Dlaczego strach przed energią jądrową szkodzi środowisku

„Nie ma rewolucji czystej energii, jest za to kryzys czystej energii” – mówi specjalista ds. polityki klimatycznej, Michael Shellenberger. Co ciekawe, według niego rozwiązaniem jest energia jądrowa. W swojej pasjonującej prelekcji Shellenberger wyjaśnia, dlaczego przyszedł czas na pokonanie długo towarzyszącego nam strachu przed tą technologią i dlatego on i inni ekolodzy wierzą, że trzeba uznać energię jądrową za opłacalne i pożądane źródło czystej energii.

Słyszeliście już?

Trwa rewolucja czystej energii.

W Berkley w Kalifornii, gdzie mieszkam,

każdego dnia na dachach
przybywa paneli słonecznych,

a na podjazdach samochodów elektrycznych.

Niemcy czasem pozyskują
połowę energii ze słońca,

a Indie chcą zbudować
10 razy więcej paneli słonecznych

niż mamy w Kalifornii

do 2022 roku.

Chyba nawet energia jądrowa
wraca do łask.

Bill Gates pracuje
z inżynierami w Chinach,

40 różnych przedsiębiorstw współpracuje,

próbując zbudować pierwszy
reaktor napędzany odpadami,

który się nie stopi

i będzie tańszy od węgla.

Pewnie zastanawiacie się:

czy problem globalnego ocieplenia

będzie łatwiej rozwiązać niż się zdawało?

Też nas to ciekawiło,

więc postanowiliśmy z kolegami
zanurzyć się w danych.

Czasem byliśmy dość sceptyczni

wobec rewolucji czystej energii,

ale nasze odkrycie bardzo nas zaskoczyło.

Po pierwsze czystej energii
jest coraz więcej.

To elektryczność ze źródeł
czystej energii w ciągu ostatnich 20 lat.

Jednak okazuje się, że odsetek
elektryczności światowej

ze źródeł czystej energii

spadł z 36% do 31%.

Jeżeli niepokoi nas zmiana klimatu,

musimy iść w przeciwnym kierunku,

aby jak najszybciej osiągnąć
100% elektryczności

ze źródeł czystej energii.

Można spytać:

ile to jest 5% światowej elektryczności?

Okazuje się, że całkiem sporo.

5% odpowiada 60 elektrowniom jądrowym

wielkości ostatniej kalifornijskiej
elektrowni jądrowej Diablo Canyon

lub 900 farmom słonecznym jak farma Topaz,

jedna z największych
farm słonecznych na świecie,

a na pewno największa w Kalifornii.

Głównie chodzi o to, że ilość
paliw kopalnych wzrasta szybciej

niż ilość czystej energii.

To zrozumiałe.

Jest jednak wiele biednych krajów,

dla których wciąż drewno, obornik i węgiel

stanowią główne źródła energii.

Potrzeba im nowoczesnych paliw.

Ale problem leży też gdzie indziej:

zwłaszcza użycie jednego
z tych źródeł czystej energii

spada w ujęciu bezwzględnym,

nie tylko stosunkowo.

Chodzi o energię jądrową.

Jak widać, jej produkcja spadła o 7%

w ciągu ostatnich 10 lat.

Dobrze sobie radzą
energia słoneczna i wiatrowa,

dlatego często słyszy się,
że to nic nie szkodzi,

energia słoneczna i wiatrowa
pokryją tę różnicę.

Jednak dane wskazują na coś innego.

Jeżeli połączymy prąd ze słońca i wiatru,

pokrywa on zaledwie połowę
strat w zakresie energii jądrowej.

Przyjrzyjmy się dokładniej USA.

W ciągu ostatnich kilku lat,
w 2013, 2014 roku,

przedwcześnie zamknęliśmy
4 elektrownie jądrowe.

Prawie całkowicie zastąpilło je
paliwo kopalne

i tym samym pozbyliśmy się

niemal takiej ilości czystej energii,
jaką pozyskujemy ze słońca.

Nie tylko my tak postąpiliśmy.

Kalifornia rzekomo przoduje
w czystej energii i kwestii klimatu,

jednak analizując dane,

zauważyliśmy, że tak naprawdę

ograniczanie emisji było tam
wolniejsze niż średnie tempo krajowe

w latach 2000–2015.

A Niemcy?

Produkują dużo czystej energii.

Jednak z danych wynika,

że emisja Niemiec wzrasta od 2009 r.

i nikt chyba nie powie,

że Niemcy spełnią zobowiązania
względem klimatu w 2020 roku.

Powód jest dość oczywisty.

Słońce i wiatr zapewniają
energię przez 10-20% czasu,

co oznacza, że gdy słońce nie świeci,

gdy wiatr nie wieje,

szpitale nadal potrzebują prądu,

tak jak domy, miasta, fabryki.

Chociaż osiągnięto ostatnio
spore postępy jeśli chodzi o baterie,

tak na prawdę nigdy nie będą tak skuteczne

jak sieć elektroenergetyczna.

Przy każdym ładowaniu i użyciu baterii

tracimy około 20 - 40% energii.

Gdy w Kalifornii próbujemy używać

wyprodukowaną energię słoneczną,

a pozyskujemy obecnie
około 10% prądu ze słońca,

kiedy słońce zachodzi,
a ludzie wracają z pracy

włączają klimatyzację, telewizory,

i wszystkie inne urządzenia w domu,

potrzeba sporego wsparcia
w postaci gazu ziemnego.

Do tej pory składowaliśmy

dużo gazu ziemnego we wnętrzu pewnej góry.

Działało to całkiem nieźle jakiś czas,

ale w zeszłym roku zaczęło przeciekać.

Chodzi o kanion Aliso.

Ilość metanu, która wyciekła

odpowiadała ilości produkowanej
przez milion samochodów.

To pogrzebało nasze roczne
zobowiązania klimatyczne.

A co z Indiami?

Czasem, żeby zdobyć odpowiednie dane,
trzeba dotrzeć w dane miejsce:

kilka miesięcy temu pojechaliśmy do Indii.

Spotkaliśmy najważniejszych urzędników
do spraw różnych rodzajów energii.

Powiedzieli nam:

"Mamy większe problemy

niż Niemcy i Kalifornia.

Nie mamy zapasów, nie mamy gazu ziemnego.

A to tylko początek.

Powiedzmy, że do 2022 roku
chcemy wyprodukować 100 gigawatów.

W zeszłym roku wyprodukowaliśmy tylko 5,

dwa lata temu – też 5.

Przyjrzyjmy się uważniej energii jądrowej.

Międzyrządowy Zespół ONZ
ds. Zmian Klimatu

przeanalizował zawartość węgla
we wszystkich tych paliwach

i okazuje się, że paliwo jądrowe
jest bardzo nisko, poniżej słonecznego.

Paliwo jądrowe oczywiście
zapewnia dużo energii,

przez całą dobę, 7 dni w tygodniu.

W ciągu roku jedna elektrownia
może produkować prąd przez 92% czasu.

Co ciekawe, spośród wielu krajów,

które zaczęły stosować
różne rodzaje czystej energii,

tylko kilka zrobiło to w tempie

odpowiednim do walki
z kryzysem klimatycznym.

Zatem paliwo jądrowe wypada nieźle,

ale wiąże się z nim spory problem,

którego wszyscy na pewno są świadomi,

a mianowicie, że ludzie
naprawdę go nie lubią.

Przeprowadzano ankietę
wśród ludzi na całym świecie,

nie tylko w USA czy Europie,

około półtora roku temu.

Okazało się, że energia jądrowa

podoba się najmniej
ze wszystkich rodzajów energii.

Nawet ropa cieszy się lepszą sławą.

Chociaż paliwo jądrowe wypiera węgiel,

ludzie nie boją się węgla
tak samo jak paliwa jądrowego,

co dzieje się na poziomie podświadomości.

Czego właściwie się boimy?

Tak naprawdę trzech rzeczy.

Po pierwsze bezpieczeństwo
samych elektrowni:

obawa przed stopieniem i zniszczeniami,

po drugie odpady jądrowe;

po trzecie skojarzenia z bronią jądrową.

Myślę, że całkiem słusznie

inżynierowie próbują znaleźć
techniczne rozwiązania tych problemów.

Dlatego Bill Gates tworzy w Chinach
zaawansowane reaktory.

Dlatego 40 różnych przedsiębiorców
pracuję nad tą kwestią.

Mnie samego bardzo to cieszy.

Napisaliśmy raport, jak produkować
tanią energię jądrową.

Szczególnie obiecujący
jest reaktor torowy.

Kiedy klimatolog James Hansen

zapytał, czy pojadę z nim do Chin,

by poznać ich zaawansowany plan
energii jądrowej,

wykorzystałem okazję.

Spotkaliśmy tam
inżynierów z MIT i UC Berkeley.

Wyobrażałem sobie, że Chińczycy

będą mogli zrobić z energią jądrową to,

co zrobili w wielu innych dziedzinach:

zacząć produkcję taśmową
małych reaktorów jądrowych,

porozsyłać je po świecie
jak iPhony i MacBooki.

Kupiłbym sobie taki do domu w Berkeley.

Jednak w rzeczywistości było inaczej.

Wszystkie prezentacje
były bardzo ciekawe i obiecujące;

pokazywano wiele projektów reaktorów.

Gdy przyszedł czas na reaktor torowy,
nie mogliśmy się doczekać.

Na sam koniec prezentacji
dotarli do kwestii czasowych

i powiedzieli:

"Udostępnimy gotowy reaktor torowy

do sprzedaży na skalę światową

do roku 2040".

Myślę sobie: "Że co?".

(Śmiech)

Spojrzałem na kolegów i zapytałem:

"Przepraszam,

nie da się trochę szybciej?

Mamy jakby kryzys klimatyczny.

I, nawiasem mówiąc, macie
serio zanieczyszczone miasta".

Odpowiedź padła taka:

"Nie wiem, co słyszałeś
o naszym programie,

ale nie mamy nawet 1/3 budżetu,

a naszemu ministerstwu energii
niezbyt podobają się

wasze dane na temat testowania reaktorów”.

Powiedziałem: "Mam pomysł.

Może zamiast testować ten reaktor

przez 10 lat,

przejść od razu do sprzedaży.

Zaoszczędzicie czas i pieniądze".

Inżynier spojrzał na mnie i powiedział:

"Mogę o coś zapytać?

Kupiłbyś samochód,
którego nigdy nie testowano?".

A co z innymi reaktorami?

Właśnie pojawił się nowy reaktor,
zaczęła się sprzedaż.

Reaktor wysokotemperaturowy na gaz.

Nie topi się.

Jest jednak bardzo duży i masywny,
ze względów bezpieczeństwa,

i nie ma mowy, żeby kiedyś był tańszy

od reaktorów, które już mamy.

Reaktory, których paliwem są odpady,
to fajny pomysł, ale prawda jest taka,

że jeszcze nie wiemy, jak je stworzyć.

Istnieje ryzyko, że wytworzymy
jeszcze więcej odpadów,

a większość z nas myśli,

że jeśli odpady będą częścią procesu,

to cała maszyna będzie droższa;

to tylko dodatkowy, skomplikowany etap.

Prawda jest taka,

że są wątpliwości co do tego,
ile uda nam się osiągnąć.

Pojechaliśmy do Indii
i spytaliśmy o program jądrowy.

Przed obradami w sprawie klimatu w Paryżu

rząd twierdził, że powstanie
około 30 elektrowni jądrowych.

Ale po rozmowach na miejscu

i analizie wewnętrznych dokumentów widać,

że teraz obiecują tylko 5 elektrowni.

Większość krajów na świecie,
zwłaszcza tych bogatych,

nie mówi o tworzeniu nowych reaktorów.

Właściwie to mówi się o ich wycofaniu,

zanim przestaną być użyteczne.

Niemcy zmuszają do tego sąsiadów.

Mówiłem o USA:

możemy przez najbliższe 15 lat
stracić połowę reaktorów,

co pochłonie nam 40% ograniczeń emisji

obiecanych w ramach Planu Czystej Energii.

W Japonii wyłączono oczywiście
wszystkie elektrownie jądrowe.

Zastąpił je węgiel,
gaz ziemny, olej opałowy,

i oczekuje się uruchomienia
tylko 1/3 - 2/3 z nich.

Po analizie danych liczbowych

i podsumowaniu tego, ile energii jądrowej

mogą zacząć produkować Chiny i India

w ciągu najbliższych 15 lat,

a ilu elektrowniom zagraża likwidacja,

najbardziej nas zaszokowało,

że świat może stracić

cztery razy więcej czystej energii,
niż przez ostatnie 10 lat.

Mówiąc inaczej:
nie ma rewolucji czystej energii,

jest za to kryzys czystej energii.

Zrozumiałe jest zatem, że inżynierowie
szukają rozwiązań technicznych

dla strachu wobec energii jądrowej.

Biorąc jednak pod uwagę,
że są to istotne problemy,

których rozwiązanie wymaga dużo czasu,

pojawia się inne pytanie:

czy te rozwiązania techniczne
zmniejszą strach społeczeństwa?

Weźmy kwestię bezpieczeństwa.

Wbrew ogólnej opinii nie jest łatwo

o większe bezpieczeństwo energii jądrowej.

W każdym czasopiśmie medycznym mówi się,

to najnowsze badanie
z brytyjskiego magazynu "Lancet",

jednego z najbardziej
szacownych pism na świecie,

że źródła energii jądrowej
są najbezpieczniejsze.

Wszyscy boją się wypadków.

Spójrzmy zatem na dane dotyczące wypadków:

Fukushima, Czarnobyl,

dane Światowej Organizacji
Zdrowia są takie same:

szkody w zdecydowanej większości
spowodowali panikujący ludzie,

a panikowali dlatego, że się bali.

Innymi słowy:

szkód nie spowodowały maszyny,

ani promieniowanie.

Winny jest strach.

A co z odpadami?

Każdy przejmuje się odpadami.

Co ciekawe, odpadów jądrowych

wcale tak dużo nie ma.

To z jednej elektrowni.

Jeżeli wszystkie odpady jądrowe z USA

umieścimy na boisku piłkarskim,

osiągną ledwie 6 metrów wysokości.

Mówi sie, że odpady
są trujące i szkodliwe.

Nieprawda. Po prostu siedzą
w zbiornikach pod nadzorem.

Nie ma ich zbyt dużo.

Dla porównania, niekontrolowane
odpady z produkcji energii,

czyli zanieczyszczenia,

każdego roku zabijają 7 milionów osób

i niebezpiecznie wpływają
na ocieplenie klimatu.

Nawet jeśli nauczymy się
wykorzystywać odpady jako paliwo,

zawsze zostanie nadwyżka paliwa,

co oznacza, że zawsze znajdą się ludzie,
którzy uznają to za wielki problem

z powodów, które nie mają
z odpadami tyle wspólnego,

ile by się zdawało.

A co z bronią?

Może najdziwniejsze jest to,
że nie istnieją kraje,

które zaczynają od energii jądrowej

i nagle decydują się stworzyć broń.

W rzeczywistości jest na odwrót.

Okazuje się, że jedynym znanym sposobem

pozbycia się dużej ilości broni jądrowej

jest użycie plutonu z głowic bojowych

jako paliwa w elektrowniach jądrowych.

Zatem jeśli chcemy pozbyć się
całej broni jądrowej na świecie,

trzeba wyprodukować
więcej energii jądrowej.

(Brawa)

Kiedy wyjeżdżałem z Chin,

zaczepił mnie inżynier,
który sprowadził tam Billa Gatesa,

i powiedział: "Michael,
doceniam twoje zainteresowanie

różnymi technologiami
dostaw energii jądrowej,

ale główny problem polega na tym,

że na świecie brakuje popytu.

Możemy rozpocząć produkcję
taśmową tych maszyn,

wiemy, jak produkować tanio,

ale prawie nikt ich nie chce”.

Produkujmy dalej energię słoneczną,
wiatrową, ograniczajmy zużycie.

Przyspieszmy zaawansowane
programy jądrowe.

Należy potroić sumy
przeznaczane na te cele.

Ale najważniejsze to zdawać sobie sprawę,

jeżeli mamy pokonać kryzys klimatyczny,

że przyczyną kryzysu czystej energii

nie są nasze maszyny,

ale my sami.

Dziękuję bardzo.

(Brawa)