakręciło niemy film "Nosferatu",

nie płacąc tantiem.

Mimo zmiany imion bohaterów
i wątków epizodycznych,

powiązania były oczywiste
i pozwane studio zbankrutowało.

Żeby zapobiec dalszym plagiatom,

wdowa po Stokerze nałożyła prawa autorskie

na inscenizację "Drakuli",
dając na nią licencję

przyjacielowi rodziny,
Hamiltonowi Deane'owi.

Choć adaptacja Deane'a
drastycznie zmieniła historię,

stała się klasykiem,

głównie dzięki występowi
Beli Lugosi na Broadwayu.

Lugosi stał się gwiazdą w kinowej wersji
wytwórni Universal z 1931 roku,

dając Drakuli wiele swoich
charakterystycznych cech.

Od tego czasu Drakula pojawił się
w wielu adaptacjach,

odnajdując życie wieczne
daleko poza stronami książki.