Return to Video

Hoe is Dracula de beroemdste vampier ter wereld geworden? - Stanley Stepanic

  • 0:08 - 0:12
    Meer dan 100 jaar
    nadat zijn maker begraven werd,
  • 0:12 - 0:18
    leeft Dracula door als de beroemdste
    vampier uit de geschiedenis.
  • 0:18 - 0:20
    Maar deze Transsylvaanse edelman,
  • 0:20 - 0:24
    noch de eerste fictieve vampier,
    noch de meest populaire van zijn tijd,
  • 0:24 - 0:30
    zou verborgen zijn gebleven in duisternis
    zonder een wending van het lot.
  • 0:30 - 0:36
    Dracula verscheen voor het eerst in 1897
    in Bram Stokers gelijknamige roman.
  • 0:36 - 0:39
    Maar dat was zeker niet het begin
    van vampierlegendes.
  • 0:39 - 0:44
    Bloedzuigende monsters behoorden
    al minstens 800 jaar tot de folklore.
  • 0:44 - 0:48
    De Slavische folklore
    gaf ons het woord vampier,
  • 0:48 - 0:50
    of 'upir' in het Oud-Russisch.
  • 0:50 - 0:55
    De eerste schriftelijke vermelding
    dateert uit de 11e eeuw.
  • 0:55 - 0:56
    De vampierfolklore in die regio
  • 0:56 - 0:59
    ging vooraf aan de komst
    van het christendom en hield aan,
  • 0:59 - 1:03
    ondanks inspanningen van de kerk
    om heidens geloof uit te roeien.
  • 1:03 - 1:07
    Verhalen over vampiers ontstonden
    door verkeerde verklaringen van ziektes,
  • 1:07 - 1:09
    zoals hondsdolheid,
  • 1:09 - 1:10
    de aandoening pellagra
  • 1:10 - 1:12
    en van ontbinding.
  • 1:12 - 1:17
    In het laatste geval zwelt een lijk op
    door gassen en druipt bloed uit de mond,
  • 1:17 - 1:21
    waardoor het lijkt alsof het lichaam
    kortgeleden leefde en zich voedde.
  • 1:21 - 1:26
    Vampiers werden beschreven als opgeblazen,
    met te lange tanden en nagels.
  • 1:26 - 1:28
    Dit gaf aanleiding tot veel rituelen
  • 1:28 - 1:30
    bedoeld om te beletten
    dat de doden zouden herrijzen,
  • 1:30 - 1:33
    zoals het begraven van lichamen
    met knoflook of maanzaad,
  • 1:33 - 1:35
    alsook door ze te spiesen,
  • 1:35 - 1:36
    te verbranden
  • 1:36 - 1:38
    of te verminken.
  • 1:38 - 1:42
    Vampierfolklore bleef een lokaal
    fenomeen tot de 18e eeuw,
  • 1:42 - 1:46
    toen Servië verwikkeld was
    in de strijd tussen twee grootmachten:
  • 1:46 - 1:47
    de Habsburgse monarchie
  • 1:47 - 1:49
    en het Ottomaanse Rijk.
  • 1:49 - 1:52
    Oostenrijkse soldaten en staatsambtenaren
  • 1:52 - 1:56
    observeerden en documenteerden
    de vreemde lokale begrafenisrituelen,
  • 1:56 - 1:59
    en hun rapporten werden
    algemeen bekendgemaakt.
  • 1:59 - 2:04
    De daaruit voortvloeiende vampierhysterie
    liep zo uit de hand dat in 1755
  • 2:04 - 2:08
    de Oostenrijkse vorstin gedwongen was
    haar lijfarts eropuit te sturen.
  • 2:08 - 2:11
    Hij deed onderzoek,
    en ontkrachtte de geruchten
  • 2:11 - 2:14
    in een publicatie met grondig,
    wetenschappelijk tegenbewijs.
  • 2:14 - 2:15
    De paniek nam af,
  • 2:15 - 2:20
    maar de vampier had zich al genesteld
    in de West-Europese verbeelding.
  • 2:20 - 2:23
    Dat leidde tot werken
    als 'The Vampyre' in 1819
  • 2:23 - 2:29
    en Joseph Sheridan Le Fanu's
    'Carmilla' in 1872.
  • 2:29 - 2:30
    Dit boek zou een grote invloed hebben
  • 2:30 - 2:34
    op een jonge Ierse toneelcriticus
    genaamd Bram Stoker.
  • 2:34 - 2:38
    Stoker, geboren in Dublin in 1847,
  • 2:38 - 2:43
    was, zoals bekend, aan het bed gekluisterd
    tot zijn zevende door een vreemde ziekte.
  • 2:43 - 2:46
    Tijdens die periode
    vertelde zijn moeder hem volksverhalen
  • 2:46 - 2:48
    en ware horrorverhalen,
  • 2:48 - 2:54
    inclusief haar eigen ervaringen
    tijdens een uitbraak van cholera in 1832.
  • 2:54 - 2:59
    Daarin beschreef ze hoe slachtoffers
    levend begraven werden in massagraven.
  • 2:59 - 3:04
    Later schreef Stoker fantasy,
    romans, avonturenverhalen,
  • 3:04 - 3:09
    en in 1897 'Dracula'.
  • 3:09 - 3:11
    Hoewel de grote schurk
    en titelfiguur van het boek
  • 3:11 - 3:16
    geïnspireerd lijkt te zijn
    op de historische figuur Vlad Dracula III,
  • 3:16 - 3:17
    of Vlad de Spietser,
  • 3:17 - 3:21
    gaat de associatie meestal niet verder
    dan dat ze dezelfde naam delen.
  • 3:21 - 3:25
    Andere elementen en personages
    werden direct en indirect ingegeven
  • 3:25 - 3:28
    door verscheidene werken
    uit het Victoriaanse tijdperk,
  • 3:28 - 3:30
    zoals 'De Mysterieuze Onbekende'.
  • 3:30 - 3:35
    De roman had toen maar matig succes,
  • 3:35 - 3:38
    en hij behoorde ook niet
    tot Stokers meest bekende werken,
  • 3:38 - 3:42
    aangezien hij slechts kort vermeld werd
    in een overlijdensbericht uit 1912.
  • 3:42 - 3:47
    Maar een kritische auteursrechtenstrijd
    zou Dracula's lot volledig veranderen
  • 3:47 - 3:50
    en katapulteerde het karakter
    naar literaire faam.
  • 3:50 - 3:54
    In 1922 werd de roman
    door een Duitse studio herwerkt
  • 3:54 - 3:57
    tot de nu klassieke
    stomme film 'Nosferatu',
  • 3:57 - 3:59
    zonder auteursrechten te betalen.
  • 3:59 - 4:03
    Ondanks aanpassingen aan de namen
    van personages en plotwendingen
  • 4:03 - 4:04
    waren de parallellen duidelijk
  • 4:04 - 4:08
    en de filmstudio werd vervolgd
    tot hij failliet ging.
  • 4:08 - 4:10
    Om meer plagiaatpogingen te voorkomen,
  • 4:10 - 4:13
    besloot Stokers weduwe
    auteursrecht aan te vragen
  • 4:13 - 4:15
    op de toneelversie van 'Dracula',
  • 4:15 - 4:19
    door een productie goed te keuren
    door familievriend Hamilton Deane.
  • 4:19 - 4:23
    Hoewel Deanes wijzigingen
    het verhaal drastisch inkortten,
  • 4:23 - 4:25
    werd het een klassieker,
  • 4:25 - 4:29
    grotendeels dankzij Bela Lugosi's
    uitvoering op Broadway.
  • 4:29 - 4:34
    Lugosi schitterde vervolgens ook
    in de filmversie van Universal uit 1931,
  • 4:34 - 4:38
    en gaf mede vorm aan de typische
    eigenschappen van het personage.
  • 4:38 - 4:42
    Sindsdien duikt Dracula steeds opnieuw op
    in ontelbare bewerkingen
  • 4:42 - 4:44
    en kreeg hij een oneindig leven
    dat veel verder reikt
  • 4:44 - 4:48
    dan de bescheiden pagina's
    over zijn geboorte.
Title:
Hoe is Dracula de beroemdste vampier ter wereld geworden? - Stanley Stepanic
Description:

Bekijk de volledige les: http://ed.ted.com/lessons/how-did-dracula-become-the-world-s-most-famous-vampire-stanley-stepanic

Meer dan 100 jaar nadat zijn schepper begraven werd, leeft Dracula door als de beroemdste vampier uit de geschiedenis. Deze Transsylvanische edelman -- noch de eerste fictieve vampier, noch de meest populaire vampier van zijn tijd -- zou echter verborgen zijn gebleven in de duisternis zonder een wending van het lot. Stanley Stephanic legt uit hoe het personage van Bram Stoker door een cruciale auteursrechtenstrijd naar literaire bekendheid werd gekatapulteerd.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:06

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.