Τα κρυμμένα μηνύματα στις παιδικές ταινίες - Κόλιν Στόουκς στο TEDxBeaconStreet

Βλέποντας τον «Μάγο τoυ Οζ» και τον «Πόλεμο των Άστρων» με τον γιο και την κόρη του, ο επικοινωνιολόγος Κόλιν Στόουκς αναρωτήθηκε ποιες είναι τελικά οι ιστορίες στις οποίες δίνουμε μεγάλη αξία. Καθώς η προβολή των δύο φύλων γίνεται ολοένα και πιο συνειδητοποιημένα, βλέπουμε πλέον και γυναίκες σε μαχητικούς ρόλους αν και παραμένει το ερώτημα, μήπως η ηρωική πορεία που έχουμε συνηθίσει είναι από τη φύση της περιοριστική. Η χιουμοριστική και γεμάτη προβληματισμούς ομιλία του TEDxBeaconStreet θα σας κάνει να δείτε από άλλη σκοπιά τις αγαπημένες σας ταινίες.

Ξέρετε, το καλύτερο πράγμα της πατρότητας

είναι οι ταινίες που βλέπω.

Μου αρέσει να βλέπω
τις αγαπημένες μου ταινίες με τα παιδιά μου

και όταν η κόρη μου ήταν τεσσάρων,
είδαμε μαζί τον «Μάγο του Οζ».

Στριφογυρνούσε στη φαντασία της για μήνες.

Αγαπημένη της ηρωίδα
ήταν φυσικά η Γκλίντα.

Ήταν και μια καλή αφορμή να φορέσει
ένα γυαλιστερό φόρεμα και να κρατήσει ραβδάκι.

Ξέρετε, βλέποντας μια ταινία πολλές φορές

αρχίζεις να συνειδητοποιείς
πόσο ασυνήθιστο είναι.

Ζούμε στο σήμερα
και μεγαλώνουμε τα παιδιά μας

μέσα σε ένα εντυπωσιακό κατασκευασμένο
πλαίσιο παιδικής φαντασίας.

Αλλά ο «Μάγος του Οζ» ξεχώριζε,
δεν ξεκίνησε αυτή τη μόδα.

Η μόδα έπιασε σαράντα χρόνια αργότερα

με μία άλλη ταινία, που περιέργως, είχε
κι αυτή έναν μεταλλικό και έναν μαλλιαρό ήρωα

οι οποίοι σώζουν μια κοπέλα
μεταμφιεσμένοι ως φρουροί των εχθρών.

(Γέλια)

Ξέρετε για ποια μιλάω;
(Γέλια)

Υπάρχει μία μεγάλη διαφορά
ανάμεσα στις δύο ταινίες

και μεγάλες τεράστιες διαφορές
ανάμεσα στον «Μάγο του Οζ»

και όλες τις ταινίες που βλέπουμε σήμερα.

Πρώτον, η βία είναι ελάχιστη
στον «Μάγο του Οζ».

Οι μαϊμούδες είναι επιθετικές
όσο σχεδόν και οι μηλιές.

Όμως, αν ο «Μάγος του Οζ»
γυριζόταν σήμερα, ο μάγος θα έλεγε:

«Ντόροθυ, είσαι η σωτήρας του Οζ
σύμφωνα με την προφητεία.

Χρησιμοποίησε τα μαγικά παπούτσια σου
για να κατατροπώσεις

τον ψηφιακό στρατό
της Κακιάς Μάγισσας».

Μόνο που δεν γίνεται έτσι.

Το άλλο μοναδικό γνώρισμα
του «Μάγου του Οζ» είναι, για μένα,

ότι όλοι οι πλέον ηρωικοί, σοφοί,
ακόμη και κακοί χαρακτήρες, είναι γυναίκες.

Άρχισα να το παρατηρώ αυτό

όταν είδα μαζί με την κόρη μου
τον «Πόλεμο των Άστρων»,

που γυρίστηκε χρόνια μετά
και η κατάσταση ήταν διαφορετική.

Τότε είχα αποκτήσει επίσης έναν γιο.

Ο οποίος ήταν 3 χρονών.

Δεν είχαμε σκοπό να δει την ταινία μαζί μας.
Ήταν πολύ μικρός.

Αλλά ήταν το δεύτερο παιδί μας
και είχαμε χαλαρώσει κάπως σε θέματα επίβλεψης.

(Γέλια)

Τριγυρνούσε λοιπόν στο δωμάτιο με αποτέλεσμα
η ταινία να του εντυπωθεί απίστευτα.

Ίσως αντιλήφθηκε ότι στο σύμπαν
υπάρχουν μόνο αγόρια,

εκτός από τη θεία Μπερού και,
φυσικά, την ωραία πριγκίπισσα

η οποία όμως κάθεται και περιμένει
σχεδόν σε ολόκληρη την ταινία

για να επιβραβεύσει
τον ήρωα με ένα μετάλλιο

και του κλείσει το μάτι
και να τον ευχαριστήσει που έσωσε το σύμπαν,

γεγονός που καταφέρνει με τη μαγεία
που κουβαλάει από γεννησιμιού του.

Συγκρίνετε αυτή την ταινία
με τον «Μάγο του Οζ» του 1939.

Πώς κερδίζει η Ντόροθυ στην ταινία της;

Γίνεται φίλη με όλους
και αναλαμβάνει ρόλο αρχηγού.

Θα ήθελα τα παιδιά μου
να μεγαλώσουν σε έναν τέτοιο κόσμο.

Γιατί υπάρχει τόσο πολλή
Δύναμη, με Δ κεφαλαίο,

στις ταινίες που φτιάχνουμε για τα παιδιά μας

και πολύ λίγο Κίτρινο Μονοπάτι;

Ξέρω από την εμπειρία μου,
ότι η Πριγκίπισσα Λέια δεν ήταν

το κατάλληλο παράδειγμα
που θα χρησιμοποιούσα

για έναν κόσμο ενηλίκων
με άντρες και γυναίκες μαζί.

(Γέλια)

Ήταν κάπως σαν το πρώτο φιλί

όταν περίμενα να πέσουν οι τίτλοι τέλους

επειδή είναι και το τέλος της ταινίας, σωστά;

Τελείωσα την αποστολή μου, κέρδισα την κοπέλα,
εσείς γιατί είστε ακόμη εδώ; (Γέλια)

Οι ταινίες εστιάζουν πάρα πολύ
στην ήττα του κακού

και στην επιβράβευση,
ενώ δεν δίνουν περιθώριο

να αναπτυχθούν άλλες σχέσεις και πορείες.

Είναι λες και αν είσαι αγόρι,
είσαι ένα χαζό ζωάκι

και τα αν είσαι κορίτσι,
να φέρεις την πολεμική σου στολή.

Βέβαια, υπάρχουν πολλές εξαιρέσεις

και θα υπερασπιστώ τις πριγκίπισσες της Ντίσνεϊ.

Στέλνουν όμως ένα μήνυμα στα αγόρια.
Δεν είναι τα αγόρια το κοινό στο οποίο στοχεύουν.

Διδάσκουν με εκπληκτικό τρόπο στα κορίτσια

πώς να αντιμετωπίζουν την πατριαρχία

αλλά δεν δείχνουν στα αγόρια

πώς να αντιμετωπίζουν
και εκείνα την πατριαρχία.

Δεν υπάρχουν πρότυπα για τα αγόρια.

Υπάρχουν επίσης φοβερές γυναίκες συγγραφείς
που γράφουν νέες ιστορίες για τα παιδιά μας.

Αλλά όσο τρισδιάστατες και υπέροχες
είναι η Ερμιόνη και η Κάτνις,

δεν παύουν να παίζουν σε πολεμικές ταινίες.

Και φυσικά, το πλέον επιτυχημένο στούντιο
όλων των εποχών

συνεχίζει με τη μία κλασική ταινία μετά την άλλη,

έχοντας σε κάθε μία την πορεία
ενός αγοριού ή ενός άντρα

ή δύο αντρών που είναι φίλοι
ή ενός άντρα και του γιου του

ή δύο αντρών που μεγαλώνουν ένα κοριτσάκι.

Μέχρι φέτος, όπως σκέφτεστε πολλοί τώρα,

που κυκλοφόρησαν επιτέλους το Brave.

Σας το συνιστώ. Μπορείτε να το βρείτε στο βίντεοκλάμπ. (Γέλια)

Θυμάστε τι είπαν οι κριτικοί όταν βγήκε το Brave;

«Ωωχ, δεν το πιστεύω ότι η Πιξάρ
έκανε κοριτσίστικη ταινία.»

Σχεδόν καμία από αυτές τις ταινίες
δεν περνάει το τεστ της Μπέχντελ.

Η Άλισον Μπέχντελ είναι σκιτσογράφος
και στα μέσα της δεκαετίας του '80

κατέγραψε μια συζήτηση που είχε με έναν φίλο

σχετικά με την αξιολόγηση
των ταινιών που έβλεπαν.

Ήταν πολύ απλό. Είναι μόνο τρεις ερωτήσεις
που πρέπει να ρωτήσετε.

Υπάρχει πάνω από ένας γυναικείος χαρακτήρας
στην ταινία που έχει ρόλο με λόγια;

Είναι ψηλός ο πήχης.
(Γέλια)

Οι γυναίκες αυτές μιλούν καθόλου μεταξύ τους
μέσα στην ταινία; (Γέλια)

Το θέμα της κουβέντας αφορά κάτι άλλο

εκτός από τον άντρα που αρέσει και στις δύο;

(Γέλια)

Βλέπετε; Ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)

Ευχαριστώ πολύ.

Υπάρχουν δύο γυναίκες που μιλούν μεταξύ τους
για διάφορα θέματα.

Συμβαίνει. Το έχω δει.

Ας δούμε όμως τι λένε οι αριθμοί.

Στις 100 πιο δημοφιλείς ταινίες του 2011.

Πόσες λέτε ότι είχαν γυναίκες πρωταγωνίστριες;

Έντεκα.

Υπάρχει όμως και ένας ακόμη
πιο συγκλονιστικός αριθμός

που θα σας εκπλήξει.

Πέρσι, οι Νιου Γιορκ Τάιμς δημοσίευσαν μία έρευνα
που είχε κάνει η κυβέρνηση.

Και να τι έλεγε.

Μία στις πέντε γυναίκες στην Αμερική λέει ότι

έχει δεχθεί σεξουαλική επίθεση
κάποια στιγμή στη ζωή της.

Δεν πιστεύω ότι ευθύνεται η ψυχαγωγία.

Δεν πιστεύω ότι οι παιδικές ταινίες
έχουν οποιαδήποτε σχέση με αυτό,

αλλά κάτι πάει στραβά

και όταν ακούω τέτοιες στατιστικές,

σκέφτομαι ότι ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί
σε πάρα πολλούς σεξουαλικούς παραβάτες.

Ποιοι είναι όλοι αυτοί; Τι μαθαίνουν;

Τι δεν έχουν καταφέρει να μάθουν;

Μήπως αφομοιώνουν την ιστορία
πως η δουλειά του ηρωικού άντρα

είναι να νικήσει τον κακό με βία
και ύστερα να πάρει το βραβείο του,

δηλαδή μια γυναίκα
που δεν έχει φίλους και δεν μιλάει;

Με αυτή την ιστορία έχουμε ποτιστεί;

Ως γονιός με την τύχη
να μεγαλώνω μια κόρη,

όπως και όλοι εσείς άλλωστε
που κάνετε το ίδιο πράγμα,

βρίσκουμε αυτό τον κόσμο και
αυτές τις στατιστικές πολύ ανησυχητικές

και θέλουμε να τα προετοιμάσουμε.

Έχουμε μέσα στη διάθεσή μας όπως
η γυναικεία δύναμη και ελπίζουμε ότι θα βοηθήσει.

Αλλά αναρωτιέμαι, η γυναικεία δύναμη
θα τα προστατεύσει αν ταυτόχρονα,

ενεργά ή παθητικά, τα αγόρια μαθαίνουν
να διατηρούν τη δική τους ανδρική δύναμη;

Και απευθύνομαι κυρίως στους μπαμπάδες.

Πρέπει να δώσουμε στους γιους μας
έναν νέο ορισμό του ανδρισμού.

Ήδη ο ορισμός του ανδρισμού
έχει έρθει πάνω-κάτω.

Έχετε διαβάσει πώς με την οικονομική κρίση

αλλάζει το ποιος φροντίζει το σπίτι
και ποιος κερδίζει τα χρήματα.

Όλα αλλάζουν.

Έτσι οι γιοι μας πρέπει να βρουν
ένα τρόπο να προσαρμοστούν

σε αυτή τη νέα σχέση μεταξύ τους.

Και πρέπει όντως να τους δείξουμε στην πράξη

πώς ένας σωστός άντρας είναι εκείνος
που εμπιστεύεται και σέβεται τις αδελφές του,

και θέλει να ανήκει στην ομάδα τους
και να αντιμετωπίζει τους αληθινούς κακούς,

οι οποίοι είναι οι άντρες που θέλουν
να κακομεταχειρίζονται τις γυναίκες.

Και πιστεύω ότι δουλειά μας στη Νέτφλιξ
είναι να ξεχωρίζουμε τις ταινίες

που περνούν το τεστ της Μπέχντελ,
αν μπορούμε να τις εντοπίσουμε

και να αναζητάμε τις ηρωίδες,
οι οποίες δείχνουν αληθινό θάρρος,

ενώνουν τους ανθρώπους και ωθούν
τους γιους μας να ταυτίζονται μαζί τους

και να λένε, «Θέλω να ανήκω στην ομάδα τους»,

γιατί εκεί ακριβώς θα βρίσκονται.

Όταν ρώτησα την κόρη μου ποιος είναι
ο αγαπημένος της ήρωας στον «Πόλεμο των Άστρων»

ξέρετε τι είπε;

Ο Όμπι-Ουάν.

Ο Όμπι-Ουάν Κενόμπι και η Γκλίντα.

Τι κοινό έχουν οι δυο τους;

Νομίζω ότι είναι εκείνοι
με τις περισσότερες γνώσεις από όλους

και εκείνοι που θέλουν
να μοιράζονται αυτές τις γνώσεις

με άλλους για να τους βοηθήσουν
να ξεδιπλώσουν τις δυνάμεις τους.

Είναι ηγετικές μορφές.

Είναι ένας δρόμος
που θα ήθελα να τραβήξει η κόρη μου

και ένας δρόμος που θα ήθελα
να τραβήξει ο γιος μου.

Θέλω κι άλλους τέτοιους δρόμους.

Θέλω λιγότερα μηνύματα για τον γιο μου
που να προάγουν τον μοναχικό αγώνα

και περισσότερα
υπέρ της συμμετοχής σε ομάδα,

η οποία μπορεί
να έχει γυναίκες στην ηγεσία,

με σκοπό να βοηθά
και άλλους να βελτιωθούν

όπως ακριβώς στον «Μάγο του Οζ».

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)