Return to Video

Cretaceous Sahara'nın vahşi yırtıcı dinozorları - Nazar İbrahim

  • 0:08 - 0:12
    Dünyada hayata, kupkuru Sahra Çölü'nden
    daha az misafirperver olan
  • 0:12 - 0:14
    çok az yer vardır.
  • 0:15 - 0:17
    Fakat bu hep böyle değildi.
  • 0:18 - 0:22
    Yüz milyon yıl önce, Orta-Mikalı olarak da
    bilinen dönem sırasında,
  • 0:22 - 0:26
    kocaman bir nehir sistemi
    günümüzde Mısır ve Fas arası
  • 0:26 - 0:28
    olarak bilinen bölgede taştı.
  • 0:29 - 0:32
    O zamanki bütün dünya
    bize daha farklı gönürdü.
  • 0:32 - 0:35
    Kıtalar henüz mevcut pozisyonlarını
    almamışlardı.
  • 0:36 - 0:38
    Aşırı sıcaklar sıkça yaşanır
  • 0:38 - 0:41
    ve sert fırtınalar hayatı
    tahmin edilemez yapardı.
  • 0:41 - 0:44
    Dinozorlar karada gelişti,
  • 0:44 - 0:46
    uçan sürüngenler gökyüzünü dolaştı
  • 0:46 - 0:51
    ve sıcak denizlerde dev deniz sürüngenleri
    ve köpek balıkları yüzdü.
  • 0:51 - 0:56
    Küçük memeliler, yani atalarımız,
    gerçek anlamda bu sıra dışı hayvanların
  • 0:56 - 0:59
    gölgesinde yaşadı.
  • 1:00 - 1:02
    Bu devasa yırtıcıların dünyasında,
  • 1:02 - 1:05
    şu anda Kuzey Afrika
    olarak bilinen
  • 1:05 - 1:08
    Devler Nehri
  • 1:08 - 1:10
    özellikle tehlikeliydi.
  • 1:11 - 1:15
    Ekosistemlerin bir çoğunda,
    besin zincirinin en üstü yalnızdır.
  • 1:15 - 1:18
    Genellikle, yırtıcılara yetecek kadar
    av yoktur.
  • 1:18 - 1:24
    Yine de nehir temelli ekosistemdeki
    su avı türlerinin inanılmaz çeşitliliği,
  • 1:24 - 1:30
    büyük ve çeşitli bir avcı popülasyonunun
    birlikte bulunmasına izin vermiş olabilir.
  • 1:31 - 1:34
    Kem Kem Yatakları adı verilen bölgede
    bulduğumuz zengin fosiller sayesinde
  • 1:34 - 1:36
    bunu biliyoruz.
  • 1:36 - 1:40
    Keşfettiğimiz yırtıcıların
    birçoğunun
  • 1:40 - 1:43
    su avlarının farklı boyutları
    ve çeşitlerini avlamak için
  • 1:43 - 1:46
    eşsiz adaptasyon sağlayan baş
    ve göde formları vardır.
  • 1:47 - 1:50
    Bu Kem Kem yırtıcılarının,
    bu bölgede çokça bulunan
  • 1:50 - 1:54
    besin kaynağı olan balıktan
    faydalanmasına izin vermiştir.
  • 1:55 - 1:58
    Ayrıca bu, karada yaşayan hayvanları
    avlamak için ortaya çıkan
  • 1:58 - 2:02
    yarışmadan kaçınmalarını sağlamıştır.
  • 2:03 - 2:08
    Nehir sistemindeki av türleri,
    yukarı dahil tüm yönlerden gelebilen
  • 2:08 - 2:10
    saldırılarla mücadele
    etmek zorunda kaldı.
  • 2:10 - 2:13
    Uçan sürüngenler gökyüzüne hakimdi.
  • 2:13 - 2:17
    Alanqa Saharica'nın balıkları ve küçük
    hayvanları yakalamayı sağlayan
  • 2:17 - 2:21
    dokuz metreye yakın kanatları,
  • 2:21 - 2:23
    uzun ince çeneleri vardı.
  • 2:25 - 2:28
    En az yedi farklı tipte
    timsah benzeri yırtıcı,
  • 2:28 - 2:30
    yaklaşık on metre uzunluğundaki
  • 2:30 - 2:33
    Elosuchus da dahil olmak üzere
    su yollarında devriye gezdi.
  • 2:33 - 2:39
    Theropodlar denilen T-rex boyutlu
    etobur dinozorların birden fazla türü,
  • 2:39 - 2:41
    yan yana yaşadı.
  • 2:42 - 2:45
    Devler Nehri'nin kralı
    Spinosaurus'du.
  • 2:46 - 2:50
    Bu on beş metre uzunluğundaki
    dinozor, kısa arka bacakları,
  • 2:50 - 2:52
    esnek kuyruğu
  • 2:52 - 2:53
    ve geniş ayakları ile
  • 2:53 - 2:55
    T-Rex'ten bile uzundu.
  • 2:55 - 2:59
    İki metrelik yelkeni, korkutucu boyutu
    hakkında diğer hayvanları uyarırdı
  • 2:59 - 3:03
    ve eş cezbetmek için
    kullanılmış da olabilir.
  • 3:03 - 3:08
    Spinosaurus'un uzun ince çeneleri,
    kaygan suda yaşayan avlara
  • 3:08 - 3:13
    aman vermemek için mükemmel olan
    konik dişlerle süslenmiştir.
  • 3:14 - 3:17
    Ekosistemi gibi bu apeks avcısı
  • 3:17 - 3:21
    dünyadaki yaşam tarihinde eşsizdir.
  • 3:22 - 3:25
    Bu korkunç avcılardan
    geriye kalanlar fosildir.
  • 3:25 - 3:29
    Neredeyse doksan üç milyon
    yıl önce, deniz seviyesi yükseldi,
  • 3:29 - 3:32
    Kem Kem bölgesini
    sığ bir denizde batırdı.
  • 3:33 - 3:35
    On milyonlarca yıl sonra,
  • 3:35 - 3:36
    astroid etkisi,
  • 3:36 - 3:38
    patlayan volkanlar,
  • 3:38 - 3:40
    iklimle alakalı değişiklikler
  • 3:40 - 3:46
    dinozorların, uçan sürüngenlerin
    ve diğer canlı ve bitki türlerinin
  • 3:46 - 3:49
    ayrıca ekosistemlerinin
    yok olmasına sebep oldu.
  • 3:49 - 3:52
    Bu kitlesel yok oluş,
    yeni kuş türlerinin,
  • 3:52 - 3:55
    daha büyük memelilerin
    ve nihayetinde bizlerin
  • 3:55 - 3:57
    yükselişinin yolunu açtı.
Title:
Cretaceous Sahara'nın vahşi yırtıcı dinozorları - Nazar İbrahim
Description:

Tam dersi görüntüle: http://ed.ted.com/lessons/the-ferocious-predatory-dinosaurs-of-cretaceous-sahara-nizar-ibrahim

Kuzey Afrika, Kretase zamanlarında (yaklaşık 100 milyon yıl önce), büyük bir nehir sistemine ve dev tarih öncesi yırtıcı hayvanların tuhaf bir menfaatine ev sahipliği yapmıştı. Bunlar arasında, Tyrannosaurus rex'ten bile daha korkunç bir dinozor olan Spinosaurus da vardı. Nizar İbrahim, bu “Nehir Devleri” ni yeniden yapılandırmak için paleontolojik ve jeolojik verileri kullanıyor.

Ders Nizar İbrahim tarafından, animasyon Silvia Prietov tarafından yapılmıştır.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:20

Turkish subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.