Return to Video

Neden balina dışkısını önemsemeliyiz

  • 0:00 - 0:05
    17. yüzyılda ABD'nin doğu kıyılarında
    bulunan Cape Cod'da
  • 0:05 - 0:07
    o kadar çok beyaz balina vardı ki
  • 0:07 - 0:12
    üzerilerine basarak, koyun bir ucundan
    diğer bir ucuna kadar yürüyebilirdiniz.
  • 0:13 - 0:17
    Bugün sayıları yüzlerle ifade edilmekte ve
    soyları tükenme tehlikesi altında.
  • 0:17 - 0:21
    Beyaz balinalar gibi pek çok balina
    türünün sayıları da
  • 0:21 - 0:24
    200 yıldır süregelen
    etleri, yağları ve kemikleri için
  • 0:24 - 0:30
    avlanmaları ve öldürülmeleri sırasında
    çarpıcı bir biçimde azaldı.
  • 0:31 - 0:33
    Bugün hala balinaların varolmasının
    tek sebebi
  • 0:33 - 0:37
    70lerde başlayan
    'Balinaları Kurtarın' hareketi.
  • 0:37 - 0:40
    Bu hareket ticari balina avının
    durdurulmasında etkili oldu
  • 0:40 - 0:43
    ve ana düşüncesi de
  • 0:43 - 0:46
    "Eğer balinaları bile kurtaramıyorsak,
    neyi kurtarabiliriz ki? " idi.
  • 0:46 - 0:50
    Bu hareket kesinlikle
    çevresel yıkımı durdurmaya karşı
  • 0:50 - 0:53
    politik yeteneğimizin bir testiydi.
  • 0:53 - 0:55
    Böylece bu kampanyanın bir sonucu olarak
  • 0:55 - 1:00
    80’lerin başında ticari balina
    avcılığı yasaklandı.
  • 1:00 - 1:03
    Yine de sularımızdaki balinaların
    sayısı hala az
  • 1:03 - 1:07
    çünkü insan kaynaklı diğer pek çok
    tehditle karşı karşıyalar.
  • 1:07 - 1:15
    Malesef hala pek çok insan, benim gibi
    balina koruyucularının bunu yapmasını
  • 1:15 - 1:21
    yalnızca bu canlıların çok güzel
    ve karizmatik olmasına bağlıyor.
  • 1:22 - 1:24
    Bu aslında zararlı bir düşünce
  • 1:24 - 1:28
    çünkü balinalar ekosistem
    mühendisleridir.
  • 1:28 - 1:33
    Okyanusun dengesinin ve sağlığının
    düzenlenmesine yardımcı olurlar
  • 1:33 - 1:37
    ve hatta insanlığa da hizmet ederler.
  • 1:37 - 1:41
    O halde balinaların okyanusların
    dirençleri için neden
  • 1:41 - 1:44
    önemli olduğunu konuşalım.
  • 1:45 - 1:48
    İki önemli nokta var:
  • 1:49 - 1:53
    balina dışkısı ve çürüyen balina leşleri.
  • 1:53 - 1:58
    Balinalar beslenmek için dibe dalar ve
    nefes almak için yüzeye çıkarlar
  • 1:58 - 2:02
    ve devasa tüye benzer dışkı çıkarırlar.
  • 2:02 - 2:04
    Balina pompalaması, böyle adlandırılıyor,
  • 2:04 - 2:07
    aslında derinlerdeki besinleri
  • 2:07 - 2:11
    yüzeye taşıyarak, denizlerdeki
    besin zincirini oluşturan
  • 2:11 - 2:14
    planktonların oluşmasına katkı sağlıyor.
  • 2:14 - 2:18
    Gerçekten de okyanuslarda ne kadar
    çok balina dışkılarsa
  • 2:18 - 2:21
    bütün ekosistem için o kadar faydalı olur.
  • 2:21 - 2:27
    Balinalar ayrıca tüm hayvanlar arasında
    en uzun göçü yapanlar olarak bilinir.
  • 2:27 - 2:33
    Amerikan gri balinaları her yıl 16.000
    kilometre süren
  • 2:33 - 2:39
    verimli beslenme alanlarından, doğum
    yapacakları daha az verimli alanlara
  • 2:39 - 2:42
    göç ederler ve tekrar geri dönerler.
  • 2:42 - 2:47
    Böyle yapmakla, beslenme alanlarından
    aldıkları gübreyi
  • 2:47 - 2:51
    dışkı formunda ihtiyaç duyulan
    alanlara taşırlar.
  • 2:51 - 2:54
    Açıkça, okyanuslarda hem yatay
    hem de dikey
  • 2:54 - 2:58
    beslenme döngüsü için balinalar önemlidir.
  • 2:58 - 3:03
    Daha da güzeli, balinalar öldükten
    sonra bile çok önemlidir.
  • 3:05 - 3:10
    Balina leşleri okyanus yüzeylerinden düşen
    en büyük döküntü türlerinden biridir
  • 3:10 - 3:13
    ve bu olay
    balina düşüşü olarak adlandırılır.
  • 3:13 - 3:18
    Bu leşler batarken
    400 çeşit tuhaf türe besin olur,
  • 3:18 - 3:22
    yılanbalığına benzeyen ve bakteri üreten
    bu balık dahil olmak üzere.
  • 3:23 - 3:26
    Onları öldürüp okyanuslardan almakla
    meşgul olduğumuz
  • 3:26 - 3:30
    bu 200 yıllık balina
    avcılığından sonra, büyük ihtimalle
  • 3:30 - 3:35
    bu balina leşlerinin okyanus diplerine
    düşme dağılımı ve oranlarının
  • 3:35 - 3:38
    değişmesine neden olduk.
  • 3:38 - 3:41
    Bu da, devamları bu balina leşlerine
  • 3:41 - 3:44
    bağlı olan ve bunda uzmanlaşmış
    bazı türlerin
  • 3:44 - 3:47
    yok olması sonucunu doğurdu.
  • 3:48 - 3:56
    Balina leşleri aynı zamanda,
    yaklaşık 80.000 aracın bir yılda ürettiği
  • 3:56 - 4:01
    karbon miktarına eşit olan 190.000 ton
    karbonu atmosferden alarak
  • 4:01 - 4:04
    okyanusun diplerine taşımaları
    ile bilinirler.
  • 4:04 - 4:08
    Okyanus diplerinde bu
    “karbon batıyor” dur.
  • 4:08 - 4:12
    Çünkü balinalar atmosferdeki fazla
    karbonu alıp tutar
  • 4:12 - 4:15
    ve böylelikle küresel ısınmanın
    gecikmesine yardım eder.
  • 4:16 - 4:19
    Bazen bu leşler kıyılarda yok edilir
  • 4:19 - 4:24
    ve böylece karada yaşayan pek çok yırtıcı
    türün beslenmesine olanak sağlar.
  • 4:25 - 4:28
    Bu 200 yıllık balina avı belli ki
    çok hasar verdi
  • 4:28 - 4:32
    ve balina popülasyonunda
    %60 ile %90 oranında
  • 4:32 - 4:34
    bir azalmaya neden oldu.
  • 4:34 - 4:36
    Açıkçası, Balinaları Kurtarın hareketi
  • 4:36 - 4:41
    ticari balina avcılığının önlenmesinde
    çok etkili oldu.
  • 4:41 - 4:44
    Ancak bunu revize etmemiz gerek.
  • 4:44 - 4:48
    Bugün, balinaların sularımızda yüz yüze
    kaldığı daha modern ve baskıcı
  • 4:48 - 4:50
    problemleri ele almaya ihtiyacımız var.
  • 4:50 - 4:53
    Her şey bir yana,
    konteyner gemileri tarafından
  • 4:53 - 4:57
    beslenme alanlarından sürülmelerini
  • 4:57 - 5:02
    ve okyanusta dolaşırken balıkçı ağlarına
    takılmalarını sonlandırmalıyız.
  • 5:02 - 5:07
    Ayrıca, korumaya yönelik mesajlarımızı
    kavramsallaştırmayı öğrenmeliyiz ki
  • 5:07 - 5:13
    insanlar bu canlıların
    ekosistemdeki gerçek değerini anlasın.
  • 5:14 - 5:17
    O zaman hadi,
    balinaları tekrar kurtaralım
  • 5:20 - 5:22
    ama bu kez sadece onlar için değil,
  • 5:22 - 5:25
    bunu kendimiz için de yapalım.
  • 5:25 - 5:27
    Teşekkür ederim.
Title:
Neden balina dışkısını önemsemeliyiz
Speaker:
Asha de Vos
Description:

Deniz biyoloğu Asha de Vos, balinaların ilginç ve önemli işlevleri olduğunu söylüyor: bu heybetli yaratıklar ekosistemin mühendisleridir, okyanusları dengeli ve sağlıklı tutarlar...başlangıç olarak, dışkılarıyla. Bir TED yoldaşı olan Vos'tan denizlerimizin ve gezegenimizin dengesinin sağlanması ve sağlığının korunması için balinaların göz ardı edilen çalışmalarını öğrenin.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
05:45

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.