There’s a better way to die, and architecture can help

0:01 - 0:05

Ես ուզում եմ պատմել մահվան ու
ճարտարապետության մասին:
0:05 - 0:09

Հարյուրավոր տարիներ առաջ մենք մահանում
էինք թոքերի բորբոքումից,
0:09 - 0:13

եթե դրանք շարունակվեին
կսպանիեն մեզ շատ արագ:
0:13 - 0:17

Մենք մահանում ենք տանը, մեր անկողնում
հարազատների խնամքի ներքո
0:17 - 0:18

չնայաց դա այլ տարբերակ է
0:18 - 0:21

քանի որ շատ մարդիկ բուժվելու
հնարավորություն չունեն:
0:22 - 0:24

20-րդ դարում շատ բաներ փոխվեցին:
0:24 - 0:26

Հայտնվեց նոր դեղամիջոց՝ պենիցիլին,
0:26 - 0:29

այդպիսով մենք կարող էինք բուժել
հիվանդությունները:
0:29 - 0:32

Նոր սարքավորումներ ստեղծվեցին, ինչպիսինն է
ռենտգենի ապառատը:
0:32 - 0:35

Քանզի դրանք մեծ էին ու շատ
թանկարժեք,
0:35 - 0:38

մեզ անհրաժեշտ էին խոշոր, կենտրոնացված
շենքեր,
0:38 - 0:40

և դրանք դարձան մեր նոր հիվանդանոցները
0:40 - 0:41

Երկրորդ ՀՊ-ից հետո
0:41 - 0:44

շատ երկրներ հիմնեցին առողջապահական
համակարգեր
0:44 - 0:47

որ, կարիք ունեցողները բուժում ստանային:
0:47 - 0:51

Արդյունք այն էր, որ դարի սկզբում
կյանքը երկարեց մինչև 45
0:51 - 0:53

գրեթե 2 անգամ:
0:53 - 0:57

20-րդ դարը շատ մեծ հաջողություն բերեց
գիտությանը
0:57 - 1:01

բայց կենտրոնանալով կյանքի վրա
բոլորը մորացան մահվան մասին,
1:01 - 1:03

անգամ մեր մոտեցումը փոխվեց դեպի մահը:
1:04 - 1:05

Հիմա ես ճարտարապետ եմ,
1:05 - 1:08

վերջին մեկ ու կես տարվա ընթացքում
հետևում էի այս փոփոխություններին
1:08 - 1:11

ու նրան, թե ինչպես է կապված
ճարտարապետությունը մահվան հետ:
1:11 - 1:14

Մարդիկ հիմա մահանում են քաղցկեղից
ու սրտի արատից,
1:14 - 1:18

և սա նշանակում է, որ մեզնից շատերը
քրոնիկ հիվանդություններ կունենան
1:18 - 1:20

մեր կյանքի վեջում:
1:20 - 1:21

Այդ ընթացքում
1:21 - 1:27

մենք երկար ժամ էր կանցկացնենք
հիվանդանոցներում:
1:27 - 1:29

Բոլորս էլ եղել ենք ժամանակակից
հիվանդանոցում:
1:29 - 1:32

Գիտենք ֆլուորեսցենտային լույսերի,
անվերջ միջանցքների
1:32 - 1:35

ու այնտեղ շարված անհարմար աթորների
մասին:
1:35 - 1:39

Հիվանդանոցի ճարտարապետությունը
ունի բավականին վատ համբավ:
1:39 - 1:42

Բայց իրականում, միշտ չէ, որ այն
ունեցել է այսպիսի համբավ:
1:42 - 1:46

Լ՛օսպեդալե դելի Ինոսենտի հիվանդանոցը
կառուցել է Բրունելեսկին 1419թ,
1:46 - 1:50

ով եղել է իր ժամանակի ամենահայտնի
ճարտարապետներից մեկը:
1:50 - 1:54

Եվ ես, որ նայում եմ այդ շենքին, հետո
մտացում՝ այսօրվա հիվանդանոցի մասին
1:54 - 1:57

ինձ զարմացնում է մի բան՝ այդ շենքի
փառասիրությունը:
1:57 - 1:58

Դա իսկապես հրաշալի
շինություն է:
1:58 - 2:00

Այն մեջտեղում ունի մի քանի բակ,
2:00 - 2:03

ինչով էլ պայմանավորված է սենյակների
լույսը, մաքուր օդը
2:03 - 2:05

սենյակներն էլ մեծ են ու ունեն բարձր
առաստաղներ,
2:05 - 2:08

որպեսզի մարդիկ հարմարավետ զգան իրենց:
2:08 - 2:09

Եվ դա նաև գեղեցիկ է:
2:09 - 2:13

Մեկ-մեկ մենք մորանում ենք, որ դա
նույնպես հնարավոր է հիվանդանոցում:
2:13 - 2:17

Եթե մենք ուզում ենք մահանալու համար ավելի
լավ շենքեր, պիտի խոսենք դրանց մասին,
2:17 - 2:20

բայց քանզի մենք համարում ենք մահվան մասին
թեման անհարմար,
2:20 - 2:21

մենք չենք խոսում դրա մասին,
2:21 - 2:24

և չենք հարցնում, թե որպես հասարակություն
ինչպես ենք մոտենում մահին:
2:24 - 2:28

Իմ հետազոտության մեջ ինձ զարմացնող
բաներից մեկն այն էր,
2:28 - 2:30

թե իրականում վերաբերմունքները ինչքան
փոփոխական են լինում:
2:30 - 2:33

Սա առաջին դիակիզարանն է Միացյան
Թագավորությունում,
2:33 - 2:36

որը կառուցվել է Յոկինգում, 1870-ական
թվականներին:
2:36 - 2:39

Շենքը կառուցելուց հետո,
շատ բողոքներ եղան գյուղում:
2:39 - 2:44

Դիակիզումը սոցիալապես ընդունելի չէր
և մարդկանց 99,8 տոկոսին թաղում էին:
2:44 - 2:48

Եվ ընդհամենը 100 տարի հետո, մեզնից
երեք քառորդն է դիակիզվել:
2:48 - 2:50

Մարդիկ իրականում ընդունւմ են
փոփոխություններ,
2:50 - 2:53

եթե սկսում են խոսել դրանց մասին:
2:53 - 2:56

Այսպիսով, մահվան և ճարտարապետության
մասին այս զրույցը
2:56 - 2:59

այն էր, ինչով ես ուզում էի սկսել
իմ առաջին ցուցահանդեսը
2:59 - 3:02

հունիսին Վենետիկում, որը կոչվում էր
"Մահը Վենետիկում":
3:02 - 3:05

Այն նախտեսված էր լինելու այնքան աշխույժ,
3:05 - 3:08

որ մարդիկ ներգրավված լինեին դրանում:
3:08 - 3:11

Սա մեր ցուցանմուշներից մեկն է՝
Լոնդոնի ինտերակտիվ քարտեզը
3:11 - 3:14

որը ցույց է տալիս, թե քաղաքում ինչքան
անշարժ գույք է
3:14 - 3:16

տրվում մահանալու համար
3:16 - 3:18

և եթե դուք ձեռքով անցնեք քարտեզի վրայով
3:18 - 3:23

այդ անշարշ գույքի, շինության կամ
գերեզմանատան անունը կհայտնվի:
3:23 - 3:25

Մեր երկրորդ ցուցահանդեսում
եղել են մի շարք բացիկներ,
3:25 - 3:27

և մարդիկ կարող էին դրանք տանել
իրենց հետ:
3:27 - 3:30

Դրանց մեջ ներկայացված էին
տներ, հիվանդանոցներ
3:30 - 3:32

գերեզմանատներ և դիարաններ,
3:32 - 3:35

և դրանք պատմում էին տարբեր
տարածքների մասին
3:35 - 3:36

որտեղով անցնում ենք:
3:37 - 3:40

Մենք ուզում էինք ցույց տալ, որ
մահվան վայրը
3:40 - 3:43

շատ կարեվոր մաս է կազմում:
3:43 - 3:48

Տարօրինակ էին ցուցահանդեսի այցելուների
արձագանքները,
3:48 - 3:50

հատկապես տեսահոլովակների համար:
3:50 - 3:54

Մարդիկ պարում էին, վազում
թռչկոտում,
3:54 - 3:57

նրանք փորձում էին ակտիվացնել
ցուցահադեսը տարբեր ձևերով,
3:57 - 3:59

բայց մի պահ նրանք դադար էին
տալիս
3:59 - 4:02

ու հիշում, որ գտնվում են մահվան
մասին ցուցահանդեսում,
4:02 - 4:05

և մի գուցե այդպես չպիտի իրենց դրսևորեն:
4:05 - 4:07

Բայց ես ձեզ կհարցնեմ, արդյոք կա
դրսևորման ձև,
4:07 - 4:10

որով դուք կարող եք ցույց տակ ձեր վերաբերմունքը
մահվան շուրջը
4:10 - 4:14

և եթե չկա, ես կխնդրեի մտածել,
որն է լավ մահը,
4:14 - 4:18

և ի՞նչ եք կարծում ճարտարապետությունը, որ
նպաստում է լավ մահվանը,
4:18 - 4:22

միգուցե դա նման չպիտի ինի մի քիչ այս մեկին կամ
ավելի շատ նման լինի այն մյուսին:
4:22 - 4:25

Շնորհակալություն:
4:25 - 4:27

(Ծափահարություններ)

Title:: There’s a better way to die, and architecture can help
Speaker:: Alison Killing
Description:: more » « less
Video Language:: English
Team:: closed TED
Project:: TEDTalks
Duration:: 04:39

	Kristine Sargsyan approved Armenian subtitles for There’s a better way to die, and architecture can help
	Kristine Sargsyan edited Armenian subtitles for There’s a better way to die, and architecture can help
	Kristine Sargsyan accepted Armenian subtitles for There’s a better way to die, and architecture can help
	Kristine Sargsyan edited Armenian subtitles for There’s a better way to die, and architecture can help
	Kristine Sargsyan edited Armenian subtitles for There’s a better way to die, and architecture can help
	Siranush Aleksanyan edited Armenian subtitles for There’s a better way to die, and architecture can help
	Siranush Aleksanyan edited Armenian subtitles for There’s a better way to die, and architecture can help
	Siranush Aleksanyan edited Armenian subtitles for There’s a better way to die, and architecture can help

Show all

Armenian subtitles

Revisions

Revision 9 Edited

Kristine Sargsyan

There’s a better way to die, and architecture can help

Revisions

Our website uses cookies

Operating cookies (Required)