John Maeda: Wat kunst, technologie en design kunnen betekenen voor creatieve leiders

John Maeda, directeur van de Rhode Island School of Design, belicht in een grappige en charmante lezing zijn levenslange betrokkenheid bij kunst, design en technologie, met tot slot een beeld van creatief leiderschap in de toekomst. Kijk naar demonstraties van Maedas vroegste werk -- en zelfs een computer gemaakt van mensen.

Ik ben erg blij om hier te zijn.

Ik begrijp dat hier
ruim 80 landen zitten.

Een totaal nieuwe ervaring voor mij

om al die landen toe te spreken.

In elk van die landen hebben jullie vast ook

ouderavonden.

Ken je dat? Ouderavonden?

Niet die voor je kinderen,
maar die je had toen je klein was,

toen je ouders naar school kwamen

en met je leraar praatten.
Een beetje ongemakkelijk.

Ik herinner me, in de derde klas,

dat mijn vader, die nooit vrijaf neemt van werk --

hij is een echte arbeidersklasse-immigrant --

naar school gaat om te zien
hoe zijn zoon ervoor staat

en de leraar vertelt hem:

"John is goed in wiskunde en kunst."

Mijn vader knikte zo'n beetje.

De volgende dag zag ik
hem praten tegen een klant

Hij zei:
"John is goed in wiskunde."

(Gelach)

Dat is me altijd bijgebleven.

Waarom noemde mijn vader kunst niet?
Waarom was dat niet goed?

Waarom... dat bleef mijn leven lang de vraag.

Dat is oké, want goed zijn in wiskunde betekende

dat hij een computer voor me kocht.
Sommigen zullen hem herkennen.

Mijn eerste computer.

Wie had een Apple II?
Mooi. (Applaus)

Zoals je je herinnert,
deed de Apple II helemaal niks. (Gelach)

Je typte en er verscheen groene tekst.

Meestal zei hij dat je fout bezig was.

Dat was de computer zoals we die kenden.

Die computer is waarover ik leerde op MIT.

Mijn vaders droom. Maar op MIT

leerde ik over de computer op alle niveaus.

Daarna ging ik naar de kunstacademie
om de computer achter me te laten.

Ik begon te denken over de computer

als een soort spirituele denkruimte.

Ik werd beïnvloed door performance-kunst.

Dit is 20 jaar geleden.
Ik maakte een computer van mensen.

Dat heette het
'Mensaangedreven Computerexperiment'

Ik heb een energiebeheercircuit,
muisdriver, geheugen enzovoort.

Ik bouwde dit in Kyoto,
de oude hoofdstad van Japan.

Het is een ruimte die in tweeën gebroken is.

Ik heb de computer aangezet.

Deze assistenten plaatsen
een gigantische floppydisk

van karton in de computer.

De floppydiskdrive-persoon draagt hem. (Gelach)

Ze zoekt de eerste gegevens op

en geeft die aan - uiteraard - de bus.

De bus brengt braaf de gegevens

naar het geheugen, de processor enzovoort.

Een werkende computer.
Dat is een bus, echt waar. (Gelach)

Hij ziet er best snel uit. Dat is een muisdriver,

met XY. (Gelach)

Het ziet eruit alsof het snel gebeurt,

maar hij is erg langzaam.
Toen ik besefte hoe langzaam

deze computer was
in vergelijking met gewone computers,

stond ik versteld van computers
en technologie in het algemeen.

Ik ga het vandaag eigenlijk
over vier dingen hebben.

De eerste drie dingen gaan over mijn nieuwsgierigheid

naar technologie, design en kunst,
en hoe ze elkaar overlappen.

Dat is ook een onderwerp dat ik oppakte

toen ik vier jaar geleden directeur werd

van Rhode Island School of Design: leiderschap.

Ik ga het hebben over hoe ik
getracht heb deze vier gebieden

te combineren tot een soort synthese,
een soort experiment.

Ik begin bij technologie:

technologie is iets geweldigs.

Toen die Apple II uitkwam, kon hij helemaal niets.

Hij kon tekst laten zien

en na een tijdje wachten
kregen we dingen die we plaatjes noemden.

Weet je nog hoe die voor het eerst mogelijk werden op de computer?

Prachtige kleurige plaatjes?

Toen, na een paar jaar, kregen we geluid van cd-kwaliteit.

Het was ongelofelijk. Geluid op de computer.

En toen films, via CD-ROM. Verbazingwekkend.

Herinner je je hoe spannend dat was?

Toen verscheen de browser.
De browser was geweldig.

maar hij was primitief, had een kleine bandbreedte.

Eerst tekst, toen beelden, we wachtten...

cd-kwaliteit geluid via internet...

toen films via internet. Bijna ongelofelijk.

Toen werd het mobieltje werkeljkheid,

tekst, beelden, audio, video.
Nu hebben we de iPhone,

iPad, Android, met tekst, video, audio, enzovoort.

Zie je hier een patroon optreden?

We herhalen onszelf...
en dit gevoel van mogelijkheden

met computers is iets dat ik onderzocht heb

in de laatste 10 jaar of zo.

Ik heb naar design gekeken,
zoals we de meeste dingen begrijpen

en design begrijpen met onze technologie
was een passie van me.

Ik heb een experimentje
als kleine les in design.

Designers praten over de relatie
tussen vorm en inhoud,

inhoud en vorm. Wat betekent dat?

De inhoud is het woord daarboven: angst.

Een woord van vier letters.
Beetje bedrukkend woord: angst.

Angst staat in Light Helvetica,
zodat het niet te verontrustend is,

en als je het in Ultra Light Helvetica zet,

wordt het: "O, "angst"... niks aan de hand.
Toch? (Gelach)

Neem diezelfde Ultra Light Helvetica,
maak hem groot

en whoa! Dat doet pijn... Angst.

Je ziet hoe je de schaal verandert,
de vorm verandert.

De inhoud is hetzelfde, maar je voelt je anders.

Je verandert het lettertype in
bijvoorbeeld dit ...

en het wordt bijna grappig.
Als een piraten-lettertype,

een kapitein Jack Sparrow-lettertype.
Arr!.. Angst.

Maar dat is niet beangstigend.
Eerder grappig.

Of 'angst' zoals dit, een soort nachtclub-lettertype.
(Gelach)

"We moeten echt een keer naar Angst.

Geweldige tent."
(Gelach) (Applaus)

Dezelfde inhoud, maar anders.

Of je verschuift de letters wat,

dicht op elkaar gedrukt,
als op het dek van de Titanic.

en je begint ze zielig te vinden,
'ik voel de angst'.

Je voelt met ze mee.

Of je verandert het lettertype zo.

Erg sjiek. Zoals dat dure restaurant: Angst.

"Ik krijg nooit een tafel." (Gelach)

Ongelofelijk, Angst.
Maar dat is vorm - inhoud.

Als je slechts 1 letter verandert,

krijg je een veel betere inhoud: 'Vrij'

'Vrij' is een geweldig woord.
Dat kun je op alle mogelijke manieren opdienen.

'Vrij' vet voelt als Mandela-vrij.

Zo van: "Ja, ik ben vrij!"

Vrij light voelt als: "Ah, ik kan het inademen."

Het voelt geweldig.
Of zelfs vrij uitgespreid,

is als: "Ah, ik kan vrij inademen, zo makkelijk."

Met een blauw kleurverloop
en een duif

krijg je Don Draper-vrij. (Gelach)

Zie je?
'vorm, inhoud, design', zo werkt dat.

Het is krachtig. Magisch, bijna.

Zoals de goochelaars die we bij TED zagen. Het is magisch.

Dat doet design.

Ik was ook nieuwsgierig
hoe design en technologie elkaar kruisen.

Ik zal wat oud werk tonen,

dat ik zelden nog laat zien,
om je een idee te geven van wat ik deed.

Dus -- ja...

Ik maakte een hoop werk in de jaren 90.

Dit was een vierkant dat op geluid reageert.

Mensen vragen soms waaróm ik dat maakte.
Dat is niet duidelijk. (Gelach)

Ik vond het leuk als het vierkant

op me reageerde.
Mijn kinderen waren destijds klein

en ze speelden met deze dingen: "AAAH"

Ze zeiden: "Papa, AAAH, AAH."

In de computerwinkel deden ze dan hetzelfde.

Dan vroegen ze: "Papa,
waarom reageert de computer niet op geluid?"

En dan vroeg ik me af
waarom zo'n computer niet reageert.

Ik maakte dit destijds
als een soort experiment.

Ik deed veel met interactie-design

maar ik stopte ermee omdat

mijn studenten bij MIT
zoveel beter werden dan ikzelf.

Ik hing mijn muis aan de wilgen.

Maar in '96 maakte ik mijn laatste werk.
Dat was in zwart-wit.

Volledig monochroom,
geheel integer wiskunde.

Het heet 'Tik, type, schrijf'.

Het is een ode aan de fantastische typemachine

waarop mijn moeder altijd typte
als juridisch secretaresse.

Het heeft 10 variaties. (Typegeluiden)

(Typegeluiden)

Hier is een shift.

Tien variaties. Dit is 'roteer de letter'.

(Typegeluiden)

Dit is een ring van letters.
(Typegeluiden)

Dit is 20 jaar oud, dus het is een beetje ---

Eens kijken, dit is ---

Ik ben dol op de Franse film 'De Rode Ballon'.

Geweldige film, niet?
Ik ben dol op die film.

Dit is een soort parodie daarop. (Typegeluiden)
(Bel van typemachine)

Vredig, kijk. (Gelach)

Ik laat een laatste zien.
Dit gaat over evenwicht.

Typen kan nogal eenzijdig zijn,

dus als je hierop typt,
kan je het uitbalanceren.

(Gelach)

Als je de G aanslaat, is het leven weer goed.
Ik zeg altijd:

"Tik een G en alles is oké".

Dank je. (Applaus)

Dank je wel.

Dat was dus 20 jaar geleden.

Ik zat altijd op de grenzen van de kunst.

Als directeur van RISD
ben ik er diep in gedoken

en kunst is iets wonderbaarlijks.

Als mensen zeggen: "Ik begrijp kunst niet.

Ik snap er niks van."
Dat betekent dat kunst werkt!

Kunst hoort raadselachtig te zijn, dus als je zegt:

"Ik begrijp het niet", dan is dat fantastisch.
(Gelach)

Dat doet kunst,
want kunst gaat over het stellen van vragen,

vragen waarop wellicht geen antwoord is.

Bij RISD hebben we een ongelofelijk laboratorium:

het Edna Lawrence Nature Lab.
Het heeft 80.000 monsters

van dieren, botten, mineralen, planten.

Als er een dier overreden wordt in Rhode Island,

bellen ze ons en wij zetten het op.

Waarom hebben we dit laboratorium?

Omdat je op RISD eerst
naar het echte dier moet kijken --

het object -- om zijn volume te begrijpen
en het waar te nemen.

Op RISD mag je geen plaatje natekenen.

Veel mensen vragen:
"John, zou je niet gewoon

alles kunnen digitaliseren?
Zou dat niet beter zijn?"

Dan zeg ik: "Nou, er zit veel goeds
in hoe men dingen vroeger deed.

Het is heel anders,

en we moeten kijken
wat er goed is

aan hoe we het deden,
zelfs in dit nieuwe tijdperk.

Ik heb een goede vriend,
een nieuwe-media-kunstenaar

genaamd Tota Hasegawa.
Hij werkt in London -- eigenlijk Tokyo nu --

maar toen hij in London zat,
speelde hij een spelletje met zijn vrouw.

Hij ging dan naar antiekwinkels

en het spelletje ging zo:

wanneer we kijken naar een stuk antiek,

vragen we de handelaar naar het verhaal erachter

en als het een goed verhaal is, kopen we het.

Ze gaan dus naar een antiekzaak
en ze kijken naar een kopje

en vragen: "Vertel ons eens over dit kopje."

De verkoper zei dan: "Het is oud." (Gelach)

"Vertel ons meer."
"Oh, het is echt oud." (Gelach)

Hij zag keer op keer dat de waarde van antiek

enkel berustte op de leeftijd.

Als nieuwe media-kunstenaar
reflecteerde hij en zei:

weet je, ik heb mijn hele carrière
nieuwe media-kunst gemaakt.

Mensen zeggen: "Wow, wat is jouw kunst?"
Het is 'nieuwe media'.

Hij realiseerde zich
dat het niet om oud of nieuw gaat.

Het gaat om iets in het midden.

Niet 'oud' -- 'de aarde', 'nieuw' -- 'de cloud'
Het gaat om wat goed is.

In de combinatie van 'cloud' en 'aarde' gebeurt het.

Je ziet het in alle interessante kunst vandaag,

alle interessante ondernemingen.
Hoe combineren we

die twee dingen om iets goeds te maken?
Dat is heel interessant.

Dus kunst creëert vragen,

en leiderschap is iets dat veel vragen stelt.

We functioneren niet meer zo makkelijk.

We zijn geen autoritair regime meer.

Als voorbeeld van autoritarisme:
ik was ooit in Rusland,

reisde naar St. Petersburg,
bij een nationaal monument

en ik zag een bord:
"Niet op het gras lopen."

Ik dacht: "O, ik spreek Engels,

en jij hebt het speciaal tegen mij.
Dat is niet eerlijk."

Maar ik vond een bord
voor Russisch-sprekende mensen

en het was het beste verbodsbord ooit.

Er stond: "Niet zwemmen, niet wandelen, helemaal niks."

Mijn favorieten zijn: "Geen planten". Waarom zou je een plant naar een monument brengen? Geen idee...

En: "Geen liefde". (Gelach)

Dát is dus autoritarisme.

Wat is dat, structureel gezien?

Het is een hiërarchie.
We weten allemaal dat we

tegenwoordig veel systemen zo runnen,
maar zoals je weet, is het verstoord.

Nu is het een netwerk
in plaats van een perfecte boom.

Een heterarchie in plaats van een hiërarchie.
Dat is wat ongemakkelijk.

Tegenwoordig staan veel leiders,
denk ik, voor de vraag

hoe ze anders kunnen leidinggeven.

Dit is werk dat ik met mijn collega Becky Bermont maakte

over creatief leiderschap.
Wat kunnen we leren

van kunstenaars en ontwerpers
over leiderschap?

Een gewone leider probeert doorgaans
geen fouten te maken.

Iemand die creatief is,
leert graag van fouten.

Een traditionele leider
wil altijd gelijk hebben.

Een creatieve leider
hoopt gelijk te hebben.

Dat kader is belangrijk vandaag de dag.

Kunstenaars en ontwerpers
hebben ons veel te leren, denk ik.

Ik had recentelijk een expositie in London.

Mijn vrienden hadden me uitgenodigd

om 4 dagen in een zandbak te zitten
en ik zei: "Doen we!"

Dus ik zat vier dagen lang in een zandbak.

Zes uur per dag,
afspraakjes van 6 minuten met iedereen in Londen.

Dat was echt erg.

Maar ik luisterde wat mensen
te vertellen hadden,

tekende in het zand,
probeerde dingen uit te dokteren

en ik snapte niet echt wat ik aan het doen was.

Al die gesprekken,
vier dagen lang.

Ik voelde me een beetje president, eigenlijk.

Zo van: "Oh, dit is mijn baan. President.
Ik ontvang veel mensen.

Tegen het eind van de ervaring

realiseerde ik me waarom ik dit deed.

Als leiders creëren we
onwaarschijnlijke verbindingen

en hopen dat er iets gebeurt.

In die ruimte vond ik zoveel verbindingen

tussen mensen uit heel Londen,

en leiderschap, mensen verbinden,
is de grote vraag vandaag.

Of je in de hiërarchie of in de heterarchie zit,

het is een geweldige ontwerpuitdaging.

Ik heb bijvoorbeeld onderzoek gedaan

naar systemen die technologie en leiderschap combineren

vanuit een kunst- en ontwerp-perspectief.

Ik zal iets laten zien
dat ik voor het eerst toon.

Dit is een soort schets
voor een applicatie.

Die schreef ik in Python.
Jullie kennen allemaal Photoshop?

Dit heet Powershop.

Stel je een organisatie voor.
De directeur staat nooit bovenaan.

De directeur zit in het centrum van de organisatie.

Die heeft verschillende onderdelen

waar je naar wil kijken.
Bijvoorbeeld:

met groene zones gaat het goed,
met rode minder.

Hoe verken jij als leider?
hoe verbind je

en stuur je dingen aan?
Open bijvoorbeeld 'Distributie'

en je ziet verschillende subdivisies.

Je kent iemand in 'Eco'.

Deze mensen

...zitten in 'Eco',

mensen die je misschien wil benaderen als directeur,

De uitdaging voor een directeur
bestaat er deels uit,

om verbindingen te vinden tussen gebieden,
dus je kijkt in R&D

en je ziet 1 persoon
die de twee gebieden overbrugt.

Dat is een belangrijk aanspreekpunt.

Je wil misschien een overzicht

van je interacties met hen.

Hoeveel maal samen koffie gedronken?

Hoe vaak bel je, mail je?

Wat is de strekking van de mails?
Resultaten?

Leiders kunnen deze systemen wellicht gebruiken

om hun functioneren
binnen de heterarchie beter te reguleren.

Mogelijkerwijs gebruik je technologie van Luminoso,

de mensen van Cambridge,
die keken naar tekstanalyse.

Hoe communiceer je?

Dit soort systemen is belangrijk, denk ik.

Het zijn sociale media-systemen
toegesneden op leiders.

Ik denk dat dit soort perspectief enkel zal groeien

als meer leiders
de ruimte van kunst en design binnengaan,

want kunst en design laat je zo denken

en verschillende systemen als deze vinden.

Ik ben net begonnen met zo te denken,

en ik ben blij dat ik dat met jullie kan delen.

Tot slot wil ik jullie allemaal bedanken

voor jullie aandacht.
Dank je wel. (Applaus)

(Applaus)