Kadınlar ihtilafları nasıl barışçıl yürütür

Dünyayı değiştirmeye mi karar verdiniz? İşte size bilmeniz gereken bir istatistik: Barışçıl mücadelelerin başarılı olma ihtimali, şiddet içerenlere oranla %100 daha fazla. O halde, bir ihtilaf olduğunda neden daha fazla grup bu yönteme başvurmuyor? Film yapımcısı Julia Bacha, kadınların hayati liderlik rolüne dair ufuk açan araştırma dahil, sonuç alan barışçıl direniş hikayeleri paylaşıyor.

12 yıl önce, elime ilk defa
kamera aldığımda,

Batı Şeria'da bir Filistin köyünde
zeytin hasadı çekmek içindi.

Tek bir belgesel yapmak için
orada olduğumu,

sonra dünyanın başka bölgelerine
gideceğimi düşünüyordum

ama bir şey beni tekrar
tekrar oraya getirdi.

Diğer ülkelerdeki insanlar haberlerde
dünyanın bu kısmını duydukları zaman,

bu çekişmenin bitmesini dilerler.

İsrail-Filistin ihtilafı kötü
ve keşke yok olup gitse.

Dünyanın diğer bölgelerindeki
ihtilaflar için de aynı düşünürüz

ama ne zaman haberlere baksak;

bir başka ülkeyi daha
alevler içinde görürüz.

Merak ediyorum,

acaba ihtilaflara
başka bir açıdan mı bakmalıyız?

Acaba sadece ihtilafı
sonlandırmayı dilemek yerine,

bu ihtilafı nasıl yürüteceğimize mi
odaklanmalıyız?

Bu benim için büyük bir soru.

Ekibimle birlikte, kâr amacı gütmeyen
Just Vision'da bu soruya cevap arıyoruz.

Ortadoğuda bir çok türden farklı
mücadeleye tanık olduktan sonra,

daha başarılı olan mücadelelerde
bazı ortak yönler fark etmeye başladım.

Bu değişkenlerin vakadan vakaya
tutarlılık gösterip göstermediğini

ve eğer gösteriyorsa,
Filistin, İsrail ve başka yerlerde,

yapıcı bir mücadele için hangi
dersi çıkarabileceğimizi düşündüm.

Bu konuda bilimsel çalışmalar var.

1900 yılından 2006 yılına kadar
ortaya çıkan

323 büyük siyasi ihtilafı
inceleyen bir çalışmada,

Maria Stephan ve Erica Chenoweth,
şiddet içermeyen hareketlerin,

şiddet içerenlere göre başarı oranının
%100 fazla olduğunu buldu.

Şiddet içermeyen hareketler ayrıca
kampanyayı yürüten kişilere de

daha az fiziksel yaralanma getiriyordu,

aynı şekilde karşıtlarına da.

Ayrıca önemli, bu hareketler daha barışçıl
ve demokratik bir toplum sağlıyordu.

Yani şiddet içermeyen direniş,
mücadeleyi yürütmekte daha etkili

ve yapıcı bir yöntemdi.

Peki, böyle kolay bir yöntem varken
bunu neden kullanmıyorlar?

Politika bilimi uzmanı Victor Asal
ve meslekdaşları

politik grupların taktik seçimini

biçimlendiren birkaç faktörü incelediler.

Ortaya çıktı ki; bir politik hareketin,

şiddete başvurup başvurmayacağını
belirleyen en büyük etken,

hareketin sağcı veya solcu olması değil

veya dini bir hareket olup olmaması değil,

demokrasi veya diktatörlük
karşıtı olması değil,

hatta grubun maruz kaldığı
baskının şiddeti de değildir.

Hareketin barışçıl olma kararı
almasının en büyük nedeni,

kadının toplumdaki rolü
hakkındaki ideolojisidir.

(Alkışlar)

Bir hareket, cinsiyet eşitliği

etrafında bir söyleme sahipse

şiddeti reddetme ihtimali
ve dolayısıyla başarıya ulaşma şansı,

önemli ölçüde artar.

Araştırma benim
İsrail ve Filistinde yaptığım

politik oluşum belgelerimle uyuşuyor.

Gördüm ki; kadınları liderlik konumuna
getirmeye sıcak bakan hareketlerin,

Budrus köyünde belgelediğim gibi,

hedeflerine ulaşma şansları
daha yüksek.

İsrail, ayırma duvarına başladığında,

bu köy haritadan silinme tehlikesiyle
karşı karşıyaydı.

Önerilen plan, köyün zeytinliklerini

ve mezarlıkları yok etmeyi gerektiriyordu,

en sonunda köyün etrafı
tamamen kapanacaktı.

Yerel liderlikten ilham alarak,

şiddet içermeyen bir kampanya ile
bunu durdurmak istediler.

Başarma ihtimalleri son derece düşüktü.

Ama gizli bir silahları vardı:

15 yaşındaki bir kız,

cesaretle dozerin önüne atladı,

dozer bir zeytin ağacını sökmek üzereyken
onu durdurdu.

O anda Budrus köylüleri,
eğer cesur bir kadının toplum hayatında

rol almasına izin verirlerse,
ne başaracaklarını anladılar.

Ertesi gün manşetlerde olan şey,
Budruslu kadınlardı.

10 aylık silahsız bir mücadele ile
sezgi ve yaratıcılıklarını kullanarak,

karşılarına çıkan engelleri aştılar

ve tahmin edebileceğiniz gibi,

sonunda kazandılar.

Ayırma duvarı tamamen değişti,

uluslararası kabul gören yeşil hata döndü

ve Butruslu Kadınlar
bütün Batı Şeriada yılmaz enerjileriyle

tanındılar.

(Alkışlar)

Teşekkürler.

Bir an durmak istedim ve
bana yardımcı oldunuz.

Çünkü şu anda olmuş olabilecek
iki çok büyük yanlış anlamayı

ele almak istiyorum.

Birincisi, kadınların yaradılış icabı

veya özünde erkeklerden daha
barışçı olduğuna inanmıyorum.

Ancak, bugünkü dünyada kadınların

iktidar olgusuyla farklı bir ilişki
kurduğuna inanıyorum.

Daha alt kademelerde yollarını
açmaya zorlandıklarında ki;

hayatlarının çoğunda durum böyledir,

kadınlar, daha büyük
ve güçlü aktörlere karşı

değişim isteklerini
üstü kapalı biçimde gündeme getirmede

daha ustadırlar.

"Manipülatif" terimi genellikle
kadınlar için aşağılama amaçlı kullanılır.

Bu durum, kadınların amaçlarına ulaşmak
için doğrudan çatışmaya girmek yerine,

başka yollar bulmak
zorunda bırakıldıklarına işaret eder.

Doğrudan çatışmaya alternatif bulmak,

şiddet içermeyen direnişin özüdür.

Şimdi diğer olası yanlış anlamaya bakalım.

Orta Doğu konusundaki tecrübelerimden
çok bahsediyorum,

bazılarınız şunu düşünebilir,

öyleyse çözüm; Müslüman ve Arap
toplumları eğitmek, böylece

kadınlara daha fazla kabul sağlarız.

Bunu yaparsak daha başarılı olurlar.

Böyle bir yardıma ihtiyaçları yok.

Kadınlar, Orta Doğu'daki
en etkili toplumsal hareketlerin

bir parçası olmuştur.

Fakat uluslararası topluma karşı
görmez olma eğilimindeler.

Kameralar genellikle erkeklere dönük.

Erkekler de genellikle daha çatışmalı
sahnelerde görünüyor,

ki bu da haberler için oldukça çekici.

Sonunda, bölgedeki mücadele
hikayesinden, sadece kadınları silen

bir anlatımla değil,

mücadelenin kendisini de çarpıtan
bir yorumla baş başa kalıyoruz.

1980'lerin sonunda Gazze'de
bir ayaklanma başladı

ve hızla Batı Şeria ve
Doğu Kudüs'e sıçradı.

Birinci İntifada olarak biliniyor

ve insanlar bunu hatırlayan insanlar

zihinlerinde şöyle bir şey canlandırıyor:

Filistinli erkekler,
İsrail tanklarını taşlıyorlar.

O zamanın haberlerinde

her şey taş, molotof kokteyli
ve yanan lastiklerden ibaretti

ve sanki İntifada'da olan biten
sadece bunlardı.

Fakat bu dönem aynı zamanda şiddet
içermeyen yaygın eylemlere de sahne oldu.

Grevler, oturma eylemleri,
paralel kurumların oluşumu gibi.

Birinci İntifada sırasında,

Filistin sivil nüfusunun bütün
katmanları harekete geçti,

kuşak farkı, hizip ve sınıf farkı tanımadı.

Bunu sevilen komiteler
aracılığı ile yaptılar

ve doğrudan eylem ve topluluk
yardım projeleriyle yaptılar,

İsrail'in gücüne, Batı Şeria ve Gazze'yi

yönetmeye devam etmesine
karşı çıktılar.

Bizzat İsrail Ordusuna göre,

Birinci İntifada sırasındaki eylemlerin
%97'si silahsızdı.

Ayrıca o zamanki haberlerde
yer almayan başka bir şey var.

18 aylık İntifada boyunca

sahne arkasında sözü geçenler, kadınlardı.

Hayatın bütün kesimlerinden
Filistinli kadınlar,

yüz binlerce insanı harekete geçirdiler,

ortak bir çabayla
bu işgale rıza göstermediler.

Naela Ayyash, kendine yeten bir
Filistin ekonomisi için mücadele ediyordu,

Gazze'li kadınları bahçelerinde sebze
yetiştirmeye teşvik ediyordu.

Bu iş İsrail yetkilileri tarafından
o günlerde yasa dışı sayılmıştı.

Rabeha Diab, bütün ayaklanmada
karar verme yetkisini,

bunu yapacak erkekler

sınır dışı edilince,

kendi üzerine aldı.

Fatima Al Jaafari, ayaklanma talimatlarını
içeren bildiriyi, talimatları

yakalanmadan bütün bölgelere

yaymak için yuttu.

Ve Zahira Kamal,

ayaklanmanın ömrünü uzatan

bir organizasyonu yönetti.

Bir yılda 25 kadından
3.000 kadına çıktılar.

Olağanüstü başarılarına rağmen,

bu kadınların hiçbiri Birinci İntifada
hikayemize giremedi.

Biz bunu dünyanın diğer
yerlerinde de yapıyoruz.

Örneğin, tarih kitaplarımız ve
kollektif bilincimizde,

1960'larda Amerika'daki
siyahların eşitlik mücadelesinde

olayların görünen yüzü
ve sözcüleri hep erkek.

Ancak kadınlar da mobilize olmada,
organizasyonda, sokağa dökülmede

önemli bir itici güç olmuşlardı.

Amerika'nın Sivil Haklar
Mücadele çağı deyince,

kaçımız Septima Clark'ı hatırlar?

Çok çok az kişi.

Clark, özellikle okur-yazarlığı
ve eğitimi vurgulayarak,

mücadelenin her aşamasında
çok önemli rol oynamıştır

ama es geçilmiş ve görmezden gelinmiştir.

Amerika Sivil Haklar Mücadelesinde

önemli rol oynayan pek çok kadın gibi.

Bu paye almakla ilgili bir şey değil,

bundan çok daha derin bir şey.

Anlattığımız hikayeler
kendimizi nasıl gördüğümüz,

hareketlerin nasıl yönetildiği

ve hareketlerin nasıl başarılı olduğu
açısından önemlidir.

Birinci İntifada veya
Amerika Sivil Haklar çağı gibi

eylemler hakkında anlattığımız hikayeler

Filistinlilerin, Amerikalıların ve
adaletsizlikle karşılaştıkları zaman

buna karşı çıkacak cesareti
göstereceklerinde

yapacakları seçimlerinde

çok önemli ve etkilidirler.

Bu mücadelelerde önemli rol oynayan
kadınları yüceltmezsek,

gelecek kuşaklara rol modeller sunamayız.

Rol modelleri olmayan kadınların
kamu hayatında

hak ettikleri yeri almaları

zorlaşır.

Daha önce de söylediğimiz gibi,

bir hareketin başarısını belirleyen

en önemli değişkenlerden biri

hareketin, toplum hayatında kadının rolü

konusundaki bakışıdır.

Bu soru daha demokratik ve barışçı

bir topluma doğru
gidip gitmemekle ilgilidir.

Bu kadar çok değişimin yaşandığı

ve değişimin gittikçe hızlanan
adımlarının duyulduğu bir dünyada,

soru, çatışmalar yaşayıp
yaşamayacağımız değil,

soru, bu sorunlarla mücadelede

hangi öyküyü yazacağımız,

çatışmaları nasıl yürüteceğimizdir.

Teşekkürler.

(Alkışlar)