Bölünmüş bir Amerika iyileşebilir mi?

Amerika negatif ve partizan 2016 başkanlik seçiminden sonra nasıl eski haline gelebilir? Sosyal psikolog Jonathan Haidt politik tercihlerimizin temelini oluşturan ahlakı incelemekte. TED yöneticisi Chris Anderson ile yaptığı konuşmada, Amerika'da böylesine keskin bölünmelere neden olan düşünce kalıplarını ve tarihsel nedenleri açıklıyor ve ülkenin ileriye nasıl ilerleyebileceğini gösteren bir vizyon sunuyor.

Chris An: Pekala, Jon,
bu gerçekten ürkütücü.

Jonathan Haidt: Evet.

CA: Dünya sanki uzun zamandır

görmediğimiz bir konumda.

İnsanlar sadece alışageldiğimiz
sağ-sol kutuplaşması

nedeniyle anlaşmazlığa düşmüyorlar.

Olayın derinliğinde
daha farklı şeyler var.

Tanrı aşkına neler oluyor
ve bu konuma nasıl geldik?

JH: Bu durum farklı.

Daha çok kıyamet hissi uyandıran
bir durum var.

Pew şirketi tarafından
yapılan araştırmaya göre

karşı taraf için hissettiğimiz şey sadece

onlardan hoşlanmamamız değil;
onlardan şiddetle hoşlanmamamız

ve onları ulusumuza
bir tehdit olarak görmemiz.

Bu fikirdekilerin sayısı
gün geçtikte artıyor ve

bu iki taraf içinde %50'den fazla.

İnsanlar korkmuş durumda

çünkü bu durum eskisinden
farklı geliyor, çok daha şiddetli.

Ne zaman sosyal bir yapboza baksam

her zaman ahlaki psikolojinin
üç temel prensibini uygularım.

Sanırım bu prensipler
burada faydalı olacak.

Siyaseti düşünürken ilk olarak
aklınızda bulundurmanız

gereken şey,

bizlerin bir kabileye ait olduğumuzdur.

Bizler kabilecilikten evrildik.

İnsan doğasına dair en basit
ve en iyi anlayışlardan biri

şu Bedevi atasözüdür:

"Ben kardeşime karşı,

ben ve kardeşim kuzenimize karşı;

ben, kardeşim ve kuzenlerim,
yabancılara karşı."

Kabileleşme büyük toplumlar
yaratmamızı ve diğerleriyle

mücadele edebilmek için
bir araya gelmemizi sağladı.

Bu bizleri ormanların içinden ve
küçük gruplardan dışarı taşıdı

ama bu aslında bitmez bir çatışma demekti.

Sormanız gereken soru:

Toplumumuzun hangi yönleri
bu durumu daha acılı yapıyor

veya yatıştırıyor?

CA: Bu çok karanlık bir atasözü.

Söylediğin aslında bir seviyeye kadar

bir çok insanin zihninde
kazınmış durumda.

JH: Kesinlikle, bu insan
sosyal bilişinin basit bir parçası.

Ama ayrıca toplum olarak gerçekten
barış içinde de yaşayabiliriz

ve aslında savaşa benzer
bir çok eğlenceli şey keşfettik.

Yani, spor, politika --

Tüm bunlar aslında kimseye zarar vermeden

kabile tarzını yaşamanın yolları.

Ayrıca aslında ticarette ve keşif yapmakta
ve yeni insanlarla buluşmakta da iyiyiz.

Bu halde kabileciliğimizi
değişken olarak görmek zorundasınız.

Birbirimizle daima savaşmaya
mahkum olmuş değiliz.

Ama asla sonsuz dünya barışımız olmayacak.

CA: Bu kabilenin boyutu
küçülüp büyüyebilir değil mi?

JH: Doğru.

"Biz" diye düşündüğümüz şeyin boyutu

ve "diğerleri" ya da "onlar"
olarak düşündüğümüz

şeyin boyutu değişebilir.

Bazıları bu sürecin sonsuza kadar
devam edeceğine inanmışlardı

JH: Doğru.

CA: Bunun da ötesinde bu kabile
duygusunu bir süredir arttırıyoruz.

JH: Sanırım

geldiğimiz nokta yeni bir sağ sol ayrımı.

Demek istediğim, geçmişten
gelen sağ - sol kavramı,

iş gücü sermaye ayrımı

ve Marx'dan gelmekte.

Ama bence şuan giderek artan
şekilde gördüğümüz şey

tüm batı demokrasilerinde

ulus seviyesinde kalmak isteyenlerle,

daha dar görüşlü,

- kötü anlamda demek istemiyorum -

daha çok köktenci duygulara sahip,

şehirlerine, topluluklarına
ve uluslarına önem veren insanlarla

daha geniş görüş sahibi
insanlar arasındaki ayrışma.

Kafam karıştığında hep John Lennon'un
"Imagine" şarkısını düşünürüm

"Hayal edin, uğrunda öldürecek
ya da ölecek hiç bir ülke yok."

Bu insanlar daha çok küresel
yönetim isteyenlerdir,

ulus devletleri sevmezler,
sınırları sevmezler.

Bunu tüm Avrupa'da da görüyorsunuz.

Aslında Shakespeare adında
büyük bir metaforcu var,

İngiltere'de yıllar önce yazan.

Bir metafor tanımlıyor:

Bizler köprüleri kaldıranlar mıyız
yoksa köprüleri koyanlar mı?

İngiltere bu noktada 52-48 olarak bölündü.

Amerika da bu noktada bölündü.

CA: Öyleyse, Beatles ve ve dünyanın

daha bağlı olduğu bir hippi felsefesini
ile yetişmiş bizler için

bu çok idealistlikti ve "kim bunun
hakkında kötü düşünebilir?"

Ve aslında senin söylediğin,

milyonlarca kişi bugün bunun
sadece aptalca olduğunu değil

aslında tehlikeli ve yanlış olduğunu
düşünüyor ve korkuyorlar.

JH: Bence en büyük sorun özellikle
Avrupa'da ayrıca burada da

göçmenlik sorunu

ve bence sosyal bilimlerde dikkatlice

incelememiz gereken bu:
çeşitlilik ve göçmenlik.

Herhangi bir şey politikleştiği zaman,

solun çok sevdiği, sağınsa --

sosyal bilimciler bile direkt
olarak bunu düşünemezler.

Günümüzde, çeşitlilik bir
çok anlamda iyi aslında.

Kesin bir şekilde yenilik yaratmakta.

Amerika ekonomisi onun
sayesinde ciddi şekilde büyüdü.

Çeşitlilik ve göçmenlik
bir çok iyi şey sağlıyor.

Ama küreselleşme taraftarları
bence şunu görmüyor,

ya da görmek istemiyor:

etnik çeşitlilik, sosyal sermaye
ve güveni kısıtlıyor.

"Bowling Alone" yazarı Robert Putnam

tarafından sosyal sermaye
veri tabanlarına bakılarak

yapılmış önemli bir çalışma var.

Basitçe, insanlar daha benzer hissettikçe

birbirlerine daha fazla güveniyor,

refah devletine sahip olma
şansları daha artıyor.

İskandinav ülkeleri bu konuda
harika durumda

çünkü küçük, homojen ülke
olmanın mirasına sahipler.

Bu ilerici refah devletine,

ilerici sol eğilimli değerlere yol açıyor.

"Köprüyü indirin!
Dünya harika bir yer.

Suriye'deki insanlar acı çekiyor,
onları içeri almamız lazım." diyorlar.

Ve bu güzel bir şey.

Ama eğer, - bu yaz İsveç’teydim -

İsveç'teki söylem oldukça
politik açıdan doğruysa

ve diğer bakış açısını
konuşmazlarsa

sonuç bir çok kişiyi bu ülkeye
getirmek olacaktır.

Bu da sosyal sermayeyi azaltacak,

refah seviyesini korumayı
zorlaştıracaktır

ve muhtemelen bizlerin
Amerika'da olduğu gibi

ırkça bolünmüş, görünür biçimde ırkça
bölünmüş bir toplum olmamıza sebep olacak.

Dolayısıyla bu konuşması
rahatsızlık verici bir durum.

Ama bence özellikle Avrupa'da ve bizim

bakmamız gereken konu bu.

CA: Yani diyorsun ki mantıklı kişiler,

kendilerini ırkçı olarak değil

ahlaklı ve dürüst
olarak düşünen kişilerin,

insanların çok farklı olduğunu,

çok farklı insanları karıştırarak
insan kapasitesi hakkındaki

duygularımızı aşırı yükleme tehlikesi ile
yüz yüzeyiz derken bir gerekçeleri var.

JH: Evet, ama bunun mutlaka
ırk ile ilgili olmadığını söyleyerek

kulağa çok daha hoş gelen
şekle çevirebilirim.

Bu kültürle ilgili.

Siyaset bilimcisi Karen Stenner'ın
yaptığı harika bir çalışma var.

Bu araştırma, insanların

bir olduklarını, aynı olduklarını
hissettiklerinde

otoriterliğe eğilim gösteren
birçok kişi olduğunu gösteriyor.

Bu insanlar, toplumsal ve ahlaki
düzene bir tehdit

oluşturulmadığını hissettiklerinde,

özellikle ırkçı değiller.

Ama onları deneysel
olarak parçalandığımızı

düşünmeye sevk edersiniz,
daha farklılaşıyorlar

daha ırkçı, homofobik oluyorlar,
normal dışı olanları kovmak istiyorlar.

Bu aldığınız otoriter tepkinin
bir parçası oluyor.

Lennonist çizgiyi takip eden sol --

John Lennon çizgisi --

otoriter reaksiyon yaratan
şeyler yapıyor.

Bunu Amerika'da alternatif
sağ partilerde görüyoruz.

İngiltere'de gördük, Avrupa'da gördük.

Ama aslında bunun daha pozitif tarafı,

milliyetçilerin bir
bakımdan haklı olmaları.

Kültürel benzerliklerimizi
vurguladığınız zaman

ırk çok önemli olmuyor.

Göçmenlikle ilgili asimilasyoncu yaklaşım

bu sorunların çoğunu
ortadan kaldırıyor ve

cömert bir refahlığa değer veriyorsanız

hepimizin aynı olduğumuzu
vurgulamak zorundasınız.

CA: Tamam, artan göçmenlik ve
buna yönelik korkular

mevcut bölünmüşlüğümüz nedenlerinden biri.

Diğer nedenler neler?

JH: Ahlaki psikolojinin
bir sonraki prensibi

sezgilerin önce, stratejik nedenlerin
daha sonra geldiğidir.

Muhtemelen, "motive muhakeme" ya da

"doğrulama sapması" terimlerini
duymuşsunuzdur.

Zekamızın ve sözel yeteneklerimizin

gerçeği bulmak yerine
birbirimizi manipule etmek ve

itibarımızı korumak için nasıl geliştiğini

gösteren gerçekten ilgi
çekici çalışmalar var.

Kendimizi haklı çıkarma
konusunda gerçekten çok iyiyiz.

Grup çıkarlarını hesaba kattığınızda

- yani sadece ben değil,
benim ekibim senin ekibine karşı -

senin tarafının yanlış
olduğunu gösteren kanıtları

ele aldığınız zaman,
bunu kabullenemiyoruz.

Politik bir tartışmayı kimsenin
kazanamamamızın sebebi bu.

Bir şeyi tartıştığınız zaman,

nedenleri ve kanıtları olan
birini ikna edemezsiniz

çünkü mantık yürütme
bu şekilde çalışmıyor.

Şimdi, interneti yada Google'yi düşünürsek

"Barack Obama'nın Kenya'da
doğduğunu duydum.

Google'da bakayım: "Aman tanrım!"
10 milyon hit! Gerçekten, orada doğmuş."

CA: Dolayısıyla bu birçok insan için
tatsız bir sürpriz olarak geldi.

Sosyal medya, tekno-optimistler
tarafından sıklıkla

insanları bir araya getiren harika bir
birleştirici güç olarak tanımlanmıştı.

Bunun bazı beklenmeyen
ters etkileri vardı.

JH: Bu doğru.

Bu yüzden insan doğasının ying-yang,

sağ-sol tarzı görüntüsüne
hayranım.

İki taraf da belirli şeylerde haklı

ama diğer konulara karşı kör oluyorlar.

Genellikle sol insan doğasının
iyi olduğuna inanıyor,

insanları bir araya getirin, duvarları
yıkın ve her şey yolunda olacak.

Sağcı, sosyal muhafazakar,
liberalist olmayanlar

sosyal muhafazakarlar, genel
olarak insanların açgözlü,

cinsellikçi ve bencil
olabileceğine inanıyor

ve düzenlemelere ihtiyacımız var,
kısıtlamalara ihtiyacımız var diyorlar.

Evet, eğer duvarları yıkarsanız,

tüm insanların
etkileşmesine izin verirseniz

fazlaca porno ve ırkçılıkla
sonuçlanır diyorlar.

CA: Anlamamıza yardımcı olun?

İnsan doğasının bu prensipleri
ezelden beri bizlerle.

Bu bölünmüşlük duygusunu
derinleştirecek ne oldu?

JH: Altı - on kadar farklı ipliğin bir
araya geldiği bir doku gibi görmelisiniz.

Sadece bir kaçını listeleyeceğim.

Aslında Amerika'da, tam olarak
Amerika'da ve Avrupa'da

en büyüklerinden biri ikinci dünya savaşı.

Joe Henrich ve diğerleri tarafından
yapılmış ilginç bir çalışma var.

Buna göre eğer ülkenizde savaş varsa,

özellikle siz gençken,

sonra sizi 30 sene sonra
ortaklık ikileminde

ya da mahkum ikileminde
test edersek

daha işbirlikçi oluyorsunuz.

Bizim kabilesellik doğamız yüzünden --

İkinci dünya savaşında,
ebeveynlerim gençlerdi

ve savaşa destek olabilmek için

hurda alüminyum toplamaya çıkarlarmış.

Demek istediğim, herkes bir araya çekildi.

Sonra bu insanlar bu şekilde
devam ettiler.

İş hayatında ve hükumette yükseldiler,

liderlik pozisyonları aldılar.

Uzlaşmada ve iş birliğinde
gerçekten çok iyiler.

90'lar gibi hepsi emekli oldular

ve 90'ların sonu gibi bizler
"baby boomer" kuşağı ile kalakaldık

Bu kuşağın hepsinin gençliği,
1968 ve sonrası

her ülkede kavga etmekle geçmişti.

İkinci dünya savaşı neslinin,
yani "En Büyük nesilin" kaybı,

çok devasa oldu.

Bu birinci etken

Diğer bir etken, Amerika'da,
mevcut iki partinin daha saflaşması.

Eskiden liberal cumhuriyetçiler
ve muhafazakar demokratlar vardı.

Yeni Amerika gerçekten çift partili
bir 20. yüzyıl ortası yaşadı

ama faktörlerin çeşitliliği yüzünden
işler değişmeye başladı.

90'lar gibi, saflaştırılmış liberal ve
muhafazakar partilere sahip olduk.

Şimdi, iki taraftaki insanlar
gerçekten farklılar,

çocuklarımızın diğer
tarafla evlenmesini bile istemiyoruz,

lakin bu 60'larda çok da
problem teşkil etmiyordu.

Evet, partilerin saflaşması.

Üçüncü etken, internet, dediğim gibi

şeytanlaştırma ve sonrasal
anlamlandırmanın en etkili kaynağı.

CA: Şu an internette olan şeylerin tonu
oldukça rahatsız edici.

Twitter'da seçimler hakkında
kısa bir araştırma yaptım

ve birbiri ardına iki tweet gördüm.

Biri, ırkçı bir grafittiye karşı:

"Bu tiksindirici!

Bu ülkedeki çirkinlik,
bize #Trump tarafından getirildi."

Ve sonraki tweet ise:

"Sahtekar Hillary'e ithaf
edilmiş sayfa. Tiksindirici!"

"Tiksinme" fikri beni rahatsız ediyor.

Çünkü bir şey hakkında bir argümana
ya da ayrılığa sahip olabilirsiniz,

birine sinirlenebilirsiniz.

Tiksinme, olayı çok daha
derin bir seviyeye çekiyor.

JH: Haklısın, tiksinme farklıdır.

Öfke, bildiğin gibi, çocuklarım var.

Günde 10 defa kavga ediyorlar,

30 defa birbirlerini seviyorlar.

İleri geri gidiyorsun,

sinirlisin, sinirli değilsin.

Ama tiksinme farklı.

Tiksinme insani insan dışı,
korkunç, ahlaki açıdan bozuk

şekilde resimliyor.

Tiksinme çıkmaz mürekkep gibidir.

John Gottman tarafından evlilik
terapisi üzerine yapılmış bir çalışma var.

Eğer çiftlerden birinde tiksinme
ya da aşağılama görmeniz durumunda

yakında boşanacaklarına
dair bir öngörü var,

oysa öfke göstermeleri durumunda
bu hiçbir şeyi belirtmiyor.

Çünkü eğer öfkeyi iyi bir şekilde kontrol
edebiliyorsanız aslında bu iyi bir şey.

Bu açıdan, bu seçimler farklı.

Donald Trump, şahsi olarak
"tiksinme" kelimesini çok kullanıyor.

Kendisi mikroplara karşı çok hassas,
tiksinme onun için önem taşıyor,

daha fazlası, bu onun
kendine mahsus bir şey

ama biz birbirimizi daha
fazla şeytanlaştırdıkça

ve tekrar manişeist dünya görüşü ile,

"dünyanın iyi ve kötü arasında
bir savaş alanı olduğu düşüncesi"

bu durum yükselirken

bizler, sadece diğerleri yanlış ya da
onları sevmiyoruz demiyor

ama onlar şeytan ya da şeytani,

onlar tiksindirici, onlar iğrenç diyoruz

ve sonra onlarla beraber
hiçbir şey yapmak istemiyoruz.

Bence, bu nedenle kampüslerde
bu durumu görüyoruz.

İnsanları kampüs dışında tutmak,
sessizleştirmek, uzaklaştırmak

için bir zorlama görüyoruz.

Korkarım ki, eğer bu
nesilin genç insanlarının

politikaya girişleri
çok fazla tiksinme içerirse

yaşlandıklarında siyasete
dâhil olmak istemeyecekler.

CA: Öyleyse bununla nasıl başa çıkarız?

Tiksinme, tiksinmeyi nasıl
etkisiz hale getirebiliriz?

JH: Bunu nedensiz yapamazsınız.

Bence...

tiksinme üzerinde yıllarca çalıştım
ve duygular üzerine çok düşünürüm.

Sanırım tiksinmenin
tam zıttı sevgidir.

Sevgi, hoşlanmak

Tiksinme, sınırları kapamak demek.

Sevgi, duvarları çözmek demek.

Kişisel ilişkiler, bence

muhtemelen sahip olduğumuz
en güçlü araçlar.

Bir grup insandan tiksinebilirsin

ama o gruptan biriyle tanıştığın zaman

onların sevecen olduğunu keşfedersiniz.

Ve bu, kademeli olarak kategorinizi
değiştirir ya da ortadan kaldırır.

Trajedi şu ki, Amerikalılar
eskiden şehirlerinde

sağ-sol ya da siyasi olarak
çok daha karışmışlardı.

Bu durum ahlaksal bölünmeye dönüştü.

Siyaseten bize benzeyen insanlara

yakın olmak için yer değiştirdiğimizi
gösteren çok sayıda kanıt var.

Karşı taraftan birini bulmak
artık daha zor.

Diğer insanlar bizden uzaklarda.

Onları tanımak artık daha zor.

CA: İnsanlara, Amerikalılara

ya da genel olarak topluma

tiksinme iç güdüsü hakkında
tekrar düşünmemize

yardımcı olacak

birbirimiz hakkında neyi
anlamamızı önerirdin?

JH: Evet

Akılda tutulması gereken
önemli bir bir şey --

Siyaset bilimci Alan Abramowitz
tarafından yapılmış çalışma

Amerikan demokrasisinin
giderek artan şekilde

"negatif particilik" tarafından
şekillendiğini gösteriyor.

Bu demek oluyor ki, bir aday var

ve siz bu adayı seviyor ve
bu adaya oy veriyorsunuz

Ama artan negatif reklamcılık

sosyal medya ve tüm diğer trendler ile

artan bir şekilde, seçimler

her tarafın diğer adayın ne kadar
kötü ve korkutucu olduğunu

göstermeye çalışması ve kendi adayına
oy verilmesi üstüne oluyor.

Yani kendi tarafımıza değil de

diğer taraf aleyhinde oy veriyoruz.

Unutmamalısınız ki,
eğer söz konusu kişiler solcu ise

"Eskiden sağcılar kötü
diye düşünürdüm,

şimdi Donald Trump bunu kanıtlıyor.

Şimdi her cumhuriyetçiyi

Trump hakkında düşündüklerim
ile damgalayabilirim." diye düşünüyor.

Bu doğru olmak zorunda değil.

Genel olarak iki taraf da diğerlerinin
adayları konusunda pozitif değil.

Bu Amerikan tarihindeki
en negatif partici seçim.

Öncelikle aday hakkındaki duygularınızı,

seçim yapan kişiler hakkındaki
duygularınızdan ayırmanız gerekiyor.

Sonra şunun farkına varmalısınız,

hepimiz kendi ahlaki
dünyamızda yaşadığımız için

- kitabımda kullandığım metafor -
"Matrix"te kapana kısılı oluyoruz.

Her ahlaki topluluk bir “Matrix”
ya da ortak bir halüsinasyon.

Eğer mavi "Matrix"teyseniz,

her şey diğer taraftan daha çekicidir.

Diğerleri ilkel, ırkçı, dünyadaki
en kötü insanlar

ve bunları kanıtlamak için tüm
bilgilere sahipsinizdir.

Ama yanınızdaki evde yaşayan biri

farklı bir ahlaki
Matrix'te yaşamaktadır.

Başka bir bilgisayar oyununda yaşamaktadır

ve tamamen farklı gerçekleri
görmektedirler.

Her biri dünyaya yönelik başka
tehditleri görmektedir.

Ortada olan ve iki tarafı da
anlamaya çalışan biri olarak

görüyorum ki iki taraf da haklı.

Bu ülkeye yönelik çok fazla tehdit var

ve iki taraf da yapısal olarak
hepsini görebilir değil.

CA: Öyleyse, demek istediğin
yeni bir tip empatiye mi ihtiyacımız var?

Empati genel olarak şu şekilde tanımlanır:

"Acını hissediyorum ve kendimi
senin yerine koyabiliyorum."

Bunu fakirlere, ihtiyacı olanlara,
acı çekenlere uyguluyoruz.

Bunu bize yabancı olanlara ya da

tiksindiğimiz kişilere uygulamıyoruz.

JH: Hayır. Haklısın.

CA: Böyle bir empatiyi
kurmak nasıl olurdu?

JH: Aslında, bence...

Empati psikolojide çok
sıcak bir gündem maddesi

ve özellikle sol kesimde
popüler bir kelime.

Empati iyi bir şey, özellikle
tercihen mağdur sınıflar için.

Yani, biz soldakilerin
önemli olduğunu

düşündüğümüz gruplarla
empati kurmak önemli.

Bunu yapmak kolay çünkü
bu durumda puan kazanıyorsunuz.

Ama aslında empati, kurmanın zor olduğu
durumlarda size puan kazandırmalı.

Sanırım...

Biliyorsunuz, ırkçılık,
ayrımcılık ile uğraşarak

50 yıllık uzun bir periyottan geçtik

ve uzun bir süre bu konular
birinci önceliğimizdi

ve hâlâ öyleler.

Ama sanırım bu sene,

insanların elimizde

gerçekten ciddi bir tehlike
tuttuğumuzu göreceğini umuyorum.

Sağ-sol ayrışmamız, inanıyorum ki

karşı karşıya olduğumuz en önemli ayrışma.

Hâlâ ırk, cinsiyet ve LGBT konularında
problemlerimiz var,

ama bunlar önümüzdeki 50 yılın konuları

ve bu konular kendi
kendilerine düzelmeyecekler.

Öyleyse bir çok kurumsal
reform yapmamız gerekecek.

Bu konuyu da konuşabilirdik ama

bu daha çok uzun ve karmaşık bir konu.

Bence, her şey insanların bunun bir ayrım
noktası olduğunu anlaması ile başlıyor.

Ve evet, yeni bir tür
empatiye ihtiyacımız var.

Şunun farkına varmalıyız:

Bu ülkemizin ihtiyacı olan

ve bu sizin ihtiyacınız olan,

eğer önümüzdeki 4 seneninizi
geçen seneki kadar sinirli ve

endişeli geçirmek istemiyorsanız
lütfen elinizi kaldırın.

Bundan kaçmak istiyorsanız,

Buda okuyun, İsa'yi okuyun,
Marcus Aurelius'u okuyun.

Hepsinin korkuyu yok etmek,

olayları yeniden şekillendirmek
ve diğerlerini düşmanınız gibi

görmeyi bıraktıracak harika fikirleri var.

Tarihte bu tür empati için
bir çok öğüt var.

CA: İşte son sorum:

Kişisel olarak, insanlar iyileşmeye
yardımcı olmak için ne yapabilir?

JH: Evet, en derin ön yargılarınızdan
kurtulma kararı gerçekten zordur.

Ve bir çalışma gösteriyor ki,

şu an ülkedeki, siyasi ön yargılarımız,

ırksal ön yargılarımızdan çok daha derin

Yani bence, bir çaba sarf edilmeli --
bu temel şey.

Birileriyle tanışmak için çaba sarf edin.

Herkesin bir kuzeni, akrabası,

diğer tarafta olan birileri var.

Öyleyse, bu seçimden sonra

bir ya da iki hafta bekleyin,

çünkü biriniz muhtemelen
gerçekten kötü hissediyor olacak.

Ama birkaç hafta bekledikten sonra,
ulaşıp konuşmak istediğinizi söyleyin.

Bunu yapmadan önce,

Dale Carnegie'den "Dost Kazanma ve
İnsanları Etkileme Sanatı"nı okuyun.

(Gülüşmeler)

Gayet ciddiyim.

Öğrendiğiniz teknikleri
onaylayarak başlarsanız,

eğer şöyle derseniz:

"Birçok konuda anlaşamıyoruz

ama Bob Amca'ya gerçekten
saygı duyuyorum,"

ya da "...siz muhafazakarlar
hakkında..."

Konuşacak bir şeyler bulabilirsiniz.

Sadece biraz takdir ile başlarsanız,
bu aslında sihir gibidir.

Bu insan ilişkilerime dair öğrendiğim

temel şeylerden biri.

Hâlâ aptalca hatalar yapıyorum,

ama artık özür dileme ve
birinin haklı olduğunu

kabul etme konusunda konusunda çok iyiyim.

Eğer bunu yaparsanız,

konuşma iyi geçiyor ve
eğlenceli hale geliyor.

CA: Jon, seninle konuşmak
gerçekten sürükleyiciydi.

Üstünde bulunduğumuz dünyanın ahlak
ve insan doğası üzerine derin sorularla

doldurulmuş bir olduğunu hissediyoruz.

Bilgeliğin son derece yararlı oldu.

Bizlere ayırdığın zaman
için çok teşekkürler.

JH: Teşekkürler Chris.

JH: Herkese teşekkürler!

(Alkışlar)