Return to Video

Köpekler insanlara diyabetle ilgili ne öğretti? - Duncan C. Ferguson

  • 0:06 - 0:10
    Diyabet hastalığı,
  • 0:10 - 0:15
    dünyada yaklaşık 400.000.000 hasta sayısı
    ve 20 yılda tahmini %50 artışla
  • 0:15 - 0:18
    gelişmiş dünyanın felaketi olmuştur.
  • 0:18 - 0:19
    Artan susama hissi
  • 0:19 - 0:22
    ve çok tuvalete çıkmayı
    içeren erken belirtileri
  • 0:22 - 0:26
    Mısır'da MÖ 1500'ler gibi
    eski tarihlerde bile biliniyordu.
  • 0:27 - 0:29
    Diyabet kavramı, "geçmek" anlamına gelir
  • 0:29 - 0:32
    ve ilk olarak Yunan hekim
    Memfisli Apollonius tarafından
  • 0:32 - 0:35
    MÖ 250'de kullanılmıştır,
  • 0:35 - 0:38
    ama sırasıyla gençlik
    ve obeziteyle ilişkili
  • 0:38 - 0:40
    Tip 1 ve Tip 2 diyabet
  • 0:40 - 0:43
    MS 5. yüzyıl sıralarında Hint hekimlerce
  • 0:43 - 0:46
    farklı durumlar olarak belirlenmişti.
  • 0:46 - 0:48
    Ama hastalığın bilinmesine rağmen
  • 0:48 - 0:51
    insan bir hastada diyabetin teşhisi
  • 0:51 - 0:54
    20. yüzyılın başlarına dek
  • 0:54 - 0:57
    ölüm cezasına eşit olacak
    ve sebepleri de bilinemeyecekti.
  • 0:57 - 0:59
    Bu korkunç durumu değiştiren
  • 0:59 - 1:01
    insanlığın eski
    hayvan ortağının yardımı oldu:
  • 1:01 - 1:04
    Canis lupus familiaris,
  • 1:04 - 1:07
    binlerce yıl önce
    Bozkurtlardan evcilleştirilen hayvan.
  • 1:07 - 1:11
    1890'da, Alman biliminsanları
    Von Mering ve Minkowski
  • 1:11 - 1:13
    bir köpeğin pankreasını çıkarmanın
  • 1:13 - 1:16
    diyabetin tüm belirtilerini
    ürettiğini göstererek
  • 1:16 - 1:20
    organın hastalıktaki
    merkezi rolünü ortaya koydular.
  • 1:20 - 1:22
    Ama bunu meydana getiren
    mekanizmanın tamamı
  • 1:22 - 1:24
    1920'ye kadar bir gizem olarak kalacaktı.
  • 1:24 - 1:27
    1920'de, genç Kanadalı cerrah
    Frederick Banting
  • 1:27 - 1:29
    ve öğrencisi Charles Best
  • 1:29 - 1:31
    Alman meslektaşlarının
    bulgularını geliştirdi.
  • 1:31 - 1:35
    Toronto Üniversitesi'nden
    Profesör Macleod ile çalışan cerrahlar
  • 1:35 - 1:39
    pankreas dokusundan hazırladıkları özütü
    diyabetli köpeklere enjekte edip
  • 1:39 - 1:43
    onları başarıyla tedavi ederek,
    pankreasın kan şekerini düzenlemekten
  • 1:43 - 1:45
    sorumlu olduğunu doğruladılar.
  • 1:45 - 1:49
    1922'de, biyokimyacı James Collip ile
    çalışan araştırmacılar
  • 1:49 - 1:52
    sığır pankreasından
    benzer bir özüt geliştirerek
  • 1:52 - 1:55
    14 yaşındaki diyabetli bir çocuğu
    tedavi etmeyi başardılar
  • 1:55 - 1:58
    ve bunu da başka altı hasta takip etti.
  • 1:58 - 2:01
    Şimdi insülin olarak bilinen
    bu özütün üretim süreci en sonunda,
  • 2:01 - 2:05
    bugün de farklı türde
    enjekte edilebilir insülin üreten
  • 2:05 - 2:08
    bir ecza şirketine devredildi.
  • 2:08 - 2:09
    Banting ve Macleod
  • 2:10 - 2:13
    keşiflerinden dolayı
    1923'te Nobel Tıp Ödülü'nü aldı.
  • 2:13 - 2:16
    Ama Banting kendi kısmını,
    ilk köpek çalışmalarındaki yardımı için
  • 2:16 - 2:19
    Charles Best ile paylaştı.
  • 2:20 - 2:23
    Fakat hayvanlar üzerinde yapılan
    tıbbi deneyler, en azından bu durumda,
  • 2:23 - 2:25
    hala tartışmalıyken,
  • 2:25 - 2:28
    köpekler, burada sadece insan ihtiyaçları
    için kullanılmıyordu.
  • 2:28 - 2:32
    Köpekler, 20 yaş altı insanlarınkiyle
    neredeyse aynı şekilde,
  • 2:32 - 2:35
    her 1000 köpekten ikisi diyabet geçirir.
  • 2:35 - 2:38
    Köpeklerdeki çoğu vaka
  • 2:38 - 2:41
    pankreasın bağışıklık sisteminin
    iflasından sonra
  • 2:41 - 2:43
    küçük çocukların geçirdiğine
    benzer, Tip 1 diyabettir
  • 2:43 - 2:45
    ve genetik çalışmalar göstermiştir ki
  • 2:45 - 2:48
    köpekteki hastalığın, insandaki hastalığa
    benzer birçok niteliği vardır.
  • 2:49 - 2:52
    Bu durum veterinerlerin,
    insanın en iyi arkadaşını
  • 2:52 - 2:55
    60 yıldan uzun süredir insülin ile
    başarıyla tedavi ederek
  • 2:55 - 2:57
    durumu kendi lehlerine
    çevirmelerini sağlamıştır.
  • 2:57 - 3:00
    Birçok köpek sahibi,
    insanlarla aynı ev tipi
  • 3:00 - 3:03
    şeker ölçüm cihazlarını kullanır
    ve günde iki kez insülin,
  • 3:03 - 3:05
    disiplinli beslenme
  • 3:05 - 3:09
    ve periyodik kan ölçümüyle köpeklerinin
    diyabetini düzeltmeye kendilerini adar.
  • 3:09 - 3:12
    Köpeklerde yaygın kullanılan
    saflaştırılmış domuz insülini
  • 3:12 - 3:14
    belirli bir köpekte işe yaramazsa,
  • 3:14 - 3:18
    veteriner süreci geri döndürerek
  • 3:18 - 3:20
    insan insülininden de yardım alabilir.
  • 3:20 - 3:23
    Köpeklerin, bizim için yüzyıllardır
    yaptıklarından sonra,
  • 3:23 - 3:25
    ki buna sayısız insan hayatını kurtaran
  • 3:25 - 3:27
    tıbbi bir keşif de dahil,
  • 3:27 - 3:31
    en azından aynı bilgiyi
    onlara yardım etmek için kullanabiliriz.
Title:
Köpekler insanlara diyabetle ilgili ne öğretti? - Duncan C. Ferguson
Description:

Dersin tümünü izlemek için: http://ed.ted.com/lessons/what-did-dogs-teach-humans-about-diabetes-duncan-c-ferguson

Diyabetin tarihi Antik Yunan'a kadar uzanıyor. Fakat diyabeti tedavi edebilmemiz daha yakın tarihli ve ilk olarak insanın en iyi arkadaşının yardımıyla mümkün olabildi. İnsanlarla paylaştıkları fizyolojik özellikler sayesinde köpekler, insülinin keşfi yoluyla sayısız hayatı kurtardı. Duncan C. Ferguson köpeğin insana yaptığı en büyük katkının hikayesini ve tıbbi faydalarından nasıl yararlanabileceğimizi paylaşıyor.

Ders: Duncan C. Ferguson, Animasyon: Augenblick Studios
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:48

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.