Return to Video

Lösemi nedir? - Danilo Allegra ve Dania Puggioni

  • 0:07 - 0:09
    Tıptaki gelişmelere rağmen,
  • 0:09 - 0:14
    kanser, hastaların alabileceği en
    korkunç tanılardan biri olmayı sürdürüyor.
  • 0:14 - 0:18
    Tedaviyi zorlaştıran şey ise,
    kanserin bir hastalık değil de
  • 0:18 - 0:24
    farklı hücrelerde ortaya çıkan
    100'den fazla hastalığın ailesi olmasıdır.
  • 0:24 - 0:26
    Ve kanserin bir türü,
    herhangi bir türe göre çocuklara
  • 0:26 - 0:30
    daha fazla acı veren
    talihsiz bir ayrım yapmakta.
  • 0:30 - 0:32
    İşte bunun adı lösemi,
  • 0:32 - 0:36
    kemik iliğindeki kök hücrelerinde
    başlayan bir kanser.
  • 0:36 - 0:38
    Bir kök hücre,
    gelişmemiş ancak
  • 0:38 - 0:42
    büyük bir potansiyele
    sahip bir bebek gibidir.
  • 0:42 - 0:45
    Birçok kök hücresi gelişir
    ve karaciğer, beyin ve kalp gibi
  • 0:45 - 0:48
    organların hücreleri hâline gelir.
  • 0:48 - 0:49
    Ancak bazı dokularda,
  • 0:49 - 0:53
    sık sık yeni hücreler üretmek ve
    vücut ihtiyaçlarını karşılamak için
  • 0:53 - 0:57
    gelişme süresince ve erişkinliğe doğru
    yeni kök hücrelerine bölünmeye
  • 0:57 - 0:59
    devam edebilirler.
  • 0:59 - 1:02
    Bir diğer örnek ise kök hücrelerinin
  • 1:02 - 1:06
    birçok kan hücresi tipine
    ayrıldığı kemik iliğidir.
  • 1:06 - 1:08
    Kemik iliği, oksijeni akciğerlerden
  • 1:08 - 1:10
    tüm dokulara taşıyan alyuvarları,
    hasarlı kan damarlarına
  • 1:10 - 1:15
    yapışarak kanamayı durdurmaya
    yardımcı olan trombositleri
  • 1:15 - 1:16
    ve olası zararlı istilacıları
  • 1:16 - 1:20
    yok ederek vücutta
    devriye gezen akyuvarları içerir.
  • 1:20 - 1:22
    Arada bir,
  • 1:22 - 1:25
    bir kök hücrenin özelleşme süreci
    sırasında bir şeyler yanlış gider
  • 1:25 - 1:29
    ve o hücrenin DNA'sında
    zararlı mutasyonlar oluşur.
  • 1:29 - 1:32
    Güvenliği bozulan DNA'lı hücrelerin
    kendi kendilerini imha etmeleri gerekir
  • 1:32 - 1:35
    ancak bazı hasarlı hücreler
    kontrolsüzce çoğalarak
  • 1:35 - 1:40
    bu düzeni görmezden gelirler,
    hatta asıl işlevlerini yitirirler.
  • 1:40 - 1:42
    İşte bunlar kanser hücreleridir.
  • 1:42 - 1:47
    Löseminin neden çocuklarda en sık görülen
    kanser türü olduğu henüz net değil
  • 1:47 - 1:49
    ancak buna katkısı olan
    etkenlerden biri,
  • 1:49 - 1:53
    çoğu kanser türüne birçok DNA'nın
    değişime uğraması neden oluyorken
  • 1:53 - 1:57
    löseminin sadece bir veya iki DNA'nın
    değişime uğramasından kaynaklanması
  • 1:57 - 2:01
    bu yüzden de diğer kanser türlerinden
    daha hızlı ortaya çıkması olabilir.
  • 2:01 - 2:05
    Üstelik, akyuvarlarda
    fetal gelişim sırasında
  • 2:05 - 2:07
    erken lösemi riskini ayrıca arttıran
  • 2:07 - 2:09
    bazı DNA değişiklikleri oluşabilir.
  • 2:09 - 2:12
    Ancak çocukları diğer kanserlere
    kıyasla daha çok etkilese de
  • 2:12 - 2:16
    lösemi hastalarının çoğunu
    yetişkinler oluşturur.
  • 2:16 - 2:21
    Lösemi saldırıya geçince, hasarlı hücreler
    tüm kullanılabilir alanı ve kaynakları
  • 2:21 - 2:25
    ele geçirene kadar kan
    ve kemik iliğinde çoğalırlar.
  • 2:25 - 2:27
    Kemik iliği artık gerekli miktarda
  • 2:27 - 2:29
    işlevsel hücreler üretemediğinde ise
  • 2:29 - 2:31
    kan tükenir.
  • 2:31 - 2:32
    Alyuvarların eksikliği,
  • 2:32 - 2:35
    kasların yeterli oksijeni almaması,
  • 2:35 - 2:39
    sayıca azalan trombositlerin yaraları
    onarmak için yeterli olmaması ve
  • 2:39 - 2:43
    işlevsel akyuvar kıtlığının enfeksiyon
    riskini arttırarak bağışıklık sistemini
  • 2:43 - 2:45
    bozduğu anlamına gelir.
  • 2:45 - 2:47
    Kanın normal işlevini kazanması
    için lösemili
  • 2:47 - 2:50
    hücrelerin ortadan
    kaldırılması gerekir
  • 2:50 - 2:52
    fakat lösemiler katı tümörler
    olmadığı için
  • 2:52 - 2:54
    ameliyatla çıkarılamazlar.
  • 2:54 - 2:59
    Bunun yerine hücreler, hızla çoğalan
    hücreleri yok eden ilaçların
  • 2:59 - 3:00
    bir bileşimi olan kemoterapiyi içeren
  • 3:00 - 3:05
    çeşitli tedaviler kullanılarak
    vücut içinde öldürülür.
  • 3:05 - 3:08
    Ne yazık ki, bu tedavinin saç köklerinde
    veya bağırsaklarda bulunan
  • 3:08 - 3:11
    sağlıklı hücreleri öldürmek gibi
    bir yan etkisi var.
  • 3:11 - 3:14
    Bazı durumlarda, gerekli olan dozaj
    o kadar yüksektir ki
  • 3:14 - 3:17
    kök hücreleri de dâhil olmak üzere
  • 3:17 - 3:19
    kemik iliğindeki tüm hücreleri öldürür.
  • 3:19 - 3:24
    Bu gerçekleştiğinde, vücut artık kendi
    başına yeni kan hücreleri üretemez.
  • 3:24 - 3:28
    Neyse ki dışarıdan gelen bir yardım
    bir donörün kemik iliğinden
  • 3:28 - 3:30
    gelen kök hücreler biçiminde olabilir.
  • 3:30 - 3:33
    Hastaya nakledildiğinde,
  • 3:33 - 3:36
    kemik iliğini ve kanı
    hızla yeniden oluştururlar.
  • 3:36 - 3:39
    Yine de, kemik iliği nakilleri nakledilen
    hücrelerin hastanın
  • 3:39 - 3:43
    kendi hücrelerine yabancı cisim olarak
    saldırmasını engellemek için
  • 3:43 - 3:47
    verici ve alıcı arasında antijen
    uyumluluğunu gerektiren
  • 3:47 - 3:48
    karmaşık bir süreçtir.
  • 3:48 - 3:50
    Kan nakillerinin aksine,
  • 3:50 - 3:52
    binlerce doku tipi (HLA) vardır ve
  • 3:52 - 3:57
    kardeşler ve yakın akrabalar bile
    uyumlu kemik iliğine sahip olmayabilir.
  • 3:57 - 4:00
    Bu durumda, ilik araştırması
    milyonlarca gönüllü kemik iliği
  • 4:00 - 4:05
    vericisinin genetik yapısını içeren
    bir veritabanına kadar genişletilir.
  • 4:05 - 4:07
    Potansiyel donör sayısı ne kadar
    fazla olursa
  • 4:07 - 4:12
    o kadar fazla sayıda hastanın hayatı
    başarılı nakiller yoluyla kurtulabilir.
  • 4:12 - 4:16
    Lösemi korkutucu bir hastalık olabilir
    fakat birlikten kuvvet doğar.
Title:
Lösemi nedir? - Danilo Allegra ve Dania Puggioni
Description:

Tamamı için; http://ed.ted.com/lessons/what-is-leukemia-danilo-allegra-and-dania-puggioni

Kemik iliğinde bulunan kök hücreleri sağlığımız için çok önemli çünkü vücudumuzu ayakta tutan ve koruyan yeni kan hücreleri haline gelmeleri gerekir ancak dönüşüm yanlış yola saptığında, zararlı mutasyonlar hücrelerin kontrolsüzce çoğalmasına neden olabilir. Danilo Allegra ve Dania Puggioni bunun nasıl gerçekleştiğini ve belirli tedavilerin bu hastalıktan muzdarip olanlar için nasıl umut sağladığını açıklıyor.

Ders Danilo Allegra ve Dania Puggioni, animasyon Zedem Medya tarafından hazırlandı.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:33

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.