Kelimeleriyle resim yapan şair - Geneviéve Emy

Dersin tamamı için: https://ed.ted.com/lessons/how-one-french-poet-combined-poetry-and-visual-art-genevieve-emy

Edebiyat tarihinin büyük şairleri arasında Homeros, Shakespeare ve Whitman gibi belirli isimler hemen tanınmaktadır. Ancak ismini duymamış olabileceğiniz, 20. yüzyılın ilk dönemlerinden büyük bir şair daha var: Guillaume Apollinaire. Geneviéve Emy, Apollinaire'nin kısa süren yaşamında, ortaya çıkmakta olan sanatsal bir devrimin kehaneti olma niteliğine sahip bir biçimde metni ve resmi bir araya getiren şiirlerini nasıl yarattığını gösteriyor.

Edebiyat tarihinin büyük şairleri

arasında Homeros,

Shakespeare,

Milton ve Whitman

gibi belirli isimler hemen tanınmaktadır.

Ancak ismini duymamış olabileceğiniz,
20. yy'dan Fransız

büyük bir şair daha var:

Guillaume Apollinaire.

Picasso, Rousseau ve Chagall gibi

sanatçıların

yakın arkadaşıydı.

Sürrealizm terimini türetti

ve hatta, 1911 yılında Mona Lisa'yı
çalmakla suçlandı.

Kısa süren yaşamı boyunca,

artistik bir devrimin kehaneti
olacak bir biçimde

metni ve resmi bir araya getiren
şiirler yarattı.

19. yy sonlarında ve
20. yy başlarında Paris'te,

Montmartre ve Montparnasse'in
düşük kiralı bölgeleri,

her aç sanatçının eviydi.

Maddi güçleri buna yetiyordu.

Bu ressamlar, yazarlar ve aydınlar,

sanatsal tutkuları ve kültür karşıtı
inançlarıyla bir araya geldiler

ve Fransa'nın bohem
alt kültürünü oluşturdular.

Onların sanat, edebiyat çalışmaları ve
zekâları dünyayı sarsacaktı.

20. yy'ın sonunda,

bu hareketli manzaranın içinde

sanat eleştirmeni, şair ve avangart
şampiyonu olan

Guillaume Apollinaire, tanınan bir isimdi.

Apollinaire, sanat eleştirmeni olarak,

kübist ve sürrealist akımları
dünyaya tanıttı

ve genellikle yabancı düşmanı
ve bağnaz olan insanların

görüşlerine karşı durarak yükseldi.

Apollinaire, bir şair olarak, tüm sanat
biçimlerine tutku duyuyordu

ve özellikle kaligrafi ve ışıklı harfler
olmak üzere

bir orta çağ edebiyatı uzmanıydı.

Apollinaire, önsezili birisi olarak, iki
sanatsal kurum arasında bir boşluk gördü.

Bir yanda zamanın popüler, oldukça övgü
alan geleneksel sanat biçimleri vardı.

Diğer yanda ise, sürrelizm,
kübizm ve sinema,

fotoğraf ve gramofon gibi

yeni icatlar

aracılığıyla var olan diğer sanatsal

ifade biçimleri.

Bu ayrım içerisinde,

şiire yaptığı en önemli katkının
yaratılması aracılığıyla,

yani güzel yazı sanatı ile,

Guillaume Apollinaire bir köprü inşa etti.

Apollinaire güzel yazıyı
bir şiir resmi olarak,

yazılı bir portre olarak,

bir düşünce çizimi olarak yarattı

ve bunu kendi modernizmini

ve şiiri normal metin ve yazı sınırlarının
ötesine itme ve 20. yy'a dâhil etme

tutkusunu ifade etmek için kullandı.

"Lettre-Océan" gibi bazı yazıları

eğlenceli.

Bazıları ölmüş olan genç
arkadaşlarına atfedilmiş,

"La Colombe Poignardée et le jet
d'eau" gibi.

Bazıları ise duygusal bir anın ifadesi,

"Il Pleut"da olduğu gibi:

"Kadınların sesleri, hafızalarda bile
ölmüşler gibi yağıyordu

ve aynı zamanda sen yağıyordun,
hayatımın harikulade rastlantıları,

ah küçük damlalar.

Bu şahlanan bulutlar, bir işitsel şehirler
evreni kişnemeye başlıyorlar.

Pişmanlık ve hor görme antik bir müziğe
gözyaşı dökerken yağmur yağarsa dinle.

Seni yukarıda ve aşağıda tutan zincirlerin
dökülmesini dinle."

Her güzel yazı, okuyucuların kendilerini
sabit şiir deneyiminden

kurtarmalarını ve yeni bir şeyler görüp

hissetmelerini sağlama amaçlıydı.

"Lettre-Océan", kelimeler okunmadan önce,
görülmesi gereken bir resimdir.

Salt-metin ögeler, kelimelerle biçim ve
form olarak buluşur.

İki dairesel biçim, bir tanesi bir
karenin içerisinde,

diğeri, sayfanın dışında, bir spiral
şeklinde biçimlendirilmiş.

Birlikte; kübizme göz kırpan
bir resim oluşturuyorlar.

Sonra metnin yakın okuması yapıldığında,

oradaki betimsel kelimeler,

Eyfel Kulesi'nin hayali bir resmini
akla getiriyor.

O zamanların yeni bir iletişim biçimi
olan telgrafın elektromanyetik

dalgalarına bir övgü sunuyorlar.

Şüphesiz ki, Apollinaire'in güzel
yazılarının derinliğine oturtulan

sanatsal ifadeler, yalnızca
şiirsel kahramanlığın,

biçimin uzmanı tarafından gösterimi değil.

Ayrıca her güzel yazı, Apollinaire de
dâhil olmak üzere,

çoğu zamanının ötesinde olan

ve yenilikçi çalışmalarıyla

geleceği şevkle yakalayan,
Paris'in tüm bohem

sanatçılarının beklentilerini,

heyecanlarını ve tutkularını kapsayan,

zamanın içerisine ait

bir fotoğraftır.