Return to Video

Czy powinniśmy jeść owady? - Emma Bryce

  • 0:09 - 0:12
    Od wieków ludzie jedzą robaki,
  • 0:12 - 0:14
    takie jak żuki, gąsienice,
  • 0:14 - 0:16
    szarańcza, koniki polne,
  • 0:16 - 0:18
    termity czy ważki.
  • 0:18 - 0:20
    Ten zwyczaj ma nawet swoją nazwę:
  • 0:20 - 0:21
    entomofagia.
  • 0:21 - 0:23
    Ludy zbieracko-łowieckie zauważyły,
  • 0:23 - 0:25
    że zwierzęta szukają
  • 0:25 - 0:26
    owadów bogatych w proteiny
  • 0:26 - 0:28
    i podążyli w ich ślady.
  • 0:28 - 0:30
    W trakcje ewolucji
  • 0:30 - 0:32
    owady weszły w skład naszej diety,
  • 0:32 - 0:34
    pełniąc rolę zarówno podstawowego pokarmu
  • 0:34 - 0:35
    jak i przysmaku.
  • 0:35 - 0:37
    W starożytnej Grecji
  • 0:37 - 0:39
    cykady uważano za luksusową przekąskę.
  • 0:39 - 0:41
    Nawet Rzymianie uważali larwy żuka
  • 0:41 - 0:43
    za przepyszne.
  • 0:43 - 0:45
    Dlaczego owady już nam nie smakują?
  • 0:45 - 0:48
    Odpowiedź znajdziemy w historii,
  • 0:48 - 0:50
    która zaczyna się
  • 0:50 - 0:53
    około 10 000 lat p.n.e.
    w Żyznym Półksiężycu,
  • 0:53 - 0:54
    miejscu na Bliskim Wschodzie,
  • 0:54 - 0:57
    gdzie powstało rolnictwo.
  • 0:57 - 0:59
    Wtedy nasi niegdyś wędrujący przodkowie
  • 0:59 - 1:01
    osiedlili się na Półksiężycu.
  • 1:01 - 1:03
    Nauczyli się uprawiać ziemię,
  • 1:03 - 1:05
    udomowili zwierzęta,
  • 1:05 - 1:06
    zmienili podejście,
  • 1:06 - 1:08
    które przeniknęło do Europy
  • 1:08 - 1:10
    i reszty świata zachodniego.
  • 1:10 - 1:11
    Rolnictwo sprawiło,
  • 1:11 - 1:14
    że zaczęto uważać owady za szkodniki,
  • 1:14 - 1:16
    które niszczyły uprawę.
  • 1:16 - 1:17
    Populacja rosła,
  • 1:17 - 1:18
    Zachód urbanizował się
  • 1:18 - 1:21
    i osłabiał związki z dawnym zbieractwem.
  • 1:21 - 1:24
    Ludzie zapomnieli o owadach.
  • 1:24 - 1:27
    Dziś nie jesteśmy
    przyzwyczajeni do entomofagii,
  • 1:27 - 1:28
    owady nas irytują.
  • 1:28 - 1:31
    Żądlą, gryzą, niszczą żywność.
  • 1:31 - 1:34
    Budzą w nas odrazę
  • 1:34 - 1:37
    i brzydzimy się na myśl o ich gotowaniu.
  • 1:37 - 1:40
    Prawie 2000 gatunków owadów jest jadalnych
  • 1:40 - 1:43
    i wchodzi w skład diety
  • 1:43 - 1:45
    dwóch miliardów ludzi na świecie.
  • 1:45 - 1:49
    Kraje tropikalne robią to najchętniej,
  • 1:49 - 1:50
    bo jest to akceptowane kulturowo.
  • 1:50 - 1:52
    Gatunki tego regionu są duże,
  • 1:52 - 1:55
    zróżnicowane, latają w dużych rojach,
  • 1:55 - 1:58
    więc łatwo je złapać.
  • 1:58 - 2:00
    W Kambodży w południowej Azji
  • 2:00 - 2:03
    hoduje się tarantule, smaży je
  • 2:03 - 2:04
    i sprzedaje na targu.
  • 2:04 - 2:06
    W południowej Afryce
  • 2:06 - 2:09
    soczyste robaki mopane to podstawa diety.
  • 2:09 - 2:10
    Dusi się je w ostrym sosie
  • 2:10 - 2:13
    albo suszy i soli.
  • 2:13 - 2:14
    Meksykańskie siekane jumiles
  • 2:14 - 2:17
    opieka się z czosnkiem, cytryną i solą.
  • 2:17 - 2:21
    Owady można jeść w całości
    albo mleć je na mąkę,
  • 2:21 - 2:23
    proszek czy pastę, dodawaną do posiłku.
  • 2:23 - 2:25
    Ale nie chodzi tu tylko o smak.
  • 2:25 - 2:26
    Owady są zdrowe.
  • 2:26 - 2:29
    Według naukowców entomofagia
  • 2:29 - 2:31
    jest tanim rozwiązaniem
  • 2:31 - 2:34
    żywieniowych problemów
    krajów rozwijających się.
  • 2:34 - 2:36
    Owady zawierają do 80% protein,
  • 2:36 - 2:38
    ważnego budulca dla organizmu,
  • 2:38 - 2:42
    mają też bogaty w energię tłuszcz, błonnik
  • 2:42 - 2:45
    i mikroelementy, jak witaminy i minerały.
  • 2:45 - 2:47
    Czy wiesz, że większość
    jadalnych owadów
  • 2:47 - 2:48
    zawiera tyle samo
  • 2:48 - 2:50
    albo więcej żelaza niż wołowina,
  • 2:50 - 2:52
    co sprawia, że są ważnym jego źródłem,
  • 2:52 - 2:55
    biorąc pod uwagę to, że brak żelaza
  • 2:55 - 2:57
    jest najważniejszym problemem
  • 2:57 - 2:58
    w odżywianiu na świecie?
  • 2:58 - 3:01
    Mącznik to kolejny przykład.
  • 3:01 - 3:04
    Larwy tego żuka występują w Ameryce
  • 3:04 - 3:06
    i łatwo je hodować.
  • 3:06 - 3:08
    Zawierają dużo witamin,
  • 3:08 - 3:09
    zdrowych minerałów,
  • 3:09 - 3:12
    i do 50% protein,
  • 3:12 - 3:15
    czyli prawie tyle,
    co taka sama ilość wołowiny.
  • 3:15 - 3:18
    Wystarczy udusić je z masłem i solą,
  • 3:18 - 3:20
    albo podpiec i obsypać czekoladą,
  • 3:20 - 3:21
    są wtedy chrupką przekąską.
  • 3:21 - 3:23
    Koszty pokonania obrzydzenia
  • 3:23 - 3:26
    zwracają się w odżywianiu i smaku.
  • 3:26 - 3:27
    Owady mogą być bardzo smaczne.
  • 3:27 - 3:29
    Mączniki smakują jak pieczone orzechy.
  • 3:29 - 3:31
    Szarańcza przypomina w smaku krewetki.
  • 3:31 - 3:33
    Świerszcze według niektórych
  • 3:33 - 3:35
    pachną popcornem.
  • 3:35 - 3:36
    Hodowanie owadów na pokarm
  • 3:36 - 3:39
    ma mniejszy wpływ na środowisko
  • 3:39 - 3:40
    niż farmy zwierząt rzeźnych,
  • 3:40 - 3:43
    gdyż owady wydzielają
    mniej gazów cieplarnianych,
  • 3:43 - 3:46
    zużywają mniej miejsca, wody i jedzenia.
  • 3:46 - 3:49
    Socjoekonomicznie hodowla owadów
  • 3:49 - 3:51
    może pomóc ludziom
    w krajach rozwijających się,
  • 3:51 - 3:53
    gdyż farmy owadów mogą być małe,
  • 3:53 - 3:54
    bardzo wydajne
  • 3:54 - 3:57
    i stosunkowo tanie w utrzymaniu.
  • 3:57 - 3:58
    Owady można zmienić
  • 3:58 - 4:01
    w tanią paszę dla zwierząt,
  • 4:01 - 4:03
    można je karmić odpadami organicznymi,
  • 4:03 - 4:04
    jak obierki z warzyw,
  • 4:04 - 4:07
    które inaczej zostałyby wyrzucone.
  • 4:07 - 4:09
    Zgłodnieliście?
  • 4:09 - 4:11
    Na widok talerza smażonych świerszczy
  • 4:11 - 4:13
    większość osób miałaby odruch wymiotny
  • 4:13 - 4:15
    na myśl o znalezieniu nóżki
  • 4:15 - 4:17
    czy czułka między zębami.
  • 4:17 - 4:18
    Ale pomyślmy o homarze.
  • 4:18 - 4:20
    Wygląda jak ogromny owad
  • 4:20 - 4:22
    z nóżkami i czułkami,
  • 4:22 - 4:24
    którego uważano kiedyś
  • 4:24 - 4:26
    za gorsze, odrażające jedzenie.
  • 4:26 - 4:28
    Dziś homar jest przysmakiem.
  • 4:28 - 4:30
    Czy to samo może spotkać owady?
  • 4:30 - 4:32
    Spróbujcie!
  • 4:32 - 4:33
    Przegryźcie owada
  • 4:33 - 4:35
    i cieszcie się chrupaniem.
Title:
Czy powinniśmy jeść owady? - Emma Bryce
Speaker:
Emma Bryce
Description:

Pełna lekcja: http://ed.ted.com/lessons/should-we-eat-bugs-emma-bryce

Co jest smaczne i bogate w proteiny? Owady! Choć mało popularna poza tropikami, entomofagia - zwyczaj jedzenia owadów - była kiedyś obecna w wielu kulturach. Jedzenie insektów może nas brzydzić, ale dziennie spożywają je dwa miliardy ludzi (mniam, smażone tarantule!). Owady gwarantują też dostęp do żywności i zdrowie środowiska. Emma Bryce zwraca uwagę na przypadki przyrządzania owadów.

Lekcja: Emma Bryce, animacja: NEIGHBOR.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:52
Rysia Wand approved Polish subtitles for Should we eat bugs?
Rysia Wand edited Polish subtitles for Should we eat bugs?
Rysia Wand edited Polish subtitles for Should we eat bugs?
Rysia Wand edited Polish subtitles for Should we eat bugs?
Rysia Wand edited Polish subtitles for Should we eat bugs?
Rysia Wand edited Polish subtitles for Should we eat bugs?
Rysia Wand commented on Polish subtitles for Should we eat bugs?
Rysia Wand accepted Polish subtitles for Should we eat bugs?
Show all
  • Finished review.
    Połączyłam bardzo krótkie linijki, żeby wydłużyć czas wyświetlania i ułatwić czytanie. Połamałam za długie linijki.

Polish subtitles

Revisions