Odgłosy świata przyrody

Bernie Krause od 45 lat nagrywa pejzaż dźwiękowy natury: wiatr w drzewach, świergot ptaków, ledwo słyszalne odgłosy larw owadów. W tym czasie widział wiele siedlisk naturalnych radykalnie zmienionych przez człowieka, czasami także przez działania rzekomo bezpieczne dla środowiska. Zaskakujące spojrzenie na to, czego możemy nauczyć się dzięki symfonii natury, od pochrząkiwania ukwiału do smutnego wołania bobra pogrążonego w żałobie.

(Odgłosy natury)

Zaczynając nagrywanie
pejzażu dźwiękowego natury,

45 lat temu

nie miałem pojęcia,

że mrówki, larwy owadów, ukwiały i wirusy

tworzą charakterystyczny podpis dźwiękowy.

Ale tak jest.

Dotyczy to
każdego siedliska naturalnego planety,

np. dżungli amazońskiej,
którą słyszycie w tle.

Lasy deszczowe
strefy umiarkowanej i tropikalnej

tworzą żywą orkiestrę zwierzęcą,

błyskawiczną i zorganizowaną formę ekspresji

owadów, gadów, płazów, ptaków i ssaków.

Każdy pejzaż dźwiękowy naturalnego siedliska

tworzy własny unikalny podpis,

a w nim niewiarygodną ilość informacji,

częścią których chciałbym się dziś podzielić.

Pejzaż dźwiękowy ma trzy podstawowe źródła.

Pierwsze to geofonia,

inaczej odgłosy nie biologiczne,

które słychać w każdym siedlisku,

jak wiatr w drzewach, woda w strumieniu,

fale nad brzegiem oceanu, ruchy ziemi.

Drugie to biofonia.

Biofonia to wszystkie odgłosy

żywych organizmów w danym siedlisku,

w tym samym czasie i miejscu.

Trzecie to dźwięki, które tworzy człowiek.

Nazywamy to antrofonią.

Niektóre dźwięki są kontrolowane,
jak muzyka czy teatr,

ale większość jest chaotyczna i niespójna.

Niektórzy nazywają to hałasem.

Dawniej uważałem pejzaż dźwiękowy przyrody

za bezwartościowy artefakt.

Był, ale nic nie znaczył.

Myliłem się.
Te spotkania nauczyły mnie,

że uważne słuchanie daje
niezwykle wartościowe narzędzia

oceny zdrowia siedliska

w całym spektrum życia.

Kiedy zaczynałem pod koniec lat 60.,

typowe metody nagrywania ograniczały się

do fragmentarycznego utrwalania
poszczególnych gatunków,

na początku głównie ptaków,

a potem innych zwierząt,
takich jak ssaki i płazy.

Było to jak próba zrozumienia

wspaniałości V symfonii Beethovena

poprzez analizę dźwięku jednego skrzypka,

bez kontekstu orkiestry,

i słuchanie tylko jego wykonania.

Na szczęście coraz więcej instytucji

realizuje bardziej całościowe modele,

które wraz z kolegami wprowadziliśmy

do dziedziny ekologii akustycznej.

Kiedy zaczynałem ponad 40 lat temu,

nieraz nagrywałem przez 10 godzin,

żeby zdobyć godzinę materiału
zdatnego do użycia,

wystarczająco dobrego
na płytę czy ścieżkę dźwiękową

lub instalację w muzeum.

Teraz z powodu globalnego ocieplenia,

wydobycia surowców, ludzkiego hałasu,

i wielu innych czynników,

czasem potrzeba ponad 1000 godzin,

żeby uchwycić to samo.

Co najmniej 50% mojego archiwum

pochodzi z siedlisk zmienionych tak radykalnie,

że są albo całkiem bezgłośne,

albo zupełnie nie przypominają
swej pierwotnej postaci.

Zwykłe metody oceny siedlisk

polegały na liczeniu gatunków i jednostek

w obrębie każdego gatunku
na danym obszarze.

Porównując dane dotyczące zarówno

gęstości i różnorodności w słyszanym materiale,

mogę precyzyjniej ocenić stan siedliska.

Chcę pokazać kilka przykładów,

pokazujących możliwości,

które daje zanurzenie się
w tym wszechświecie.

To jest łąka Lincoln Meadow,

trzy i pół godziny jazdy

na wschód od San Francisco,
w górach Sierra Nevada,

na wysokości około 2000 metrów.

Nagrywam tam od lat.

W 1988 r. firma zajmująca się wyrębem lasu
przekonała mieszkańców,

że wyrąb absolutnie nie wpłynie
na środowisko naturalne

dzięki użyciu nowej metody

o nazwie "wyrąb selektywny",

usuwającej niektóre drzewa

zamiast wycinania całego obszaru.

Mając pozwolenie na nagrania

zarówno przed jak i po tej operacji,

ustawiłem sprzęt
i utrwaliłem chór odgłosów świtu

według ścisłego protokołu
oraz skalibrowałem nagrania,

żeby mieć dobry punkt odniesienia.

To przykład spektrogramu.

Spektrogram to graficzna ilustracja dźwięku,

od lewej do prawej strony czas,

w tym przypadku 15 sekund,

a częstotliwość od dołu do góry strony,

od najniższej do najwyższej.

Widać, że podpis strumienia

pokazuje 1/3 albo 1/2 strony u dołu,

natomiast ptaki, które kiedyś były na tej łące,

pokazuje ten podpis u góry strony.

Było ich sporo.

Lincoln Meadow przed wyrębem selektywnym.

(Dźwięki natury)

Rok później wróciłem,

i przy użyciu tych samych protokołów,

i nagrywaniu w takich samych warunkach,

nagrałem kilka przykładów

odgłosów chóru świtu,

a teraz rezultat.

To po wyrębie selektywnym.

Widać, że strumień w dalszym ciągu

pokazuje jedna trzecia dołu strony,

ale zauważcie braki w górnych 2/3 strony.

(Dźwięki natury)

Zaraz usłyszycie odgłos dzięcioła.

Do Lincoln Meadow wracałem 15 razy

w ciągu ostatnich 25 lat,

i mogę powiedzieć, że biofonia,

gęstość i różnorodność biofonii,

nadal nie powróciła

do stanu sprzed operacji wyrębu.

Tutaj zdjęcie Lincoln Meadow już po,

i z punktu widzenia kamery

lub ludzkiego oka,

każdy kij czy drzewo wydaje się na miejscu,

co potwierdzałoby zapewnienia
firmy zajmującej się wyrębem,

że nie ma zagrożenia dla środowiska.

Jednakże uszy mówią coś zupełnie innego.

Młodzi studenci zawsze pytają mnie,

co te zwierzęta mówią,

a ja naprawdę nie mam pojęcia.

Ale mogę powiedzieć, że wyrażają siebie.

Czy rozumiemy czy nie, to już inna historia.

Idąc wybrzeżem Alaski,

natknąłem się na basen pływowy

wypełniony kolonią ukwiałów,

cudownych maszyn jedzących,

bliskich krewnych koralowca i meduzy.

Ciekaw, czy wydają jakieś odgłosy,

wrzuciłem hydrofon,

podwodny mikrofon pokryty gumą

w części ustnej,

i natychmiast żyjątka zaczęły

wchłaniać mikrofon do swych wnętrzności,

a mackami szukały

czegoś o wartości odżywczej.

Bardzo niskie, podobne do zakłóceń dźwięki,

których teraz posłuchamy.

(Dźwięki statyczne)

Tak, ale uwaga.
Kiedy nie znalazły nic do jedzenia...

(Dźwięk trąbiący)

(Śmiech)

Myślę, że takie wyrażenie

jest zrozumiałe w każdym języku.

(Śmiech)

Na koniec cyklu rozrodczego

grzebiuszka amerykańska

wkopuje się metr

pod stwardniałą pustynną ziemię
zachodu USA,

gdzie może przebywać przez wiele pór roku,

dopóki warunki nie będą odpowiednie
do ponowego wyjścia.

Gdy w glebie jest dosyć wilgoci,

na wiosnę żaby wykopią się na powierzchnię

i licznie zgromadzą wokół dużych
wiosennych basenów.

i licznie zgromadzą wokół dużych
wiosennych basenów.

Kumkają chórem,

który jest w pełni zsynchronizowany z innymi.

Robią to z dwóch powodów.

Pierwszy to rywalizacja, szukanie partnera,

a drugi to współpraca,

bo jeśli wszystkie kumkają synchronicznie,

trudno jest drapieżnikom, takim jak kojoty,

lisy i sowy, wybrać jednego osobnika
na posiłek.

To spektrogram chóru żab,

kiedy ma zdrowy charakter.

(Rechot żab)

Jezioro Mono leży na wschód

od Parku Narodowego Yosemite w Kalifornii,

i jest ulubionym siedliskiem tej ropuchy.

Lubią je także piloci odrzutowców
marynarki wojennej USA,

którzy trenując oblatują myśliwce
z prędkością

ponad 1100 kilometrów na godzinę,

na wysokości zaledwie kilkaset metrów

powyżej poziomu jeziora Mono,

bardzo szybko, bardzo nisko i tak głośno,

że antrofonia, hałas ludzki,

chociaż to sześć i pół kilometra

od żabiego stawu,
który słyszeliśmy sekundę temu,

antrofonia maskuje dźwięk ropuszego chóru.

Na tym spektrogramie widać,

że cała energia widoczna
na pierwszym spektrogramie

zniknęła z górnej części spektrogramu,

i że w chórze są przerwy
przy dwóch i pół sekundach,

czterech i pół, i sześciu i pół sekundach.

Wtedy słychać dźwięk odrzutowca,

ma podpis w kolorze żółtym,
na samym dole strony.

(Rechot żab)

Pod koniec przelotu

pełne 45 minut zajęło żabom

odzyskanie synchroniczności chóru.

W tym czasie, przy pełni księżyca,

widzieliśmy, jak dwa kojoty i puchacz wirginijski

złapały kilka żab.

Na szczęście przy odbudowie siedliska

i mniejszej liczbie lotów, populacja żab,

malejąca w latach 80.
i na początku lat 90.,

właściwie wróciła do normy.

Chciałbym zakończyć
historią pewnego bobra.

To bardzo smutna historia,

ale rzeczywiście pokazuje,

jak zwierzęta mogą wyrażać uczucia,

bardzo kontrowersyjny temat
dla niektórych starszych biologów.

Mój kolega nagrywał
na Środkowym Zachodzie USA

w okolicy stawu utworzonego
jakieś 16 tys. lat temu,

pod koniec ostatniej epoki lodowcowej.

Po części stworzyła go tama bobrów,

trzymając z jednej strony cały ekosystem

w bardzo delikatnej równowadze.

Pewnego popołudnia podczas nagrywania

nagle pojawiło się znikąd

paru leśniczych,

którzy bez wyraźnego powodu

podeszli do bobrowej tamy,

rzucili laskę dynamitu i wysadzili ją,

zabijając samicę i jej młode.

Przerażony kolega zostali na miejscu,

żeby zebrać myśli,

i przez resztę dnia nagrać, co się da.

Tego wieczoru uchwycił niezwykłe wydarzenie.

Bóbr, który przeżył,
samotnie pływał powoli w kółko,

żałośnie wołając
za utraconą partnerką i potomstwem.

To chyba najsmutniejszy dźwięk

pochodzący od żywego organizmu,

ludzkiego lub innego, jaki słyszałem w życiu.

(Płacz bobra)

No tak.

Istnieje wiele aspektów dźwiękowych.

Dzięki niektórym zwierzęta nauczyły nas
śpiewu i tańca,

co zostawię na inną okazję.

Ale dowiedzieliście się, jak biofonia

pomaga objaśnić rozumienie świata przyrody.

Słyszeliście wpływ wydobycia zasobów,

ludzkiego hałasu i niszczenia siedlisk.

Zwykle nauka o ochronie środowiska

stara się zrozumieć świat
na podstawie tego, co widzimy,

ale znacznie pełniejsze zrozumienie
może dać to, co słyszymy.

Biofonia i geofonia

to sygnatury dźwiękowe świata przyrody,

i słuchając ich,

dostajemy dar odczucia miejsca,

prawdziwą historię świata, w którym żyjemy.

W ciągu kilku sekund,

pejzaż dźwiękowy
ujawnia znacznie więcej informacji

z wielu perspektyw,

od wymiernych danych do inspiracji kulturowej.

Wizualne utrwalenie
daje ograniczoną frontalną perspektywę

danego kontekstu przestrzennego,

podczas gdy pejzaż dźwiękowy
poszerza zakres do 360 stopni,

całkowicie nas otaczając.

Choć obraz może być wart tysiąc słów,

pejzaż dźwiękowy jest wart 1000 zdjęć.

Uszy mówią nam,

że szept każdego liścia i stworzenia

przemawia do naturalnych źródeł życia,

które faktycznie mogą kryć
tajemnice miłości do wszystkiego,

szczególnie naszego człowieczeństwa,

a ostatnie słowo
należy do jaguara z Amazonii.

(Pomruk)

Dziękuję za uwagę.

(Brawa)