Return to Video

Tự kỉ để tôi được là chính mình

  • 0:00 - 0:03
    Tôi chưa từng nói
    với nhiều người về điều này
  • 0:03 - 0:05
    nhưng trong đầu mình,
  • 0:05 - 0:09
    tôi có hàng ngàn thế giới bí mật
    đang diễn ra cùng 1 lúc.
  • 0:09 - 0:11
    Tôi còn bị tự kỉ nữa.
  • 0:11 - 0:14
    Người ta có khuynh hướng
    chẩn đoán bệnh tự kỉ
  • 0:14 - 0:17
    bằng bảng mô tả và
    đánh dấu vào ô có sẵn
  • 0:17 - 0:21
    nhưng trong thực tế, điều đó
    biến đổi tùy theo mỗi người
  • 0:21 - 0:22
    Ví dụ, em trai tôi,
  • 0:22 - 0:23
    nó bị tự kỉ nặng.
  • 0:23 - 0:26
    Nó không nói. Không thể nói gì.
  • 0:26 - 0:28
    Nhưng tôi lại thích nói.
  • 0:28 - 0:31
    Mọi người thường đánh đồng tự kỉ
  • 0:31 - 0:34
    với việc thích toán và khoa học
    và không gì cả,
  • 0:34 - 0:38
    nhưng tôi biết nhiều
    người tự kỉ rất thích sáng tạo.
  • 0:38 - 0:41
    Nhưng đó là sự rập khuôn,
  • 0:41 - 0:43
    và mọi sự rập khuôn,
  • 0:43 - 0:46
    nếu không phải luôn luôn
    thì thường là sai.
  • 0:46 - 0:48
    Ví dụ, nhiều người
  • 0:48 - 0:53
    nghĩ về tự kỉ sẽ nghĩ đến
    phim "Rain Man" ngay lập tức.
  • 0:53 - 0:54
    Đó là niềm tin phổ biến,
  • 0:54 - 0:57
    rằng mỗi người bị tự kỉ
    đều là diễn viên Dustin Hoffman,
  • 0:57 - 1:00
    và điều đó không đúng.
  • 1:00 - 1:03
    Không chỉ
    với người bị tự kỉ,
  • 1:03 - 1:05
    tôi thấy điều đó cũng xảy đến
    với cộng đồng LGBT,
  • 1:05 - 1:08
    với phụ nữ, với người da màu.
  • 1:08 - 1:10
    Mọi người rất sợ
    sự đa dạng
  • 1:10 - 1:13
    đến nỗi họ cố gắng đưa mọi thứ
    vào trong chiếc hộp nhỏ
  • 1:13 - 1:16
    và gắn cho nó
    1 cái mác thật cụ thể.
  • 1:16 - 1:17
    Điều này thực sự
  • 1:17 - 1:20
    đã diễn ra với tôi trong thực tế:
  • 1:20 - 1:23
    Tôi tra google "người tự kỉ là..."
  • 1:23 - 1:25
    và xuất hiện các đề xuất
  • 1:25 - 1:27
    cho những gì bạn sắp gõ.
  • 1:27 - 1:29
    Tôi tra google "người tự kỉ là..."
  • 1:29 - 1:32
    và kết quả trên cùng là "ma quỷ".
  • 1:32 - 1:34
    Đó là điều đầu tiên
    người ta nghĩ đến
  • 1:34 - 1:36
    khi nói về bệnh tự kỉ.
  • 1:36 - 1:38
    Họ biết.
  • 1:38 - 1:44
    (Cười)
  • 1:44 - 1:47
    Một trong những điều tôi có thể làm
    nhờ vào chứng tự kỉ-
  • 1:47 - 1:50
    đó là khả năng
    chứ không phải sự tàn tật-
  • 1:50 - 1:53
    là tôi có trí tưởng tượng vô cùng
    sinh động
  • 1:53 - 1:55
    Để tôi giải thích một chút.
  • 1:55 - 1:57
    Giống như là đi
    trong 2 thế giới
  • 1:57 - 2:00
    Thế giới thực
    mà chúng ta đang ở đây,
  • 2:00 - 2:02
    và một thế giới khác trong đầu tôi,
  • 2:02 - 2:05
    và thế giới trong đầu tôi
    thường thực hơn
  • 2:05 - 2:07
    thế giới mà chúng ta đang sống.
  • 2:07 - 2:11
    Rất dễ khiến đầu óc tôi
    trở nên mơ hồ
  • 2:11 - 2:13
    bởi vì tôi không cố đưa mình
    vào 1 chiếc hộp nhỏ.
  • 2:13 - 2:16
    Đó là một trong những điều
    về tự kỉ.
  • 2:16 - 2:18
    Bạn không phải vội vàng làm điều đó.
  • 2:18 - 2:20
    Bạn tìm kiếm điều bạn muốn làm,
  • 2:20 - 2:23
    bạn tìm cách làm
    và hòa hợp với nó.
  • 2:23 - 2:25
    Nếu cố gắng
    đưa mình vào khuôn khổ,
  • 2:25 - 2:27
    tôi sẽ không ở đây,
    hẳn sẽ không có được
  • 2:27 - 2:30
    một nửa những điều
    mà tôi đang có.
  • 2:30 - 2:31
    Mặc dù có nhiều vấn đề.
  • 2:31 - 2:34
    Có nhiều vấn đề với việc
    bị tự kỉ,
  • 2:34 - 2:36
    và với việc
    có quá nhiều sự tưởng tượng.
  • 2:36 - 2:38
    Trường học, nhìn chung, có thể
    là một vấn đề,
  • 2:38 - 2:44
    nhưng cũng phải giải thích
    với giáo viên, hằng ngày
  • 2:44 - 2:48
    rằng bài học của họ thật buồn tẻ
    một cách khó mà giải thích
  • 2:48 - 2:51
    và việc bạn lẳng lặng rúc vào
  • 2:51 - 2:55
    trong thế giới bên trong đầu
    để không phải nghe giảng
  • 2:55 - 2:58
    bổ sung vào danh sách các rắc rối.
  • 2:58 - 3:00
    (Cười)
  • 3:00 - 3:05
    Tương tự, khi trí tưởng tượng của tôi
    chiếm lĩnh,
  • 3:05 - 3:07
    thân thể tôi sống cuộc sống
    của chính nó.
  • 3:07 - 3:09
    Khi điều gì đó thú vị diễn ra
    trong thế giới bên trong,
  • 3:09 - 3:11
    tôi phải chạy.
  • 3:11 - 3:15
    Tôi phải vận động liên tục
    tiến và lùi, hoặc đôi khi hét lên.
  • 3:15 - 3:17
    Điều này cho tôi
    quá nhiều năng lượng,
  • 3:17 - 3:20
    và tôi phải có lối ra
    cho nguồn năng lượng này.
  • 3:20 - 3:22
    Tôi vẫn làm điều đó
    khi còn là một đứa trẻ,
  • 3:22 - 3:23
    từ khi còn là một cô nhóc tí xíu,
  • 3:23 - 3:26
    cha mẹ tôi nghĩ điều đó thật đáng yêu,
    nêu không để ý nhiều
  • 3:26 - 3:28
    nhưng khi tới tuổi đi học,
  • 3:28 - 3:30
    mọi người lại không cho
    đó là đáng yêu.
  • 3:30 - 3:33
    Có thể, mọi người
    không muốn làm bạn
  • 3:33 - 3:36
    với con bé hay hét
    trong giờ học đại số.
  • 3:36 - 3:40
    Điều này không thường diễn ra
    hiện nay, ở độ tuổi này,
  • 3:40 - 3:43
    và có thể người ta
    không muốn làm bạn với con bé bị tự kỉ.
  • 3:43 - 3:47
    Có thể người ta
    không muốn liên quan
  • 3:47 - 3:49
    đến bất cứ ai
    không thể tự điều chỉnh
  • 3:49 - 3:52
    trong khuôn khổ được "dán mác"
    bình thường.
  • 3:52 - 3:54
    Nhưng điều đó
    không sao với tôi cả,
  • 3:54 - 3:57
    bởi vì nó giống như
    loại bỏ bột mì từ tro trấu,
  • 3:57 - 4:00
    tôi có thể tìm ra người
    chân thật và thật lòng
  • 4:00 - 4:02
    và chọn họ làm bạn.
  • 4:02 - 4:05
    Khi nghĩ về điều đó,
    điều gì là bình thường?
  • 4:05 - 4:07
    Điều đó có nghĩa gì?
  • 4:07 - 4:10
    Hãy tưởng tượng đó là
    lời khen hay nhất bạn từng nhận được.
  • 4:10 - 4:12
    "Wow, bạn thật sự bình thường."
  • 4:12 - 4:14
    (Cười)
  • 4:14 - 4:17
    Nhưng lời khen là
  • 4:17 - 4:20
    "Bạn thật phi thường." hay
    "Bạn đột phá"
  • 4:20 - 4:22
    "Bạn thật tuyệt vời."
  • 4:22 - 4:24
    Nếu người ta
    muốn những điều này.
  • 4:24 - 4:26
    tại sao nhiều người lại
    cố gắng trở nên bình thường?
  • 4:26 - 4:31
    Tại sao lại đổ ánh sáng
    rực rỡ của riêng mình vào 1 cái khuôn?
  • 4:31 - 4:36
    Người ta sợ sự đa dạng
    đến nỗi họ cố và ép mọi người,
  • 4:36 - 4:40
    ngay cả người không muốn hoặc không thể
    trở thành người bình thường
  • 4:40 - 4:43
    Có nhiều hội trại dành cho
    người LGBT
  • 4:43 - 4:46
    hoặc người tự kỉ để cố gắng
    và giúp họ "bình thường",
  • 4:46 - 4:51
    và thật đáng sợ là mọi người
    vẫn làm điều đó trong thời buổi này.
  • 4:51 - 4:55
    Tóm lại, tôi sẽ không đổi bệnh tự kỉ
    và trí tưởng tưởng của mình cho thế giới
  • 4:55 - 4:57
    Bởi vì tôi tự kỉ,
  • 4:57 - 5:00
    tôi vừa giới thiệu tư liệu cho BBC,
  • 5:00 - 5:03
    tôi đang viết một cuốn sách,
  • 5:03 - 5:05
    tôi đang viết - điều này thật tuyệt vời
  • 5:05 - 5:08
    và một trong những điều tốt nhất
    mà tôi đạt được,
  • 5:08 - 5:11
    mà tôi xem là thành tựu,
  • 5:11 - 5:12
    là tìm ra cách giao tiếp
  • 5:12 - 5:15
    với em trai và em gái của tôi,
  • 5:15 - 5:18
    người mà tôi nói là phi ngôn ngữ.
    Hai đứa đều không nói được.
  • 5:18 - 5:21
    Mọi người thường viết
    về ai đó không nói được,
  • 5:21 - 5:23
    nhưng điều đó thật ngu ngốc,
    vì 2 đứa em của tôi
  • 5:23 - 5:26
    là 2 đứa em tốt nhất
    mà bạn có thể có.
  • 5:26 - 5:28
    Chúng là điều tuyệt vời nhất,
    tôi yêu 2 đứa rất nhiều
  • 5:28 - 5:32
    và tôi quan tâm đến chúng
    nhiều hơn bất kỳ điều gì khác.
  • 5:32 - 5:35
    Tôi sắp đưa ra cho bạn
    một câu hỏi:
  • 5:35 - 5:38
    Nếu chúng ta không thể
    vào trong đầu của một người,
  • 5:38 - 5:40
    dù cho họ có bị tự kỉ hay không,
  • 5:40 - 5:43
    thay vì trừng phạt những gì
    không theo bình thường
  • 5:43 - 5:45
    tại sao không ăn mừng
    sự độc nhất vô nhị
  • 5:45 - 5:49
    và ăn mừng mỗi khi ai đó
    giải phóng được trí tưởng tượng của mình?
  • 5:49 - 5:50
    Xin cảm ơn.
  • 5:50 - 5:55
    (Vỗ tay)
Title:
Tự kỉ để tôi được là chính mình
Speaker:
Rosie King
Description:

"Con người ta sợ sự đa dạng đến nỗi họ cố gắng đặt mọi thứ vào trong một chiếc hộp nhỏ và gắn vào đó một cái mác cụ thể", Rosie King, 16 tuổi, can đảm, thô lỗ và tự kỉ đã nói như thế. Cô muốn biết: Tại sao mọi người lại quá lo lắng về việc giữ cho mình bình thường? Cô giục giã mỗi một đứa trẻ, cha mẹ, giáo viên và mỗi một người nên quý trọng sự độc nhất vô nhị của từng cá thể. Đó là một minh chứng rất rõ ràng về tiềm năng đa dạng của con người.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
06:08

Vietnamese subtitles

Revisions