Potraktujmy przemoc jak zakaźną chorobę
-
0:00 - 0:06Jestem lekarzem,
specjalistą od chorób zakaźnych. -
0:06 - 0:08Po ukończeniu stażu
-
0:08 - 0:11przeniosłem się z San Francisco
-
0:11 - 0:13do Somalii.
-
0:13 - 0:15Szef oddziału chorób zakaźnych
-
0:15 - 0:16szpitala San Francisco General
-
0:16 - 0:18pożegnał mnie słowami:
-
0:18 - 0:22"Gary, to twój największy błąd".
-
0:22 - 0:26Wylądowałem wśród uchodźców,
-
0:26 - 0:30gdzie na milion osób w 40 obozach
-
0:30 - 0:33było sześciu lekarzy.
-
0:33 - 0:35Było tam wiele epidemii.
-
0:35 - 0:38Ja byłem odpowiedzialny
głównie za gruźlicę, -
0:38 - 0:39Ja byłem odpowiedzialny
głównie za gruźlicę, -
0:39 - 0:43później wybuchła epidemia cholery.
-
0:43 - 0:45Byłem więc odpowiedzialny
-
0:45 - 0:47za ograniczenie gruźlicy i cholery.
-
0:47 - 0:53za ograniczenie gruźlicy i cholery.
-
0:53 - 0:55Aby temu podołać
-
0:55 - 0:58z ograniczoną liczbą pracowników,
-
0:58 - 1:02rekrutowaliśmy i szkoliliśmy uchodźców
-
1:02 - 1:05jako nowy rodzaj sanitariuszy.
-
1:05 - 1:08Po trzech latach pracy w Somalii
-
1:08 - 1:10Światowa Organizacja Zdrowia
zatrudniła mnie -
1:10 - 1:13do pracy przy epidemii AIDS.
-
1:13 - 1:16Byłem odpowiedzialny za Ugandę,
-
1:16 - 1:19pracowałem także w Rwandzie, Burundi,
-
1:19 - 1:22Zairze, dziś Kongo,
-
1:22 - 1:26Tanzanii, Malawi i kilku innych krajach.
-
1:26 - 1:28Moje ostatnie zadanie
to prowadzenie jednostki rozwojowej -
1:28 - 1:30Moje ostatnie zadanie
to prowadzenie jednostki rozwojowej -
1:30 - 1:34odpowiedzialnej
za opracowywanie interwencji. -
1:34 - 1:37Po 10 latach pracy za granicą
-
1:37 - 1:39byłem wykończony.
-
1:39 - 1:41Zostało mi niewiele.
-
1:41 - 1:45Podróżowałem przez różne kraje,
-
1:45 - 1:49czułem się wyobcowany emocjonalnie.
-
1:49 - 1:51Chciałem wrócić do domu.
-
1:51 - 1:53Wiele razy widziałem śmierć,
-
1:53 - 1:56szczególnie podczas epidemii,
-
1:56 - 1:59a taka śmierć robi inne wrażenie.
-
1:59 - 2:02Jest pełna paniki i strachu,
-
2:02 - 2:06słyszałem, jak kobiety na pustyni
-
2:06 - 2:09zawodzą i płaczą.
-
2:09 - 2:11Chciałem wrócić do domu, odpocząć
-
2:11 - 2:14i zacząć od nowa.
-
2:14 - 2:17Nic mi nie było wiadomo
o epidemiach w Ameryce. -
2:17 - 2:18Nic mi nie było wiadomo
o epidemiach w Ameryce. -
2:18 - 2:22Właściwie nie widziałem w Ameryce
żadnych problemów. -
2:22 - 2:24Właściwie nie widziałem w Ameryce
żadnych problemów. -
2:24 - 2:27Odwiedzałem przyjaciół
-
2:27 - 2:30i zauważałem, że mają wodę
-
2:30 - 2:32doprowadzoną prosto do domów.
-
2:32 - 2:34Ilu z was tak ma?
-
2:34 - 2:35(Śmiech)
-
2:35 - 2:37U wielu z nich woda dochodziła
-
2:37 - 2:40do więcej niż jednego pomieszczenia.
-
2:40 - 2:43Zauważyłem, że przekręcają
-
2:43 - 2:45mały termoregulator,
-
2:45 - 2:47żeby zmienić temperaturę w domu
-
2:47 - 2:50o jeden lub dwa stopnie.
-
2:50 - 2:52Teraz sam to robię.
-
2:52 - 2:56Nie wiedziałem, czym mam się zająć,
-
2:56 - 2:58ale przyjaciele opowiadali mi
-
2:58 - 3:02o dzieciach strzelających
do innych dzieci. -
3:02 - 3:04Zapytałem ich, co z tym robią?
-
3:04 - 3:06Zapytałem ich, co z tym robią?
-
3:06 - 3:08Co tu w Ameryce się z tym robi?
-
3:08 - 3:11Przeważały dwa podstawowe wyjaśnienia
-
3:11 - 3:13czy też pomysły.
-
3:13 - 3:15Jeden z nich to kara.
-
3:15 - 3:17Słyszałem już o tym.
-
3:17 - 3:20Jeśli ktoś zajmował się zachowaniem,
-
3:20 - 3:23wie, że kara jest często dyskutowana,
-
3:23 - 3:26ale również bardzo przeceniana.
-
3:26 - 3:28To nie jest główny napęd zachowania,
-
3:28 - 3:32ani główna przyczyna jego zmiany.
-
3:32 - 3:34Przypominało mi to
-
3:34 - 3:37starożytne epidemie,
-
3:37 - 3:40których kiedyś zupełnie nie rozumiano,
-
3:40 - 3:42ponieważ nie było wtedy nauki.
-
3:42 - 3:45Epidemie dżumy,
-
3:45 - 3:48tyfusu czy trądu,
-
3:48 - 3:50gdzie głównym wytłumaczeniem
-
3:50 - 3:54było istnienie złych ludzi,
złych humorów czy powietrza, -
3:54 - 3:57więc spławiano wdowy w fosie
-
3:57 - 4:00i rozwiązywano sprawy
za pomocą lochów. -
4:00 - 4:02Drugie wyjaśnienie
-
4:02 - 4:04i sugerowane rozwiązanie,
-
4:04 - 4:07to postulat naprawy
-
4:07 - 4:10szkół, społeczności, domów, rodzin,
-
4:10 - 4:12wszystkiego.
-
4:12 - 4:14O tym też już słyszałem.
-
4:14 - 4:17Nazywam to teorią wszystkiego
-
4:17 - 4:19lub WNZ: Wszystkiego Na Ziemi.
-
4:19 - 4:21Jak zauważyliśmy
-
4:21 - 4:24rozwiązując inne problemy,
-
4:24 - 4:27czasem nie trzeba naprawiać wszystkiego.
-
4:27 - 4:30Miałem więc poczucie,
-
4:30 - 4:32że jest tu wielka przepaść.
-
4:32 - 4:35Problem przemocy utknął,
-
4:35 - 4:37jak i wiele innych spraw w przeszłości.
-
4:37 - 4:38jak i wiele innych spraw w przeszłości.
-
4:38 - 4:40Podobnie było z problemami
biegunki czy malarii. -
4:40 - 4:41Podobnie było
z problemami biegunki czy malarii. -
4:41 - 4:44Strategia wymagała przemyślenia.
-
4:44 - 4:47Nie miałem pomysłu,
jak mogłoby to wyglądać, -
4:47 - 4:50ale miałem poczucie,
-
4:50 - 4:53że potrzebujemy nowego rodzaju pracowników,
-
4:53 - 4:55zmiany zachowań
-
4:55 - 4:59i edukacji publicznej.
-
4:59 - 5:01Zacząłem od pytań
-
5:01 - 5:04i dowiadywania się tego,
-
5:04 - 5:06co zwykle badałem.
-
5:06 - 5:07Jak wyglądają mapy,
-
5:07 - 5:09wykresy,
-
5:09 - 5:11dane?
-
5:11 - 5:13Mapy przemocy
-
5:13 - 5:15w większości miast USA
-
5:15 - 5:17wyglądały tak.
-
5:17 - 5:19Widać było grupowanie,
-
5:19 - 5:22które przypominało podobny rozkład
-
5:22 - 5:24zakaźnych epidemii,
-
5:24 - 5:26na przykład cholery.
-
5:26 - 5:28Obejrzeliśmy mapy,
-
5:28 - 5:31które pokazywały typową falę,
-
5:31 - 5:33falę za falą,
-
5:33 - 5:34bo każda epidemia
-
5:34 - 5:37to połączenie wielu epidemii.
-
5:37 - 5:40To także wyglądało jak zakaźna choroba.
-
5:40 - 5:41Zadaliśmy pytanie,
-
5:41 - 5:45co pomaga przewidzieć akty przemocy?
-
5:45 - 5:47Okazuje się, że najlepiej zapowiadają je
-
5:47 - 5:50poprzedzające akty przemocy.
-
5:50 - 5:54To brzmi jak przypadek
grypy czy przeziębienia, -
5:54 - 5:56gdy ktoś kogoś zaraził.
-
5:56 - 5:59Największe ryzyko zapadnięcia na gruźlicę
-
5:59 - 6:02jest wtedy, gdy się z nią stykamy.
-
6:02 - 6:05Widać więc, że w pewnym sensie
-
6:05 - 6:08przemoc zachowuje się
jak zakaźna choroba. -
6:08 - 6:09Zdajemy sobie z tego sprawę
-
6:09 - 6:11na podstawie własnych doświadczeń,
-
6:11 - 6:13czy też relacji prasowych
-
6:13 - 6:16o rozprzestrzenianiu się przemocy
w czasie bójek, -
6:16 - 6:20wojen gangów czy wojny domowej,
-
6:20 - 6:22a nawet ludobójstwa.
-
6:22 - 6:25To dobra wiadomość,
-
6:25 - 6:27bo epidemię można zatrzymać.
-
6:27 - 6:29Trzeba zrobić tylko trzy rzeczy,
-
6:29 - 6:31żeby tego dokonać.
-
6:31 - 6:34Pierwsza z nich to przerwanie transmisji.
-
6:34 - 6:36W tym celu trzeba rozpoznać
i odnaleźć piewsze przypadki. -
6:36 - 6:39W tym celu trzeba rozpoznać
i odnaleźć piewsze przypadki. -
6:39 - 6:42W przypadku gruźlicy trzeba znaleźć kogoś,
-
6:42 - 6:46kto sam jest chory i zaraża innych.
-
6:46 - 6:47Ma sens, prawda?
-
6:47 - 6:49Robią to specjalni pracownicy.
-
6:49 - 6:51Dla naszego problemu
-
6:51 - 6:53opracowaliśmy nową kategorię pracowników,
-
6:53 - 6:55którzy, jak pracownicy SARS
szukający ptasiej grypy, -
6:55 - 6:57którzy, jak pracownicy SARS
szukający ptasiej grypy, -
6:57 - 6:58odnajdują pierwsze przypadki.
-
6:58 - 7:01To może być ktoś, kto jest wściekły,
-
7:01 - 7:02bo inny spojrzał na jego dziewczynę
-
7:02 - 7:04lub jest mu winny pieniądze.
-
7:04 - 7:07Można zatrudnić i wyszkolić pracowników,
-
7:07 - 7:10którzy się w tym specjalizują.
-
7:10 - 7:11Druga rzecz to zapobieganie
-
7:11 - 7:13dalszemu rozprzestrzenianiu,
-
7:13 - 7:16co oznacza ustalenie,
kto jeszcze miał kontakt, -
7:16 - 7:19ale na razie nie zaraża dalej,
-
7:19 - 7:21jak ktoś z łagodniejszą gruźlicą,
-
7:21 - 7:24czy też ktoś z tej samej dzielnicy,
-
7:24 - 7:26kto trzyma się z tą samą grupą.
-
7:26 - 7:28Takimi osobami też trzeba się zająć,
-
7:28 - 7:30Takimi osobami też trzeba się zająć,
-
7:30 - 7:33odpowiednio do przebiegu choroby.
-
7:33 - 7:36Trzecia część to zmiana norm,
-
7:36 - 7:39co oznacza pracę społeczną,
-
7:39 - 7:42przebudowę, edukację publiczną.
-
7:42 - 7:44W efekcie powstaje odporność grupowa.
-
7:44 - 7:45W efekcie powstaje odporność grupowa.
-
7:45 - 7:47Połączenie tych czynników spowodowało,
-
7:47 - 7:49że epidemia AIDS w Ugandzie
-
7:49 - 7:52została z powodzeniem zatrzymana.
-
7:52 - 7:54W roku 2000 zdecydowaliśmy
-
7:54 - 7:56połączyć te elementy
-
7:56 - 7:59i zatrudniliśmy nowy rodzaj pracowników,
-
7:59 - 8:01przerywaczy przemocy.
-
8:01 - 8:04Potem wypróbowaliśmy to w okolicy,
-
8:04 - 8:06Potem wypróbowaliśmy to w okolicy,
-
8:06 - 8:08która była wówczas
-
8:08 - 8:10najgorszym okręgiem policyjnym w USA.
-
8:10 - 8:13Przerywacze przemocy
pochodzili z tej samej grupy, -
8:13 - 8:16chodzi o wiarygodność, zaufanie i dostęp
-
8:16 - 8:18podobnie jak sanitariusze w Somalii,
-
8:18 - 8:20ale należeli do innej kategorii,
-
8:20 - 8:22wyszkoleni, by przekonywać,
-
8:22 - 8:26uspokajać, grać na zwłokę, zmieniać nastroje.
-
8:26 - 8:28Kolejna kategoria pracowników
-
8:28 - 8:31to opiekunowie społeczni,
-
8:31 - 8:34prowadzący terapię przez 6 do 24 miesięcy.
-
8:34 - 8:38Jak przy gruźlicy,
ale tu chodzi o zmianę zachowań. -
8:38 - 8:40A potem praca społeczna,
-
8:40 - 8:41zmieniająca normy.
-
8:41 - 8:44Nasz pierwszy eksperyment
-
8:44 - 8:46przyniósł 67% spadek
-
8:46 - 8:48liczby strzelanin i morderstw
-
8:48 - 8:50w dzielnicy West Garfield w Chicago.
-
8:50 - 8:52(Oklaski)
-
8:52 - 8:54To było piękne
-
8:54 - 8:55dla samej dzielnicy,
-
8:55 - 8:58najpierw 50 czy 60, potem 90 dni.
-
8:58 - 9:00W trakcie kolejnych 90 dni
-
9:00 - 9:02zdarzyła się strzelanina,
-
9:02 - 9:04ale mamusie spotykały się popołudniami.
-
9:04 - 9:06Chodziły do parków,
do których nie chodziły wcześniej. -
9:06 - 9:08Słońce świeciło. Wszyscy szczęśliwi.
-
9:08 - 9:12Ale sponsorzy powiedzieli:
-
9:12 - 9:13"Zaraz, zrób to jeszcze raz".
-
9:13 - 9:16Zebraliśmy więc fundusze
-
9:16 - 9:19i powtórzyliśmy eksperyment.
-
9:19 - 9:21To kolejna dzielnica,
-
9:21 - 9:24gdzie liczba strzelanin i morderstw
spadła o 45%. -
9:24 - 9:27Zostało to powtórzone już 20 razy.
-
9:27 - 9:29Zostało to powtórzone już 20 razy.
-
9:29 - 9:31Niezależne oceny, wspierane
-
9:31 - 9:33przez Departament Sprawiedliwości i CDC,
-
9:33 - 9:35przeprowadzone przez uniwersytet
Johnsa Hopkinsa -
9:35 - 9:39pokazały 30% do 50%
oraz 40% do 70% spadku -
9:39 - 9:41liczby strzelanin i zabójstw
-
9:41 - 9:43przy użyciu tej nowej metody.
-
9:43 - 9:45Przeprowadzono już trzy
-
9:45 - 9:47niezależne ewaluacje.
-
9:47 - 9:49Zrobiło się wokół nas dużo szumu,
-
9:49 - 9:51zostaliśmy nawet opisani
-
9:51 - 9:55w niedzielnym wydaniu
"The New York Times". -
9:55 - 9:58"The Economist" w 2009 uznał,
-
9:58 - 10:00że "to podejście zyska na znaczeniu"
-
10:00 - 10:02Zrobiono nawet film o naszej pracy.
-
10:02 - 10:04"The Interrupters".
-
10:04 - 10:06Ale nie tak szybko.
-
10:06 - 10:08Wielu ludziom nie podoba się
-
10:08 - 10:10nasz sposób działania.
-
10:10 - 10:12Jesteśmy krytykowani,
-
10:12 - 10:14budzimy sprzeciw
-
10:14 - 10:15i mamy wielu przeciwników.
-
10:15 - 10:18Jak może to być problem zdrowotny?
-
10:18 - 10:21Epidemia?
-
10:21 - 10:24Jak może nie być "tych złych"?
-
10:24 - 10:26Istnieje cały przemysł
-
10:26 - 10:29zajmujący się złymi ludźmi.
-
10:29 - 10:32Jak można zatrudniać
-
10:32 - 10:34ludzi z przeszłością?
-
10:34 - 10:38Znajomi biznesmeni stwierdzili:
-
10:38 - 10:42"Gary, strasznie cię krytykują.
-
10:42 - 10:44Chyba robisz coś dobrego".
-
10:44 - 10:46(Śmiech)
-
10:46 - 10:49Znajomi muzycy dodali jeszcze "stary".
-
10:49 - 10:53Problem przemocy wciąż pozostawał,
-
10:53 - 10:54Problem przemocy wciąż pozostawał,
-
10:54 - 10:57ale krytykowano nas również za to,
-
10:57 - 11:01że nie zajmujemy się innymi problemami.
-
11:01 - 11:04Jednak poradziliśmy sobie z malarią,
-
11:04 - 11:07zredukowaliśmy HIV i biegunki
-
11:07 - 11:08w regionach z koszmarną gospodarką
-
11:08 - 11:10bez jej uzdrawiania.
-
11:10 - 11:13Mimo, że ciągle istnieje opór,
-
11:13 - 11:15Mimo, że ciągle istnieje opór,
-
11:15 - 11:17nasz ruch wyraźnie rośnie.
-
11:17 - 11:19Wiele największych miast USA,
-
11:19 - 11:21w tym Nowy Jork, Baltimore
-
11:21 - 11:23oraz Kansas
-
11:23 - 11:25włączyły to w swoje departamenty zdrowia.
-
11:25 - 11:27Podobnie dużą role odgrywają
-
11:27 - 11:30wydziały zdrowia
w Chicago i Nowym Orleanie. -
11:30 - 11:33Jest to lepiej przyjmowane przez siły policyjne
-
11:33 - 11:35niż jeszcze kilka lat temu.
-
11:35 - 11:37Centra urazowe i szpitale
-
11:37 - 11:39również nas wspomagają.
-
11:39 - 11:41Konferencja Burmistrzów USA
-
11:41 - 11:43poparła nie tylko podejście,
-
11:43 - 11:46ale i konkretny model.
-
11:46 - 11:49Strategia przyjęła się jeszcze szybciej
-
11:49 - 11:51na gruncie międzynarodowym.
-
11:51 - 11:5355% spadek zaobserwowano
-
11:53 - 11:55w pierwszej dzielnicy Puerto Rico,
-
11:55 - 11:58akcje przerywania
zaczęto właśnie w Hondurasie. -
11:58 - 12:01Tę strategię zastosowano w Kenii
-
12:01 - 12:04podczas ostatnich wyborów,
-
12:04 - 12:07było też 500 akcji przerywania w Iraku.
-
12:07 - 12:10Przemoc ustępuje jak choroba,
-
12:10 - 12:12nawet gdy zachowuje się jak choroba.
-
12:12 - 12:14Udana terapia potwierdziła teorię.
-
12:14 - 12:19Udana terapia potwierdziła teorię.
-
12:19 - 12:22Niedawno Instytut Medycyny
-
12:22 - 12:24zaprezentował raport,
-
12:24 - 12:26który zawiera dane,
-
12:26 - 12:27w tym dane neurologiczne,
-
12:27 - 12:31pokazujące, jak ten problem
się rozprzestrzenia. -
12:31 - 12:34To dobra wiadomość,
-
12:34 - 12:36bo daje nam możliwość
-
12:36 - 12:38wyjścia ze średniowiecza,
-
12:38 - 12:41gdzie według mnie
znajdowała się ta dziedzina. -
12:41 - 12:44Pozwala nam rozważyć możliwość,
-
12:44 - 12:47by zamienić część więzień
-
12:47 - 12:50na place zabaw i parki,
-
12:50 - 12:53rozważyć możliwość przekształcenia
-
12:53 - 12:56naszych dzielnic w prawdziwe dzielnice
-
12:56 - 13:00i istnienia nowej strategii,
-
13:00 - 13:04metod i pracowników,
-
13:04 - 13:07gdzie nauka zastępuje moralność.
-
13:07 - 13:09Pozostawienie za sobą emocji
-
13:09 - 13:13jest najważniejszą częścią rozwiązania,
-
13:13 - 13:17by nauka mogła być ważną jego częścią.
-
13:17 - 13:22Nie zamierzałem tego wymyślać.
-
13:22 - 13:24Właściwie chciałem odpocząć,
-
13:24 - 13:26Właściwie chciałem odpocząć.
-
13:26 - 13:30Spojrzeliśmy na mapy i wykresy,
-
13:30 - 13:32zadaliśmy pytania
-
13:32 - 13:35i spróbowaliśmy narzędzi,
-
13:35 - 13:37które były używane już wcześniej
-
13:37 - 13:39do innych celów.
-
13:39 - 13:43Ja sam próbowałem odejść
-
13:43 - 13:44od chorób zakaźnych,
-
13:44 - 13:46ale nie zrobiłem tego.
-
13:46 - 13:48Dziękuję.
-
13:48 - 13:51(Oklaski)
- Title:
- Potraktujmy przemoc jak zakaźną chorobę
- Speaker:
- Gary Slutkin
- Description:
-
Gary Slutkin jest lekarzem, który spędził całą dekadę walcząc z epidemiami gruźlicy, cholery i AIDS w Afryce. Po powrocie do Ameryki wydawało mu się, że uciekł od brutalnej śmierci z nimi związanej. Jednak gdy zaczął przyglądać się przemocy z użyciem broni, zauważył, że rozprzestrzenia się ona jak zakaźna choroba. To rewolucyjne spojrzenie na problem, który zbyt wiele społeczności uznało za nieusuwalny. Slutkin mówi, że skoro udało nam się powstrzymać tyle chorób, możemy zrobić to samo z przemocą.
(zarejestrowane na TEDMED) - Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 14:08
Rysia Wand approved Polish subtitles for Let's treat violence like a contagious disease | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for Let's treat violence like a contagious disease | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for Let's treat violence like a contagious disease | ||
Marta Bromke commented on Polish subtitles for Let's treat violence like a contagious disease | ||
Rysia Wand commented on Polish subtitles for Let's treat violence like a contagious disease | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for Let's treat violence like a contagious disease | ||
Rysia Wand accepted Polish subtitles for Let's treat violence like a contagious disease | ||
Marta Bromke edited Polish subtitles for Let's treat violence like a contagious disease |
Rysia Wand
Finished review. Awaiting translator's input.
Marta Bromke
That was fast! Thanks for correcting, I'm happy with all changes.