Return to Video

Қанды тез арада тоқтататын жақпа

  • 0:01 - 0:03
    Өзіңізді бір мезетке
    майдан алаңындағы
  • 0:03 - 0:05
    жауынгермін деп ойлаңыз.
  • 0:05 - 0:07
    Аяғаңызға оқ тиіп жараландыңыз,
  • 0:07 - 0:10
    ортан жілігіңізге қатта зақым тиді.
  • 0:10 - 0:12
    Мынандай қансырау өте қауіпті,
  • 0:12 - 0:15
    үш минут ішінде өліп кетуіңіз мүмкін.
  • 0:15 - 0:17
    Өкінішке қарай, дәрігер
  • 0:17 - 0:18
    қолындағы дәрі-дәрмекпен
  • 0:18 - 0:21
    қанды тоқтатамын дегенше,
  • 0:21 - 0:23
    5 минут немесе одан көп
  • 0:23 - 0:26
    уақыт кетеді.
  • 0:26 - 0:28
    Бұл ауқымды мәселе
    әскер үшін ғана емес,
  • 0:28 - 0:31
    сонымен қатар,
  • 0:31 - 0:34
    медицинаға да тікелей қатысты,
  • 0:34 - 0:37
    адам денесімен жұмыс істеу барысында
  • 0:37 - 0:38
    жарақатты қалай тазарту керек және
  • 0:38 - 0:41
    қансырауды қалай тез тоқтатуға болады?
  • 0:41 - 0:43
    Соңғы төрт жылда осыларды зерттеп,
  • 0:43 - 0:46
    дене мүшесімен қосылып жұмыс істейтін,
  • 0:46 - 0:48
    жарақаттарды таңуға көмектесетін және
  • 0:48 - 0:51
    жараның жақсы жазылуына
  • 0:51 - 0:55
    мүмкіндік беретін
    биоматериал жасадым.
  • 0:55 - 0:59
    Алдымен дененің жұмысын
  • 0:59 - 1:01
    бақылауымыз керек.
  • 1:01 - 1:02
    Дененің жасушадан тұратынын
  • 1:02 - 1:04
    білесіз.
  • 1:04 - 1:07
    Жасуша-өмірдің негізгі элементі.
  • 1:07 - 1:09
    Бірақ көпшілігі дененің құрлымын білмейді.
  • 1:09 - 1:12
    Біле білсек жасушалардың орналасуы,
  • 1:12 - 1:15
    күрделі талшықтардан тұруы,
  • 1:15 - 1:16
    протеиндер мен қанттар,
  • 1:16 - 1:18
    жасушалы матрица ретінде белгілі.
  • 1:18 - 1:20
    Сонымен, жасушалы матрица
  • 1:20 - 1:23
    жасушаларды ұяшықтарда ұстап тұрып,
  • 1:23 - 1:25
    тері құрлымын түзеді,
  • 1:25 - 1:27
    сондай-ақ ол жасушалардың үйі.
  • 1:27 - 1:30
    Осының арқасында олар,
    қайда екенін,
  • 1:30 - 1:31
    не істеу керек екенін біледі,
  • 1:31 - 1:34
    қалай жұмыс істеуін көрсетеді.
  • 1:34 - 1:36
    Демек, жасушалы матрица
  • 1:36 - 1:39
    дене бөлігінде ерекшеленіп тұрады.
  • 1:39 - 1:41
    Жасушалы матрица теріде,
  • 1:41 - 1:43
    яғни бауырдағы матрицаға ұқсамайды.
  • 1:43 - 1:46
    Негізінде матрица
  • 1:46 - 1:48
    дененің әртүрлі бөліктерінде болғандықтан,
  • 1:48 - 1:50
    жергілікті матрицамен
  • 1:50 - 1:52
    реакцияға түсетін
    өнім алу өте қиын,
  • 1:52 - 1:54
    яғни осы мәселені шешуге тырысып жатырмыз.
  • 1:54 - 1:57
    Мысалға тропика орманында,
  • 1:57 - 1:59
    шатырлар және аласа ағаштар тобы
  • 1:59 - 2:01
    және орман төсемдері бар.
  • 2:01 - 2:03
    Орманның барлық қабатында
  • 2:03 - 2:04
    әртүрлі өсімдіктер,
  • 2:04 - 2:07
    көптеген жануарлар бар.
  • 2:07 - 2:09
    Дәл осы секілді жасушалы матрица
  • 2:09 - 2:12
    үш түрлі бөліктен тұрады.
  • 2:12 - 2:15
    Сонымен қатар ол жараларды емдеу үшін
  • 2:15 - 2:17
    жауап береді,
  • 2:17 - 2:19
    кесілген жерді елестетіп көріңізші,
  • 2:19 - 2:21
    оны қалпына келтіру үшін
  • 2:21 - 2:23
    күрделі жасуша матрицасын,
  • 2:23 - 2:25
    басынан құру керек,
  • 2:25 - 2:27
    шын мәнінде тыртық,
  • 2:27 - 2:30
    бұл жасушалы матрицаның
    сәтсіз құрылуы.
  • 2:30 - 2:32
    Анимациядан жасушалы матрицаның
  • 2:32 - 2:34
    жұмысын көруге болады.
  • 2:34 - 2:37
    Көріп отырғандарыңыздай, жасуша
    күрделі торда тұр.
  • 2:37 - 2:39
    Теріні жылжытқанда
  • 2:39 - 2:41
    матрицаның өзгеруін көріп тұрмыз.
  • 2:41 - 2:44
    Қазіргі нарықта жүрген технологиялар,
  • 2:44 - 2:47
    матрицаларды екі өлшемді
    жазықтықта
  • 2:47 - 2:49
    көрсете алады,
  • 2:49 - 2:51
    демек,
  • 2:51 - 2:52
    ол теріге сай емес.
  • 2:52 - 2:54
    Нью-Йорк университетінің
  • 2:54 - 2:56
    алғашқы курсында
    полимердің шағын бөлігін
  • 2:56 - 2:59
    өсімдіктерден алуға
  • 2:59 - 3:02
    оны жараға таңуға болатындығын таптым.
  • 3:02 - 3:04
    Мына көріністегідей
    қансыраған болсаңыз,
  • 3:04 - 3:07
    жарақатқа мына жақпаны жақсаңыз,
  • 3:07 - 3:09
    LEGO текшелері сияқты,
  • 3:09 - 3:11
    теріңіздің толық бітуін қамтамасыз етеді.
  • 3:11 - 3:13
    Егер бауырыңызға жақсаңыз,
  • 3:13 - 3:15
    ол бауырыңызға ұқсап кетеді,
  • 3:15 - 3:16
    егер оны теріңізге жақсаңыз,
  • 3:16 - 3:18
    ол теріге айналады.
  • 3:18 - 3:20
    Бұл майды жаққанда,
  • 3:20 - 3:23
    жергілікті терімен құбылысқа түседі.
  • 3:23 - 3:27
    Бұл жақпаны көп жерде қолдануға болады,
  • 3:27 - 3:29
    негізгі ой, оны қай жеріңізге жақсаңыз,
  • 3:29 - 3:32
    ол тез арада теріге айналып кетеді.
  • 3:32 - 3:35
    Бұл артериядан қан кету көрінісі,
  • 3:35 - 3:36
    ескерту, қан өте көп —
  • 3:36 - 3:38
    қысым кезінде қан екі есе артады.
  • 3:38 - 3:40
    Бұндай қансырау өте қауіпті,
  • 3:40 - 3:42
    айтқанымдай, жарақатты
  • 3:42 - 3:44
    жара таңғышпен
    тоқтату үшін 5 минут,
  • 3:44 - 3:46
    не оданда көп уақыт керек.
  • 3:46 - 3:49
    Бұл құбылысты айтып тұрғанымша,
  • 3:49 - 3:51
    жақпа қанды тоқтатып үлгерді,
  • 3:51 - 3:53
    себебі, жақпа денемен қосылып
  • 3:53 - 3:55
    бірге жұмыс істейді,
  • 3:55 - 3:57
    соның салдарынан бейімделеді,
  • 3:57 - 4:00
    сосын қан болған жағдайға жауап қайтарады
  • 4:00 - 4:03
    сөйтіп ұлпа пайда болады,
  • 4:03 - 4:06
    бұған кемінде 10 секунд керек.
  • 4:06 - 4:08
    Яғни, негізі техника осы... Рақмет.
  • 4:08 - 4:13
    (Қол соғу)
  • 4:17 - 4:20
    Бұл техника қаңтардың басында
    ветеринарлар қолданады,
  • 4:20 - 4:24
    Барылық күшімізді саламыз, бұны сондай-ақ
    дәрігерлер қолданса,
  • 4:24 - 4:26
    бұйыртса, келесі жылы деп отырмыз.
  • 4:26 - 4:28
    Қайтадан өздеріңізді
    майдан алаңындағы
  • 4:28 - 4:30
    жауынгермін деп ойлаңыз.
  • 4:30 - 4:32
    Аяғыңызға оқ тиді.
  • 4:32 - 4:35
    3 минут ішінде қансырап өліп кетпеу үшін
  • 4:35 - 4:37
    қораптан жақпаны алып шығып,
  • 4:37 - 4:39
    бастырмасын басып
  • 4:39 - 4:40
    қанды тоқтатып,
  • 4:40 - 4:42
    осылайша жазыла бастайсыз.
  • 4:42 - 4:44
    Үлкен рақмет.
  • 4:44 - 4:48
    (Қол соғу)
Title:
Қанды тез арада тоқтататын жақпа
Speaker:
Джо Ландолина
Description:

Теріні тігуді ұмыт - жарақатты емдейтін жаңа зат пайда болды. Бұл көрсетілім, TED мүшесі Джо Ландолина ойлап тапқан тез арада қауіпті қансырауды байламай-ақ тоқтататуға мүмкіндік беретін медициналық жақпа май жайлы. (Медициналық суреттер көрсетіледі.)
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
05:01

Kazakh subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.