Jak kobiety pokojowo rozwiązują konflikty

Chcesz zmieniać świat? Na początek powinieneś wiedzieć, że kampanie pokojowe mają o 100% więcej szans na powodzenie niż działania z użyciem siły. Dlaczego więc tak niewiele grup pamięta o tym w obliczu konfliktu? Producentka filmowa Julia Bacha dzieli się historiami o owocnych działaniach pokojowych oraz badaniami rzucającymi światło na kluczową rolę, jaką w konfliktach odgrywa kobiece przywództwo.

12 lat temu po raz pierwszy
sięgnęłam po kamerę,

by nagrać zbiory oliwek w Palestynie
we wsi na Zachodnim Brzegu.

Myślałam, że zrobię tam
tylko jeden reportaż

i przeniosę się do innej części świata.

Lecz coś ciągnęło mnie z powrotem.

Zwykle, gdy słyszy się
o tej części świata,

chce się po prostu zakończenia konfliktu.

Konflikt izraelsko-palestyński
jest tak zły, że chcemy, by zniknął.

Podobnie myślimy o innych
konfliktach na świecie.

Jednak za każdym razem,
gdy przeglądamy wiadomości,

wydaje się, że kolejny kraj
stanął w płomieniach.

Zastanawiam się zatem

czy nie powinniśmy spojrzeć na konflikt
z innej perspektywy.

Zamiast po prostu chcieć
jego zakończenia,

skupmy się na tym, jak go rozwiązać.

Dla mnie to ważna kwestia,

nad którą pracujemy w Just Vision,
mojej organizacji non-profit

Doświadczywszy kilku różnych konfliktów
na Bliskim Wschodzie,

zaczęłam zauważać wzorce prowadzące
do rozwiązania niektórych z nich.

Zastanawiałam się, czy niektóre zmienne
powtarzają się w konkretnych przypadkach,

a jeśli tak, jaką lekcję o konstruktywnym
rozwiązywaniu konfliktów

możemy wyciągnąć z Palestyny, Izraela
i innych miejsc.

Są na ten temat dane naukowe.

W badaniu nad 323 poważnymi
konfliktami politycznymi

w latach 1900–2006

Maria Stephan i Erica Chenoweth wykazały,
że kampanie pokojowe

niemal 100% cześciej niż akcje zbrojne,
prowadziły do ich rozwiązania.

Kampanie pokojowe niosą też
mniejsze ryzyko wyrządzenia krzywdy

biorącym udział w kampanii

oraz ich oponentom.

I najważniejsze - sprzyjają tworzeniu
pokojowych i demokratycznych społeczności.

Zatem bierny opór jest bardziej efektywną
i konstruktywną formą

rozwiązywania konfliktów.

Skoro to takie proste,
dlaczego nie robi się tego częściej?

Politolog Victor Asal
i jego współpracownicy

przyjrzeli się kilku czynnikom

kształtującym wybór taktyki
przez daną grupę.

Okazuje się, że czynnikiem decydującym

o tym, czy grupa
wybierze przemoc, czy nie,

nie jest przynależność
do prawicy lub lewicy,

ani również to, czy grupa jest pod wpływem
wierzeń religijnych,

nie to, czy występuje przeciw demokracji
czy dyktaturze,

ani nawet nie poziom represji,
z jakim ta grupa się spotyka.

Czynnikiem decydującym o tym,
czy grupa przyjmie metody pokojowe,

jest jej spojrzenie na rolę kobiet
w życiu publicznym.

(Brawa)

Jeśli retoryka danego ruchu zawiera

pojęcie równouprawnienia płci,

szanse, że ruch ten wybierze
strategię niestosowania przemocy,

i szanse rozwiązania konfliktu
wyraźnie rosną.

Wyniki tych badań są zgodne
z moją dokumentacją

na temat organizacji życia politycznego
w Izraelu i Palestynie.

Zauważyłam, że grupy pozwalające kobietom
obejmować stanowiska kierownicze,

takie jak ten ze wsi Budrus,

miały większe szanse na osiągnięcie
swoich celów.

Wsi tej groziło zniknięcie z mapy,

kiedy Izrael rozpoczął budowę
muru bezpieczeństwa.

Trasa jego przebiegu

wymagała zniszczenia gajów oliwnych
i cmentarzy lokalnej społeczności,

a ostatecznie zupełnie odcięłaby wioskę.

Z inicjatywy lokalnych przywódców

podjęto pokojową akcję oporu,
aby temu zapobiec.

Przeciwko druzgocącej przewadze oponentów

lokalna społeczność miała tajną broń:

15-letnią dziewczynę,

która odważnie skoczyła przed buldożer

mający wyrwać z korzeniami
drzewo oliwne i zatrzymała go.

Wtedy właśnie społeczność Budrusu
zobaczyła, co może zrobić,

jeśli zaprosi kobiety do udziału
w życiu publicznym.

I tak oto kobiety z Budrusu codziennie
wychodziły na ulice,

używając kreatywności i bystrości,
by pokonać przeszkody czekające na nie

w trwającym 10 miesięcy
pokojowym oporze.

Jak już się domyślacie,

w końcu wygrały.

Trasę muru bezpieczeństwa
przeprowadzono

wzdłuż uznawanej
na całym świecie zielonej linii,

a kobiety z Budrusu zyskały sławę
na Zachodnim Brzegu,

dzięki swojej niezłomności.

(Brawa)

Dziekuję.

Przerwę na moment,
w czym mi właśnie pomogliście,

bo chcę zapobiec dwóm istotnym
nieporozumieniom,

do których może tu dojść.

Po pierwsze, nie wierzę,

że kobiety są z natury
bardziej pokojowe niż mężczyźni.

Wierzę, że w dzisiejszych czasach

kobiety inaczej doświadczają władzy.

Niejednokrotnie musiały radzić sobie,
będąc na słabszej pozycji,

w wielu dziedzinach życia.

Mają zatem większą wprawę

w dyskretnym forsowaniu
swojego stanowiska

wobec silnych i znaczących graczy.

Często określa się je jako „manipulantki”,
co ma negatywny wydźwięk,

ale oddaje realia, w jakich kobiety
musiały sobie radzić,

gdy nie mogły osiągnąć celów
w bezpośredniej konfrontacji.

A szukanie alternatywy dla konfrontacji

jest podstawą pokojowych form oporu.

Teraz drugie nieporozumienie.

Dużo opowiadam o doświadczeniach
na Bliskim Wschodzie

i pewnie niektórzy z was myślą,

że rozwiązaniem jest przekonanie
społeczności muzułmańskich i arabskich,

by włączały kobiety
w działalność publiczną.

Gdyby tak było,
prosperowałyby lepiej.

Nie potrzebują takiej pomocy.

Kobiety współtworzą
najbardziej wpływowe ruchy

na Bliskim Wschodzie,

lecz na arenie międzynarodowej
są niewidoczne.

Nasze kamery częściej skupiają się
na mężczyznach

często angażujących się w konfrontacje,

co jest tak atrakcyjne dla naszych
programów informacyjnych.

Narracja, która w ten sposób powstaje,
nie tylko wymazuje udział kobiet

z konfliktów regionalnych,

ale również prowadzi do złej interpretacji
samych konfliktów.

Pod koniec lat 80.
w Gazie wybuchło powstanie,

które szybko ogarnęło Zachodni Brzeg
i wschodnią Jerozolimę.

Dziś znamy je jako pierwszą intifadę.

Ci, którzy je pamiętają,

podsumowują je tak:

Palestyńscy mężczyźni rzucający kamieniami
w izraelskie czołgi.

Media pokazywały,

że rzucanie koktajli Mołotowa
i palenie opon

to jedyne działania
podejmowane w czasie intifady.

Jednak w tym okresie podjęto również
wiele działań pokojowych,

takich jak strajki, strajki okupacyjne
i tworzenie instytucji równoległych.

Podczas pierwszej intifady

mobilizowały się różne sektory
ludności cywilnej,

niezależnie od wieku,
partii i podziałów klasowych.

Robiły to poprzez sieć
popularnych towarzystw,

których bezpośrednie działania
i wspólnotowe projekty samopomocy

kwestionowały zdolność Izraela

do rządzenia Zachodnim Brzegiem i Gazą.

Według samej armii izraelskiej,

97% działań podczas pierwszej intifady
stanowiły działania pokojowe.

Jeden fakt jest zawsze pomijany,
gdy mowa o tych czasach.

Przez 18 miesięcy intifady

to kobiety decydowały o biegu wydarzeń.

Palestynki ze wszystkich środowisk,

odpowiedzialne za mobilizację
setek tysięcy ludzi,

próbowały wspólnie
zapobiec okupacji.

Naela Ayyash, która starała się zbudować
samowystarczalną gospodarkę palestyńską,

zachęcając kobiety do sadzenia
warzyw w ogródkach,

choć było to zakazane
przez izraelskie władze;

Rabeha Diab, która przejęła dowodzenie

w całym powstaniu,

kiedy dowodzących nim mężczyzn

deportowano;

Fatima Al Jaafari, która połykała ulotki
z instrukcjami dla powstańców

by móc rozprowadzać je

i nie dać się złapać;

oraz Zahira Kamal,

która zapewniła kontynuację powstania,

zarządzając organizacją,

w której liczba kobiet wzrosła
z 25 do 3000 w ciągu jednego roku.

Pomimo ich niezwykłych osiągnięć,

dla żadnej z tych kobiet nie ma miejsca
w historii pierwszej intifady.

Podobne rzeczy dzieją się
na całym świecie.

W podręcznikach historii,
w naszej świadomości zbiorowej

to mężczyźni są mówcami i twarzami

walki o równość rasową w USA
w latach 60.

Jednak kobiety również stanowiły
ważną siłę napędową,

mobilizując i organizując się,
wychodząc na ulice.

Ilu z nas myśli o Septimie Clark

w kontekście walki
o prawa obywatelskie w USA?

Zaskakująco niewielu.

A odegrała ona ważną rolę
na każdym etapie tej walki,

zwłaszcza dzięki podkreślaniu
znaczenia edukacji.

Jest omijana, ignorowana,

jak wiele innych kobiet,
które odegrały kluczowe role

w walce o prawa obywatelskie
w USA.

Nie chodzi o uznanie zasług.

To sprawa znacznie głębsza.

Nasza historia świadczy o tym,

jak postrzegamy samych siebie

oraz sposób prowadzenia
i rozwiązywania konfliktów.

Historie opowiadane
o pierwszej intifadzie

lub o walce
o prawa obywatelskie w USA,

mają ogromne znaczenie i wpływ

na wybory podejmowane
przez Palestyńczyków,

Amerykanów

i ludzi na całym świecie

w obliczu niesprawiedliwości

i walki z nią.

Jeśli pominiemy rolę kobiet
w tych sporach,

nie uda nam się dostarczyć
wzorców przyszłym pokoleniom.

Bez wzorców trudniej jest kobietom

zająć należną im pozycję

w życiu publicznym.

Jak już powiedziałam,

jednym z najważniejszych czynników

w określeniu, czy dany ruch
osiągnie swój cel,

jest jego spojrzenie na rolę kobiet

w życiu publicznym.

To pokazuje, czy zmierzamy

w stronę bardziej demokratycznych
społeczeństw.

W świecie,
w którym zmienia się tak wiele,

a zmiany postępują coraz szybciej,

pytanie nie dotyczy tego,
czy konflikt będzie miał miejsce,

lecz które historie

wpłyną na

sposób jego rozwiązania.

Dziękuję.

(Brawa)