Return to Video

بۆچی له‌ ژێر ڕوه‌كێكی بؤن خۆش ئێمه‌ ماچی بكه‌ین؟كارلۆس ڕیف

  • 0:07 - 0:10
    دیمه‌نی ڕوه‌كێكی بۆن خۆش یان به‌ خۆ
    هه‌ڵكردن بۆت ده‌نیرم.
  • 0:10 - 0:12
    یان ئه‌گه‌رچاوت له‌كه‌سێك بێت،
  • 0:12 - 0:15
    چاوه‌ڕێی ده‌رفه‌تێكه‌ له‌ ژێر تووی
    سپی به‌فری،
  • 0:15 - 0:19
    به‌ڵام جه‌ژنی كریسمه‌س چۆن بوو
    نه‌ریتی ماچكردن له‌ژێر مژدا
  • 0:19 - 0:20
    چی ڕووده‌دات؟
  • 0:20 - 0:24
    كه‌ ده‌مێكه‌ تێكه‌ڵ بونی میتۆلۆجیاو
    بایۆلۆجی ڕویداوه‌
  • 0:24 - 0:26
    له‌م ڕوه‌كه‌ سه‌رنجڕاكێشه‌.
  • 0:26 - 0:29
    زیاتر له‌ هه‌زار جۆر له‌م ڕوه‌كه‌ هه‌یه‌،
  • 0:29 - 0:31
    كه‌ جیهان به‌سه‌ر ده‌به‌ن.
  • 0:31 - 0:34
    له‌ ڕاستیدا،ئه‌ورووپیه‌ كۆنه‌كان زۆر
    به‌دیل گیرا بوون
  • 0:34 - 0:36
    به‌هۆی خووی گه‌شه‌ی نا ئاسایی ڕوه‌كه‌كه‌وه
  • 0:36 - 0:39
    كه‌ له‌ ئه‌فسانه‌كانیاندا ده‌یانكرد و
    ئه‌فسانه‌كان.له‌ ڕۆمای كۆندا
  • 0:39 - 0:41
    له‌ ڕۆمای كۆندا،
  • 0:41 - 0:44
    پلینی پیران وه‌سفی ئه‌وه‌ی كرد كه‌ قه‌شه‌ی
    دروید له‌ ئینگلته‌رای كۆن
  • 0:44 - 0:49
    باوه‌ڕی وابوو كه‌ متلتۆ ڕوه‌كێك بوو له‌
    ئاسمانه‌وه‌ له‌لایه‌ن خوداوه‌ند دابه‌زی.
  • 0:49 - 0:53
    كه‌ پێگه‌ی ناته‌واویان ڕوونكردۆته‌وه‌ له‌
    ناولقه‌كانی به‌رزدا
  • 0:53 - 0:55
    دره‌ختی دیاریكراو.
  • 0:55 - 0:57
    هه‌روه‌ها پێیان وابوو كه‌ هێزی هه‌یه‌
    له‌ چاكبونه‌وه‌
  • 0:57 - 0:59
    وبه‌خشینی به‌ پیت.
  • 0:59 - 1:03
    له‌ هه‌مانكاتدا،ئه‌فسانه‌ی سكاندیناڤی له‌
    سیفاته‌ میستیه‌كانی ڕووه‌كه‌كه‌
  • 1:03 - 1:08
    له‌ چیڕۆكی خودای باڵدار ودایكه‌
    خۆشه‌ویسته‌كه‌ی فڕێگ،
  • 1:08 - 1:11
    خواوه‌ندی خۆشه‌ویستی ،و هاوسه‌رگیری ،و
    به‌پیتبوون.
  • 1:11 - 1:15
    فریگ زۆر حه‌زی له‌ كوڕ بوو
    كه‌ فه‌رمانی به‌ هه‌موو ڕوه‌كێك كرد،
  • 1:15 - 1:16
    ئاژه‌ڵ،
  • 1:16 - 1:20
    و ناته‌واو ه‌و نه‌زركردن هه‌رگیز
    زیانیان پێناگات.
  • 1:20 - 1:23
    له‌ په‌رۆشیدا،هه‌رچۆنێك بێت، ئه‌و سه‌یری
    گوڵه‌كه‌ی كرد.
  • 1:23 - 1:26
    كه‌ خودایه‌كی خراپ چاوێریانه‌
  • 1:26 - 1:29
    ودڵی كه‌چه‌ڵه‌كان كون ده‌كات به‌ تیرێك
  • 1:29 - 1:31
    له‌ لقێكی میستوودا نه‌خشێنراوه‌.
  • 1:31 - 1:33
    فریگ فرمێسكی ئه‌و خه‌مانه‌ی ده‌ڕشت
  • 1:33 - 1:36
    كه‌ ئه‌وان تووی گوڵێكی بۆنخۆشیان پێكهێنا،
  • 1:36 - 1:40
    دروستكردنی خواوه‌ندێكی به‌د وڕازی كردنی بۆ
    زیندووكردنه‌وه‌ی باڵدار.
  • 1:40 - 1:43
    به‌ بیستنی هه‌واڵه‌كان،فریگ زۆر دڵ خۆش بوو
  • 1:43 - 1:47
    كه‌ ئه‌و گوڵه‌ بۆنخۆشه‌كه‌ی گۆڕی له‌
    هێمای مردنه‌وه‌
  • 1:47 - 1:49
    بۆ یه‌كێك له‌ ئاشتی و خۆشه‌ویستی.
  • 1:49 - 1:52
    ئه‌وفه‌رمانی به‌ ئاگربه‌ستێكی یه‌ك ڕۆژه‌
    بۆهه‌موو شه‌ڕه‌كان،
  • 1:52 - 1:56
    وهه‌مووكه‌سێك له‌ باوه‌ش ده‌گرێت له‌ ژێر
    لقه‌كانیه‌وه‌ كاتێك تێپه‌ڕین
  • 1:56 - 1:59
    بۆ بڵاوكردنه‌وه‌ی خۆشه‌ویستی له‌
    هه‌موو جیهان.
  • 1:59 - 2:00
    له‌ سه‌ده‌ی 17 ه‌دا.
  • 2:00 - 2:03
    كه‌ كۆڵۆنیالیسته‌كانی به‌ڕیتانیا
    ده‌گه‌یشتنه‌ جیهانی نوێ
  • 2:03 - 2:05
    جیاوازیه‌كی دۆزیه‌وه‌،به‌ڵام زۆر
    له‌یه‌ك ده‌چن،
  • 2:05 - 2:07
    جۆره‌كانی گوڵی بۆن خۆش.
  • 2:07 - 2:11
    به‌سه‌ر ئه‌م چیڕۆكانه‌دا جێبه‌جێیان كرد
    جادوو،به‌پیت ،وخۆشه‌ویستی،
  • 2:11 - 2:16
    بڵاوبونه‌وه‌ی هه‌ڵواسراوی گوڵی بۆن خۆش
    له‌ ئه‌وروپا بۆ ئه‌مه‌ریكا.
  • 2:16 - 2:18
    له‌سه‌ده‌ی 18دا،
  • 2:18 - 2:21
    خه‌ڵكی به‌ریتانیا ئه‌مه‌یان هه‌ڵدایه‌وه‌
    له‌ نه‌ریتێكی كریسمه‌سدا،
  • 2:21 - 2:25
    به‌ڵأم ئه‌م نه‌ریتیانه‌ بۆ زیاتر دێته‌
    خواره‌وه‌ ته‌نیا خه‌یاڵی مرۆڤه‌
  • 2:25 - 2:28
    هه‌موو ئیلهامی بۆ ڕووه‌كه‌كه‌ بوو
    بایه‌لۆجی سه‌رنجڕاكێش.
  • 2:28 - 2:31
    ئێمه‌ ئه‌و گوڵه‌ وه‌ك دیكۆرێكی
    خۆش ده‌بینین،
  • 2:31 - 2:37
    به‌ڵام به‌ داره‌وه‌ له‌ كێوی دا
    به‌ ڕوه‌كێكی ئیفلیج ناسراوه‌.
  • 2:37 - 2:40
    میستلیتۆ پشت به‌ڕه‌گه‌ گۆڕانكاریه‌كان
    ده‌به‌ستێت پێێ ده‌ڵێن هاووشتۆریا
  • 2:40 - 2:42
    كه‌به‌ داره‌كه‌ دائه‌چێنێت
  • 2:42 - 2:44
    وسیفۆن له‌ ئاو كانزاكان
  • 2:44 - 2:47
    داره‌كان داره‌كانیان به‌رز ده‌كه‌ن
  • 2:47 - 2:49
    بۆ ئه‌وه‌ی داره‌كانی نزیك به‌ تۆوی خۆی
    داگیر بكه‌ن،
  • 2:49 - 2:52
    پشت به‌ باڵنده‌كان ده‌به‌ستێتت و
    بونه‌وه‌ره‌كانی تر
  • 2:52 - 2:54
    بۆ ئه‌نجامدانی په‌رته‌وازی.
  • 2:54 - 2:57
    ئه‌و باڵندانه‌ی ئه‌و ڕوه‌كه‌ ده‌خۆن
    تووی سپی لكێنه‌ره‌
  • 2:57 - 3:01
    هه‌ندێك جار له‌ تۆوی قاوی ڕزگارم ده‌بێت
    به‌ سڕینه‌وه‌یان له‌سه‌ر داره‌كه‌.
  • 3:01 - 3:05
    یان به‌ كه‌مێك به‌خت،تۆوی هه‌رس نه‌كراو
    له‌سه‌ر دارێك
  • 3:05 - 3:09
    كه‌تێیدا ده‌چه‌سپێت و ده‌ست ده‌كات به‌
    گه‌وره‌ بوون.
  • 3:09 - 3:11
    به‌ خؤڕاگری و به‌له‌می كه‌ به‌ تامه‌
  • 3:11 - 3:14
    ته‌نانه‌ت كاتێك كه‌ داره‌كانی ده‌وروبه‌ری
    گه‌ڵأكانیان له‌ ده‌ست ده‌ده‌ن،
  • 3:14 - 3:18
    تۆ ده‌توانیت بیبینیت كه‌ بۆچی باوباپیران
    دیلكراوه‌.
  • 3:18 - 3:23
    ئه‌مانه‌یان وه‌ك نیشانه‌ی ڕوه‌كه‌كه‌ بینی
    و به‌ پیت بوون.
  • 3:23 - 3:26
    ته‌نانه‌ت ئه‌مڕؤ،ئه‌م ڕوه‌كانه‌ سه‌رسامی
    ده‌كات
  • 3:26 - 3:30
    له‌گه‌ڵ جیاوازی ژیانی كێوی پشتگیری ده‌كات.
  • 3:30 - 3:34
    زیاتر له‌ مشه‌ خۆرێك،هه‌روه‌ها زانراوه‌
    وه‌ك جۆره‌ به‌ردی كێل.
  • 3:34 - 3:36
    كه‌ له‌لایه‌ن ئاژه‌ڵی هه‌مه‌جۆره‌وه‌
    ده‌خورێت،
  • 3:36 - 3:37
    ئاسك ده‌گرێته‌وه‌،
  • 3:37 - 3:38
    قه‌ل،
  • 3:38 - 3:39
    سمۆره‌،
  • 3:39 - 3:39
    چیپمونه‌كان،
  • 3:39 - 3:40
    حه‌یوانه‌كان،
  • 3:40 - 3:41
    ناوی باڵنده‌یه‌كه‌،
  • 3:41 - 3:42
    باڵنده‌ شینه‌كان
  • 3:42 - 3:43
    كۆتری به‌یانی،
  • 3:43 - 3:47
    و په‌پوله‌ی دێلاس.
  • 3:47 - 3:49
    هه‌ندێك جۆری ڕوه‌كی چڕ به‌رهه‌م ده‌هێنن،
  • 3:49 - 3:53
    كه‌ هوولانه‌یه‌كی زۆر باشه‌ بۆباڵنده‌ی
    جۆراوجۆر.
  • 3:53 - 3:58
    وسه‌ره‌ڕای مشه‌خۆریان په‌یوه‌ندیان
    له‌گه‌ڵ دار هه‌یه‌،
  • 3:58 - 4:00
    میستۆس ده‌توانی یارمه‌تی ڕوه‌كه‌كانی
    تر بدا.
  • 4:00 - 4:03
    بۆ نمونه‌، چه‌كه‌ره‌كردنی سنه‌وبه‌ر له‌
    نزیك ڕوه‌كی بۆن خۆش
  • 4:03 - 4:06
    بۆ سود وه‌رگرتن له‌ باڵنده‌یی توویی
  • 4:06 - 4:10
    له‌ڕێگه‌ی ئه‌و سوده‌ زۆره‌ی ده‌یدات
    كاریگه‌ری له‌سه‌ر جیاوازی هه‌یه‌،
  • 4:10 - 4:12
    و ڕێگه‌ به‌ ژینگه‌كان ده‌دات كه‌
    گه‌شانه‌وه‌ بكه‌ن.
  • 4:12 - 4:16
    له‌وانه‌یه‌ تۆ بڵێێ كه‌ بۆ ئه‌م ڕوه‌كه‌
    ژیان لاسایكردنه‌وه‌یه‌كه‌.
  • 4:16 - 4:20
    له‌ شوێنێكی دڕندانه‌،هێزی هه‌یه‌ تاوه‌كو
    شته‌كان كۆبكاته‌وه‌
  • 4:20 - 4:23
    وله‌ نه‌ریتی ئێمه‌دا،ده‌بینین ئه‌وه‌ش
    ڕوده‌دات.
Title:
بۆچی له‌ ژێر ڕوه‌كێكی بؤن خۆش ئێمه‌ ماچی بكه‌ین؟كارلۆس ڕیف
Speaker:
كارلۆس ڕیف
Description:

دیمه‌نی ڕوه‌كێك یان به‌ هه‌ڵبه‌زی و به‌ كه‌می ده‌ینێرێت،یان ئه‌گه‌ر چاوت له‌سه‌ری بوو،كه‌سێك،چاوه‌ڕێی ده‌رفه‌تێك ده‌كات له‌ ژێر تووی سپی به‌فری به‌ڵام چۆن بوو نه‌ریتی خۆش ماچكردن له‌ ژێرده‌ستی میستوودا دێته‌ پیش؟كارلۆس ڕێف ڕونی ده‌كاته‌وه‌ كه‌ چۆن ئه‌م نه‌ریه‌تیانه‌ ده‌میكه‌ تێكه‌ڵ به‌میتۆلۆژیا و بایۆلۆجی ئه‌م ڕوه‌كه‌ سه‌رنج ڕاكێشه‌ بوه‌.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:42

Kurdish (Central) subtitles

Revisions