Return to Video

Si autizmi më dha lirinë të jem vetvetja

  • 0:00 - 0:02
    S'i kam treguar shumë njerëzve
  • 0:02 - 0:05
    por në kokën time, unë kam
  • 0:05 - 0:07
    mijëra bota sekrete
  • 0:07 - 0:09
    qe levizin në të njejtën kohë.
  • 0:09 - 0:12
    Jam autiste po ashtu.
  • 0:12 - 0:14
    Njerëzit tentojnë ta diagnostifikojnë
  • 0:14 - 0:17
    autizmin me përshkrime shume specifike
  • 0:17 - 0:20
    por në realitet, është komplet ndryshe.
  • 0:20 - 0:22
    Për shembull, vëllai im i vogël,
  • 0:22 - 0:23
    ka autizem te theksuar.
  • 0:23 - 0:26
    Ai nuk flet. Ai nuk mundet te flase fare.
  • 0:26 - 0:28
    Por unë adhuroj të flas.
  • 0:28 - 0:31
    Njerëzit shpesh asociojnë autismin
  • 0:31 - 0:34
    me zotesine ne matematike, shkencë
    dhe asgjë tjetër
  • 0:34 - 0:36
    por unë njoh shumë njerëz autist
  • 0:36 - 0:38
    që adhurojnë të jenë kreativ.
  • 0:38 - 0:41
    Por ky është një stereotip,
  • 0:41 - 0:43
    dhe stereotipet e gjërave
  • 0:43 - 0:46
    shpesh, nëse jo gjithmone, janë gabim.
  • 0:46 - 0:48
    Për shembull, shumë njerëz
  • 0:48 - 0:53
    mendojnë autizmin dhe
    i shkon mendja te "Rain Man"
  • 0:53 - 0:54
    Ky është mendimi i zakonshëm,
  • 0:54 - 0:57
    se cdo autist është Dustin Hoffman,
  • 0:57 - 1:00
    dhe kjo nuk është e vërtetë.
  • 1:00 - 1:03
    Por kjo nuk është vetëm
    me personat autist.
  • 1:03 - 1:05
    E kam parë këtë edhe per njerëzit LGBTQ
  • 1:05 - 1:08
    për femrat, për njerëzit me ngjyre.
  • 1:08 - 1:10
    Njerëzit janë të frikuar nga variacioni
  • 1:10 - 1:13
    saqë mundohen të fusin cdo gjë
  • 1:13 - 1:16
    në një kuti të vogël me etiketa specifike.
  • 1:16 - 1:17
    Kjo është diçka që aktualisht
  • 1:17 - 1:20
    më ka ndodhur në jetë:
  • 1:20 - 1:23
    Kërkova në google "autistët janë .."
  • 1:23 - 1:25
    dhe u shfaqën sugjerimet
  • 1:25 - 1:27
    ashtu siç deshe të shkruash.
  • 1:27 - 1:28
    Kërkova në Google "autistët janë.."
  • 1:28 - 1:32
    dhe rezultati i parë ishte "demonë".
  • 1:32 - 1:34
    Kjo është gjëja e parë
    që njerëzit mendojne
  • 1:34 - 1:36
    kur mendojnë autizmin.
  • 1:36 - 1:38
    Ata e dijnë.
  • 1:38 - 1:41
    (të qeshura)
  • 1:45 - 1:47
    Një nga gjërat që mund të bëj si autiste
  • 1:47 - 1:50
    është më shumë aftësi, sesa paaftësi
  • 1:50 - 1:53
    Kam një imagjinatë shumë, shumë të ndezur.
  • 1:53 - 1:55
    Më lejoni t'ua shpjegoj pak.
  • 1:55 - 1:57
    Është sikur të ecësh në dy bote
  • 1:57 - 2:00
    Është bota reale, të cilën gjithë e ndajmë
  • 2:00 - 2:02
    dhe bota në mendjen time,
  • 2:02 - 2:05
    dhe kjo është zakonisht shumë më reale,
  • 2:05 - 2:07
    sesa bota e vërtetë.
  • 2:07 - 2:11
    Është e lehtë ta lë mendjen të humbase
  • 2:11 - 2:13
    sepse nuk provoj ta fus në kuti të vogël.
  • 2:13 - 2:16
    Kjo është nga gjërat më të mira si autist.
  • 2:16 - 2:18
    Se ke nevojën ta bësh atë.
  • 2:18 - 2:20
    Gjen çfarë dëshiron të bësh,
  • 2:20 - 2:23
    gjen mënyrën ta bësh, dhe e bën.
  • 2:23 - 2:25
    Në qoftë se kisha provuar ta fus veten në
  • 2:25 - 2:27
    një kuti, nuk do isha këtu. Nuk do të
  • 2:27 - 2:30
    arrija gjysmën e gjërave që kam tani.
  • 2:30 - 2:31
    Mirëpo, ka edhe probleme,
  • 2:31 - 2:34
    Ka disa probleme kur je autist,
  • 2:34 - 2:36
    posedimi i imagjinatës të tepërt.
  • 2:36 - 2:38
    Shkolla mund të jetë problem në përgjithsi
  • 2:38 - 2:42
    por t'ia shpjegosh profit cdo ditë
  • 2:42 - 2:45
    cdo ditë ..
  • 2:45 - 2:48
    se mesimi i tyre është
    jashtzkonisht i mërzitshëm
  • 2:48 - 2:51
    dhe se ti sekretisht po fshihesh,
  • 2:51 - 2:55
    në botën brenda mendjes tënde, për atë
  • 2:55 - 2:58
    kjo shtohet tek lista e problemeve.
  • 2:58 - 3:00
    (të qeshura)
  • 3:00 - 3:05
    Gjithashtu, kur imagjinata ime ndodh,
  • 3:05 - 3:07
    trupi im merr një jetë të tij.
  • 3:07 - 3:09
    Kur dicka emocionuese ndodh në botën time,
  • 3:09 - 3:11
    Unë vetëm duhet të vrapoj.
  • 3:11 - 3:13
    Duhet të kthehem mbrapa dhe para,
  • 3:13 - 3:15
    ose nganjëherë të bërtas.
  • 3:15 - 3:17
    Kjo më jep shumë energji,
  • 3:17 - 3:20
    dhe më duhet ta shkarkoj
    gjithë atë energji.
  • 3:20 - 3:22
    E kam bërë këtë qysh si fëmijë.
  • 3:22 - 3:23
    qysh kur kam qenë vajzë e vogël,
  • 3:23 - 3:26
    Prindërit mendonin se është e lezetshme,
  • 3:26 - 3:28
    por kur hyra në shkollë
  • 3:28 - 3:30
    nuk u pajtuan se kjo është e lezetshme.
  • 3:30 - 3:33
    Njerëzit nuk donin të shoqëroheshin me
  • 3:33 - 3:36
    vajzën që fillon të bërtasë në algjebër.
  • 3:36 - 3:38
    Dhe kjo nuk ndodh në këtë moshë, kto ditë,
  • 3:38 - 3:40
    por mund të jetë se njerëzit
  • 3:40 - 3:42
    nuk duan të shoqerohen
  • 3:42 - 3:43
    me këdo që s'u përshtatet.
  • 3:43 - 3:45
    e ta etiketojne si diçka normale.
  • 3:45 - 3:47
    Por kjo është në rregull për mua,
  • 3:47 - 3:49
    sepse zgjedh grurin nga kashta,
  • 3:49 - 3:52
    dhe i dalloj cilët njerëz janë të vërtetë.
  • 3:52 - 3:54
    dhe mund ti zgjedh si shokë.
  • 3:54 - 3:57
    Por nëqoftëse e mendon, çfarë është normale?
  • 3:57 - 3:59
    çfarë do të thotë?
  • 3:59 - 4:02
    Imagjino sikur të ishte komplimenti më i
  • 4:02 - 4:05
    mirë që ke marre. "Wow, ti je normale"
  • 4:05 - 4:07
    (të qeshura)
  • 4:07 - 4:10
    Por komplimentet janë,
  • 4:10 - 4:12
    "Ti je ekstra-ordinere"
  • 4:12 - 4:14
    ose "ti je shumë përpara"
  • 4:14 - 4:17
    është "Ti je e mrekullueshme"
  • 4:17 - 4:18
    Në qoftë se njerëzit duan të
  • 4:18 - 4:20
    jenë këto, pse luftojnë të jenë normal?
  • 4:20 - 4:22
    Pse fusin dritën individuale në myk?
  • 4:22 - 4:24
    Pse frikësohen dhe detyrojnë
  • 4:24 - 4:26
    edhe njerezit qe s'munden, të jenë normal.
  • 4:26 - 4:31
    Ka kampe për njerëzit me LGBTQ ose autist
  • 4:31 - 4:36
    që ti detyrojnë që ata të bëhen "normale"
  • 4:36 - 4:40
    kjo është tmerr të ndodhe në këtë kohë.
  • 4:40 - 4:43
    Nuk do ta ndërroja autizmin tim me botën.
  • 4:43 - 4:46
    Sepse jam autiste,
  • 4:46 - 4:51
    Kam prezantuar dokumentar në BBC,
  • 4:51 - 4:55
    jam duke shkruar një libër,
  • 4:55 - 4:57
    Jam duke e bërë këtë -është fantastike-
  • 4:57 - 5:00
    dhe një nga gjërat më të mira që
  • 5:00 - 5:03
    konsideroj se kam arritur,
  • 5:03 - 5:05
    është se kam gjetur rrugë komunikuese
  • 5:05 - 5:08
    me vëllain tim dhe motrën,
  • 5:08 - 5:11
    që siç thash janë jo-verbal.
    Ata nuk flasin.
  • 5:11 - 5:12
    Dhe njerëzit shkruajnë
    për dikë që s'flet,
  • 5:12 - 5:14
    kjo është marrëzi,
    vellai dhe motra ime
  • 5:14 - 5:18
    janë ata që ti do dëshiroje.
  • 5:18 - 5:21
    Ata janë më t'mirët.
    I dua aq shumë dhe kujdesem
  • 5:21 - 5:23
    për ta më shumë se gjithshka tjetër.
  • 5:23 - 5:26
    Do ju lë me një pyetje:
  • 5:26 - 5:28
    Qoftë se n'mendjen e një personi nuk
    mund t'hyjmë
  • 5:28 - 5:32
    pa marrur parasysh a janë autist apo jo,
  • 5:32 - 5:35
    Në vend se të dënojmë dicka
    jashtë normales,
  • 5:35 - 5:38
    pse nuk gëzohemi me uniken
  • 5:38 - 5:40
    dhe të buzëqeshim sa here që
    dikush lëshon imagjinatën e tij?
  • 5:40 - 5:43
    Faleminderit.
  • 5:43 - 5:45
    (Duartrokitje)
Title:
Si autizmi më dha lirinë të jem vetvetja
Speaker:
Rosie King
Description:

"Njerëzit janë kaq të frikësuar nga të qënit i ndryshëm saqë ata përpiqen të përshtaten në një kuti të vogël me një emërtim të saktë," thotë 16-vjeçarja Rosie King, një vajzë e guximshme, e gjallë dhe autistike. Ajo dëshiron të dijë: Pse të gjithë janë aq të shqetësuar për të qenë normal? Ajo lëshon një kushtrim për çdo fëmijë, prind, mësues dhe person për të celebruar të qënit unik. Ky diskutim është një shembull i jashtëzakonshëm i potencialit të diversitetit të racës njerëzore.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
06:08

Albanian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.