Nje grua Saudite qe guxoi te ngiste makinen.

Nuk ka nje ligj ekzistues kunder qe grate te ngasin makinen ne Arabine Saudite. Por eshte e ndaluar. Para dy vjetesh, Manal al-Sharif vendosi te inkurajonte grate te ngisnin duke e bere vete kete gje--dhe duke e filmuar veten per ta publikuar ne YouTube. Degjoni historine e saj rreth asaj qe ndodhi me pas.

Me lejoni ta nis kete diskutim me nje pyetje drejtuar te gjitheve.

E dini se ne te gjithe boten,

njerezit luftojne per lirine e tyre,

luftojne per te drejtat e tyre.

Disa luftojne kunder qeverive shtypese.

Disa te tjere luftojne kunder shoqerive shtypese.

Cila beteje mendoni se eshte me e veshtire?

Me lejoni te perpiqem t'i pergjigjem kesaj pyetjeje

ne minutat qe vijojne.

Me lejoni t'ju kthej dy vjet pas ne jeten time.

Ishte ora e gjumit per djalin tim, Aboody.

Ne ate kohe ishte pese vjec.

Pasi mbaroi ritualet e ores se gjumit,

ai me shikoi dhe me beri nje pyetje:

"Mami, a jemi njerez te keqinj?"

Mbeta e shokuar.

"Pse e thua nje gje te tile, Aboody?"

Me heret ate dite, vura re disa blana

ne fytyren e tij kur u kthye nga shkolla.

Nuk ma tregonte se cfare kishte ndodhur.

[Por tani] ishte gati te tregonte.

"Dy djem me gjuajten sot ne shkolle.

Me thane, 'Pame mamane tende ne Facebook.

Ti dhe mamaja jote duhet te futeni ne burg.'"

Nuk kam patur kurre frike t'i tregoja cdo gje Aboody-t.

Gjithmone kam qene nje grua krenare per arritjet e mija.

Por ata sy pyetes te tim biri

ishin momenti im i se vertetes,

kur gjithcka u qartesua.

Ja pra, jam nje grua Saudite e cila eshte futur ne burg

per ngarjen e makines ne nje shtet

ku grate nuk supozohet te ngasin makina.

Vetem se me dha celesat e makines se tij,

vellai im eshte arrestuar dy here,

dhe i kane rene ne qafe deri ne ate pike sa iu desh

te linte punen si gjeolog,

te largohej nga shteti me gruan e tij dhe djalin dy-vjecar.

Tim eti iu desh te ulej ne nje predikim te se Premtes

duke degjuar hoxhen qe ndeshkonte grate shofere

dhe i quante prostituta

midis mijera besimtareve,

disa prej tyre jane miq dhe famijlare te babait tim.

U perballa me nje fushate te organizuar shpifjesh

ne kanalin lokal te kombinuar me thashetheme jo te verteta

te ndara ne mbledhje familjare,ne rruge

dhe ne shkolla.

E gjithe kjo me goditi.

U be e qarte se ata femije

nuk kishin qellim te tregoheshin te vrazhde me tim bir.

Ishin thjesht te ndikuar nga te rriturit qe i rrethonin.

Dhe nuk kishte lidhje me mua,nuk ishte nje denim

per marrjen e makines dhe pershkimin e disa miljeve.

Ishte nje ndeshkim per marrjen e guximit per te sfiduar

rregullat e shoqerise.

Por historia ime shkon pertej ketij momenti te se vertetes.

Me lejoni t'ju tregoj nje permbledhje

ne lidhje me historine time.

Ishte Maj, 2011,

dhe po i ankohesha nje kolegu te punes

ne lidhje me lodhjen qe perjetoja

duke u perpjekur te gjeja nje menyre per tu kthyer ne shtepi,

edhe pse kam nje makine dhe nje patente nderkombetare.

Me aq sa di une, grate ne Arabine Saudite

jane ankuar gjithmone ne lidhje me ndalimin,

por kane kaluar 20 vjet qekur dikush

u perpoq te bente dicka ne lidhje me te,

para nje brezi te tere.

Ai e shpalli lajmin e mire/te keq ne fytyren time.

"Por nuk ka asnje ligj qe te ndalon ty te ngasesh makinen."

E kontrollova dhe kishte te drejte.

Nuk kishte nje ligj ekzistues ne Arabine Saudite.

Ishte thjesht nje zakon dhe tradita

qe jane ruajtur nga opinionet e ngurta fetare

dhe te ngarkuara mbi grate.

Ky konklusion i vuri zjarr idese se 17 Qershorit,

ku inkurajuam gra te merrnin makinen

dhe ta ngisnin.

Ndodhi pas disa javesh, qe filluam te merrnim keto

"Burrat ujqer do te abuzojne me ju nese shkoni dhe ngisni makinen."

Nje grua e guximshme, emri i se ciles eshte Najla Hariri,

eshte nje grua Saudite ne qytetin e Jeddah,

ngau nje makine dhe e deklaroi

por nuk xhiroi nje video.

Na duheshin prova.

Keshtu qe une ngava .Postova nje video ne YouTube.

Dhe per habine time,

mori qindra mijera shikime diten e pare.

Cfare ndodhi me pas, natyrisht?

Fillova te merrja kercenime

se do te me vrisnin, abuzonin me mua, vetem qe ta ndaloja kete fushate.

Autoritetet Saudite qendruan te qete.

Kjo gje na frikesoi me te vertete.

Isha ne fushate me gra te tjera Saudite

madje edhe me meshkuj aktiviste.

Donim te dinin se si do te reagonin

autoritetet ne daten 17 Qershor,

kur grate do te dilnin dhe do te ngisnin makina.

Keshtu qe kesaj here i kerkova vellait tim

te vinte me mua dhe te ngisja makinen prane nje makine policie.

Ndodhi shpejt. Na arrestuan,

firmosem nje garanci se nuk do te ngisnim me dhe u liruam.

U arrestuam serish, ai u dergua ne arrest per nje dite,

dhe une u dergova ne burg.

Nuk isha e sigurte se per cfare arsye me kishin derguar atje,

sepse nuk isha perballur me ndonje akuze gjate marrjes ne pyetje.

Por isha e sigurte per pafajsine time.

Nuk theva ligjin, dhe mbajta abaja-n time

--eshte nje mantel i zi qe veshin ne Arabine Saudite para se te dalim nga shtepia--

dhe te burgosurit e tjere vazhdonin te me thonin qe ta hiqja,

por isha e sigurte per pafajsine time, vazhdoja te thoja,

"Jo, do te dal sot."

Jashte burgut, i gjithe shteti u be i furishem,

disa duke me sulmuar keqas,

dhe te tjere duke me mbeshtetur dhe madje duke mbledhur firma

ne nje peticion qe do t'i dergohej mbretit per te me liruar.

U lirova pas nente ditesh.

17 Qershori vjen.

Rruget ishin te mbushura me makina policesh

dhe makina policesh fetare,

por disa qindra gra te guximshme Saudite

thyen rregullin dhe ngane makinat ate dite.

Asnjera nuk u arrestua. Ne thyem tabu-ne.

(Duartrokitje)

Mendoj se deri tani, te gjithe e dine se ne nuk mund te ngasim,

ose grave nuk i lejohet te ngasin, ne Arabine Saudite,

por ndoshta vetem disa e dine arsyen pse.

Me lejoni t'ju ndihmoj t'i pergjigjeni kesaj pyetjeje.

Ishte nje studim zyrtar

i cili iu prezantua Keshillit Shura--

eshte keshilli konsultativ i emeruar

nga mbreti i Arabise Saudite--

dhe ishte bere nga nje profesor i zones,

nje profesor universiteti.

Ai pretendon se bazohet ne nje studim UNESCO.

Dhe studimi shpall,

perqindja e abuzimeve, tradhetive bashkeshortore,

femijeve te jashteligjshem, madje edhe abuzimi me droge,

prostitucioni ne shtete ku grate ngasin

eshte me e larte se ne shtete ku grate nuk ngasin.

(Te qeshura)

E di, edhe une keshtu reagova, mbeta e shokuar.

Thashe, "Ne jemi shteti i fundit ne bote

ku grate nuk ngasin."

Pra nese shikoni harten e botes,

ngelen vetem dy shtete:

Arabia Saudite dhe shoqeria tjeter eshte pjesa tjeter e botes.

Ne postuam dicka ne Twitter qe tallte studimin,

dhe u shfaq ne artikujt kryesore kudo ne bote.

[BBC News:'Humbje e virgjerise' nese grate ngasin makinen, paralajmeron kleriku Saudit]

(Te qeshura)

Dhe vetem atehere kuptuam se te tallesh me shtypesin tend

te jep fuqi.

Ia zhvesh armen me te fuqishme qe ka:friken.

Ky sistem eshte i bazuar ne tradita dhe zakone

ultra-konservatore

te cilat i trajtojne grate si te jene inferiore

dhe te kene nevoje per nje kujdestar qe t'i mbroje,

keshtu ato duhet te marrin leje nga kujdestari i tyre,

qofte verbale ose te shkruar, gjate gjithe jetes se tyre.

Ne jemi te mitura deri diten qe vdesim.

Dhe behet me keq kur eshte ruajtur ne opinionet fetare

te bazuara ne keq-interpretime te ligjit sharia,

ose ligjeve fetare.

Ajo c'ka eshte me e keqja, kur regjistrohen

si ligje ne sistem,

dhe kur grate vete besojne ne inferioritetin e tyre,

dhe madje edhe luftojne kunder atyre qe perpiqen

t'i vene ne dyshim keto rregulla.

Pra per mua, s'ishin vetem sulmet qe duhet te perballoja.

Behej fjale per te jetuarin e dy perceptimeve

te personalitetit tim, te vetes sime, krejt te ndryshme--

keqberesja ne shtetin tim,

dhe heroina jashte tij.

Dy histori ndodhen dy vitet e fundit.

Njera prej tyre ndodhi kur isha ne burg.

Jam shume e sigurte se kur isha ne burg,

te gjithe pane keto tituj ne mediat nderkombetare

dicka e tille gjate nente diteve qe isha ne burg.

Por ne shtetin tim, isha nje figure komplet ndryshe.

I perngjante me shume kesaj:

"Manal al-Sharif perballet me akuza per prishjen e qetesise publike

dhe nxitjen e grave per te ngare makinen."

E di.

"Manal al-Sharif terhiqet nga fushata."

Ah,s'ka gje. Kjo eshte e preferuara ime.

"Manal al-Sharif heq dore dhe rrefen:

'Forca te huaja me nxiten'"

(Te qeshura)

Dhe vazhdon, madje edhe gjykim dhe fshikullim ne publik.

Pra eshte nje figure komplet ndryshe.

Vitin e kaluar me kerkuan te mbaja nje fjalim

ne Forumin e Lirise se Oslos.

Isha e rrethuar nga dashuri

dhe mbeshtetje nga njerezit qe me rrethonin,

dhe me shikonin si frymezim.

Ne te njejten kohe, u ktheva ne shtetin tim,

ata e urryen shume ate fjalim.

Menyra si e quajten: nje tradheti ndaj shtetit Saudit

dhe njerezve Saudite,

dhe madje publikuan dicka ne Twitter qe quhej: #Tradhtarja e Oslos.

Rreth 10,000 komente ishin shkruar ne ate publikim,

nderkohe qe publikimi kundershtar, #Heroina e Oslos,

kishte nje sasi te vogel komentesh.

Madje nisen nje sondazh.

Me shume se 13,000 vota iu pergjigjen ketij sondazhi:

nese me konsideronin nje tradhtare apo jo pas atij fjalimi.

90 perqind thane po, eshte nje tradhtare.

Pra jane keto dy perceptime komplet te ndryshme

te personalitetit tim.

Per sa me perket mua, jam nje grua krenare Saudite,

dhe e dua shtetin tim,

dhe pikerisht pse e dua shtetin tim, po e bej kete.

Sepse besoj se nje shoqeri nuk do te jete e lire

nese grate e asaj shoqerie nuk jane te lira.

(Duartrokitje)

Faleminderit.

(Duartrokitje)

Faleminderit, faleminderit, faleminderit, faleminderit.

(Duartrokitje)

Faleminderit.

Por ti meson mesime nga keto qe te ndodhin.

Une mesova te jem gjithmone aty.

Gjeja e pare, dola nga burgu,

natyrisht pasi bera nje dush, hyre online,

hapa Twitter-in tim dhe faqen time te Facebook-ut,

dhe kam treguar gjithmone respekt

ndaj atyre njerezve qe jane te hapur me mua.

Do ta degjoja ate qe kane per te thene,

dhe nuk do ta mbroja kurre veten vetem me fjale.

Do te perdorja veprat. Kur thane se duhet te terhiqesha nga fushata,

paraqita procesin e pare gjyqesor kunder drejtorise se pergjithshme

te policise se trafiket per mos-leshimin e patentes per mua.

Ka gjithashtu shume njerez--

mbeshtetje shume e madhe, si ato 3,000 personat

te cilet firmosen peticionin per te me liruar.

Derguam nje kerkese ne Keshillin Shura

ne favor te heqjes se ndalimit ndaj grave Saudite,

dhe kishte, rreth 3,500 qytetare qe besuan ne te

dhe e firmosen kerkesen.

Kishte njerez te tille, sapo ju tregova disa shembuj,

qe jane te mrekullueshem, qe besojne ne te drejtat e grave ne Arabine Saudite,

dhe perpiqen dhe po perballen gjithashtu me shume urrejtje

sepse po u japin ze kendveshtrimeve te tyre.

Arabia Saudite sot po ndermerr hapa te vegjel

per rritjen e te drejtave te grave.

Keshilli Shura qe eshte i emeruar nga mbreti,

nga dekreti mbreteror i Mbretit Abdullah,

vitin e kaluar u caktuan 30 gra ne ate Keshill,

qe do te thote 20 perqind.

20 perqind e Keshillit. (Duartrokitje)

Ne te njejten kohe, me ne fund, ky Keshill,

pasi e refuzoi kater here kerkesen tone qe grate te ngasin,

me ne fund e pranuan Shkurtin e kaluar.

(Duartrokitje)

Pasi u dergova ne burg

apo denuar me fshikullim, apo derguar ne gjyq,

zedhenesi i policise se trafikut tha,

do te denojme vetem shkeljen e qarkullimit te bere nga grate shofere.

Muftiu i Madh, i cili eshte kryetari

i institucionit fetar ne Arabine Saudite,

tha se, nuk eshte e rekomandueshme qe grate te ngasin.

Ka qene e paligjshme, e ndaluar nga Muftiu i Madh.

Pra per mua, nuk behet fjale vetem per keto hapat e vegjel.

Behet fjale per vete grate.

Nje shoqe dikur me pyeti,

"Kur mendon se grate do te jene ne gjendje te ngasin?"

I thashe,"Vetem nese grate ndalojne se pyeturi 'Kur?'

dhe te ndermarrin veprime per ta realizuar tani."

Pra s'ka te beje vetem me sistemin,

ka te beje edhe me ne grate qe te ngasim jeten tone, do te thoja.

Pra nuk ia kam idene, vertete, si u bera aktiviste.

Dhe se di se si u bera nje tani.

Por gjithcka qe di dhe per te cilen jam e sigurte, ne te ardhmen

kur dikush te me pyese per historine time

do te them, "Jam krenare

te jem midis atyre grave qe hoqen ndalimin,

e luftuan ate dhe festuan lirine e te gjitheve."

Pra pyetja me ate te se ciles nisa kete diskutim,

cila mendoni se eshte me e veshtire per tu perballuar,

qeveria shtypese apo shoqeria shtypese?

Shpresoj se do te gjeni celesin drejt pergjigjes nga fjalimi im.

Faleminderit,te gjitheve.

(Duartrokitje)

Faleminderit.

(Duartrokitje)

Faleminderit.(Duartrokitje)