Het geheim van een langer leven zou weleens je sociaal leven kunnen zijn

Het Italiaanse eiland Sardinië heeft meer dan zes keer zoveel mensen die ouder zijn dan 100 dan het vasteland, en tien keer zoveel als Noord-Amerika. Waarom? Volgens psycholoog Susan Pinker hebben zonneschijn en een mager, glutenvrij dieet er weinig mee te maken dat de eilanders gezond blijven -- het is de nadruk op hechte persoonlijke relaties en interacties in levenden lijve. Pinker legt ons uit wat je ervoor moet doen om ouder dan 100 te worden.

Dit is een intrigerend feit.

In de ontwikkelde wereld

leven vrouwen overal gemiddeld
zes tot acht jaar langer dan mannen.

Zes tot acht jaar langer.

Dat is een behoorlijk gat.

In 2015 publiceerde
'de Lancet' een artikel

dat liet zien dat mannen in rijke landen

twee keer zoveel kans hebben
om dood te gaan dan vrouwen,

op elke leeftijd.

Maar er is één plek op de wereld

waar mannen net zo lang leven als vrouwen.

Het is een afgelegen, bergachtig gebied,

een Blauwe Zone,

waar hoge ouderdom
normaal is voor beide geslachten.

Dit is de Blauwe Zone in Sardinië,

een Italiaans eiland
in de Middellandse Zee

tussen Corsica en Tunesië,

waar zes keer zoveel honderdjarigen leven
als op het Italiaanse vasteland,

minder dan 350 km daarvandaan.

Er zijn tien keer zoveel honderdjarigen
als in Noord-Amerika.

De enige plek waar mannen
net zo lang leven als vrouwen.

Maar waarom dan?

Mijn nieuwsgierigheid was opgewekt.

Ik besloot om de feiten en gewoonten
van deze plek te onderzoeken

en ik begon met een genetisch profiel.

Ik ontdekte al snel

dat genen maar 25 procent
van hun ouderdom verklaren.

De overige 75 procent is lifestyle.

Wat moet je ervoor doen
om 100 of ouder te worden?

Wat doen zij goed?

Dit is een luchtfoto van Villagrande.

Het is een dorpje in het epicentrum
van de Blauwe Zone.

Daar ging ik mijn onderzoek doen

en zoals je kunt zien blinkt het niet uit
in architectonische schoonheid,

maar wel in dichtheid:

huizen vlak naast elkaar gebouwd,

vele nauwe steegjes en straten.

Dit betekent dat de levens
van de dorpelingen constant verweven zijn.

Toen ik door het dorp liep,

voelde ik honderden ogen op mij gericht

vanachter de deuren en gordijnen,

vanachter de luxaflex.

Want zoals alle oude dorpjes
had Villagrande het niet overleefd

zonder deze structuur, zonder haar muren,
zonder haar kathedraal,

zonder haar dorpsplein,

want verdediging en sociale cohesie
definieerden het ontwerp.

Stedelijke prioriteiten veranderden
tijdens de industriële revolutie,

want risico op besmettelijke ziekten
was aan de orde van de dag.

Hoe is dat nu?

Vandaag de dag is sociale isolatie
hét volksgezondheidsrisico.

Op dit moment zegt
een derde van de bevolking

dat ze op twee of minder
mensen kunnen rekenen.

Laten we nu eens naar Villagrande gaan

om wat honderdjarigen te ontmoeten.

Dit is Giuseppe Murinu, 102 jaar oud.

Hij woont zijn hele leven al
in Villagrande.

Het was een gezellige man.

Hij hield ervan om verhalen te vertellen,

zoals dat hij als een vogel leefde

en gedurende twee wereldoorlogen
at van wat hij op de bosgrond kon vinden,

hoe hij en zijn vrouw,
die ook de 100 gepasseerd is,

zes kinderen opvoedden
in een kleine huiselijke keuken

waar ik hem interviewde.

Hier is hij met zijn zoons
Angelo en Domenico.

Ze zijn beide in de 70
en zorgen voor hun vader

en ze waren nogal argwanend
tegenover mij en mijn dochter,

die me vergezelde op mijn onderzoeksreis.

Want de keerzijde van sociale cohesie

is behoedzaamheid tegenover
vreemdelingen en buitenstaanders.

Maar Giuseppe vond
het helemaal niet verdacht.

Hij was een zorgeloze man,

heel open en optimistisch.

En ik dacht: word je
op deze manier ouder dan 100?

Door positief te denken?

Dus niet.

(Gelach)

Dit is Giovanni Corrias, hij is 101

en de chagrijnigste man
die ik ooit ontmoet heb.

(Gelach)

Door hem beseften we

dat je niet positief hoeft te zijn
om oud te worden.

En daar is bewijs voor.

Toen ik hem vroeg
hoe het kwam dat hij zo oud was,

keek hij me aan vanonder
zijn hangende oogleden en snauwde:

"Niemand hoeft mijn geheim te weten."

(Gelach)

Maar ondanks dat hij een zuurpruim was,
noemde zijn nichtje, die bij hem woonde

en voor hem zorgde,
hem 'Il Tesoro', mijn schat.

Zij respecteerde hem en hield van hem

en ze zei, toen ik haar vroeg over
het duidelijke verlies van haar vrijheid:

"Je begrijpt het echt niet, hè?

Het is me een genoegen
om voor deze man te zorgen.

Ik voel me vereerd.

Dit is mijn erfenis."

En inderdaad, elke keer
als ik bij een honderdjarige kwam,

kwam ik in de keuken terecht.

Dit is Giovanni met zijn twee nichtjes.

Maria boven hem en naast hem
zijn achternicht Sara,

die verse groente en fruit
kwam brengen toen ik daar was.

Door daar te zijn
kwam ik er al snel achter

dat als mensen in
de Blauwe Zone ouder worden,

en feitelijk gedurende hun hele leven,

ze altijd omgeven zijn
door familie en vrienden,

door buren, de pastoor,
de barman, de kruidenier.

Er zijn altijd mensen
of ze komen even langs.

Ze worden nooit aan hun lot overgelaten.

Dat geldt niet voor de rest
van de ontwikkelde wereld,

of zoals George Buns grapte:

"Geluk heeft een grote, liefdevolle,
zorgzame familie in een andere stad."

(Gelach)

Tot nu toe zagen we alleen mannen,

oude mannen, maar ik
ontmoette ook vrouwen.

Hier zien jullie Zia Teresa.

Ze is over de 100 en leerde mij
een lokale specialiteit te bereiden.

Het heet 'culurgiones',

het zijn grote gevulde pastakussentjes,

net zoiets als ravioli

maar dan zo groot

en ze zijn gevuld
met vette ricotta en mint

en doorweekt in tomatensaus.

Ze liet me zien hoe ik ze
precies moest dichtvouwen

zodat ze niet open zouden gaan

en ze maakt ze elke zondag
met haar dochters

en deelt ze per dozijn uit
aan buren en vrienden.

En zo ontdekte ik
dat een mager en glutenvrij dieet

niet belangrijk is om 100 te worden
in de Blauwe Zone.

(Gelach)

(Applaus)

Door de verhalen van de honderdjarigen
en de wetenschap die dit onderbouwt,

begon ik mezelf ook vragen te stellen als:

wanneer zal ik doodgaan
en hoe kan ik die dag uitstellen?

En zoals je ziet, is het antwoord
anders dan we verwachten.

Julianne Holt-Lunstad is een onderzoeker
aan de Brigham Young Universiteit

en zij richtte zich op deze vraag
in een aantal onderzoeken

van tienduizenden mensen
van middelbare leeftijd,

zoiets als het publiek hier.

Ze bekeek alle aspecten van hun lifestyle:

hun dieet, hun lichaamsbeweging,

hun burgerlijke staat,

hoe vaak ze naar de dokter gingen,

of ze rookten, dronken enzovoort.

Ze heeft al deze dingen erin opgenomen

en toen wachtte ze zeven jaar
heel geduldig met haar collega's

om te zien wie er nog zou ademen.

En van de overgebleven mensen:

wat verminderde hun kans
op doodgaan het meest?

Dat was haar vraag.

Laten we nu eens kijken
naar de gegevens in het overzicht.

We gaan van de minst krachtige voorspeller
naar de meest krachtige.

Oké?

Schone lucht, dat is mooi,

maar het voorspelt niet hoe lang je leeft.

Of je je hoge bloeddruk behandelt is goed

maar geen krachtige voorspeller.

Of je nu slank bent of dik,
je hoeft je niet meer schuldig te voelen

want het staat maar op de derde plek.

Hoeveel je beweegt is de volgende,

nog steeds maar
een middelmatige voorspeller.

Of je hartstoornissen hebt gehad
en je aan het revalideren bent en beweegt,

nu gaat het iets omhoog.

Of je een griepprik hebt gehad.

Wist iemand hier

dat een griepprik je beter beschermt
dan lichaamsbeweging?

Of je alcohol dronk en gestopt bent,
of dat je een matige drinker bent,

of je niet rookt, of dat wel deed
maar ermee gestopt bent,

en nu komen we
bij de grootste voorspellers.

Dat zijn twee kenmerken
van je sociale leven.

Ten eerste je hechte relaties.

Dat zijn de mensen
op wie je kunt rekenen voor een lening

als je plotseling geld nodig hebt,

die de dokter bellen
als je je niet lekker voelt

of die je naar het ziekenhuis brengen.

Of die naar je toe komen
als er iets ergs is gebeurd

of als je ten einde raad bent.

Die mensen, dat kleine
belangrijke groepje mensen,

als je die hebt, is dat een sterke
voorspeller van hoe lang je zal leven.

Er was nog iets dat me verraste,

iets dat ze sociale integratie noemen.

Het betekent hoe vaak
je met mensen praat gedurende de dag.

Met hoeveel mensen praat je?

Dit zijn de mensen met wie je ofwel
een sterke band hebt ofwel een zwakke.

Dus niet alleen de mensen
met wie je heel hecht bent

en veel voor je betekenen,

maar praat je ook met die jongen
die elke ochtend je koffie maakt?

Maak je een praatje met de postbode?

Zeg je iets tegen de vrouw die elke dag
met haar hond voorbij je huis loopt?

Speel je brigde of poker,
of ben je lid van een leesclub?

Die interacties zijn
een van de sterkste voorspellers

van hoe lang je leeft.

Dit leidt ons tot de volgende vraag:

als we nu meer tijd online besteden
dan aan welke activiteit dan ook,

inclusief slapen,

we zitten nu op 11 uur per dag,

een uur langer dan vorig jaar trouwens.

Maakt dat verschil?

Waarom maken we onderscheid
tussen persoonlijke interacties

en interacties via sociale media?

Is dat hetzelfde als 'er zijn',

als je bijvoorbeeld altijd berichtjes
stuurt aan je kinderen?

Het korte antwoord hierop is nee,

het is niet hetzelfde.

Bij face to face contact komt er
een waterval aan neurotransmitters vrij

en net zoals bij een vaccin
beschermen ze je nu in het heden

tot in de verre toekomst.

Dus eenvoudig oogcontact met iemand maken,

een hand geven, iemand een high five geven

is genoeg om oxytocine vrij te laten komen

wat je vertrouwensniveau verhoogt
en je cortisoneniveau verlaagt.

Dus werkt het stressverlagend.

Er wordt dopamine gegenereerd
dat ons een beetje high maakt

en pijn laat verdwijnen.

Het werkt als een natuurlijke morfine.

We zijn ons er alleen
niet van bewust dat dat gebeurt.

Daarom verwarren we
online activiteit met de realiteit.

Maar we hebben nu nieuw bewijsmateriaal
dat er wel degelijk verschil bestaat.

We gaan nu naar de neurowetenschappen.

Elizabeth Redcay, een neurowetenschapper
aan de universiteit van Maryland,

probeerde het verschil in kaart te brengen

van wat er in ons brein gebeurt
tijdens een persoonlijke interactie

versus iets statisch bekijken.

Ze vergeleek de functie van het brein
van twee groepen mensen:

een groep die live met haar of met
een van haar medewerkers communiceerde

in een dynamische conversatie,

en ze vergeleek die
met de hersenactiviteit van mensen

die haar zagen praten
over hetzelfde onderwerp,

maar in een video zoals op YouTube.

En als je toevallig wil weten

hoe ze twee mensen tegelijk
in een MRI scanner kreeg,

moet je het me straks vragen.

Wat is nu het verschil?

Dit is je brein
bij echte sociale interactie.

Wat je ziet is het verschil
in hersenactiviteit

tussen persoonlijke interactie
en het opnemen van statische inhoud.

De oranje gebieden zijn de hersengebieden
die geassocieerd zijn met oplettendheid,

sociale intelligentie --

dat betekent anticiperen
op wat iemand anders denkt,

voelt en plant --

en emotionele beloning.

En deze gebieden werken veel intensiever

als we contact hebben
met een live partner.

Deze rijkere hersenactiviteit

zou kunnen verklaren waarom recruiters
van Fortune 500 bedrijven

die kandidaten evalueren,

dachten dat kandidaten slimmer waren
toen ze hun stemmen hoorden,

vergeleken met toen ze alleen
hun pitches in een tekst lazen,

of in een email of in een brief.

Onze stemmen en lichaamstaal
brengen een sterk signaal over.

Het laat zien dat we denken, voelen,

bewuste mensen zijn

die veel meer zijn dan een algoritme.

Dit onderzoek door Nicholas Epley

aan de universiteit
van Chicago Business School

is nogal verbazingwekkend
door één simpel feit.

Als iemand je stem hoort,
denkt hij dat je slimmer bent.

Ik bedoel, dat is nogal simpel.

Nu gaan we terug naar het begin.

Waarom leven vrouwen langer dan mannen?

Eén belangrijke reden is dat vrouwen

waarschijnlijk hogere prioriteit geven
aan relaties in levenden lijve

en die gedurende hun leven
ook in stand houden.

Nieuw bewijs toont aan
dat deze persoonlijke vriendschappen

een biologisch schild vormen
tegen ziekten en achteruitgang.

En dat geldt niet alleen voor mensen

maar ook voor primaatrelaties
waartoe mensen en apen gerekend worden.

Antropoloog Joan Silks werk
laat zien dat vrouwelijke bavianen

die een kern van
vrouwelijke vrienden hebben

minder stress ervaren
volgens hun cortisolniveau,

ze leven langer en ze hebben
meer overlevende nakomelingen.

Op z'n minst drie stabiele relaties.

Dat was het magische getal.

Denk daar eens over na.

Ik hoop dat jullie er drie hebben.

De kracht van zulk persoonlijk contact

is echt de reden waarom
dementie het minst voorkomt

bij mensen die sociaal actief zijn.

Waarom vrouwen met borstkanker

vier keer zoveel kans hebben
om hun ziekte te overleven

dan mensen die alleen zijn.

Waarom mannen die een beroerte
hebben gehad en regelmatig poker spelen

of samen koffie drinken
of hockey voor ouderen spelen --

ik ben tenslotte Canadese --

(Gelach)

beter beschermd worden
door dat sociale contact

dan door medicatie.

Waarom mannen die een beroerte
hebben gehad en regelmatig samen zijn --

dit is een krachtig iets
dat ze kunnen doen.

Persoonlijk contact
heeft enorme voordelen,

toch zegt een vierde van de bevolking
dat ze niemand hebben om mee te praten.

Daar kunnen we iets aan doen.

Net zoals bij de Sardijnse dorpelingen

is het een biologische noodzaak
om te weten dat we ergens bij horen

en niet alleen voor de vrouwen onder ons.

Zorgen voor persoonlijke interactie
in onze steden, op onze werkplek,

in onze agenda's

ondersteunt het immuunsysteem,

laat feel-goodhormonen
door ons bloed en hersenen stromen

en zorgt ervoor dat we ouder worden.

Ik noem dit een dorp bouwen,

het bouwen en het bijhouden
is een kwestie van leven en dood.

Dank jullie wel.

(Applaus)

Helen Walters: Wacht even, Susan.
Ik wil je nog iets vragen.

Ik vroeg me af of er een middenweg is.

Je hebt het over de neurotransmitters
bij persoonlijk contact,

hoe zit dat met digitale technologie?

We zien enorme verbeteringen
in de digitale technologie zoals FaceTime.

Werkt dat ook?

Mijn neefje bijvoorbeeld speelt Minecraft
en hij schreeuwt tegen zijn vriendjes.

Het lijkt alsof hij
echt contact met ze heeft.

Is dat soort contact ook goed?

Susan Pinker: Sommige data zijn net nieuw.

De data zijn pas uit,
de digitale revolutie was er opeens

en de gezondheidsgegevens lopen achter.

We weten dit net,

maar ik zou zeggen dat we dingen
kunnen verbeteren in de technologie.

De camera van je laptop
bevindt zich bijvoorbeeld bovenaan,

als je in het scherm kijkt

maak je eigenlijk geen oogcontact.

Dus iets simpels als in de camera kijken

kan die neurotransmitters verhogen,

of de positie van de camera
zou aangepast kunnen worden.

Het is niet hetzelfde maar we kunnen
dichterbij komen met de technologie.

HW: Fantastisch. Heel erg bedankt.

SP: Dank je wel.

(Applaus)