Ας αντιμετωπίσουμε τη βία σαν μια μεταδοτική ασθένεια

Ο γιατρός Γκάρι Σλάτκιν αφιέρωσε μια δεκαετία στη μάχη κατά των επιδημιών της φυματίωσης, της χολέρας και του AIDS στην Αφρική. Όταν επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες, σκέφτηκε ότι θα ξέφευγε από τους κτηνώδεις θανάτους που επέφεραν οι επιδημίες. Αλλά τότε ξεκίνησε να παρατηρεί πιο προσεκτικά τη βία των όπλων, διαπιστώνοντας ότι η εξάπλωσή της ακολουθεί τα μοτίβα των μεταδοτικών ασθενειών. Μια ριζοσπαστική ματιά σε ένα πρόβλημα που πολλές κοινωνίες έχουν αποδεχθεί ως δεδομένο. Έχουμε αντιστρέψει τις επιπτώσεις τόσων ασθενειών, λέει ο Σλάτκιν, και μπορούμε να κάνουμε το ίδιο και με τη βία. (Βιντεοσκοπήθηκε στο TEDMED)

Είμαι γιατρός με ειδίκευση
στις μεταδοτικές ασθένειες,

και μετά το τέλος
της εκπαίδευσής μου

μετακόμισα στη Σομαλία

από το Σαν Φρανσίσκο.

Στον αποχαιρετισμό,

ο υπεύθυνος
για τις μεταδοτικές ασθένειες

στο Γενικό Νοσοκομείο
του Σαν Φρανσίσκο μου είπε:

«Γκάρι, αυτό είναι
το μεγαλύτερο λάθος της ζωής σου.»

Αλλά βρέθηκα σε έναν τόπο

που είχε εκατομμύρια πρόσφυγες
σε 40 καταυλισμούς

και μόνο έξι γιατρούς σαν εμένα.

Υπήρχαν πολλές επιδημίες εκεί.

Εγώ ήμουν κυρίως υπεύθυνος

για τη φυματίωση

και τότε μας χτύπησε
μια επιδημία χολέρας.

Κι έτσι βρέθηκα υπεύθυνος
για την αναστολή της εξάπλωσης

τόσο της φυματίωσης

όσο και της χολέρας.

Και προκειμένου να φέρουμε
εις πέρας αυτή την αποστολή,

κι εξαιτίας φυσικά της έλλειψης
σε ιατρικό προσωπικό,

έπρεπε να στρατολογήσουμε
πρόσφυγες και να τους εξειδικεύσουμε

σε μια νέα κατηγορία
ιατρικού προσωπικού.

Έπειτα από τρία χρόνια
εργασίας στη Σομαλία,

με επέλεξε
ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

και μου ανατέθηκε
η επιδημία του AIDS.

Πρωταρχική ευθύνη μου
ήταν η Ουγκάντα,

αλλά εργάστηκα επίσης
και στη Ρουάντα, στο Μπουρούντι,

στο Ζαΐρ, το σημερινό Κονγκό,

στην Τανζανία, στο Μαλάουι
και σε πολλές άλλες χώρες.

Το τελευταίο έργο που μου ανατέθηκε
ήταν η λειτουργία μιας μονάδας

που ονομαζόταν
ανάπτυξη επεμβάσεων,

και ήταν υπεύθυνη για το σχεδιασμό
επεμβάσεων.

Έπειτα από 10 χρόνια
εργασίας στο εξωτερικό,

είχα εξαντληθεί.

Μου είχαν απομείνει
πραγματικά πολύ λίγα.

Μέχρι τότε ταξίδευα
από τη μια χώρα στην άλλη.

Ένιωθα συναισθηματικά
απομονωμένος.

Ήθελα να γυρίσω σπίτι.

Είχα δει πολύ θάνατο,

και συγκεκριμένα
θάνατο από επιδημίες,

και αυτό το είδος θανάτου
αφήνει μια διαφορετική εντύπωση.

Είναι γεμάτη από πανικό και φόβο

και έχω ακούσει γυναίκες
να θρηνούν και να κλαίνε

στην έρημο.

Έτσι, ήθελα να γυρίσω πίσω
και να κάνω ένα διάλειμμα

και ίσως να ξεκινήσω από την αρχή.

Δεν είχα ακούσει
για κανένα πρόβλημα επιδημιών

στην Αμερική.

Στην πραγματικότητα, δεν είχα ακούσει
για κανένα πρόβλημα στην Αμερική.

Και στην πραγματικότητα - σοβαρολογώ

- και στην πραγματικότητα,
όταν επισκεπτόμουν φίλους μου,

παρατηρούσα ότι είχαν
τρεχούμενο νερό

που ερχόταν κατευθείαν
στα σπίτια τους.

Πόσοι από εσάς το έχετε αυτό;

(Γέλια)

Κάποιοι από αυτούς,
πολλοί από αυτούς βασικά,

είχαν τρεχούμενο νερό
σε περισσότερα από ένα δωμάτια.

Παρατήρησα ότι γυρνούσαν

έναν μικρό θερμοστάτη

για να αλλάξουν
τη θερμοκρασία στο σπίτι τους

κατά έναν ή δύο βαθμούς.

Και τώρα το κάνω κι εγώ αυτό.

Δεν ήξερα στ' αλήθεια τι θα κάνω,

όταν φίλοι μου
άρχισαν να μου μιλούν

για παιδιά που πυροβολούν
άλλα παιδιά με όπλα.

Και έθεσα την εξής ερώτηση:

Τι κάνετε γι' αυτό;

Τι κάνετε εδώ
στην Αμερική γι' αυτό;

Και υπήρχαν δύο
βασικές εξηγήσεις

ή ιδέες που επικρατούσαν.

Η μια ήταν η τιμωρία.

Και αυτό το είχα ακούσει ξανά
στο παρελθόν.

Όσοι έχουμε εργαστεί
στην ανθρώπινη συμπεριφορά

γνωρίζαμε ότι η τιμωρία
ήταν κάτι που συζητιόταν

αλλά ότι ήταν επίσης
υπερεκτιμημένη.

Δεν αποτελούσε βασικό
κίνητρο συμπεριφοράς,

αλλά ούτε και βασικό κίνητρο
για αλλαγή συμπεριφοράς.

Και πέρα από αυτό, μου θύμησε

αρχαίες επιδημίες

που ήταν εντελώς
ακατανόητες στο παρελθόν

διότι δεν υπήρχε η επιστήμη
εκείνη την εποχή.

Επιδημίες πανώλης

ή τύφου ή λέπρας,

και τότε οι επικρατέστερες
απόψεις ήταν

ότι επρόκειτο για κακούς ανθρώπους,
κακά σωματικά υγρά ή κακός αέρας,

και έσερναν τις χήρες
στην τάφρο,

και τα μπουντρούμια
αποτελούσαν μέρος της λύσης.

Η άλλη εξήγηση ή,
κατά κάποιο τρόπο,

η προτεινόμενη λύση

ήταν να διορθωθούν
όλα αυτά τα πράγματα:

τα σχολεία, η κοινότητα,
τα νοικοκυριά, οι οικογένειες.

Όλα.

Και το είχα ακούσει
και αυτό στο παρελθόν.

Το αποκαλούσα
θεωρία «των πάντων»,

ή ΠΠΓ: Τα Πάντα Πάνω στη Γη.

Αλλά είχαμε επίσης συνειδητοποιήσει,

με την αντιμετώπιση
άλλων διαδικασιών και προβλημάτων,

ότι μερικές φορές δε χρειάζεται
να θεραπεύσεις τα πάντα.

Κι έτσι είχα την αίσθηση

ότι υπήρχε ένα τεράστιο
χάσμα εδώ.

Το πρόβλημα της βίας επέμενε,

και αυτό είχε συμβεί ιστορικά

σε πολλά άλλα ζητήματα.

Οι γαστρεντερίτιδες επέμεναν.

Η ελονοσία επέμενε.

Συχνά έπρεπε να αναθεωρήσουμε
κάποια στρατηγική.

Δεν είχα καμία ιδέα
για το πώς τελικά θα γινόταν,

αλλά υπήρχε η αίσθηση
ότι έπρεπε να κάνουμε κάτι

με νέες κατηγορίες εργαζομένων,

και κάτι σχετικά
με την αλλαγή συμπεριφοράς,

και κάτι σχετικά
με τη δημόσια εκπαίδευση.

Αλλά άρχισα να θέτω ερωτήματα

και να ψάχνω
για τα συνηθισμένα πράγματα

που ερευνούσα πρωτύτερα.

Όπως πώς είναι οι χάρτες;

Πώς είναι τα γραφήματα;

Πώς είναι τα δεδομένα;

Και οι χάρτες της βίας

στις περισσότερες
πόλεις των ΗΠΑ

ήταν κάπως έτσι.

Υπήρχαν περιοχές συσσώρευσης.

Αυτό μού θύμιζε τη συσσώρευση
που βλέπαμε επίσης

σε μολυσματικές επιδημίες,

όπως για παράδειγμα τη χολέρα.

Και τότε κοιτούσαμε τους χάρτες

και οι χάρτες έδειχναν αυτό
το χαρακτηριστικό κύμα

πάνω σε κύμα πάνω σε κύμα,

διότι όλες οι επιδημίες

είναι συνδυασμός
πολλών επιδημιών.

Και αυτό έμοιαζε
με μολυσματικές επιδημίες.

Και τότε θέσαμε το ερώτημα:

Πώς μπορεί να προβλεφθεί
μια περίπτωση βίας;

Και απ' ό,τι φαίνεται,
ο καλύτερος τρόπος

είναι να βρεις
μια προηγούμενη περίπτωση βίας.

Το οποίο μοιάζει με τα εξής:
Αν υπάρχει μια περίπτωση γρίπης,

τότε κάποιος μετέδωσε
αυτή τη γρίπη ή το κρυολόγημα,

ή το ότι ο σημαντικότερος παράγοντας
κινδύνου για τη φυματίωση

είναι να έχεις εκτεθεί
στη φυματίωση.

Κι έτσι βλέπουμε ότι η βία
συμπεριφέρεται, κατά κάποιο τρόπο,

όπως μια μεταδοτική ασθένεια.

Αυτό το γνωρίζαμε
ούτως ή άλλως

ακόμη και μέσα
από την κοινή εμπειρία

ή τις ιστορίες των εφημερίδων

για την εξάπλωση
της βίας από μάχες,

βεντέτες συμμοριών
ή εμφύλιους πολέμους

ή ακόμη και γενοκτονίες.

Παρ' όλα αυτά,
υπάρχουν και καλά νέα,

γιατί υπάρχει τρόπος
να αντιστραφούν οι επιδημίες

και πρέπει να γίνουν
μόνο τρία πράγματα

για την αντιστροφή μιας επιδημίας,

το πρώτο εκ των οποίων είναι
η διακοπή της μετάδοσης.

Για να διακοπεί η μετάδοση,

πρέπει να εντοπίσεις και να βρεις
τα πρώτα περιστατικά.

Με άλλα λόγια, για τη φυματίωση
πρέπει να βρεις κάποιον

ο οποίος νοσεί από αυτήν
και μολύνει άλλους ανθρώπους.

Βγάζει νόημα;

Και υπάρχουν εξειδικευμένοι άνθρωποι
που το κάνουν αυτό.

Για το συγκεκριμένο πρόβλημα,

σχεδιάσαμε μια νέα
κατηγορία εργαζόμενου

ο οποίος, όπως στην περίπτωση
του SARS,

ή της γρίπης των πτηνών,

μπορεί να βρει πρώτα περιστατικά.

Σε αυτή την περίπτωση,
πρόκειται για κάποιον

που έχει θυμώσει γιατί κάποιος
κοίταξε την κοπέλα του

ή του χρωστάει λεφτά,

και μπορείς να βρεις ανθρώπους
και να τους εκπαιδεύσεις

σε αυτές τις εξειδικευμένες κατηγορίες.

Και το δεύτερο που πρέπει
να κάνουμε, φυσικά,

είναι να εμποδίσουμε
την περαιτέρω εξάπλωση,

δηλαδή να βρούμε
ποιος άλλος έχει εκτεθεί,

αλλά αυτή τη στιγμή
δεν μεταδίδει και τόσο πολύ

όπως κάποιος με ένα πιο ήπιο
περιστατικό φυματίωσης,

ή κάποιος που μόλις ξεκίνησε
να συχνάζει στη γειτονιά,

αλλά ανήκει στην ίδια ομάδα

και τότε πρέπει να τους διαχειριστούμε,

κατά κάποιο τρόπο,

ανάλογα με τη διαδικασία
της συγκεκριμένης ασθένειας.

Και τέλος, το τρίτο μέρος,
η αλλαγή των θεσμών,

δηλαδή πολλές
κοινωνικές δραστηριότητες,

επανασχεδιασμός,
δημόσια εκπαίδευση

κι έτσι έχεις αυτό που αποκαλείται

ομαδική ανοσία.

Και με αυτό το συνδυασμό παραγόντων

αντιστράφηκε επιτυχώς
η επιδημία του AIDS

στην Ουγκάντα.

Κι έτσι, το 2000, αποφασίσαμε

να τα συναρμολογήσουμε όλα αυτά

προσλαμβάνοντας
νέες κατηγορίες εργαζομένων,

με πρώτους αυτούς που θα
διέκοπταν τη βία.

Και τότε έπρεπε
να το εφαρμόσουμε όλο αυτό

σε μια γειτονιά

που ήταν η χειρότερη
αστυνομική περιφέρεια

στις ΗΠΑ εκείνη την εποχή.

Για τη διακοπή της βίας
προσλάβαμε άτομα από εκεί,

με αξιοπιστία, εμπιστοσύνη,
προσεγγισιμότητα,

όπως ακριβώς ήταν το ιατρικό
προσωπικό στη Σομαλία,

αλλά προορισμένους
για μια διαφορετική κατηγορία,

και εκπαιδευμένους στην πειθώ,

ώστε να ηρεμούν τους ανθρώπους,
να κερδίζουν χρόνο, να επανασχεδιάζουν.

Και μια άλλη κατηγορία εργατών,

τα άτομα προσέγγισης,
για να κρατούν, κατά κάποιο τρόπο,

τους ανθρώπους στη θεραπεία
για 6 με 24 μήνες, όπως στη φυματίωση,

αλλά εδώ ο σκοπός
είναι η αλλαγή συμπεριφοράς.

Και μετά, ένα σωρό
κοινωνικές δραστηριότητες

για την αλλαγή των συνηθειών.

Το πρώτο μας πείραμα

είχε ως αποτέλεσμα 67% πτώση

στους πυροβολισμούς
και τους σκοτωμούς

στη γειτονιά Ουέστ Γκάρφιλντ
του Σικάγο.

(Χειροκρότημα)

Και αυτό ήταν κάτι όμορφο

για την ίδια τη γειτονιά.

Πρώτα για 50 ή 60 μέρες,
έπειτα για 90 μέρες,

και τότε, δυστυχώς,
υπήρξε ένας ακόμα πυροβολισμός.

Μετά και άλλες 90 μέρες,

και οι μητέρες έβγαιναν
έξω το απόγευμα.

Πήγαιναν σε πάρκα
που δεν πήγαιναν προτύτερα

Ο ήλιος είχε βγει.
Όλοι ήταν χαρούμενοι.

Αλλά φυσικά οι χρηματοδότες είπαν:
«Για μια στιγμή.

» Κάντε το πάλι.»

Κι έτσι έπρεπε, ευτυχώς,
να βρούμε τα κεφάλαια

για να επαναλάβουμε
αυτή την εμπειρία,

και αυτή είναι μία
από τις επόμενες τέσσερις γειτονιές

που είχε μια πτώση 45%
στους πυροβολισμούς και τους σκοτωμούς.

Και από τότε αυτό
έχει αναπαραχθεί

είκοσι φορές.

Έγιναν ανεξάρτητες αξιολογήσεις

από το υπουργείο Δικαιοσύνης

και από το Κέντρο Ελέγχου
και Πρόληψης Τραυματισμών,

που έδειξαν πτώση 30-50% η μία
και 40-70% η άλλη,

στους πυροβολισμούς
και στις δολοφονίες

με τη χρήση αυτής της νέας μεθόδου.

Στην πραγματικότητα,
έχουν γίνει τρεις ανεξάρτητες

αξιολογήσεις μέχρι τώρα.

Ως αποτέλεσμα αυτού,
τραβήξαμε αρκετά την προσοχή,

και επίσης γίναμε πρωτοσέλιδο

στο περιοδικό των Νιου Γιορκ Τάιμς
της Κυριακής.

Στο Economist, το 2009
είχε γραφτεί

ότι αυτή είναι η προσέγγιση
που θα ξεχωρίσει από τις άλλες.

Ακόμα και ταινία γυρίστηκε
βασισμένη στο έργο μας.

( Τhe Interrupters)

Όμως, όχι τόσο γρήγορα,

γιατί πολλοί άνθρωποι διαφωνούσαν

με αυτόν τον τρόπο δράσης.

Δεχθήκαμε πολλή κριτική,

πολλή εναντίωση,

και πολλούς αντιπάλους.

Με άλλα λόγια,
τι εννοείτε, «πρόβλημα υγείας»;

Τι εννοείτε, «επιδημία»;

Τι εννοείτε, «όχι κακοί»;

Υπάρχουν ολόκληρες βιομηχανίες

σχεδιασμένες για να διαχειρίζονται
κακούς ανθρώπους.

Τι εννοείτε «πρόσληψη ανθρώπων

»που έχουν ιστορικό»;

Οι επιχειρηματίες φίλοι μου είπαν:

«Γκάρι, δέχεσαι δριμύτατη κριτική.

» Μάλλον κάτι κάνεις σωστά.»

(Γέλια)

Οι μουσικοί φίλοι μου
πρόσθεσαν τη λέξη «μεγάλε».

Τέλος πάντων,
υπήρχε ακόμα αυτό το πρόβλημα

μαζί με όλα τα άλλα,

και δεχόμασταν επίσης
σφοδρότατη κριτική

που δεν αντιμετωπίζαμε
όλα αυτά τα άλλα προβλήματα.

Κι όμως μπορούσαμε
να διαχειριστούμε την ελονοσία

και να ελαττώσουμε το HIV
και τη γαστρεντερίτιδα

σε μέρη με φριχτές οικονομίες,

χωρίς να θεραπεύσουμε
την οικονομία.

Έτσι, αυτό που
πραγματικά συνέβη είναι

ότι παρά την όποια εναντίωση

το κίνημα εμφανώς μεγαλώνει.

Σε πολλές από τις μεγαλύτερες
πόλεις στις ΗΠΑ,

συμπεριλαμβανομένων της Νέας Υόρκης,
της Βαλτιμόρης

και του Κάνσας,

η μέθοδός μας εφαρμόζεται
στα κέντρα υγείας.

Στο Σικάγο και τη Νέα Ορλεάνη,
τα κέντρα υγείας

έχουν πολύ μεγάλο ρόλο σε αυτό.

Όλο αυτό ενισχύεται επίσης
και από την επιβολή νομοθεσίας

περισσότερο απ' ότι στο παρελθόν.

Κέντρα τραυματιών και νοσοκομεία

κινούνται προς αυτή τη κατεύθυνση

και η Διάσκεψη Δημάρχων των Η.Π.Α.

έχει εγκρίνει, όχι μόνο την προσέγγιση,

αλλά και το συγκεκριμένο μοντέλο.

Εκεί που υπάρχει όμως
ταχύτερη αφομοίωση,

είναι στο διεθνές περιβάλλον,

όπου παρατηρείται πτώση 55%

στην πρώτη γειτονιά
του Πουέρτο Ρίκο,

στην Ονδούρα, όπου οι διακοπές βίας
έχουν μόλις ξεκινήσει,

στην Κένυα, όπου η στρατηγική
έχει εφαρμοστεί

για τις πρόσφατες εκλογές,

και στο Ιράκ, όπου έγιναν
500 διακοπές βίας.

Άρα η βία ανταποκρίνεται
όπως μια ασθένεια

καθώς συμπεριφέρεται
και ως ασθένεια.

Επομένως, κατά κάποιο
τρόπο η θεωρία

επιβεβαιώνεται από την αγωγή.

Πρόσφατα, το Ινστιτούτο Ιατρικής

παρουσίασε μια αναφορά

που εξέτασε
κάποια από τα δεδομένα,

περιλαμβανομένης
της νευροψυχολογίας,

πάνω στο πώς πραγματικά
μεταδίδεται αυτό το πρόβλημα.

Επομένως, θεωρώ ότι
αυτά είναι καλά νέα,

γιατί μας δίνει την ευκαιρία

να βγούμε από το Μεσαίωνα

όπου πιστεύω ότι βρισκόταν
αυτός ο τομέας.

Μας δίνει την ευκαιρία
να σκεφτούμε την πιθανότητα

αντικατάστασης κάποιων φυλακών

με παιδικές χαρές ή πάρκα,

και να σκεφτούμε την πιθανότητα

να μετατρέψουμε τις γειτονιές μας
σε γειτονιές

και να επιτρέψουμε την ύπαρξη
μιας νέας στρατηγικής

με ένα νέο σύνολο μεθόδων
και ένα νέο σύνολο εργαζομένων.

Η επιστήμη, κατά κάποιο τρόπο,
να αντικαθιστά την ηθική

και η απομάκρυνση
από συναισθηματισμούς

είναι το πιο σημαντικό
κομμάτι της λύσης,

ενώ η προσέγγιση της επιστήμης
ακόμη πιο σημαντικό.

Δεν σκόπευα καθόλου
να δημιουργήσω όλο αυτό.

Ήταν απλώς ζήτημα,

- στην ουσία ήθελα ένα διάλειμμα-

και κοιτάξαμε χάρτες και γραφήματα,

θέσαμε κάποια ερωτήματα

και δοκιμάσαμε κάποια εργαλεία

που έχουν χρησιμοποιηθεί
πολλές φορές στο παρελθόν

για άλλα πράγματα.

Προσωπικά, προσπάθησα να ξεφύγω

από τις μεταδοτικές ασθένειες

και δεν τα κατάφερα.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)