İngiltere Avrupa Birliği'nden neden çıktı -- ve şimdi ne yapmalıyız

Toplumlarımızın ne kadar ayrışmış olduğundan utanç verici derecede habersiziz, Brexit de küreselleşmeden korkanlar ve onu benimseyenler arasındaki derin ve dikkat verilmemiş ayrışmadan beslendi, diyor sosyal bilimci Alexander Betts. Bu korkuyla ve politik düzenden hoşnutsuzlukla, yabancı fobisine ve milliyetçiliğe teslim olmadan nasıl başa çıkabiliriz? Daha kapsayıcı bir dünya için Brexit sonrası atılacak dört adımı açıklayan Bett'e katılın.

İngilizim.

(Gülüşmeler)

(Alkış)

Şimdiye kadar "İngilizim" sözcüğü
hiç bu kadar acıma uyandırmamıştı.

(Gülüşmeler)

Son bin yılda oldukça
devamlılık gösterdiğine

inandığımız bir adadan geliyorum.

Tarihte başkalarının değişiklik
yapmalarına çok defa neden olduk

ama kendimiz pek değişmedik.

Bu yüzden, 24 Haziran sabahı uyandığımda

ülkemin Avrupa Birliği'nden
ayrılma oyu verdiğini görmek,

başbakanımın istifa etmesi,

İskoçya'nın da Birleşik Krallık'ın
sonunu getirecek

ayrılma referandumunu değerlendirmesi

beni son derece şaşırttı.

Bu benim için büyük bir şoktu,

birçok kişi için de öyleydi,

ama aynı zamanda ilerleyen birkaç günde

ülkemde politik bir erimeye de

neden oldu.

İkinci bir referendum
çağrısı yapanlar oldu,

sanki sporda karşı takımla

yeniden maç yapabilirmişiz gibi.

Herkes başkalarını suçluyordu.

Halk en başta referanduma gittiği için

başbakanı suçluyordu.

Yeterince çaba göstermediği
için red tarafının lideri suçlanıyordu.

Gençler, yaşlıları suçladı.

Eğitimliler az eğitimlileri suçladı.

Bu erimenin en trajik boyutu

işleri daha da kötüleştirdi.

Yabancı fobisi ve ırkçılık
İngiltere sokaklarında

benim hayatımda görmediğim

boyutlara ulaştı.

İnsanlar, ülkemin Küçük İngiltere'ye
dönüşme olasılığını konuşuyorlar

veya bir meslektaşımın dediği gibi

Atlas Okyanusu'nda yüzen
1950'lerin nostalji parkına

dönüşme olasılığını.

(Gülüşmeler)

Ama benim merak ettiğim

bu boyutta bir şok yaşamamız normal miydi?

Her şey bir gecede mi olmuştu?

Yoksa bizi buraya getiren
daha derin yapısal faktörler mi vardı?

Bu yüzden bir adım geriye çekilip
iki temel soru sormak istiyorum.

Öncelikle, Brexit sadece
benim ülkem için değil,

dünya için

neyi temsil ediyor?

İkincisi, bu konuda ne yapabiliriz?

Nasıl bir tepki vermeliyiz?

Öncelikle, Brexit neyi temsil ediyor?

Geriye bakma yeteneği harika bir şey.

Brexit, toplumumuz ve dünya toplumları

ile ilgili bize birçok şey öğretiyor.

Toplumlarımızın ne kadar bölünmüş
olduğunun utanç verici derecede

farkında olmadığımız
boyutunu gösteriyor.

Oylar; yaş, eğitim, sınıf
ve bölgesel olarak bölünmüştü.

Gençler büyük ölçüde
oy vermeye gitmediler,

ama gidenler kalmak istediler.

Yaşlılar Avrupa Birliği'nden
ciddi oranda ayrılmak istediler.

Coğrafi olarak, Londra ve İskoçya
Avrupa Birliği'nin bir parçası olmayı

en çok isteyenlerdi,

diğer bölgelerde güçlü bir
umursamazlık vardı.

Bu bölünmeler bizim farkına varıp
ciddiye almamız gereken şeyler.

Ama, daha derinde,
bu oylama bize günümüz siyasetinin

doğası hakkında bir şey öğretiyor.

Şimdiki siyaset artık sağ ve
sol ile ilgili değil.

Sadece vergi ve harcamalarla ilgili değil.

Küreselleşmeyle ilgili.

Günümüz politikasının ayrım noktası
küreselleşmeyi benimseyenler ile

küreselleşmeden korkanlar arasında.

(Alkış)

Ayrılmak isteyenlere bakarsak --

onlara "ayrılıkçılar" diyoruz,
diğerlerine de "kalıcılar" --

anketlerde etkisi olan

iki faktör görüyoruz.

İlki göçmenlik,
ikinci de yönetme gücü,

bunlar insanların kendi hayatlarının
kontrolünü alma isteğini

ve politikacılar tarafından temsil
edilmedikleri düşüncesini gösteriyor.

Ama bu fikirler korku ve yabancılaşma
olarak kendini gösteriyor.

Bunlar, milliyetçiliğe dönüşü ve
birçoğumuzun reddedeceği sınırları

temsil ediyor.

Benim anlatmak istediğim,
durum bundan daha karmaşık,

benim gibi liberal uluslararasıcılar,

ben de bu resimde yer alıyorum,

bugün olduğumuz noktaya nasıl geldiğimizi

anlamak için kendimizi
tekrar oyuna sokmalıyız.

Birleşik Krallık'taki oy verme
eğilimlerine bakarsak,

bölünmeleri rahatlıkla görebiliriz.

Maviler kalmak isteyenleri,

kırmızılar ayrılmak
isteyenleri gösteriyor.

Buna baktığımda,

beni çarpan şu oldu;

hayatımın çok küçük bir kısmını
kırmızı alanlarda geçirdim.

Birdenbire fark ettim ki
BK'deki ayrılma oyu veren

ilk 50 bölgede

hayatımın sadece dört gününü geçirmiştim.

Bazılarında,

oy bölgelerinin adını bile bilmiyordum.

Bu benim için gerçek bir şok oldu

ve gösterdi ki benim gibi

kendini açık fikirli,
toleranslı, birlikten yana sananlar

kendi ülkemizi ve toplumumuzu

sandığımız kadar iyi tanımıyoruz.

(Alkış)

Buradan yeni bir mücadele ortaya çıkıyor;

küreselleşmeyi bu insanlara anlatmak için,

bu belki üniversiteye gitmemiş,
internetle büyümemiş,

seyahat etme olanağı olmayan insanların

bizim liberal balonumuzda
inandığımız hikâyelere

inanmayabileceklerini kabul etmek için

yeni bir yol bulmalıyız.

(Alkış)

Bu demek oluyor ki daha fazla iletişim
kurup onları anlamalıyız.

Ayrılma oyunda, küçük bir kısım
korku ve nefret politikasını oynayıp

yalanlarla ve güvensizlik yaratıp

örneğin, Avrupa'ya karşı oyun,
Avrupa'ya gelen göçmenlerin

ve sığınmacıların sayısını
azaltabileceği fikrini yaydı,

oysa ki ayrılma oyunun
AB dışından göçmenlikle

hiçbir ilgisi yoktu.

Ama ayrılma oyu verenlerin
büyük bir kısmı,

politik sistemle sıkıntı yaşıyordu.

Bu birçoğu için protesto oyuydu,

onları kimsenin temsil etmediğini,

onlar için konuşan bir parti olmadığını
düşünüyorlardı

ve politik sistemi reddettiler.

Bu Avrupa ve liberal demokrat dünyanın
birçok yerinde görülen bir durum.

Birleşik Devletler'de Donald Trump'ın
popüleritesindeki yükselişte görüyoruz,

Macaristan'da Viktor Orban'ın
yükselen milliyetçiliğinde,

Fransa'da Marine Le Pen'in
popüleritesinin artışında görüyoruz.

Brexit'i oluşturanlar
bütün toplumlarımızda var.

Bence sormamız gereken soru
benim ikinci sorum.

Hep birlikte buna nasıl cevap vermeliyiz?

Liberal, açık, toleranslı toplumlar
yaratmak isteyen bizler

yeni bir bakış açısı bulmalıyız,

daha toleranslı, herkesi içine katan
bir küreselleşme,

halkı geride bırakmaktansa,
bizimle ilerleten bir görüş.

Bu küreselleşme görüşü

küreselleşmenin olumlu etkilerini
tanımakla başlamalı.

Ekonomistler arasındaki görüş birliği

serbest ticaretin,
sermaye hareketliliğinin,

insanların sınırlar arası dolaşmasının

herkesin yararına olduğu.

Uluslararası ilişkiler dalında çalışan
bilim insanlarının görüş birliği ise

küreselleşmenin karşılıklı bağımlılığı,

onun da birlik ve barışı
getirdiği yönünde.

Ancak küreselleşmenin
yeniden dağıtıcı etkileri de var.

Kazananlar ve kaybedenler yaratıyor.

Örneğin göçmenlikte

göçün ekonominin tamamında her durumda

net pozitif olduğunu biliyoruz.

Ama kalifiye olmayan göçmenlerin,

toplumumuzdaki en fakirlerin

ücretlerinde azalmaya neden olabileceği

ve ev fiyatlarında da baskı yaratabileceği

yeniden dağıtıcı etkiler de
olduğunun farkında olmalıyız.

Bu genelde olumlu olduğu gerçeğini
değiştirmiyor

ama bu yararların daha fazla kişi
tarafından paylaşılması ve kabul edilmesi

gerektiği anlamına geliyor.

2002'de Birleşmiş Milletler
Eski Genel Sekreteri Kofi Annan

Yale Üniversitesi'nde bir konuşma yaptı,

bu konuşma kapsayıcı
küreselleşme ile ilgiliydi.

Bu terimi orada ilk defa kullandı.

Özetle,

"Küreselleşmenin camdan evi,
güvenli kalmak için

herkese açık olmalıdır.

Bağnazlık ve cahillik

dışlayan ve tepeden bakan
küreselleşmenin çirkin yüzleridir."

Kapsayıcı küreselleşme 2008'de
yenilikçi yönetim üzerine

birçok Avrupa ülkesinin liderinin
katıldığı bir konferansta

yeniden canlandı.

Ama 2008 finansal krizi ve
kemer sıkma politikasında,

bu konsept tamamen gözden kayboldu.

Küreselleşmenin neoliberal bir politikanın
bir kolu olduğu düşünülüyor.

Herkesin yararına olan bir şey değil de

elitlerin elde etmek istediği
bir şey olarak görülüyor.

Bugün olduğundan daha kapsayıcı

bir şekilde yeniden
kabul edilmesi gerekiyor.

Soru, bu amacı nasıl gerçekleştirebiliriz?

Bir taraftan korku ve dışlamayla
mücadele ederken

diğer taraftan yabancılardan
korkmayı ve milliyetçiliği

nasıl reddedebiliriz?

Bu hepimiz için geçerli bir soru.

Sosyal bilimci olarak,

bence sosyal bilim birkaç başlangıç
noktası öneriyor.

Dönüşümümüz hem fikirler üzerinden
hem de gerçekler üzerinden olmalı

ve size başlangıç için dört
fikir sunmak istiyorum.

İlki toplumsal eğitimle ilgili.

Brexit'te öne çıkanlardan biri

toplum algısıyla empirik gerçek
arasındaki boşluk.

Gerçekler ötesi bir topluma
evrildiğimiz öne sürülüyor,

artık kanıtların ve doğruların önemi yok

ve yalanlar gerçeklerle aynı değerde.

Peki --

(Alkış)

Liberal demokrasilerimizde
gerçeklere ve kanıtlara

yeniden nasıl
saygı kazandırabiliriz?

Eğitimle başlamalı,

ama büyük boşluklar olduğunu
kabul etmeli.

2014'te araştırma şirketi İpsos MORİ

göçmenliğe olan bakış açısı
üzerine bir anket yayınladı.

Buna göre göçmen sayısı arttıkça

toplumun göçmen endişesi de artıyor,

ama bu, nedensellik belirtmiyor

çünkü bunun nedeni sayı değil

ama göçmenlikle ilgili medyanın
ve siyasilerin anlattıkları olabilir.

Ama aynı anket,

göçmenliğin yanlış anlaşıldığı

ve onunla ilgili yanlış bilgilerin
olduğunu da gösterdi.

Örneğin, Birleşik Krallık'ta

sığınmacılığın göçmenlikteki
oranı olduğundan fazla sanılıyor,

aynı zamanda

eğitim için göçün tüm göçmenlikte
oranının gerçekte olduğundan

çok daha az

olduğu sanılıyor.

Bu göçmenlik algısı
ve gerçekleri arasındaki

boşluğun azaltılması gerekiyor.

Bu okullarımıza
bırakılabilecek bir şey değil,

yine de erken yaşta başlamak yararlı.

Toplum olarak desteklenen

hayat boyu toplumsal katılımla olabilir.

Bana kalırsa ikinci fırsat

farklı topluluklar arasında
daha fazla etkileşimi desteklemeliyiz.

(Alkış)

Beni çarpan şeylerden biri

Birleşik Krallık'taki

göçmenliğe olan algı,

enteresan olarak göçmenlere
en sıcak bakan bölgeler

en çok göçmenin olduğu bölgeler.

Örneğin Londra ve güneydoğuda
en çok göçmen var

ve buraları açık farkla
en toleranslı bölgeler.

Ülkenin en az göç alan bölgeleri

göçmenlere karşı en dışlayıcı
tavra sahip yerler.

Bunun için değişim
programlarını desteklemeliyiz.

Belki de seyahat edemeyen
daha yaşlıların

internete erişimini sağlamalıyız.

Yerel ve ülke seviyesinde

daha fazla hareketi, daha fazla katılımı,

tanımadıklarımızla ve aynı fikirde
olmadıklarımızla daha fazla etkileşimi

desteklemeliyiz.

Bence çok önemli olan üçüncü şeyse,

bu daha temelde,

küreselleşmenin yararlarını

herkesin paylaşmasını sağlamalıyız.

Financial Times'ın Brexit sonrasıyla
ilgili bu grafiği son derece anlamlı.

Trajik olarak, Avrupa Birliği'ni
terk etme oyu verenlerin

aslında Avrupa Birliği ile ticaretten

en çok yararlanan olduğunu gösteriyor.

Ama sorun şu ki bu bölgelerdeki insanlar

kendilerini kazanan olarak görmediler.

Daha fazla ticaretin getirdiği maddi
yararlara ve artan hareketliliğe

erişimlerinin olmadığını düşündüler.

Ben ağırlıklı olarak sığınmacılarla ilgili
konularda çalışıyorum

ve zamanımın çoğunu genelde
dünyanın gelişmekte olan ülkelerine

anlatarak geçirdiğim fikirlerden biri

sığınmacıların topluma entegrasyonu için

sadece göçmen topluluklarının değil,

yerleştikleri yerdeki halkın da
sorunlarıyla ilgilenmemiz gerektiği.

Ama, yerel bölgelerin endişelerini
yatıştırmak için

sunmamız gerek politika
çözümlerinden biri,

eğitim kurumlarının, sağlık kurumlarının,

sosyal servislere erişimin

daha fazla göç alan yerlerde
orantısız ölçüde daha iyi olması

gerekliliği.

Ama gelişmekte olan ülkelerde
bunları desteklerken,

bu dersi kendi evimizde

ve toplumlarımızda uygulamıyoruz.

Dahası, insanların ekonomik yararları

eşit paylaştığından emin olmak istiyorsak

şirketlerimizin de halkı kendisiyle
birlikte ilerletecek

küreselleşme modeline ihtiyaçları
olduğunu kabul etmeliyiz.

Sunmak istediğim dördüncü ve son fikir

daha sorumlu siyasete ihtiyaç duyduğumuz.

Küreselleşmeye olan algıları

karşılaştıran çok az
sosyal bilim bulgusu var.

Ama var olan anketlerden gördüğümüz

ülkeler arasında

ve bu ülkelerdeki zamanlar arasında

bir yanda göçmenlik,

diğer yanda serbest ticaret ikilemine

tavırlar ve tolerans bağlamında
büyük farklar var.

Ama bu verilere şöyle bir bakınca
ortaya çıkan bir hipoteze göre

ayrışmış toplumlar küreselleşmeye
oldukça az toleranslı.

Geçmişte İsveç gibi,

şimdi Kanada gibi

sağ ve solun birlikte çalıştığı

merkez siyasetin hüküm sürdüğü yerlerde

küreselleşmeyi destekleyici
tavırlar teşvik ediliyor.

Dünyada gördüğümüzse trajik bir ayrışma,

siyasetteki uçlar arasındaki
diyalog eksikliği

ve iletişimi ve ortak anlayışı destekleyen

liberal bir merkez boşluğu.

Bunu, bugün başaramayabiliriz.

Ama en azından politikacılarımızı
ve medyayı korku dilinden uzaklaşmaya

ve birbirimize karşı daha anlayışlı
olmaya davet edebiliriz.

(Alkış)

Bu fikirler daha deneme niteliğinde,

bir nedeni, bunların katılımcı
ve ortak bir proje olması gerekliliği.

Hâlâ İngilizim.

Hâlâ Avrupalıyım.

Hâlâ bir dünya vatandaşıyım.

Kişiliklerimizin birbirinden ayrışık

olmadığına inananlar olarak

küreselleşmenin herkesi ilerletmesi

ve kimseyi geride bırakmaması için

birlikte çalışmalıyız.

Ancak o zaman demokrasi ve küreselleşmeyi
tam anlamıyla uzlaştırabiliriz.

Teşekkürler.

(Alkış)