रिकाम्या वेळेचा सदुपयोग कसा कराल ?

एका आठवड्यात १६८ तास असतात. आपल्याला ज्या गोष्टी सगळ्यात जास्त महत्वाच्या वाटतात त्यासाठी आपण वेळ कसा काढू शकतो ? वेळ व्यवस्थापनतज्ञ लाॅरा व्हॅंडरकॅम व्यस्त व्यक्तींच्या आयुष्याचा अभ्यास करते व तिने असे शोधून काढले की बऱ्याच अंशी लोक स्वतःच्या आठवड्याच्या कामाचे जरुरीपेक्षा जास्त तास दाखवतात आणि स्वतःसाठी असलेल्या वैयक्तिक कामाचे कमी .लाॅरा आपल्याला अशी काही प्रत्यक्ष धोरणे सांगते जी वापरून आपण आपला वेळ आपल्या मर्जीने घालवून आहे त्या वेळात आयुष्य घडवू शकतो !

लोकाना कळते मी वेळ व्यवस्थापनावर लिहिते

तेव्हा त्यांची अशी मनोधारणा असते.

पहिली अशी की मी नेहमी वेळ पाळते

पण मी नाही पाळत,

मला चार लहान मुले आहेत.

आणि कधीकधी माझ्या आळशीपणासाठी
मी त्यांना जबाबदार धरेन.

पण कधी कधी त्यांचा दोष नसतो

एकदा मी स्वतःच्या वेळ समायोजनाच्या
भाषणासाठी उशीरा पोचले.

(हशा)

आम्ही सर्वांनी एकत्र केवळ
त्या क्षणाची मजा चाखली.

ते गृहीत धरतात माझ्याकडे
बऱ्याच युक्त्या -प्रयुक्त्या आहेत

इकडचा तिकडचा वेळ वाचवण्यासाठी

कधी कधी मी मासिकांमध्ये
या विषयावरचे लेख वाचते

ज्या आपल्या वाचकांना मदत करतात
एक जादा तास कसा वाचावा ह्यासाठी

आणि कल्पना अशी असते की
दिवसातल्या प्रत्येक कृतीत थोडा वेळ वाचवावा

तो एकत्र करा

आणि मग चांगल्या गोष्टींसाठी
वेळ मिळेल

माझा तुम्हा सर्वाना एक प्रश्न आहे

मी नेहेमीच उत्सुक असते
तुमच्या काही कल्पना जाणण्यास

मला आवडते:

केवळ उजव्या हाताला वळावे लागेल
अशी सगळी छोटी कामे !

(हशा)

मायक्रोवेव्हच्या वापरास मी सज्ज असते

कारण पाकिटावर लिहिलेले असते ३-३.५ मिनिटे

आणि आपण अगदी तेवढा वेळ वापरतो

आणि माझी आवड जिला काही अर्थ आहे ती म्हणजे

तुमचा आवडता कार्यक्रम रेकोर्ड करा!
जाहिराती टाळून अशा प्रकारे तुम्ही

दर अर्ध्या तासाला ८ मिनिटे तरी वाचवू शकता

व दोन तासाच्या टी व्ही बघण्याच्या वेळात

३२ मिनिटे व्यायामाला काढता येतील

(हशा)

जे खरे आहे

तुम्हाला माहितेय ही ३२ मिनिटे काढायचा
आणखी एक मार्ग?

२ तास टी व्ही नका बघू !! बरोबर?

(हशा )

असो . गम्मत अशी आहे की
आपण इकडे तिकडे वाचवलेला वेळ गोळा केला तर

आपल्याला जे हवे ते करता येईल

पण विजयी लोक त्यांचा वेळ
कसा वापरतात ह्याचा अभ्यास केला

व त्यांचे प्रत्येक तासाचे
वेळापत्रक बघितले तर

ही कल्पना एकदम जुनी आहे

वेळ वाचवून आपण आयुष्य जगू शकत नाही

आपण हवे तसे आयुष्य जगलो ना की

वेळ आपोआप वाचतो

मला असे म्हणायचंय !

नुकतेच ,मी एक डायरी प्रोजेक्ट केले

अतिशय बिझी अशा
१००१ बायकांच्या आयुष्यात डोकावून बघितले

त्या महत्वाचे काम करतात
कधी तर स्वतःचा व्यवसाय सुद्धा

मुलांची ,आई वडिलांची ही
काळजी घ्यायची असते

सामाजिक जबाबदाऱ्या असतातच

बिझी बिझी लोक

मी त्यांना आठवडाची वेळेची नोंदवा सांगितले

मला बघता येईल की
किती काम केले , किती झोप घेतली

आणि त्यांची धोरणे समजण्यासाठी
मी त्यांच्या मुलाखती घेतल्या

माझ्या पुस्तकात समाविष्ट करण्यासाठी

एका स्त्रीच्या वेळापत्रकात दिसले की

ती दर बुधवारी बाहेर जाते कशासाठी तरी

व एकदा घरी येते आणि बघते तर तिचा
वाॅटर हीटर बिघडलाय !

आणि घराच्या तळमजल्यावर सर्वत्र पाणीच पाणी!

तुम्हाला आठवते ?
असे कधी तुमच्या सोबत घडले असेल तर

ते किती भयानक , किती विदारक असते !

दुसऱ्या दिवशी ती प्लंबर्स ना बोलावते

तिसऱ्या दिवशी स्वच्छता करणारा
ग्रुप येतो व कार्पेटची काळजी घेतो

हे सगळे तिच्या वेळापत्रकात
नोंदवलेले दिसले

हा सगळा गोंधळ आवरायला
तब्बल ७ तास लागले

७ तास !

म्हणजे दिवसात एक जादा तास
लागल्यासारखे आहे

जर आठवड्याच्या सुरुवातीला तिला विचारले

"तुम्हाला ट्रायथलोन साठी
तयारी करून घ्यायला वेळ आहे का ?

७ योग्य व्यक्तींच्या प्रशिक्षणासाठी
तुमच्याकडे वेळ आहे का?

मला नक्की माहितेय तिचे उत्तर
तुम्हा आम्हा सारखेच असेल

जे की - "नाही"

"पाहता ना मी किती कामात आहे ?"

तरीही तिला जेव्हा सात तास काढवे लागले

केवळ तळमजलाभार पाणी साचल्यामुळे

तिला सात तास मिळाले

हे काय दर्शवते वेळ ही अतिशय लवचिक असते

आपण जास्त वेळ काढू शकत नाही

पण वेळ स्वतःला असा वळवेल
की आपण जे त्यात बसवू ते बसेल

वेळ व्यवस्थापनाची गुरुकुल्ली आहे

आपल्या गोष्टींचा प्राधान्यक्रम लावा
हीटरच्याचे उदाहरण देते .

समजण्यासाठी

मला भेटलेल्या सर्वात
व्यग्र स्त्रीचे उद्गार नमूद करेन

ती स्वतःच्या छोट्या व्यवसायात
व्यस्त होती

तिच्याकडे १२ कर्मचारी काम करत

फावल्या वेळात तिला ६ मुलांकडे बघावे लागे

मी तिची मुलाकात घेण्याच्या प्रयत्नात होते

"ती हे कसे जमवते?" हे बघण्यासाठी

मला आठवते ती गुरुवार सकाळची वेळ होती

आणि तिला माझ्याशी बोलण्यासाठी वेळ नव्हता

बरोबर?

पण माझ्याशी बोलण्यास तिला वेळ नव्हता कारण

वसंत ऋतूतल्या सुंदर सकाळी

ती रपेट करायला गेली होती....

तिला जायचं होतं रपेट करायला!

ह्या कारणाने माझे कुतूहल आणखी वाढले

आणि शेवटी जेव्हा मला ती भेटली ,
तेव्हा म्हणाली

"हे बघ लाॅरा ,
प्रत्येक क्षण हा माझा आहे" ..

व तो कसा घालवायचा
हे मी ठरवते

त्याहीपेक्षा,

मला हे , ते , सगळे करायला वेळ नाहीये"

ती म्हणाली "मी हे किंवा ते करत नाही ,
कारण असे नाही की ते माझ्या

प्राधान्यात बसत नाही , याचा अर्थ ,
मला वेळ नाही असतो

तुम्ही विचार केला तर हीच अचूक भाषा

मी तुला सांगेन की
पडद्यांवरची धूळ पुसायला

पण ते खरे नाही त्यासाठी

१००००० डॉलर्स दिलेस

तर मी ते पटकन करेन

(हशा)

पण ते शक्य नाहीये

मी नाही मानत iहा वेळेचा प्रश्न आहे

मुळात ते मला करायचे नाहीये

ही भाषा वापरून आपण वेळ निवडीची बाब मानतो .

हे मात्र निश्चित आहे की

वेगळ्या मार्गाची निवड घातक ठरू शकते

मी सांगते..

पण आपण स्मार्ट लोक आहोत

आणि दूरगामी विचार केला तर आपल्यात

ही क्षमता नक्कीच आहे
जीवन सार्थ करण्यास

जिच्यामुळे आपण आपले आयुष्य

मग हे कसे करावे ?

प्राधान्यक्रम कसा लावावा?

त्यार हिटरच्या कामाला दिला तसा

आपण शोधले पाहिजे वेळ कशाला द्यावा !

ह्यासाठी मी तुम्हाला २ धोरणे सांगेन

एक - व्यावहारिक बाजू

मला खात्री आहे , वर्ष सरतेशेवटी

अनेक लोक कामगिरीच्या आढाव्याला
सामोरे जातात

तुम्ही त्या वर्षातलं
तुमच्या विजयाचं पारड बघता

तुमच्या विकासाच्या संधी शोधता

आणि मग काम होते

पण माझ्या दृष्टीने जर
तुम्ही पुढचा विचार केलात

तर हे जास्त प्रभावी होईल

तुम्ही स्वतःच्या कामगिरीचा
आढावा घेत आहात

व्यावसाया बाबत
तुमच्यासाठी गत वर्ष चांगले होते

तुम्ही कुठल्या ३ ते ५ गोष्टी केल्या
ते आठवा ज्यांनी तुमचे वर्ष विजयी केले ?

मग तुम्ही पुढच्या वर्षीच्या
कामगिरीचासुद्धा आलेख लिहू शकाल

हे तुमच्या वैयक्तिक आयुष्यातही पाळू शकता

माझ्यासारखेच तुम्ही डिसेंबर उगवला की

रंगीत कागद चिकटवलेली भेटकार्डे जमवता

जी तुम्ही "फॅमिली हॉलिडे लेटर"
म्हणून वापरता

(हशा)

फार जुना मार्ग आहे हा

घरातला प्रत्येक जण
महत्वाचा आहे

किंवा उत्साही आहे

आपल्या कामात व्यग्र आहे.
पण ही पत्रे

मोलाचे काम करून जाणीव करून देतात

मित्रांना व आणि कुटुंबाला

तुमचे निर्णय कसे आयुष्यात
कामी आले गत साली

आणि हे वर्ष पार पडले

बतावणी करा वर्ष संपत आहे

आणि ते खूप मस्त गेले

तुमच्यासाठी आणि तुमच्या आप्तेष्टांसाठी

कोणाच्या ३ गोष्टी मुळे
तुमचे वर्ष मस्त गेले ?

म्हणून आता तुम्ही पुढच्या वर्षाचे
हॉलिडे लेटर लिहू शकता

पाठवू नका

(हशा)

कृपया पाठवू नका

पण लिहू नक्कीच शकता

कामगिरी आढावा आणि
फॅमिली लेटर मिळून

आपल्याकडे ६ ते १० उद्दिष्टे आहेt
ज्यावर पुढील वर्षभर काम करू शकतो

आणि हे काम आपल्याला टप्प्याटप्प्याने
करायचे आहे

तुम्हाला कुटुंबाचा इतिहास
लिहायचा का असेना

तर तुम्ही आधी
दुसऱ्या कोणाच्या ईतिहास वाचा

पद्धत समजून घ्या

नातेवाईकांना काय विचारायचेते ठरवा

त्यांच्याशी हितगुज करण्यासाठी वेळ राखा

५ कि मी पाळायचे असेल तरी

त्या स्पर्धेबद्दल माहिती घ्या

त्यात भाग घ्या एक ट्रेनिंग प्लान आखा

आणि मग धूळ खात पडलेले तुमचे बूट शोधा

आणि मग - हीच तर गुरुकिल्ली आहे

आपला प्राधान्यक्रम ठरवा
वाॅटर हीटरच्या दुरुस्तीला दिला तसा

हे करताना पुढच्या आठवड्याचा विचार आज करा

हे असे सगळे करायला
मला शुक्रवार दुपार खूप मस्त वाटते

एखादा अर्थतज्ञ म्हणेल

"शुक्रवार दुपार" म्हणजे "कमी संधीचा वेळ"

आपल्यापैकी बरेच जण
शुक्रवार दुपार मजेत घालवत असतील

मी प्रगती करण्यास आतुर आहे .

"माझ्या वैयक्तिक आणि व्यावसायिक पातळीवर

प्रगती करायचीय !" आताच

(हशा)

आनंदात असा विचारकरतो न ?

म्हणून खरच शुक्रवारी दुपारी
थोडासा वेळ काढा

"कारकीर्द","नातीगोती","मी"
यावर याद्या करा

तीन पातळ्यांवर याद्या केल्याने
आपण स्वतःलाच सांगतो की

प्रत्येक यादीत काही ना काही हवे

कारकीर्द - आपण विचार

नातीगोती , स्वतः --

खूप नाही

पण असो , फक्त छोटीशी यादी

ज्यात २ ते ३ गोष्टी असतील

पुढील आठवड्याचा विचार करा

बघा काय करता येईल त्या आठवड्यात

हे सर्व तुमच्या नियोजनावर असते

मला जाणीव आहे काहींसाठी हे
खूप अवघड जाईल

मला म्हणायचं की
काही लोक खूप अवघड आयुष्य जगत असतात

तुम्ही कवितेचा क्लास घेऊ शकणार नाहीत
मला समजतंय

जर तुम्ही तुमच्या बऱ्याच मुलांची
काळजी घेत असाल तर

कळाले

आणि मला कोणाच्या लढ्याला
कमी लेखायच नाहीये

मी देत असलेली आकडेवारी
निश्चितच प्रेरणादायक आहे.

एका आठवड्यात १६८ तास असतात

२४ गुणिले ७ म्हणजे १६८

हा वेळ खूप आहे

जर तुम्ही पूर्ण वेळ नोकरी करत असाल
तर आठवड्याचे ४० तास

झोपायला ८ तास रोज , म्हणून
आठवड्याचे ५६ तास

हे सोडले तर इतर गोष्टींना राहतात ७२ तास

हा खूप वेळ आहे

जर तुम्ही आठवड्याचे ५० तास काम करता

कदाचित मुख्य काम व आजूबाजूचे थोडे

तर , इतर कामांसाठी ६२ तास उरतात

जर तुम्ही म्हणता तुम्ही ६० तास काम करता

तरीही ५२ तास मिळतात

अगदी जर तुम्ही ६० तासांच्यावर काम करता

बर , खरंच करता का ?

(हशा)

लोकांच्या साप्ताहिक कामाचा
आढावा त्यांच्या डायरीतून घेतला

तेव्हा निष्पन्न झाले

लोक ७५ तासावर काम दाखवतात

ते २५ तास वाया घालवतात.

(हशा )

तुम्हाला कळतेय मी काय म्हणते ?

असो , आठवड्याच्या १६८ तासांपैकी

तुम्ही हव्या त्या गोष्टींसाठी
वेळ काढू शकता

जर तुम्हाला मुलांसोबत
जास्त वेळ घालवायचा आहे ,

परीक्षेसाठी अभ्यास करायचाय
३ तास व्यायाम

व २ तास स्वयंसेवक म्हणून काम करायचे आहे

तुम्ही करू शकता

जास्त काम करुनही
!पूर्ण वेळ काम करीत असतानाही

आपल्याकडे भरपूर वेळ आहे ,
चांगली गोष्ट आहे

कारण काय ? ओळखा ?

तेव्हढा वेळ लागतच नाही
चांगल्या गोष्टी करायला

पण जेव्हा आपल्याकडे
थोडा थोडा वेळ असतो तेव्हा काय करतो ?

फोन काढा आणि बोला , बरोबर ?

मेल डिलीट करा

नाहीतर आपण घरभर फिरत बसू

नाहीतर टी व्ही बघत बसू

मोठी शक्ती असते

तुम्ही छोटे छोटे क्षण जोडू शकता

इवल्याशा आनंदासाठी
बस मधून प्रवास करताना

वाचण्यासाठी काहीतरी छान शोधावे मला
दोन बस बदलाव्या लागत

कामाला जाताना

सबवे ची एक फेरी रोज सकाळी मारते

वाचनालयातील पुस्तके आणण्यासाठी

माझा सगळा सगळा वेळ मजेत जाई

मी तो अनुभव मजेदार करत असे

कामातील ब्रेक ध्यान किंवा योगासाठी
वापरता येतील

कामाच्या विचित्र वेळेमुळे
तुम्ही कुटुंबाला घेऊन बाहेर जेवत असाल

तर त्याऐवजी एकत्र नाश्त्याचा विचार करा

असे करणे म्हणजे , एखाद्याच्या
एकंदर वेळाकडे बघून

चांगल्या गोष्टी कधी करता येतील
हे ठरवणे

मला ह्याच्यावर ठाम विश्वास आहे

वेळ असतो

जरी आपण खूप व्यस्त असलो तरीही

आपल्याकडे त्या गोष्टींसाठी वेळ असतो

अशा प्रकारे आपण जीवनात बदल करू शकतो

आपण हवे तसे आयुष्य घडवू शकतो

वेलेहे समायोजन करून

आभारी आहे .

धन्यवाद .