Είναι η πόλη μας. Ας τη φτιάξουμε

Πολύ συχνά, οι άνθρωποι αισθάνονται αμέτοχοι στην πολιτική - ακόμη και στο επίπεδο της ίδιας τους της πόλης. Η ακτιβίστρια για θέματα πόλεων Αλεσάντρα Οροφίνο θεωρεί πως αυτό μπορεί να αλλάξει, μ' ένα μείγμα τεχνολογίας και πατροπαράδοτης ανθρώπινης επαφής. Μοιράζεται μαζί μας παραδείγματα από την πόλη της, το Ρίο ντε Τζανέιρο και μας λέει: «Από εμάς εξαρτάται να αποφασίσουμε αν θέλουμε σχολεία ή χώρους στάθμευσης, προγράμματα ανακύκλωσης ή εργοτάξια, αυτοκίνητα ή λεωφορεία, μοναξιά ή αλληλεγγύη».

Το 54% του παγκόσμιου πληθυσμού

ζει στις πόλεις μας.

Στις αναπτυσσόμενες χώρες,

το ένα τρίτο του πληθυσμού αυτού

ζει σε παραγκουπόλεις.

Το 75% της παγκόσμιας
κατανάλωσης ενέργειας

σημειώνεται στις πόλεις μας,

και το 80% των εκπομπών αερίων

που προκαλούν
την υπερθέρμανση του πλανήτη

προέρχονται από τις πόλεις μας.

Κι έτσι πράγματα τα οποία εσείς κι εγώ

θεωρούμε πως είναι παγκόσμια προβλήματα

όπως η κλιματική αλλαγή,
η ενεργειακή κρίση

ή η φτώχεια,

είναι κατά κύριο λόγο αστικά προβλήματα.

Δε θα επιλυθούν

παρά μόνον,
εάν οι άνθρωποι που ζουν στις πόλεις,

όπως οι περισσότεροι από εμάς,

πραγματικά βελτιώσουν τον τρόπο ζωής τους,

καθότι αυτή τη στιγμή,
δεν τα πάμε και πολύ καλά.

Και αυτό καθίσταται πασιφανές,

όταν εξετάζουμε τρεις πτυχές
της ζωής στην πόλη:

πρώτον, την προθυμία των πολιτών
να συμμετέχουν ενεργά

στους δημοκρατικούς θεσμούς,

δεύτερον, την ικανότητα των πόλεων
για ενσωμάτωση

όλων των κατοίκων,

και τέλος, την ίδια τη δική μας ικανότητα

να έχουμε μια γεμάτη και ευτυχισμένη ζωή.

Ως προς την ενεργό συμμετοχή,

τα δεδομένα είναι ξεκάθαρα.

Η συμμετοχή των πολιτών σε εκλογές
ανά τον κόσμο

κορυφώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του '80.

Έκτοτε, φθίνει με ρυθμό

πρωτοφανή,

και αν τα νούμερα είναι άσχημα
σε εθνικό επίπεδο,

σε επίπεδο πόλεων,

είναι απλώς αποκαρδιωτικά.

Τα δύο τελευταία χρόνια,

δύο από τις πιο εδραιωμένες,

παλιές δημοκρατίες παγκοσμίως,
οι Η.Π.Α. και η Γαλλία

διεξήγαγαν δημοτικές εκλογές.

Στη Γαλλία, η συμμετοχή των ψηφοφόρων
σημείωσε νέο κατώτατο ρεκόρ.

Περίπου το 40% των ψηφοφόρων αποφάσισαν

να μην εμφανιστούν.

Στις Η.Π.Α., τα νούμερα
ήταν ακόμη πιο τρομακτικά.

Σε κάποιες αμερικανικές πόλεις,

η προσέλευση στις κάλπες ήταν γύρω στο 5%.

Σας δίνω λίγο χρόνο
για να το συνειδητοποιήσετε.

Μιλάμε για δημοκρατικές πόλεις,

όπου το 95% των πολιτών

αποφάσισε πως δεν ήταν σημαντικό

να εκλέξουν τους ηγέτες τους.

Στο Λος Άντζελες,
πόλη τεσσάρων εκατομμυρίων κατοίκων,

ο δήμαρχος εξελέγη
μόνο με λίγο πάνω από 200.000 ψήφους.

Πρόκειται για τη χαμηλότερη
προσέλευση στις κάλπες στο Λος Άντζελες

εδώ και 100 χρόνια.

Εδώ στο Ρίο, στην πόλη μου,

παρά την υποχρεωτική ψήφο,

σχεδόν το 30% των ψηφοφόρων

επέλεξε είτε να ακυρώσει την ψήφο του

είτε να μείνει σπίτι
και να πληρώσει πρόστιμο

στις τελευταίες δημαρχιακές εκλογές.

Ως προς τη συμπερίληψη όλων,

οι πόλεις μας δεν αποτελούν υποδείγματα,

και δε χρειάζεται να πάμε μακριά

για να το διαπιστώσουμε αυτό.

Η πόλη του Ρίο είναι γεμάτη ανισότητες.

Εδώ βλέπετε το Λεμπλόν.

Το Λεμπλόν είναι η πιο πλούσια συνοικία
της πόλης.

Κι εδώ βλέπετε το Κομπλέξο ντ' Αλεμάο.

Εδώ ζουν πάνω από 70.000

από τους φτωχότερους κατοίκους της πόλης.

Το Λεμπλόν έχει
Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (ΔΑΑ),

ύψους 0,967.

Υψηλότερο από τη Νορβηγία, την Ελβετία

ή τη Σουηδία.

Το Κομπλέξο ντ' Αλεμάο έχει ΔΑΑ 0,711.

Κάπου ανάμεσα στο ΔΑΑ

της Αλγερίας και της Γκαμπόν.

Επομένως, στο Ρίο, όπως και
σε πολλές πόλεις του παγκόσμιου Νότου,

είναι ένα μέρος όπου μπορείς να βρεθείς
από τη βόρεια Ευρώπη

μέχρι την υποσαχάρια Αφρική

μέσα σε 30 λεπτά.

Αν οδηγείς, εννοείται.

Με τα μέσα μαζικής μεταφοράς,
είναι σχεδόν δύο ώρες.

Και τελευταίο και ίσως πιο σημαντικό,

οι πόλεις, με τον εκπληκτικό πλούτο

σχέσεων που καθιστούν δυνατές,

θα μπορούσαν να είναι τα ιδανικά μέρη
όπου η ανθρώπινη ευτυχία

θα μπορούσε να ανθεί.

Μας αρέσει να είμαστε μεταξύ ανθρώπων.

Είμαστε κοινωνικά όντα.

Αντιθέτως, οι χώρες
όπου η αστικοποίηση έχει ήδη κορυφωθεί,

φαίνεται να είναι οι χώρες αυτές

όπου οι πόλεις έχουν πάψει
να μας κάνουν ευτυχισμένους.

Ο πληθυσμός των Η.Π.Α. έχει πληγεί

από μια γενική μείωση της ευτυχίας

τις τελευταίες τρεις δεκαετίες

και ο βασικός λόγος είναι αυτός.

Ο αμερικανικός τρόπος
που χτίζονται οι πόλεις

έχει πρακτικά οδηγήσει στην εξαφάνιση

των δημόσιων χώρων καλής ποιότητας,

σε πάρα πολλές αμερικανικές πόλεις,

και ως αποτέλεσμα,

παρατηρείται μια παρακμή των σχέσεων,

των πραγμάτων
που μας κάνουν ευτυχισμένους.

Πολλές μελέτες
δείχνουν αύξηση της μοναξιάς

και μείωση της αλληλεγγύης,

της ειλικρίνειας
και της κοινωνικής συνείδησης.

Πώς λοιπόν θα αρχίσουμε να χτίζουμε πόλεις

που θα μας κάνουν να νοιαζόμαστε;

Πόλεις που αξιοποιούν
το πιο σημαντικό τους ατού:

την απίστευτη διαφορετικότητα

των ανθρώπων που ζουν σ' αυτές;

Πόλεις που μας κάνουν ευτυχισμένους;

Πιστεύω, λοιπόν,
πως αν θέλουμε ν'αλλάξουμε

την όψη των πόλεών μας,

τότε πρέπει ν' αλλάξουμε

τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων

που επέφεραν τα αποτελέσματα
που έχουμε μπροστά μας.

Χρειαζόμαστε μια επανάσταση συμμετοχής,

και τη χρειαζόμαστε άμεσα.

Η ιδέα πως η ψήφος είναι ο μόνος τρόπος
άσκησης της ιδιότητας του πολίτη

δε βγάζει πλέον νόημα.

Οι άνθρωποι έχουν βαρεθεί

να τους φέρονται ως κυρίαρχα άτομα
μία φορά στα τόσα χρόνια,

όταν έρχεται η ώρα
να μεταβιβάσουν την εξουσία αυτή

σε κάποιον άλλο.

Αν οι διαδηλώσεις
που ταρακούνησαν τη Βραζιλία

τον Ιούνιο του 2013 μας έμαθαν κάτι,

αυτό είναι πως κάθε φορά που προσπαθούμε

να ασκήσουμε την εξουσία μας

πέραν του πλαισίου των εκλογών,

μας χτυπούν,
μας εξευτελίζουν ή μας συλλαμβάνουν.

Και αυτό πρέπει ν' αλλάξει,

επειδή όταν αλλάξει,

οι άνθρωποι όχι μόνον θα εμπλακούν εκ νέου

στις δομές της αντιπροσώπευσης,

αλλά και θα συμπληρώσουν τις δομές αυτές

με άμεση, αποτελεσματική και συλλογική
λήψη αποφάσεων,

λήψη αποφάσεων

που επιτίθεται στην ανισότητα

ακριβώς επειδή συμμετέχουν όλοι σ'αυτή,

λήψη αποφάσεων

που μπορεί να μετατρέψει τις πόλεις μας

σε καλύτερα μέρη για να ζούμε.

Ωστόσο, υπάρχει ένα ζήτημα, προφανώς:

Η διευκόλυνση της ευρύτερης συμμετοχής

και ανακατανομή της εξουσίας

μπορούν να αποτελέσουν
υλικοτεχνικό εφιάλτη

και εδώ η τεχνολογία
μπορεί να διαδραματίσει

έναν ιδιαίτερα επικουρικό ρόλο,

διευκολύνοντας τους ανθρώπους
να οργανώνονται,

να επικοινωνούν και να λαμβάνουν αποφάσεις

χωρίς να χρειάζεται
να βρίσκονται στον ίδιο χώρο

την ίδια στιγμή.

Δυστυχώς για εμάς,

ως προς την ενίσχυση
των δημοκρατικών διαδικασιών,

οι κυβερνήσεις των πόλεων
δεν έχουν χρησιμοποιήσει την τεχνολογία

στο έπακρο.

Μέχρι τώρα,
οι περισσότερες αστικές κυβερνήσεις

εφάρμοσαν αποτελεσματικά την τεχνολογία,
χρησιμοποιώντας τους πολίτες

ως ανθρώπινους αισθητήρες
συλλογής δεδομένων για τις πόλεις:

λακκούβες, πεσμένα δέντρα ή σπασμένα φώτα.

Σε μικρότερο βαθμό,

έχουν επίσης καλέσει τον κόσμο

να βελτιώσει το αποτέλεσμα των αποφάσεων

που είχαν ήδη ληφθεί γι' αυτούς,

όπως η μητέρα μου,
όταν ήμουν 8 ετών

που μου έδινε την επιλογή:

Έπρεπε να πάω για ύπνο στις 8 μ.μ.

αλλά μπορούσα να διαλέξω
αν θα φορούσα τις ροζ ή τις μπλε πυτζάμες.

Αυτό δεν είναι συμμετοχή,

και για να λέμε την αλήθεια,
οι κυβερνήσεις δεν ήταν πολύ καλές

στη χρήση της τεχνολογίας
προς ενίσχυση της συμμετοχής

εκεί που είναι σημαντική,

στον τρόπο κατανομής των κονδυλίων μας,

στον τρόπο κατοχής ακίνητης περιουσίας,

και στον τρόπο διαχείρισης
των φυσικών μας πόρων.

Αυτές είναι οι αποφάσεις

που μπορούν να επηρεάσουν
παγκόσμια προβλήματα

που εκδηλώνονται στις πόλεις μας.

Το καλό νέο είναι πως,

και όντως έχω καλά νέα
να μοιραστώ μαζί σας,

δε χρειάζεται να περιμένουμε
τις κυβερνήσεις να το κάνουν αυτό.

Έχω λόγο να πιστεύω

πως είναι εφικτό για τους πολίτες

να χτίσουν δικές τους δομές συμμετοχής.

Πριν από 3 χρόνια, συνίδρυσα μία οργάνωση

ονόματι Meu Rio, Το δικό μου Ρίο,

και διευκολύνουμε τους κατοίκους του Ρίο

να οργανωθούν σχετικά με σκοπούς και μέρη

που τους απασχολούν
στην ίδια τους την πόλη.

και να κάνουν κάτι
γι' αυτούς τους σκοπούς και τα μέρη

κάθε μέρα.

Τα τελευταία τρία χρόνια,

το Meu Rio έφτασε να αποτελεί
δίκτυο 160.000 πολιτών του Ρίο.

Το 40% περίπου των μελών
είναι νέοι άνθρωποι

ηλικίας 20 με 29 ετών.

Δηλαδή ένας στους 15 νέους

της ηλικίας αυτής στο Ρίο σήμερα.

Ένα από τα μέλη μας είναι
κι ένα αξιολάτρευτο κοριτσάκι,

η Μπία, στα δεξιά σας,

και η Μπία ήταν μόλις 11 ετών

όταν ξεκίνησε μια εκστρατεία
με ένα από τα εργαλεία μας

για να σώσει το πρότυπο
δημόσιο σχολείο της από κατεδάφιση.

Το σχολείο της κατατάσσεται ανάμεσα

στα καλύτερα δημόσια σχολεία της χώρας,

και επρόκειτο να κατεδαφιστεί

από την πολιτειακή κυβέρνηση του Ρίο

προκειμένου να χτίσουν,
δεν αστειεύομαι,

χώρο στάθμευσης για το Παγκόσμιο Κύπελο

ακριβώς πριν τη διοργάνωση.

Η Μπία ξεκίνησε εκστρατεία και μάλιστα
παρακολουθούσαμε το σχολείο της

νυχθημερόν με δικτυακή κάμερα,

και πολλούς μήνες αργότερα,

η κυβέρνηση άλλαξε γνώμη.

Το σχολείο της Μπία έμεινε στη θέση του.

Έχουμε και την περίπτωση της Ζοβίτα.

Μια καταπληκτική γυναίκα
της οποίας η κόρη εξαφανίστηκε

πριν από 10 χρόνια περίπου

και έκτοτε αναζητεί

την κόρη της.

Στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής
ανακάλυψε,

πρώτον, πως δεν είναι μόνη της.

Μόνο τον τελευταίο χρόνο, το 2013,

6.000 άνθρωποι εξαφανίστηκαν

στην πολιτεία του Ρίο.

Ανακάλυψε όμως πως παρόλ' αυτά,

το Ρίο δε διέθετε
κεντρικό σύστημα πληροφοριών

για την επίλυση
των υποθέσεων αγνοουμένων.

Σε άλλες πόλεις της Βραζιλίας,

τα συστήματα αυτά
έχουν βοηθήσει στην επίλυση

του 80% των υποθέσεων αγνοουμένων.

Ξεκίνησε μια εκστρατεία,

και αφού ο υπουργός ασφαλείας
έλαβε 16.000 ηλεκτρονικά μηνύματα

από ανθρώπους που του ζητούσαν
να το κάνει,

ανταποκρίθηκε και προχώρησε
στη σύσταση αστυνομικής μονάδας

με εξειδίκευση στις υποθέσεις αυτές.

Άνοιξε για το κοινό
στα τέλη του προηγούμενου μήνα,

και η Ζοβίτα ήταν εκεί

και έδινε συνεντεύξεις και το απολάμβανε.

Έχουμε επίσης τον Λεάντρο.

Ο Λεάντρο είναι ένας εκπληκτικός τύπος

σε φτωχογειτονιά του Ρίο,

και έφτιαξε ένα πρόγραμμα ανακύκλωσης
στη φτωχογειτονιά.

Στο τέλος του προηγούμενου έτους,
στις 16 Δεκεμβρίου

έλαβε ειδοποίηση έξωσης

από την πολιτεία του Ρίο ντε Τζανέιρο

με προθεσμία δύο εβδομάδων
για να εγκαταλείψει τον χώρο,

τον οποίο χρησιμοποιούσε για δύο χρόνια.

Το σχέδιο ήταν να δοθεί ο χώρος
σε εργολάβο,

που θα τον μετέτρεπε σε εργοτάξιο.

Ο Λεάντρο ξεκίνησε εκστρατεία
χρησιμοποιώντας ένα από τα εργαλεία μας,

την εφαρμογή «Χύτρα Ταχύτητος»,

την ίδια που χρησιμοποίησαν
η Μπία και η Ζοβίτα,

και η πολιτειακή κυβέρνηση άλλαξε γνώμη

πριν από την παραμονή
των Χριστουγέννων.

Οι ιστορίες αυτές με χαροποιούν,

όχι μόνο επειδή είχαν αίσιο τέλος.

Με χαροποιούν επειδή είναι

μια καλή αρχή.

Δάσκαλοι και γονείς στο σχολείο της Μπία

αναζητούν νέους τρόπους

περαιτέρω βελτίωσης του χώρου.

Ο Λεάντρο έχει φιλόδοξα σχέδια

να εφαρμόσει το μοντέλο του
και σε άλλες φτωχές κοινότητες του Ρίο,

και η Ζοβίτα είναι εθελόντρια
στην αστυνομική μονάδα

στη δημιουργία της οποίας βοήθησε.

Η Μπία, η Ζοβίτα και ο Λεάντρο

είναι ζωντανά παραδείγματα

για κάτι που οι πολίτες
και οι αστικές κυβερνήσεις ανά τον κόσμο

πρέπει να γνωρίζουν:

Είμαστε έτοιμοι.

Ως πολίτες, είμαστε έτοιμοι

να αποφασίσουμε
για το κοινό μας πεπρωμένο,

επειδή γνωρίζουμε πως
ο τρόπος κατανομής της εξουσίας

λέει πολλά για το πώς αξιολογούμε
τους ανθρώπους

και επειδή ξέρουμε

πως η πρόσβαση και η συμμετοχή
στην πολιτική σε τοπικό επίπεδο

είναι δείγμα πως πραγματικά νοιαζόμαστε

για το πώς σχετιζόμαστε

και είμαστε έτοιμοι να το κάνουμε αυτό

σε πόλεις ανά τον κόσμο τώρα.

Με το δίκτυο Our Cities, Οι Πόλεις Μας,

η ομάδα του Meu Rio

ευελπιστεί να μοιραστεί
τα όσα έχουμε μάθει

με άλλους ανθρώπους
που θέλουν ν' αναλάβουν

παρόμοιες πρωτοβουλίες στις πόλεις τους.

Ήδη το έχουμε ξεκινήσει στο Σάο Πάολο

με εκπληκτικά αποτελέσματα,

και θέλουμε να το επεκτείνουμε
σε πόλεις ανά τον κόσμο

μέσα από ένα δίκτυο οργανισμών
που εστιάζουν στον πολίτη

και των οποίων ηγούνται πολίτες,

και που μπορούν να μας εμπνεύσουν,

να αποτελέσουν πρόκληση
και να μας θυμίσουν να απαιτούμε

την πραγματική συμμετοχή
στη ζωή στις πόλεις μας.

Από εμάς εξαρτάται το να αποφασίσουμε

αν θέλουμε σχολεία

ή χώρους στάθμευσης,

προγράμματα ανακύκλωσης
με τη συμμετοχή της κοινότητας

ή εργοτάξια,

μοναξιά ή αλληλεγγύη,
αυτοκίνητα ή λεωφορεία,

και έχουμε την ευθύνη να το κάνουμε τώρα,

για εμάς τους ίδιους,
για τις οικογένειές μας,

για τους ανθρώπους
που κάνουν τη ζωή μας ν' αξίζει,

και για την εκπληκτική δημιουργικότητα,

ομορφιά και το θαυμασμό
που καθιστούν τις πόλεις μας,

παρά τα προβλήματά τους,

την καλύτερη εφεύρεση της εποχής μας.

(Πορτογαλικά) Σας ευχαριστώ.
Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)